ਹਤੇ ਸੁ ਹਤੇ ਜੀਅ ਲੈ ਭਾਜੇ ਚਹੁੰ ਦਿਸ ਗਏ ਪਰਾਏ ॥

हते सु हते जीअ लै भाजे चहुँ दिस गए पराए ॥

hate su hate jeea lai bhaaje chahu(n) dhis ge paraae ||

ਜੇ ਹਠ ਤਿਆਗਿ ਆਨਿ ਪਗ ਲਾਗੇ ਤੇ ਸਬ ਲਏ ਬਚਾਈ ॥

जे हठ तिआगि आनि पग लागे ते सब लए बचाई ॥

je haTh tiaag aan pag laage te sab le bachaiee ||

ਭੂਖਨ ਬਸਨ ਬਹੁਤੁ ਬਿਧਿ ਦੀਨੇ ਦੈ ਦੈ ਬਹੁਤ ਬਡਾਈ ॥੧੧੪॥

भूखन बसन बहुतु बिधि दीने दै दै बहुत बडाई ॥११४॥

bhookhan basan bahut bidh dheene dhai dhai bahut baddaiee ||114||

ਬਿਸਨਪਦ ॥ ਕਾਫੀ ॥

बिसनपद ॥ काफी ॥

bisanapadh || kaafee ||

ਪਾਰਸ ਨਾਥ ਬਡੋ ਰਣ ਪਾਰ੍ਯੋ ॥

पारस नाथ बडो रण पार्यो ॥

paaras naath baddo ran paarayo ||

ਆਪਨ ਪ੍ਰਚੁਰ ਜਗਤ ਮਤੁ ਕੀਨਾ ਦੇਵਦਤ ਕੋ ਟਾਰ੍ਯੋ ॥

आपन प्रचुर जगत मतु कीना देवदत को टार्यो ॥

aapan prachur jagat mat keenaa dhevadhat ko Taarayo ||

ਲੈ ਲੈ ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰ ਨਾਨਾ ਬਿਧਿ ਭਾਤਿ ਅਨਿਕ ਅਰਿ ਮਾਰੇ ॥

लै लै ससत्र असत्र नाना बिधि भाति अनिक अरि मारे ॥

lai lai sasatr asatr naanaa bidh bhaat anik ar maare ||

ਜੀਤੇ ਪਰਮ ਪੁਰਖ ਪਾਰਸ ਕੇ ਸਗਲ ਜਟਾ ਧਰ ਹਾਰੇ ॥

जीते परम पुरख पारस के सगल जटा धर हारे ॥

jeete param purakh paaras ke sagal jaTaa dhar haare ||

ਬੇਖ ਬੇਖ ਭਟ ਪਰੇ ਧਰਨ ਗਿਰਿ ਬਾਣ ਪ੍ਰਯੋਘਨ ਘਾਏ ॥

बेख बेख भट परे धरन गिरि बाण प्रयोघन घाए ॥

bekh bekh bhaT pare dharan gir baan prayoghan ghaae ||

ਜਾਨੁਕ ਪਰਮ ਲੋਕ ਪਾਵਨ ਕਹੁ ਪ੍ਰਾਨਨ ਪੰਖ ਲਗਾਏ ॥

जानुक परम लोक पावन कहु प्रानन पंख लगाए ॥

jaanuk param lok paavan kahu praanan pa(n)kh lagaae ||

ਟੂਕ ਟੂਕ ਹ੍ਵੈ ਗਿਰੇ ਕਵਚ ਕਟਿ ਪਰਮ ਪ੍ਰਭਾ ਕਹੁ ਪਾਈ ॥

टूक टूक ह्वै गिरे कवच कटि परम प्रभा कहु पाई ॥

Took Took havai gire kavach kaT param prabhaa kahu paiee ||

ਜਣੁ ਦੈ ਚਲੇ ਨਿਸਾਣ ਸੁਰਗ ਕਹ ਕੁਲਹਿ ਕਲੰਕ ਮਿਟਾਈ ॥੧੧੫॥

जणु दै चले निसाण सुरग कह कुलहि कलंक मिटाई ॥११५॥

jan dhai chale nisaan surag keh kuleh kala(n)k miTaiee ||115||

ਬਿਸਨਪਦ ॥ ਸੂਹੀ ॥

बिसनपद ॥ सूही ॥

bisanapadh || soohee ||

ਪਾਰਸ ਨਾਥ ਬਡੋ ਰਣ ਜੀਤੋ ॥

पारस नाथ बडो रण जीतो ॥

paaras naath baddo ran jeeto ||

ਜਾਨੁਕ ਭਈ ਦੂਸਰ ਕਰਣਾਰਜੁਨ ਭਾਰਥ ਸੋ ਹੁਇ ਬੀਤੋ ॥

जानुक भई दूसर करणारजुन भारथ सो हुइ बीतो ॥

jaanuk bhiee dhoosar karanaarajun bhaarath so hui beeto ||

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਚਲੈ ਪ੍ਰਵਾਹਿ ਸ੍ਰੋਣ ਕੇ ਰਥ ਗਜ ਅਸਵ ਬਹਾਏ ॥

