ANG 1381, Guru Granth Sahib ji (hindi punjabi english)


Download SGGS PDF Daily Updates ADVERTISE HERE

Gurbani LangMeanings
ਪੰਜਾਬੀ ਪੰਜਾਬੀ ਅਰਥ
हिंदी हिंदी अर्थ
English Eng meaning
Info (Author / Raag / Bani / Source)

ਸਾਈ ਜਾਇ ਸਮ੍ਹ੍ਹਾਲਿ ਜਿਥੈ ਹੀ ਤਉ ਵੰਞਣਾ ॥੫੮॥

साई जाइ सम्हालि जिथै ही तउ वंञणा ॥५८॥

Saaee jaai samhaali jithai hee tau van(ny)a(nn)aa ||58||

ਉਹ ਥਾਂ ਭੀ ਯਾਦ ਰੱਖ ਆਖ਼ਰ ਨੂੰ ਤੂੰ ਜਾਣਾ ਹੈ ॥੫੮॥

उस परलोक को भी याद रखो, जहाँ तूने जाना है॥५८॥

Remember that place where you must go. ||58||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਫਰੀਦਾ ਜਿਨੑੀ ਕੰਮੀ ਨਾਹਿ ਗੁਣ ਤੇ ਕੰਮੜੇ ਵਿਸਾਰਿ ॥

फरीदा जिन्ही कमी नाहि गुण ते कमड़े विसारि ॥

Phareedaa jinhee kammee naahi gu(nn) te kamma(rr)e visaari ||

ਹੇ ਫਰੀਦ! ਉਹ ਕੋਝੇ ਕੰਮ ਛੱਡ ਦੇਹ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ (ਜਿੰਦ ਵਾਸਤੇ ਕੋਈ) ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਹੈ,

फरीद जी शिक्षा देते हुए कहते हैं कि जिन कामों से कोई फायदा नहीं, ऐसे काम बिल्कुल छोड़ दो।

Fareed, those deeds which do not bring merit - forget about those deeds.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਮਤੁ ਸਰਮਿੰਦਾ ਥੀਵਹੀ ਸਾਂਈ ਦੈ ਦਰਬਾਰਿ ॥੫੯॥

मतु सरमिंदा थीवही सांई दै दरबारि ॥५९॥

Matu saraminddaa theevahee saanee dai darabaari ||59||

ਮਤਾਂ ਖਸਮ (ਪਰਮਾਤਮਾ) ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਹੋਣਾ ਪਏ ॥੫੯॥

अन्यथा बुरे कामों के कारण तुम्हें मालिक के दरबार में शर्मिन्दा होना पड़ेगा ॥५६॥

Otherwise, you shall be put to shame, in the Court of the Lord. ||59||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਫਰੀਦਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕਰਿ ਚਾਕਰੀ ਦਿਲ ਦੀ ਲਾਹਿ ਭਰਾਂਦਿ ॥

फरीदा साहिब दी करि चाकरी दिल दी लाहि भरांदि ॥

Phareedaa saahib dee kari chaakaree dil dee laahi bharaandi ||

ਹੇ ਫਰੀਦ! (ਇਹਨਾਂ 'ਵਿਸੁ ਗੰਦਲਾਂ' ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਆਪਣੇ) ਦਿਲ ਦੀ ਭਟਕਣਾ ਦੂਰ ਕਰ ਕੇ ਮਾਲਕ (-ਪ੍ਰਭੂ) ਦੀ ਬੰਦਗੀ ਕਰ ।

फरीद जी उपदेश देते हैं कि मालिक की सेवा करो और दिल का वहम निकाल दो।

Fareed, work for your Lord and Master; dispel the doubts of your heart.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਦਰਵੇਸਾਂ ਨੋ ਲੋੜੀਐ ਰੁਖਾਂ ਦੀ ਜੀਰਾਂਦਿ ॥੬੦॥

दरवेसां नो लोड़ीऐ रुखां दी जीरांदि ॥६०॥

Daravesaan no lo(rr)eeai rukhaan dee jeeraandi ||60||

ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਨੂੰ (ਤਾਂ) ਰੁੱਖਾਂ ਵਰਗਾ ਜਿਗਰਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ॥੬੦॥

फकीरों को वस्तुतः पेड् की तरह सहनशील होना चाहिए॥६०॥

The dervishes, the humble devotees, have the patient endurance of trees. ||60||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਫਰੀਦਾ ਕਾਲੇ ਮੈਡੇ ਕਪੜੇ ਕਾਲਾ ਮੈਡਾ ਵੇਸੁ ॥

फरीदा काले मैडे कपड़े काला मैडा वेसु ॥

Phareedaa kaale maide kapa(rr)e kaalaa maidaa vesu ||

ਹੇ ਫਰੀਦ! (ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਰੁੱਖਾਂ ਵਾਲੀ ਜੀਰਾਂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਫ਼ਕੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ ਫ਼ਕੀਰਾਂ ਵਾਂਗ) ਮੇਰੇ ਕੱਪੜੇ (ਤਾਂ) ਕਾਲੇ ਹਨ, ਮੇਰਾ ਵੇਸ ਕਾਲਾ ਹੈ,