बहु बिधि चलै प्रवाहि स्रोण के रथ गज असव बहाए ॥

bahu bidh chalai pravaeh sron ke rath gaj asav bahaae ||

ਭੈ ਕਰ ਜਾਨ ਭਯੋ ਬਡ ਆਹਵ ਸਾਤ ਸਮੁੰਦਰ ਲਜਾਏ ॥

भै कर जान भयो बड आहव सात समुँदर लजाए ॥

bhai kar jaan bhayo badd aahav saat samu(n)dhar lajaae ||

ਜਹ ਤਹ ਚਲੇ ਭਾਜ ਸੰਨਿਆਸੀ ਬਾਣਨ ਅੰਗ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ॥

जह तह चले भाज संनिआसी बाणन अंग प्रहारे ॥

jeh teh chale bhaaj sa(n)niaasee baanan a(n)g prahaare ||

ਜਾਨੁਕ ਬਜ੍ਰ ਇੰਦ੍ਰ ਕੇ ਭੈ ਤੇ ਪਬ ਸਪਛ ਸਿਧਾਰੇ ॥

जानुक बज्र इंद्र के भै ते पब सपछ सिधारे ॥

jaanuk bajr i(n)dhr ke bhai te pab sapachh sidhaare ||

ਜਿਹ ਤਿਹ ਗਿਰਤ ਸ੍ਰੋਣ ਕੀ ਧਾਰਾ ਅਰਿ ਘੂਮਤ ਭਿਭਰਾਤ ॥

जिह तिह गिरत स्रोण की धारा अरि घूमत भिभरात ॥

jeh teh girat sron kee dhaaraa ar ghoomat bhibharaat ||

ਨਿੰਦਾ ਕਰਤ ਛਤ੍ਰੀਯ ਧਰਮ ਕੀ ਭਜਤ ਦਸੋ ਦਿਸ ਜਾਤ ॥੧੧੬॥

निंदा करत छत्रीय धरम की भजत दसो दिस जात ॥११६॥

ni(n)dhaa karat chhatreey dharam kee bhajat dhaso dhis jaat ||116||

ਬਿਸਨਪਦ ॥ ਸੋਰਠਿ ॥

बिसनपद ॥ सोरठि ॥

bisanapadh || soraTh ||

ਜੇਤਕ ਜੀਅਤ ਬਚੇ ਸੰਨ੍ਯਾਸੀ ॥

जेतक जीअत बचे संन्यासी ॥

jetak jeeat bache sa(n)nayaasee ||

ਤ੍ਰਾਸ ਮਰਤ ਫਿਰਿ ਬਹੁਰਿ ਨ ਆਏ ਹੋਤ ਭਏ ਬਨਬਾਸੀ ॥

त्रास मरत फिरि बहुरि न आए होत भए बनबासी ॥

traas marat fir bahur na aae hot bhe banabaasee ||

ਦੇਸ ਬਿਦੇਸ ਢੂੰਢ ਬਨ ਬੇਹੜ ਤਹ ਤਹ ਪਕਰਿ ਸੰਘਾਰੇ ॥

देस बिदेस ढूँढ बन बेहड़ तह तह पकरि संघारे ॥

dhes bidhes ddoo(n)dd ban behaR teh teh pakar sa(n)ghaare ||

ਖੋਜਿ ਪਤਾਲ ਅਕਾਸ ਸੁਰਗ ਕਹੁ ਜਹਾ ਤਹਾ ਚੁਨਿ ਮਾਰੇ ॥

खोजि पताल अकास सुरग कहु जहा तहा चुनि मारे ॥

khoj pataal akaas surag kahu jahaa tahaa chun maare ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਨਾਸ ਕਰੇ ਸੰਨਿਆਸੀ ਆਪਨ ਮਤਹ ਮਤਾਯੋ ॥

इह बिधि नास करे संनिआसी आपन मतह मतायो ॥

eeh bidh naas kare sa(n)niaasee aapan mateh mataayo ||

ਆਪਨ ਨ੍ਯਾਸ ਸਿਖਾਇ ਸਬਨ ਕਹੁ ਆਪਨ ਮੰਤ੍ਰ ਚਲਾਯੋ ॥

आपन न्यास सिखाइ सबन कहु आपन मंत्र चलायो ॥

aapan nayaas sikhai saban kahu aapan ma(n)tr chalaayo ||

ਜੇ ਜੇ ਗਹੇ ਤਿਨ ਤੇ ਘਾਇਲ ਤਿਨ ਕੀ ਜਟਾ ਮੁੰਡਾਈ ॥

जे जे गहे तिन ते घाइल तिन की जटा मुँडाई ॥

je je gahe tin te ghail tin kee jaTaa mu(n)ddaiee ||

ਦੋਹੀ ਦੂਰ ਦਤ ਕੀ ਕੀਨੀ ਆਪਨ ਫੇਰਿ ਦੁਹਾਈ ॥੧੧੭॥

दोही दूर दत की कीनी आपन फेरि दुहाई ॥११७॥

dhohee dhoor dhat kee keenee aapan fer dhuhaiee ||117||

ਬਿਸਨਪਦ ॥ ਬਸੰਤ ॥

बिसनपद ॥ बसंत ॥

bisanapadh || basa(n)t ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਫਾਗ ਕ੍ਰਿਪਾਨਨ ਖੇਲੇ ॥