फरीद जी कहते हैं कि मेरे कपड़े काले हैं, भेरी वेशभूषा भी काली है।

Fareed, my clothes are black, and my outfit is black.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਗੁਨਹੀ ਭਰਿਆ ਮੈ ਫਿਰਾ ਲੋਕੁ ਕਹੈ ਦਰਵੇਸੁ ॥੬੧॥

गुनही भरिआ मै फिरा लोकु कहै दरवेसु ॥६१॥

Gunahee bhariaa mai phiraa loku kahai daravesu ||61||

(ਪਰ 'ਵਿਸੁ ਗੰਦਲਾਂ' ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ 'ਭਰਾਂਦਿ' ਦੇ ਕਾਰਨ) ਮੈਂ ਗੁਨਾਹਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਫਿਰਦਾ ਹਾਂ ਤੇ ਜਗਤ ਮੈਨੂੰ ਫ਼ਕੀਰ ਆਖਦਾ ਹੈ ॥੬੧॥

मैं गुनाहों से भरा हुआ हूँ, इसके बावजूद भी लोग मुझे दरवेश कह रहे हैं।॥६१॥

I wander around full of sins, and yet people call me a dervish - a holy man. ||61||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਤਤੀ ਤੋਇ ਨ ਪਲਵੈ ਜੇ ਜਲਿ ਟੁਬੀ ਦੇਇ ॥

तती तोइ न पलवै जे जलि टुबी देइ ॥

Tatee toi na palavai je jali tubee dei ||

ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਸੜੀ ਹੋਈ (ਖੇਤੀ ਫਿਰ) ਹਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਭਾਵੇਂ (ਉਸ ਖੇਤੀ ਨੂੰ) ਪਾਣੀ ਵਿਚ (ਕੋਈ) ਡੋਬਾ ਦੇ ਦੇਵੇ ।

जली हुई खेती पुनः हरी-भरी नहीं होती, चाहे उसे ठण्डे जल में कितना ही डुबो दिया जाए।

The crop which is burnt will not bloom, even if it is soaked in water.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਫਰੀਦਾ ਜੋ ਡੋਹਾਗਣਿ ਰਬ ਦੀ ਝੂਰੇਦੀ ਝੂਰੇਇ ॥੬੨॥

फरीदा जो डोहागणि रब दी झूरेदी झूरेइ ॥६२॥

Phareedaa jo dohaaga(nn)i rab dee jhooredee jhoorei ||62||

ਹੇ ਫਰੀਦ! (ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੋ ਜੀਵ-ਇਸਤ੍ਰੀ ਆਪਣੇ ਵਲੋਂ ਰੱਬ ਦੇ ਰਾਹ ਤੇ ਤੁਰਦੀ ਹੋਈ ਭੀ) ਰੱਬ ਤੋਂ ਵਿਛੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਉਹ ਸਦਾ ਹੀ ਦੁਖੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, (ਭਾਵ, ਫ਼ਕੀਰੀ ਲਿਬਾਸ ਹੁੰਦਿਆਂ ਭੀ ਜੇ ਮਨ ਗੁਨਾਹਾਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਰਿਹਾ, ਦਰਵੇਸੁ ਬਣ ਕੇ ਭੀ ਜੇ 'ਵਿਸੁ ਗੰਦਲਾਂ' ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਮਨ ਵਿਚ 'ਭਰਾਂਦਿ' ਰਹੀ, ਸਤਸੰਗ ਵਿਚ ਰਹਿ ਕੇ ਭੀ ਜੇ ਮਨ ਸਹਸਿਆਂ ਵਿਚ ਰਿਹਾ, ਤਾਂ ਭਾਗਾਂ ਵਿਚ ਸਦਾ ਝੋਰਾ ਹੀ ਝੋਰਾ ਹੈ) ॥੬੨॥

हे फरीद ! वैसे ही जो जीव-स्त्री परमात्मा से बिछुड़ी हुई है, वह सदैव दुखी रहती है।॥६२॥

Fareed, she who is forsaken by her Husband Lord, grieves and laments. ||62||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਜਾਂ ਕੁਆਰੀ ਤਾ ਚਾਉ ਵੀਵਾਹੀ ਤਾਂ ਮਾਮਲੇ ॥

जां कुआरी ता चाउ वीवाही तां मामले ॥

Jaan kuaaree taa chaau veevaahee taan maamale ||

ਜਦੋਂ (ਲੜਕੀ) ਕੁਆਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਦੋਂ (ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਦਾ) ਚਾਉ ਹੁੰਦਾ ਹੈ (ਪਰ ਜਦੋਂ) ਵਿਆਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੰਜਾਲ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

जब लड़की कुंआरी थी तो उसे विवाह करने का चाव था। जब विवाह हो गया तो वह घर-गृहस्थी के झंझटों में फॅस गई।

When she is a virgin, she is full of desire; but when she is married, then her troubles begin.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਫਰੀਦਾ ਏਹੋ ਪਛੋਤਾਉ ਵਤਿ ਕੁਆਰੀ ਨ ਥੀਐ ॥੬੩॥