इह बिधि फाग कृपानन खेले ॥

eeh bidh faag kirapaanan khele ||

ਸੋਭਤ ਢਾਲ ਮਾਲ ਡਫ ਮਾਲੈ ਮੂਠ ਗੁਲਾਲਨ ਸੇਲੇ ॥

सोभत ढाल माल डफ मालै मूठ गुलालन सेले ॥

sobhat ddaal maal ddaf maalai mooTh gulaalan sele ||

ਜਾਨੁ ਤੁਫੰਗ ਭਰਤ ਪਿਚਕਾਰੀ ਸੂਰਨ ਅੰਗ ਲਗਾਵਤ ॥

जानु तुफंग भरत पिचकारी सूरन अंग लगावत ॥

jaan tufa(n)g bharat pichakaaree sooran a(n)g lagaavat ||

ਨਿਕਸਤ ਸ੍ਰੋਣ ਅਧਿਕ ਛਬਿ ਉਪਜਤ ਕੇਸਰ ਜਾਨੁ ਸੁਹਾਵਤ ॥

निकसत स्रोण अधिक छबि उपजत केसर जानु सुहावत ॥

nikasat sron adhik chhab upajat kesar jaan suhaavat ||

ਸ੍ਰੋਣਤ ਭਰੀ ਜਟਾ ਅਤਿ ਸੋਭਤ ਛਬਹਿ ਨ ਜਾਤ ਕਹ੍ਯੋ ॥

स्रोणत भरी जटा अति सोभत छबहि न जात कह्यो ॥

sronat bharee jaTaa at sobhat chhabeh na jaat kahayo ||

ਮਾਨਹੁ ਪਰਮ ਪ੍ਰੇਮ ਸੌ ਡਾਰ੍ਯੋ ਈਂਗਰ ਲਾਗਿ ਰਹ੍ਯੋ ॥

मानहु परम प्रेम सौ डार्यो ईंगर लागि रह्यो ॥

maanahu param prem sau ddaarayo iee(n)gar laag rahayo ||

ਜਹ ਤਹ ਗਿਰਤ ਭਏ ਨਾਨਾ ਬਿਧਿ ਸਾਗਨ ਸਤ੍ਰੁ ਪਰੋਏ ॥

जह तह गिरत भए नाना बिधि सागन सत्रु परोए ॥

jeh teh girat bhe naanaa bidh saagan satr paroe ||

ਜਾਨੁਕ ਖੇਲ ਧਮਾਰ ਪਸਾਰਿ ਕੈ ਅਧਿਕ ਸ੍ਰਮਿਤ ਹ੍ਵੈ ਸੋਏ ॥੧੧੮॥

जानुक खेल धमार पसारि कै अधिक स्रमित ह्वै सोए ॥११८॥

jaanuk khel dhamaar pasaar kai adhik sramit havai soe ||118||

ਬਿਸਨਪਦ ॥ ਪਰਜ ॥

बिसनपद ॥ परज ॥

bisanapadh || paraj ||

ਦਸ ਸੈ ਬਰਖ ਰਾਜ ਤਿਨ ਕੀਨਾ ॥

दस सै बरख राज तिन कीना ॥

dhas sai barakh raaj tin keenaa ||

ਕੈ ਕੈ ਦੂਰ ਦਤ ਕੇ ਮਤ ਕਹੁ ਰਾਜ ਜੋਗ ਦੋਊ ਲੀਨਾ ॥

कै कै दूर दत के मत कहु राज जोग दोऊ लीना ॥

kai kai dhoor dhat ke mat kahu raaj jog dhouoo leenaa ||

ਜੇ ਜੇ ਛਪੇ ਲੁਕੇ ਕਹੂੰ ਬਾਚੇ ਰਹਿ ਰਹਿ ਵਹੈ ਗਏ ॥

जे जे छपे लुके कहूँ बाचे रहि रहि वहै गए ॥

je je chhape luke kahoo(n) baache reh reh vahai ge ||

ਐਸੇ ਏਕ ਨਾਮ ਲੈਬੇ ਕੋ ਜਗ ਮੋ ਰਹਤ ਭਏ ॥

ऐसे एक नाम लैबे को जग मो रहत भए ॥

aaise ek naam laibe ko jag mo rahat bhe ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਸੌ ਰਾਜ ਕਰਤ ਯੌ ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਧਨ ਜੋਰ੍ਯੋ ॥

भाति भाति सौ राज करत यौ भाति भाति धन जोर्यो ॥

bhaat bhaat sau raaj karat yau bhaat bhaat dhan jorayo ||

ਜਹਾ ਜਹਾ ਮਾਨਸ ਸ੍ਰਉਨਨ ਸੁਨ ਤਹਾ ਤਹਾ ਤੇ ਤੋਰ੍ਯੋ ॥

जहा जहा मानस स्रउनन सुन तहा तहा ते तोर्यो ॥

jahaa jahaa maanas sraunan sun tahaa tahaa te torayo ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਜੀਤ ਦੇਸ ਪੁਰ ਦੇਸਨ ਜੀਤ ਨਿਸਾਨ ਬਜਾਯੋ ॥

इह बिधि जीत देस पुर देसन जीत निसान बजायो ॥

eeh bidh jeet dhes pur dhesan jeet nisaan bajaayo ||

ਆਪਨ ਕਰਣ ਕਾਰਣ ਕਰਿ ਮਾਨ੍ਯੋ ਕਾਲ ਪੁਰਖ ਬਿਸਰਾਯੋ ॥੧੧੯॥

आपन करण कारण करि मान्यो काल पुरख बिसरायो ॥११९॥

aapan karan kaaran kar maanayo kaal purakh bisaraayo ||119||

ਰੂਆਮਲ ਛੰਦ ॥

रूआमल छंद ॥

rooaamal chha(n)dh ||

ਦਸ ਸਹੰਸ੍ਰ ਪ੍ਰਮਾਣ ਬਰਖਨ ਕੀਨ ਰਾਜ ਸੁਧਾਰਿ ॥

दस सहंस्र प्रमाण बरखन कीन राज सुधारि ॥

dhas saha(n)sr pramaan barakhan keen raaj sudhaar ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਧਰਾਨ ਲੈ ਅਰੁ ਸਤ੍ਰੁ ਸਰਬ ਸੰਘਾਰਿ ॥

भाति भाति धरान लै अरु सत्रु सरब संघारि ॥

bhaat bhaat dharaan lai ar satr sarab sa(n)ghaar ||

ਜੀਤਿ ਜੀਤਿ ਅਨੂਪ ਭੂਪ ਅਨੂਪ ਰੂਪ ਅਪਾਰ ॥

जीति जीति अनूप भूप अनूप रूप अपार ॥

jeet jeet anoop bhoop anoop roop apaar ||

ਭੂਪ ਮੇਧ ਠਟ੍ਰਯੋ ਨ੍ਰਿਪੋਤਮ ਏਕ ਜਗ ਸੁਧਾਰਿ ॥੧੨੦॥

भूप मेध ठट्रयो नृपोतम एक जग सुधारि ॥१२०॥

bhoop medh ThaTrayo nirapotam ek jag sudhaar ||120||

ਦੇਸ ਦੇਸਨ ਕੇ ਨਰੇਸਨ ਬਾਧਿ ਕੈ ਇਕ ਬਾਰਿ ॥

देस देसन के नरेसन बाधि कै इक बारि ॥

dhes dhesan ke naresan baadh kai ik baar ||

ਰੋਹ ਦੇਸ ਬਿਖੈ ਗਯੋ ਲੈ ਪੁਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰ ਕੁਮਾਰ ॥

रोह देस बिखै गयो लै पुत्र मित्र कुमार ॥

roh dhes bikhai gayo lai putr mitr kumaar ||

ਨਾਰਿ ਸੰਜੁਤ ਬੈਠਿ ਬਿਧਵਤ ਕੀਨ ਜਗ ਅਰੰਭ ॥

नारि संजुत बैठि बिधवत कीन जग अरंभ ॥

naar sa(n)jut baiTh bidhavat keen jag ara(n)bh ||

ਬੋਲਿ ਬੋਲਿ ਕਰੋਰ ਰਿਤਜ ਔਰ ਬਿਪ ਅਸੰਭ ॥੧੨੧॥

बोलि बोलि करोर रितज और बिप असंभ ॥१२१॥

bol bol karor ritaj aauar bip asa(n)bh ||121||

ਰਾਜਮੇਧ ਕਰ੍ਯੋ ਲਗੈ ਆਰੰਭ ਭੂਪ ਅਪਾਰ ॥

राजमेध कर्यो लगै आरंभ भूप अपार ॥

raajamedh karayo lagai aara(n)bh bhoop apaar ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਸਮ੍ਰਿਧ ਜੋਰਿ ਸੁਮਿਤ੍ਰ ਪੁਤ੍ਰ ਕੁਮਾਰ ॥

भाति भाति समृध जोरि सुमित्र पुत्र कुमार ॥

bhaat bhaat samiradh jor sumitr putr kumaar ||

ਭਾਤਿ ਅਨੇਕਨ ਕੇ ਜੁਰੇ ਜਨ ਆਨਿ ਕੈ ਤਿਹ ਦੇਸ ॥

भाति अनेकन के जुरे जन आनि कै तिह देस ॥

bhaat anekan ke jure jan aan kai teh dhes ||

ਛੀਨਿ ਛੀਨਿ ਲਏ ਨ੍ਰਿਪਾਬਰ ਦੇਸ ਦਿਰਬ ਅਵਿਨੇਸ ॥੧੨੨॥

छीनि छीनि लए नृपाबर देस दिरब अविनेस ॥१२२॥

chheen chheen le nirapaabar dhes dhirab avines ||122||

ਦੇਖ ਕੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸਰਬ ਸੁ ਭੂਪ ਸੰਪਤਿ ਨੈਣ ॥

देख के इह भाति सरब सु भूप संपति नैण ॥

dhekh ke ieh bhaat sarab su bhoop sa(n)pat nain ||

ਗਰਬ ਸੋ ਭੁਜ ਦੰਡ ਕੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬੋਲਾ ਬੈਣ ॥

गरब सो भुज दंड कै इह भाति बोला बैण ॥

garab so bhuj dha(n)dd kai ieh bhaat bolaa bain ||

ਭੂਪ ਮੇਧ ਕਰੋ ਸਬੈ ਤੁਮ ਆਜ ਜਗ ਅਰੰਭ ॥

भूप मेध करो सबै तुम आज जग अरंभ ॥

bhoop medh karo sabai tum aaj jag ara(n)bh ||

ਸਤਜੁਗ ਮਾਹਿ ਭਯੋ ਜਿਹੀ ਬਿਧਿ ਕੀਨ ਰਾਜੈ ਜੰਭ ॥੧੨੩॥

सतजुग माहि भयो जिही बिधि कीन राजै जंभ ॥१२३॥

satajug maeh bhayo jihee bidh keen raajai ja(n)bh ||123||

ਮੰਤ੍ਰੀਯ ਬਾਚ ॥

मंत्रीय बाच ॥

ma(n)treey baach ||

ਲਛ ਜਉ ਨ੍ਰਿਪ ਮਾਰੀਯੈ ਤਬ ਹੋਤ ਹੈ ਨ੍ਰਿਪ ਮੇਧ ॥

लछ जउ नृप मारीयै तब होत है नृप मेध ॥

lachh jau nirap maareeyai tab hot hai nirap medh ||

ਏਕ ਏਕ ਅਨੇਕ ਸੰਪਤਿ ਦੀਜੀਯੈ ਭਵਿਖੇਧ ॥

एक एक अनेक संपति दीजीयै भविखेध ॥

ek ek anek sa(n)pat dheejeeyai bhavikhedh ||

ਲਛ ਲਛ ਤੁਰੰਗ ਏਕਹਿ ਦੀਜੀਐ ਅਬਿਚਾਰ ॥

लछ लछ तुरंग एकहि दीजीऐ अबिचार ॥

lachh lachh tura(n)g ekeh dheejeeaai abichaar ||

ਜਗ ਪੂਰਣ ਹੋਤੁ ਹੈ ਸੁਨ ਰਾਜ ਰਾਜ ਵਤਾਰ ॥੧੨੪॥

जग पूरण होतु है सुन राज राज वतार ॥१२४॥

jag pooran hot hai sun raaj raaj vataar ||124||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਸੁਮ੍ਰਿਧ ਸੰਪਤਿ ਦੀਜੀਯੈ ਇਕ ਬਾਰ ॥