फरीदा एहो पछोताउ वति कुआरी न थीऐ ॥६३॥

Phareedaa eho pachhotaau vati kuaaree na theeai ||63||

ਹੇ ਫਰੀਦ! (ਉਸ ਵੇਲੇ) ਇਹੀ ਪਛੁਤਾਵਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਮੁੜ ਕੁਆਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ (ਭਾਵ, ਉਹ ਪਹਿਲਾ ਚਾਉ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ) ॥੬੩॥

हे फरीद ! तदन्तर वह पछताती है कि वह दोबारा कुंआरी नहीं हो सकती ॥६३ ॥

Fareed, she has this one regret, that she cannot be a virgin again. ||63||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਕਲਰ ਕੇਰੀ ਛਪੜੀ ਆਇ ਉਲਥੇ ਹੰਝ ॥

कलर केरी छपड़ी आइ उलथे हंझ ॥

Kalar keree chhapa(rr)ee aai ulathe hanjjh ||

ਕੱਲਰ ਦੀ ਛੱਪਰੀ ਵਿਚ ਹੰਸ ਆ ਉਤਰਦੇ ਹਨ,

हंस यदि कल्लर के तालाब में आकर बैठ जाएँ तो

The swans have landed in a small pond of salt water.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਚਿੰਜੂ ਬੋੜਨੑਿ ਨਾ ਪੀਵਹਿ ਉਡਣ ਸੰਦੀ ਡੰਝ ॥੬੪॥

चिंजू बोड़न्हि ना पीवहि उडण संदी डंझ ॥६४॥

Chinjjoo bo(rr)anhi naa peevahi uda(nn) sanddee danjjh ||64||

(ਉਹ ਹੰਸ ਛੱਪੜੀ ਵਿਚ ਆਪਣੀ) ਚੁੰਝ ਡੋਬਦੇ ਹਨ, (ਪਰ, ਉਹ ਮੈਲਾ ਪਾਣੀ) ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਥੋਂ ਉੱਡ ਜਾਣ ਦੀ ਤਾਂਘ ਲੱਗੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ॥੬੪॥

वे अपनी चोंच को पानी में डालने के बावजूद भी नहीं पीते और वहाँ से शीघ्र उड़ने का प्रयास करते हैं।(वैसे ही संत संसार की वासनाओं को देखकर प्रभु-चरणों में विराजने की कामना करते हैं) ॥६४ ॥

They dip in their bills, but do not drink; they fly away, still thirsty. ||64||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਹੰਸੁ ਉਡਰਿ ਕੋਧ੍ਰੈ ਪਇਆ ਲੋਕੁ ਵਿਡਾਰਣਿ ਜਾਇ ॥

हंसु उडरि कोध्रै पइआ लोकु विडारणि जाइ ॥

Hanssu udari kodhrai paiaa loku vidaara(nn)i jaai ||

ਹੰਸ ਉੱਡ ਕੇ ਕੋਧਰੇ ਦੀ ਪੈਲੀ ਵਿਚ ਜਾ ਬੈਠਾ ਤਾਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਬੰਦੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਡਾਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ।

यदि हंस उड़कर कोधरे के खेत पर आ जाए तो लोग उसको उड़ाने के लिए जाते हैं (अर्थात् यदि संत-महात्मा संसार में आए तो लोग उसे हटाने की कोशिश करते हैं)

The swans fly away, and land in the fields of grain. The people go to chase them away.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਗਹਿਲਾ ਲੋਕੁ ਨ ਜਾਣਦਾ ਹੰਸੁ ਨ ਕੋਧ੍ਰਾ ਖਾਇ ॥੬੫॥

गहिला लोकु न जाणदा हंसु न कोध्रा खाइ ॥६५॥

Gahilaa loku na jaa(nn)adaa hanssu na kodhraa khaai ||65||

ਕਮਲੀ ਦੁਨੀਆ ਇਹ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੀ ਕਿ ਹੰਸ ਕੋਧਰਾ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ ॥੬੫॥

परन्तु भोले लोग ये नहीं जानते कि हंस कभी कोधरा नहीं खाता (अर्थात् संत संसार की मोह-माया से निर्लिप्त होता है) ॥६५ ॥

The thoughtless people do not know, that the swans do not eat the grain. ||65||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਚਲਿ ਚਲਿ ਗਈਆਂ ਪੰਖੀਆਂ ਜਿਨੑੀ ਵਸਾਏ ਤਲ ॥

चलि चलि गईआं पंखीआं जिन्ही वसाए तल ॥

Chali chali gaeeaan pankkheeaan jinhee vasaae tal ||

ਹੇ ਫਰੀਦ! ਜਿਨ੍ਹਾਂ (ਜੀਵ-) ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਡਾਰਾਂ ਨੇ ਇਸ (ਸੰਸਾਰ-) ਤਲਾਬ ਨੂੰ ਸੁਹਾਵਣਾ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਹ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਵਾਰੀ (ਇਸ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ) ਟੁਰੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ।

उन जीव रूपी पक्षियों की कतारें भी बारी-बारी से चली गई, जिन्होंने जगत् रूपी सरोवर को बसाकर रौनक लगाई हुई थी।

The birds which lived in the pools have flown away and left.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਫਰੀਦਾ ਸਰੁ ਭਰਿਆ ਭੀ ਚਲਸੀ ਥਕੇ ਕਵਲ ਇਕਲ ॥੬੬॥

फरीदा सरु भरिआ भी चलसी थके कवल इकल ॥६६॥

Phareedaa saru bhariaa bhee chalasee thake kaval ikal ||66||

(ਇਹ ਜਗਤ-) ਸਰੋਵਰ ਭੀ ਸੁੱਕ ਜਾਇਗਾ ਤੇ ਪਿੱਛੇ ਰਹੇ ਹੋਏ ਇਕੱਲੇ ਕਉਲ ਫੁਲ ਭੀ ਕੁਮਲਾ ਜਾਣਗੇ (ਭਾਵ, ਇਹ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੇ ਸੋਹਣੇ ਪਦਾਰਥ ਸਭ ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਣਗੇ) ॥੬੬॥

हे फरीद ! यह जगत् रूपी सरोवर भी सूख जाएगा, परन्तु संत रूपी अकेला कमल ही रहेगा ॥६६ ॥

Fareed, the overflowing pool shall also pass away, and only the lotus flowers shall remain. ||66||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਫਰੀਦਾ ਇਟ ਸਿਰਾਣੇ ਭੁਇ ਸਵਣੁ ਕੀੜਾ ਲੜਿਓ ਮਾਸਿ ॥

फरीदा इट सिराणे भुइ सवणु कीड़ा लड़िओ मासि ॥

Phareedaa it siraa(nn)e bhui sava(nn)u kee(rr)aa la(rr)io maasi ||

ਹੇ ਫਰੀਦ! (ਜੀਵ-ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਤੁਰੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਡਾਰਾਂ ਵਾਂਗ ਜਦੋਂ ਤੇਰੀ ਵਾਰੀ ਆਈ, ਤੇਰੇ ਭੀ) ਸਿਰ ਹੇਠ ਇੱਟ ਹੋਵੇਗੀ, ਧਰਤੀ ਵਿਚ (ਭਾਵ, ਤੂੰ ਕਬਰ ਵਿਚ) ਸੁੱਤਾ ਪਿਆ ਹੋਵੇਂਗਾ, (ਤੇ ਤੇਰੇ) ਪਿੰਡੇ ਵਿਚ ਕੀੜੇ ਤੁਰਦੇ ਹੋਣਗੇ ।

बाबा फरीद कहते हैं कि मरणोपरांत कब्र में सिर के नीचे ईट रखकर धरती पर सोना पड़ेगा और बदन को कीड़े काट डालेंगे।

Fareed, a stone will be your pillow, and the earth will be your bed. The worms shall eat into your flesh.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਕੇਤੜਿਆ ਜੁਗ ਵਾਪਰੇ ਇਕਤੁ ਪਇਆ ਪਾਸਿ ॥੬੭॥

केतड़िआ जुग वापरे इकतु पइआ पासि ॥६७॥

Keta(rr)iaa jug vaapare ikatu paiaa paasi ||67||

(ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ) ਇੱਕੋ ਪਾਸੇ ਪਿਆਂ ਢੇਰ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਲੰਘ ਜਾਇਗਾ (ਤਦੋਂ ਤੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਜਗਾਣਾ ਨਹੀਂ, ਹੁਣ ਤਾਂ ਗ਼ਾਫ਼ਿਲ ਹੋ ਕੇ ਨਾ ਸਉਂ) ॥੬੭॥

इस तरह एक जगह पड़े कितने ही युग बीत जाने हैं।॥६७ ॥

Countless ages will pass, and you will still be lying on one side. ||67||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਫਰੀਦਾ ਭੰਨੀ ਘੜੀ ਸਵੰਨਵੀ ਟੁਟੀ ਨਾਗਰ ਲਜੁ ॥

फरीदा भंनी घड़ी सवंनवी टुटी नागर लजु ॥

Phareedaa bhannee gha(rr)ee savannavee tutee naagar laju ||

ਹੇ ਫਰੀਦ! (ਵੇਖ, ਤੇਰੇ ਗੁਆਂਢ ਕਿਸ ਬੰਦੇ ਦਾ ਸਰੀਰ-ਰੂਪ) ਸੁੰਦਰ ਰੰਗ ਵਾਲਾ ਭਾਂਡਾ ਭੱਜ ਗਿਆ ਹੈ (ਅਤੇ ਸੁਆਸਾਂ ਦੀ) ਸੋਹਣੀ ਲੱਜ ਟੁੱਟ ਗਈ ਹੈ ।

हे फरीद ! सुन्दर शरीर रूपी घड़ा टूट-फूट गया है, साँसों की डोरी भी टूट चुकी है।

Fareed, your beautiful body shall break apart, and the subtle thread of the breath shall be snapped.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਅਜਰਾਈਲੁ ਫਰੇਸਤਾ ਕੈ ਘਰਿ ਨਾਠੀ ਅਜੁ ॥੬੮॥