भाति भाति सुमृध संपति दीजीयै इक बार ॥

bhaat bhaat sumiradh sa(n)pat dheejeeyai ik baar ||

ਲਛ ਹਸਤ ਤੁਰੰਗ ਦ੍ਵੈ ਲਛ ਸੁਵਰਨ ਭਾਰ ਅਪਾਰ ॥

लछ हसत तुरंग द्वै लछ सुवरन भार अपार ॥

lachh hasat tura(n)g dhavai lachh suvaran bhaar apaar ||

ਕੋਟਿ ਕੋਟਿ ਦਿਜੇਕ ਏਕਹਿ ਦੀਜੀਯੈ ਅਬਿਲੰਬ ॥

कोटि कोटि दिजेक एकहि दीजीयै अबिलंब ॥

koT koT dhijek ekeh dheejeeyai abila(n)b ||

ਜਗ ਪੂਰਣ ਹੋਇ ਤਉ ਸੁਨ ਰਾਜ ਰਾਜ ਅਸੰਭ ॥੧੨੫॥

जग पूरण होइ तउ सुन राज राज असंभ ॥१२५॥

jag pooran hoi tau sun raaj raaj asa(n)bh ||125||

ਪਾਰਸਨਾਥ ਬਾਚ ॥

पारसनाथ बाच ॥

paarasanaath baach ||

ਰੂਆਲ ਛੰਦ ॥

रूआल छंद ॥

rooaal chha(n)dh ||

ਸੁਵਰਨ ਕੀ ਨ ਇਤੀ ਕਮੀ ਜਉ ਟੁਟ ਹੈ ਬਹੁ ਬਰਖ ॥

सुवरन की न इती कमी जउ टुट है बहु बरख ॥

suvaran kee na itee kamee jau TuT hai bahu barakh ||

ਹਸਤ ਕੀ ਨ ਕਮੀ ਮੁਝੈ ਹਯ ਸਾਰ ਲੀਜੈ ਪਰਖ ॥

हसत की न कमी मुझै हय सार लीजै परख ॥

hasat kee na kamee mujhai hay saar leejai parakh ||

ਅਉਰ ਜਉ ਧਨ ਚਾਹੀਯੈ ਸੋ ਲੀਜੀਯੈ ਅਬਿਚਾਰ ॥

अउर जउ धन चाहीयै सो लीजीयै अबिचार ॥

aaur jau dhan chaaheeyai so leejeeyai abichaar ||

ਚਿਤ ਮੈ ਨ ਕਛੂ ਕਰੋ ਸੁਨ ਮੰਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰ ਅਵਤਾਰ ॥੧੨੬॥