अजराईलु फरेसता कै घरि नाठी अजु ॥६८॥

Ajaraaeelu pharesataa kai ghari naathee aju ||68||

(ਵੇਖ,) ਅੱਜ ਕਿਸ ਦੇ ਘਰ (ਮੌਤ ਦਾ) ਫ਼ਰਿਸਤਾ ਅਜ਼ਰਾਈਲ ਪ੍ਰਾਹੁਣਾ ਹੈ? (ਭਾਵ, ਜੇ ਜੀਵ-ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਡਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਨਿੱਤ ਤੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਿਸੇ ਨ ਕਿਸੇ ਦੀ ਇਥੋਂ ਤੁਰਨ ਦੀ ਵਾਰੀ ਆਈ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਨੂੰ ਕਿਉਂ ਗ਼ਾਫ਼ਿਲ ਹੋ ਕੇ ਸੁੱਤਾ ਪਿਆ ਹੈਂ?) ॥੬੮॥

अब मौत का फरिश्ता इजराईल किस घर का मेहमान है॥६८ ॥

In which house will the Messenger of Death be a guest today? ||68||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਫਰੀਦਾ ਭੰਨੀ ਘੜੀ ਸਵੰਨਵੀ ਟੂਟੀ ਨਾਗਰ ਲਜੁ ॥

फरीदा भंनी घड़ी सवंनवी टूटी नागर लजु ॥

Phareedaa bhannee gha(rr)ee savannavee tootee naagar laju ||

ਹੇ ਫਰੀਦ! (ਵੇਖ, ਕਿਸ ਦਾ ਸਰੀਰ-ਰੂਪ) ਸੋਹਣੇ ਰੰਗ ਵਾਲਾ ਭਾਂਡਾ ਭੱਜ ਗਿਆ ਹੈ (ਤੇ ਸੁਆਸਾਂ-ਰੂਪ) ਸੋਹਣੀ ਲੱਜ ਟੁੱਟ ਗਈ ਹੈ?

हे फरीद ! सुन्दर देह रूपी घड़ा नष्ट हो गया है, साँसों की डोर भी टूट गई है।

Fareed, your beautiful body shall break apart, and the subtle thread of the breath shall be snapped.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਜੋ ਸਜਣ ਭੁਇ ਭਾਰੁ ਥੇ ਸੇ ਕਿਉ ਆਵਹਿ ਅਜੁ ॥੬੯॥

जो सजण भुइ भारु थे से किउ आवहि अजु ॥६९॥

Jo saja(nn) bhui bhaaru the se kiu aavahi aju ||69||

ਜਿਹੜੇ ਭਰਾ (ਨਮਾਜ਼ ਵਲੋਂ ਗ਼ਾਫ਼ਿਲ ਹੋ ਕੇ) ਧਰਤੀ ਉਤੇ (ਨਿਰਾ) ਭਾਰ ਹੀ ਬਣੇ ਰਹੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਾ ਜਨਮ ਵਾਲਾ ਇਹ ਸਮਾ ਫਿਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇਗਾ ॥੬੯॥

जो व्यक्ति पापों के कारण केवल बोझ मात्र थे, अब उनको मनुष्य जन्म दोबारा कैसे मिल सकता है॥६६ ॥

Those friends who were a burden on the earth - how can they come today? ||69||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਫਰੀਦਾ ਬੇ ਨਿਵਾਜਾ ਕੁਤਿਆ ਏਹ ਨ ਭਲੀ ਰੀਤਿ ॥

फरीदा बे निवाजा कुतिआ एह न भली रीति ॥

Phareedaa be nivaajaa kutiaa eh na bhalee reeti ||

ਹੇ ਫਰੀਦ! ਜੋ ਬੰਦੇ ਨਿਮਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਦੇ (ਭਾਵ, ਜੋ ਬੰਦਗੀ ਵਲੋਂ ਗ਼ਾਫ਼ਿਲ ਹਨ) ਉਹ ਕੁੱਤਿਆਂ (ਸਮਾਨ) ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਇਹ ਜੀਊਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ,

बाबा फरीद कहते हैं कि हे नमाज़ न पढ़ने वाले कुत्ते ! तेरा यह तरीका ठीक नहीं है कि

Fareed: O faithless dog, this is not a good way of life.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਕਬਹੀ ਚਲਿ ਨ ਆਇਆ ਪੰਜੇ ਵਖਤ ਮਸੀਤਿ ॥੭੦॥

कबही चलि न आइआ पंजे वखत मसीति ॥७०॥

Kabahee chali na aaiaa panjje vakhat maseeti ||70||

(ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ) ਕਦੇ ਭੀ ਉੱਦਮ ਕਰ ਕੇ ਪੰਜੇ ਵੇਲੇ ਮਸੀਤ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੇ (ਭਾਵ, ਜੋ ਕਦੇ ਭੀ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪੰਜ ਵੇਲੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ) ॥੭੦॥

तू कभी भी पाँच वक्त की नमाज के लिए मस्जिद में नहीं आता ॥७० ॥

You never come to the mosque for your five daily prayers. ||70||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਉਠੁ ਫਰੀਦਾ ਉਜੂ ਸਾਜਿ ਸੁਬਹ ਨਿਵਾਜ ਗੁਜਾਰਿ ॥