चित मै न कछू करो सुन मंत्र मित्र अवतार ॥१२६॥

chit mai na kachhoo karo sun ma(n)tr mitr avataar ||126||

ਯਉ ਜਬੈ ਨ੍ਰਿਪ ਉਚਰ੍ਯੋ ਤਬ ਮੰਤ੍ਰਿ ਬਰ ਸੁਨਿ ਬੈਨ ॥

यउ जबै नृप उचर्यो तब मंतृ बर सुनि बैन ॥

yau jabai nirap ucharayo tab ma(n)tr bar sun bain ||

ਹਾਥ ਜੋਰਿ ਸਲਾਮ ਕੈ ਨ੍ਰਿਪ ਨੀਚ ਕੈ ਜੁਗ ਨੈਨ ॥

हाथ जोरि सलाम कै नृप नीच कै जुग नैन ॥

haath jor salaam kai nirap neech kai jug nain ||

ਅਉਰ ਏਕ ਸੁਨੋ ਨ੍ਰਿਪੋਤਮ ਉਚਰੌਂ ਇਕ ਗਾਥ ॥

अउर एक सुनो नृपोतम उचरौं इक गाथ ॥

aaur ek suno nirapotam ucharaua(n) ik gaath ||

ਜੌਨ ਮਧਿ ਸੁਨੀ ਪੁਰਾਨਨ ਅਉਰ ਸਿੰਮ੍ਰਿਤ ਸਾਥ ॥੧੨੭॥

जौन मधि सुनी पुरानन अउर सिंमृत साथ ॥१२७॥

jauan madh sunee puraanan aaur si(n)mirat saath ||127||

ਮੰਤ੍ਰੀ ਬਾਚ ॥

मंत्री बाच ॥

ma(n)tree baach ||

ਰੂਆਲ ਛੰਦ ॥

रूआल छंद ॥

rooaal chha(n)dh ||

ਅਉਰ ਜੋ ਸਭ ਦੇਸ ਕੇ ਨ੍ਰਿਪ ਜੀਤੀਯੈ ਸੁਨਿ ਭੂਪ ॥

अउर जो सभ देस के नृप जीतीयै सुनि भूप ॥

aaur jo sabh dhes ke nirap jeeteeyai sun bhoop ||

ਪਰਮ ਰੂਪ ਪਵਿਤ੍ਰ ਗਾਤ ਅਪਵਿਤ੍ਰ ਹਰਣ ਸਰੂਪ ॥

परम रूप पवित्र गात अपवित्र हरण सरूप ॥

param roop pavitr gaat apavitr haran saroop ||

ਐਸ ਜਉ ਸੁਨਿ ਭੂਪ ਭੂਪਤਿ ਸਭ ਪੂਛੀਆ ਤਿਹ ਗਾਥ ॥

ऐस जउ सुनि भूप भूपति सभ पूछीआ तिह गाथ ॥

aais jau sun bhoop bhoopat sabh poochheeaa teh gaath ||

ਪੂਛ ਆਉ ਸਬੈ ਨ੍ਰਿਪਾਲਨ ਹਉ ਕਹੋ ਤੁਹ ਸਾਥ ॥੧੨੮॥

पूछ आउ सबै नृपालन हउ कहो तुह साथ ॥१२८॥

poochh aau sabai nirapaalan hau kaho tuh saath ||128||

ਯੌ ਕਹੇ ਜਬ ਬੈਨ ਭੂਪਤਿ ਮੰਤ੍ਰਿ ਬਰ ਸੁਨਿ ਧਾਇ ॥

यौ कहे जब बैन भूपति मंतृ बर सुनि धाइ ॥

yau kahe jab bain bhoopat ma(n)tr bar sun dhai ||

ਪੰਚ ਲਛ ਬੁਲਾਇ ਭੂਪਤਿ ਪੂਛ ਸਰਬ ਬੁਲਾਇ ॥

पंच लछ बुलाइ भूपति पूछ सरब बुलाइ ॥

pa(n)ch lachh bulai bhoopat poochh sarab bulai ||

ਅਉਰ ਸਾਤ ਹੂੰ ਲੋਕ ਭੀਤਰ ਦੇਹੁ ਅਉਰ ਬਤਾਇ ॥

अउर सात हूँ लोक भीतर देहु अउर बताइ ॥

aaur saat hoo(n) lok bheetar dheh aaur batai ||

ਜਉਨ ਜਉਨ ਨ ਜੀਤਿਆ ਨ੍ਰਿਪ ਰੋਸ ਕੈ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਇ ॥੧੨੯॥