उठु फरीदा उजू साजि सुबह निवाज गुजारि ॥

Uthu phareedaa ujoo saaji subah nivaaj gujaari ||

ਹੇ ਫਰੀਦ! ਉੱਠ, ਮੂੰਹ ਹੱਥ ਧੋ, ਤੇ ਸਵੇਰ ਦੀ ਨਿਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹ ।

"(रब की बंदगी के लिए प्रेरित करते हुए) बाबा फरीद कहते हैं कि हे भाई ! उठ, हाथ-मुँह धोकर सुबह की नमाज अदा कर।

Rise up, Fareed, and cleanse yourself; chant your morning prayer.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਜੋ ਸਿਰੁ ਸਾਂਈ ਨਾ ਨਿਵੈ ਸੋ ਸਿਰੁ ਕਪਿ ਉਤਾਰਿ ॥੭੧॥

जो सिरु सांई ना निवै सो सिरु कपि उतारि ॥७१॥

Jo siru saanee naa nivai so siru kapi utaari ||71||

ਜੋ ਸਿਰ ਮਾਲਕ-ਰੱਬ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਨਿਊਂਦਾ, ਉਹ ਸਿਰ ਕੱਟ ਕੇ ਲਾਹ ਦੇਹ (ਭਾਵ, ਬੰਦਗੀਹੀਣ ਬੰਦੇ ਦਾ ਜੀਊਣਾ ਕਿਸ ਅਰਥ?) ॥੭੧॥

जो सिर मालिक के आगे नहीं झुकता, उसे गर्दन से काट देना चाहिए॥७१ ॥

The head which does not bow to the Lord - chop off and remove that head. ||71||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਜੋ ਸਿਰੁ ਸਾਈ ਨਾ ਨਿਵੈ ਸੋ ਸਿਰੁ ਕੀਜੈ ਕਾਂਇ ॥

जो सिरु साई ना निवै सो सिरु कीजै कांइ ॥

Jo siru saaee naa nivai so siru keejai kaani ||

ਜੋ ਸਿਰ (ਬੰਦਗੀ ਵਿਚ) ਮਾਲਕ-ਰੱਬ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਨਿਊਂਦਾ, ਉਸ ਸਿਰ ਦਾ ਕੋਈ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ।

जो सिर मालिक के आगे नहीं झुकता, उस सिर का क्या करना चाहिए?

That head which does not bow to the Lord - what is to be done with that head?

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਕੁੰਨੇ ਹੇਠਿ ਜਲਾਈਐ ਬਾਲਣ ਸੰਦੈ ਥਾਇ ॥੭੨॥

कुंने हेठि जलाईऐ बालण संदै थाइ ॥७२॥

Kunne hethi jalaaeeai baala(nn) sanddai thaai ||72||

ਉਸ ਸਿਰ ਨੂੰ ਹਾਂਡੀ ਹੇਠ ਬਾਲਣ ਦੇ ਥਾਂ ਬਾਲ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਏ (ਭਾਵ, ਉਸ ਆਕੜੇ ਹੋਏ ਸਿਰ ਨੂੰ ਸੁੱਕੀ ਲੱਕੜੀ ਹੀ ਸਮਝੋ) ॥੭੨॥

(स्वयं ही उत्तर देते हैं) उसको चुल्हे के नीचे ईंधन में जला देना चाहिए ॥७२॥

Put it in the fireplace, instead of firewood. ||72||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਫਰੀਦਾ ਕਿਥੈ ਤੈਡੇ ਮਾਪਿਆ ਜਿਨੑੀ ਤੂ ਜਣਿਓਹਿ ॥

फरीदा किथै तैडे मापिआ जिन्ही तू जणिओहि ॥

Phareedaa kithai taide maapiaa jinhee too ja(nn)iohi ||

ਹੇ ਫਰੀਦ! (ਜੀਵ-ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਤੁਰੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹੋਰ ਡਾਰਾਂ ਦਾ ਜੇ ਤੈਨੂੰ ਖ਼ਿਆਲ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਤਾਂ ਇਹੀ ਵੇਖ ਕਿ) ਤੇਰੇ (ਆਪਣੇ) ਮਾਪੇ ਕਿੱਥੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੈਨੂੰ ਜੰਮਿਆ ਸੀ । ਉਹ ਤੇਰੇ ਮਾਪੇ ਤੇਰੇ ਪਾਸੋਂ ਕਦੇ ਦੇ ਚਲੇ ਗਏ ਹਨ ।

बाबा फरीद समझाते हैं कि तेरे माता-पिता अब कहाँ हैं, जिन्होंने तुझे जन्म दिया था।

Fareed, where are your mother and father, who gave birth to you?

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਤੈ ਪਾਸਹੁ ਓਇ ਲਦਿ ਗਏ ਤੂੰ ਅਜੈ ਨ ਪਤੀਣੋਹਿ ॥੭੩॥

तै पासहु ओइ लदि गए तूं अजै न पतीणोहि ॥७३॥

Tai paasahu oi ladi gae toonn ajai na patee(nn)ohi ||73||

ਤੈਨੂੰ ਅਜੇ ਭੀ ਯਕੀਨ ਨਹੀਂ ਆਇਆ (ਕਿ ਤੂੰ ਤਾਂ ਇਥੋਂ ਤੁਰ ਜਾਣਾ ਹੈ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਰੱਬ ਦੀ ਬੰਦਗੀ ਵਲੋਂ ਗ਼ਾਫ਼ਿਲ ਪਿਆ ਹੈਂ) ॥੭੩॥

वे भी देखते ही देखते तुझे छोड़कर चले गए हैं, परन्तु अब भी तुझे यकीन नहीं हो रहा (तूने भी मृत्यु को ही गले लगाना है) ॥७३॥

They have left you, but even so, you are not convinced that you shall also have to go. ||73||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਫਰੀਦਾ ਮਨੁ ਮੈਦਾਨੁ ਕਰਿ ਟੋਏ ਟਿਬੇ ਲਾਹਿ ॥

फरीदा मनु मैदानु करि टोए टिबे लाहि ॥

Phareedaa manu maidaanu kari toe tibe laahi ||

ਹੇ ਫਰੀਦ! ਮਨ ਨੂੰ ਪੱਧਰਾ ਕਰ ਦੇਹ (ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ) ਉੱਚੇ ਨੀਵੇਂ ਥਾਂ ਦੂਰ ਕਰ ਦੇਹ,

बाबा फरीद कहते हैं कि ऐ मनुष्य ! अपने मन को मैदान की तरह समतल कर और ऊँचे-नीचे स्थान (द्वैत, अहंकार को) दूर कर।

Fareed, flatten out your mind; smooth out the hills and valleys.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਅਗੈ ਮੂਲਿ ਨ ਆਵਸੀ ਦੋਜਕ ਸੰਦੀ ਭਾਹਿ ॥੭੪॥

अगै मूलि न आवसी दोजक संदी भाहि ॥७४॥

Agai mooli na aavasee dojak sanddee bhaahi ||74||

(ਜੇ ਤੂੰ ਕਰ ਸਕੇਂ, ਤਾਂ) ਤੇਰੇ ਜੀਵਨ-ਸਫ਼ਰ ਵਿਚ ਦੋਜ਼ਕ ਦੀ ਅੱਗ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਆਵੇਗੀ, (ਭਾਵ, ਮਨ ਵਿਚ ਟੋਏ ਟਿੱਬੇ ਟਿਕੇ ਰਹਿਣ ਕਰਕੇ ਜੋ ਕਲੇਸ਼ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਵਾਪਰਦੇ ਹਨ, ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਦੂਰ ਹੋਇਆਂ ਉਹ ਕਲੇਸ਼ ਭੀ ਮਿਟ ਜਾਣਗੇ) ॥੭੪॥

फिर नरक की अग्नि तुझे जलाने के लिए नहीं आएगी॥७४ ।।

Hereafter, the fires of hell shall not even approach you. ||74||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਮਹਲਾ ੫ ॥

महला ५ ॥

Mahalaa 5 ||

महला ५ ॥

Fifth Mehl:

Guru Arjan Dev ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਫਰੀਦਾ ਖਾਲਕੁ ਖਲਕ ਮਹਿ ਖਲਕ ਵਸੈ ਰਬ ਮਾਹਿ ॥

फरीदा खालकु खलक महि खलक वसै रब माहि ॥

Phareedaa khaalaku khalak mahi khalak vasai rab maahi ||

ਹੇ ਫਰੀਦ! (ਖ਼ਲਕਤ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ) ਪਰਮਾਤਮਾ (ਸਾਰੀ) ਖ਼ਲਕਤ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਅਤੇ ਖ਼ਲਕਤ ਪਰਮਾਤਮਾ ਵਿਚ ਵੱਸ ਰਹੀ ਹੈ ।

पंचम गुरु उद्बोधन करते हैं, हे फरीद ! परमपिता परमेश्वर अपनी दुनिया में ही है और दुनिया परमेश्वर में बस रही है।

Fareed, the Creator is in the Creation, and the Creation abides in God.

Guru Arjan Dev ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਮੰਦਾ ਕਿਸ ਨੋ ਆਖੀਐ ਜਾਂ ਤਿਸੁ ਬਿਨੁ ਕੋਈ ਨਾਹਿ ॥੭੫॥

मंदा किस नो आखीऐ जां तिसु बिनु कोई नाहि ॥७५॥

Manddaa kis no aakheeai jaan tisu binu koee naahi ||75||

ਜਦੋਂ (ਕਿਤੇ ਭੀ) ਉਸ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਹੋਰ ਦੂਜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿਸ ਜੀਵ ਨੂੰ ਭੈੜਾ ਕਿਹਾ ਜਾਏ? (ਭਾਵ, ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਾੜਾ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ) ॥੭੫॥

तो फिर भला किस व्यक्ति को बुरा कहा जाए, जब उसके सिवा कोई नहीं ॥७५॥

Whom can we call bad? There is none without Him. ||75||

Guru Arjan Dev ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਫਰੀਦਾ ਜਿ ਦਿਹਿ ਨਾਲਾ ਕਪਿਆ ਜੇ ਗਲੁ ਕਪਹਿ ਚੁਖ ॥

फरीदा जि दिहि नाला कपिआ जे गलु कपहि चुख ॥

Phareedaa ji dihi naalaa kapiaa je galu kapahi chukh ||

ਹੇ ਫਰੀਦ! (ਹੇ ਦਾਈ!) ਜਿਸ ਦਿਨ ਮੇਰਾ ਨਾੜੂ ਕੱਟਿਆ ਸੀ, ਜੇ ਰਤਾ ਕੁ ਮੇਰਾ ਗਲ ਵੱਢ ਦੇਂਦੀਓਂ,

हे फरीद ! जिस दिन धाय (दायी) ने पोषक नलिका को काटा था, यदि उस वक्त गला भी काट देती तो अच्छा होता।

Fareed, if on that day when my umbilical cord was cut, my throat had been cut instead,

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਪਵਨਿ ਨ ਇਤੀ ਮਾਮਲੇ ਸਹਾਂ ਨ ਇਤੀ ਦੁਖ ॥੭੬॥

पवनि न इती मामले सहां न इती दुख ॥७६॥

Pavani na itee maamale sahaan na itee dukh ||76||

ਤਾਂ (ਮਨ ਦੇ ਇਹਨਾਂ ਟੋਇਆਂ ਟਿੱਬਿਆਂ ਦੇ ਕਾਰਣ) ਨਾਹ ਇਤਨੇ ਝੰਬੇਲੇ ਪੈਂਦੇ ਅਤੇ ਨਾਹ ਹੀ ਮੈਂ ਇਤਨੇ ਦੁੱਖ ਸਹਾਰਦਾ ॥੭੬॥

अन्यथा आज इतनी परेशानियों का सामना न करना पड़ता, न ही इतने दुख मुझे भोगने पड़ते ॥७६॥

I would not have fallen into so many troubles, or undergone so many hardships. ||76||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਚਬਣ ਚਲਣ ਰਤੰਨ ਸੇ ਸੁਣੀਅਰ ਬਹਿ ਗਏ ॥

चबण चलण रतंन से सुणीअर बहि गए ॥

Chaba(nn) chala(nn) ratann se su(nn)eear bahi gae ||

(ਕਿਸ ਮਾਣ ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾੜਾ ਆਖਣਾ ਹੋਇਆ? ਕਿਸ ਮਾਣ ਤੇ ਮਨ ਵਿਚ ਇਹ ਟੋਏ ਟਿੱਬੇ ਬਣਾਣੇ ਹੋਏ?) ਉਹ ਦੰਦ, ਲੱਤਾਂ, ਅੱਖਾਂ ਤੇ ਕੰਨ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਣ ਦੇ ਇਹ ਟੋਏ ਟਿੱਬੇ ਬਣੇ ਸਨ) ਕੰਮ ਕਰਨੋਂ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ ।

बुढ़ापे के कारण शरीर के सब अंग कमजोर हो गए हैं, जिस कारण दाँत खाने-चबाने, पैर चलने-फिरने, आँखें देखने से और कान सुनने से रह गए हैं।

My teeth, feet, eyes and ears have stopped working.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381

ਹੇੜੇ ਮੁਤੀ ਧਾਹ ਸੇ ਜਾਨੀ ਚਲਿ ਗਏ ॥੭੭॥

हेड़े मुती धाह से जानी चलि गए ॥७७॥

He(rr)e mutee dhaah se jaanee chali gae ||77||

(ਇਸ) ਸਰੀਰ ਨੇ ਢਾਹ ਮਾਰੀ ਹੈ (ਭਾਵ, ਇਹ ਆਪਣਾ ਹੀ ਸਰੀਰ ਹੁਣ ਦੁਖੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਿ ਮੇਰੇ) ਉਹ ਮਿੱਤਰ ਤੁਰ ਗਏ ਹਨ (ਭਾਵ, ਕੰਮ ਦੇਣੋਂ ਰਹਿ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਮਾਣ ਸੀ) ॥੭੭॥

यह देखकर शरीर विहल होकर कहता है कि मेरे सब साथी मुझे छोड़कर चले गए हैं।॥७७ ॥

My body cries out, ""Those whom I knew have left me!"" ||77||

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


ਫਰੀਦਾ ਬੁਰੇ ਦਾ ਭਲਾ ਕਰਿ ਗੁਸਾ ਮਨਿ ਨ ਹਢਾਇ ॥

फरीदा बुरे दा भला करि गुसा मनि न हढाइ ॥

Phareedaa bure daa bhalaa kari gusaa mani na hadhaai ||

ਹੇ ਫਰੀਦ! ਬੁਰਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਾਲ ਭੀ ਭਲਾਈ ਕਰ । ਗੁੱਸਾ ਮਨ ਵਿਚ ਨਾਹ ਆਉਣ ਦੇਹ ।

बाबा फरीद उपदेश देते हुए कथन करते हैं कि हे प्राणी ! अगर कोई तेरे साथ बुरा करे तो उसका भी भला ही कर और मन में गुस्सा मत आने दे।

Fareed, answer evil with goodness; do not fill your mind with anger.

Baba Sheikh Farid ji / / Slok (Sheikh Farid) / Guru Granth Sahib ji - Ang 1381


Download SGGS PDF Daily Updates ADVERTISE HERE