जउन जउन न जीतिआ नृप रोस कै नृप राइ ॥१२९॥

jaun jaun na jeetiaa nirap ros kai nirap rai ||129||

ਦੇਖਿ ਦੇਖਿ ਰਹੇ ਸਬੈ ਤਰ ਕੋ ਨ ਦੇਤ ਬਿਚਾਰ ॥

देखि देखि रहे सबै तर को न देत बिचार ॥

dhekh dhekh rahe sabai tar ko na dhet bichaar ||

ਐਸ ਕਉਨ ਰਹਾ ਧਰਾ ਪਰ ਦੇਹੁ ਤਾਹਿ ਉਚਾਰ ॥

ऐस कउन रहा धरा पर देहु ताहि उचार ॥

aais kaun rahaa dharaa par dheh taeh uchaar ||

ਏਕ ਏਕ ਬੁਲਾਇ ਭੂਪਤਿ ਪੂਛ ਸਰਬ ਬੁਲਾਇ ॥

एक एक बुलाइ भूपति पूछ सरब बुलाइ ॥

ek ek bulai bhoopat poochh sarab bulai ||

ਕੋ ਅਜੀਤ ਰਹਾ ਨਹੀ ਜਿਹ ਠਉਰ ਦੇਹੁ ਬਤਾਇ ॥੧੩੦॥

को अजीत रहा नही जिह ठउर देहु बताइ ॥१३०॥

ko ajeet rahaa nahee jeh Thaur dheh batai ||130||

ਏਕ ਨ੍ਰਿਪ ਬਾਚ ॥

एक नृप बाच ॥

ek nirap baach ||

ਰੂਆਲ ਛੰਦ ॥

रूआल छंद ॥

rooaal chha(n)dh ||

ਏਕ ਭੂਪਤਿ ਉਚਰੋ ਸੁਨਿ ਲੇਹੁ ਰਾਜਾ ਬੈਨ ॥

एक भूपति उचरो सुनि लेहु राजा बैन ॥

ek bhoopat ucharo sun leh raajaa bain ||

ਜਾਨ ਮਾਫ ਕਰੋ ਕਹੋ ਤਬ ਰਾਜ ਰਾਜ ਸੁ ਨੈਨ ॥

जान माफ करो कहो तब राज राज सु नैन ॥

jaan maaf karo kaho tab raaj raaj su nain ||

ਏਕ ਹੈ ਮੁਨਿ ਸਿੰਧੁ ਮੈ ਅਰੁ ਮਛ ਕੇ ਉਰ ਮਾਹਿ ॥

एक है मुनि सिंधु मै अरु मछ के उर माहि ॥

ek hai mun si(n)dh mai ar machh ke ur maeh ||

ਮੋਹਿ ਰਾਵ ਬਿਬੇਕ ਭਾਖੌ ਤਾਹਿ ਭੂਪਤਿ ਨਾਹਿ ॥੧੩੧॥

मोहि राव बिबेक भाखौ ताहि भूपति नाहि ॥१३१॥

moh raav bibek bhaakhau taeh bhoopat naeh ||131||

ਏਕ ਦ੍ਯੋਸ ਜਟਧਰੀ ਨ੍ਰਿਪ ਕੀਨੁ ਛੀਰ ਪ੍ਰਵੇਸ ॥

एक द्योस जटधरी नृप कीनु छीर प्रवेस ॥

ek dhayos jaTadharee nirap keen chheer praves ||

ਚਿਤ੍ਰ ਰੂਪ ਹੁਤੀ ਤਹਾ ਇਕ ਨਾਰਿ ਨਾਗਰ ਭੇਸ ॥

चित्र रूप हुती तहा इक नारि नागर भेस ॥

chitr roop hutee tahaa ik naar naagar bhes ||

ਤਾਸੁ ਦੇਖਿ ਸਿਵੇਸ ਕੋ ਗਿਰ ਬਿੰਦ ਸਿੰਧ ਮਝਾਰ ॥

तासु देखि सिवेस को गिर बिंद सिंध मझार ॥

taas dhekh sives ko gir bi(n)dh si(n)dh majhaar ||

ਮਛ ਪੇਟ ਮਛੰਦ੍ਰ ਜੋਗੀ ਬੈਠਿ ਹੈ ਨ੍ਰਿਪ ਬਾਰ ॥੧੩੨॥

मछ पेट मछंद्र जोगी बैठि है नृप बार ॥१३२॥

machh peT machha(n)dhr jogee baiTh hai nirap baar ||132||

ਤਾਸੁ ਤੇ ਚਲ ਪੁਛੀਐ ਨ੍ਰਿਪ ਸਰਬ ਬਾਤ ਬਿਬੇਕ ॥

तासु ते चल पुछीऐ नृप सरब बात बिबेक ॥

taas te chal puchheeaai nirap sarab baat bibek ||

ਏਨ ਤੋਹਿ ਬਤਾਇ ਹੈ ਨ੍ਰਿਪ ਭਾਖਿ ਹੋ ਜੁ ਅਨੇਕ ॥

एन तोहि बताइ है नृप भाखि हो जु अनेक ॥

en toh batai hai nirap bhaakh ho ju anek ||

ਐਸ ਬਾਤ ਸੁਨੀ ਜਬੈ ਤਬ ਰਾਜ ਰਾਜ ਅਵਤਾਰ ॥

ऐस बात सुनी जबै तब राज राज अवतार ॥

aais baat sunee jabai tab raaj raaj avataar ||

ਸਿੰਧੁ ਖੋਜਨ ਕੋ ਚਲਾ ਲੈ ਜਗਤ ਕੇ ਸਬ ਜਾਰ ॥੧੩੩॥

सिंधु खोजन को चला लै जगत के सब जार ॥१३३॥

si(n)dh khojan ko chalaa lai jagat ke sab jaar ||133||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਮੰਗਾਇ ਜਾਲਨ ਸੰਗ ਲੈ ਦਲ ਸਰਬ ॥

भाति भाति मंगाइ जालन संग लै दल सरब ॥

bhaat bhaat ma(n)gai jaalan sa(n)g lai dhal sarab ||

ਜੀਤ ਦੁੰਦਭ ਦੈ ਚਲਾ ਨ੍ਰਿਪ ਜਾਨਿ ਕੈ ਜੀਅ ਗਰਬ ॥

जीत दुँदभ दै चला नृप जानि कै जीअ गरब ॥

jeet dhu(n)dhabh dhai chalaa nirap jaan kai jeea garab ||

ਮੰਤ੍ਰੀ ਮਿਤ੍ਰ ਕੁਮਾਰਿ ਸੰਪਤ ਸਰਬ ਮਧਿ ਬੁਲਾਇ ॥

मंत्री मित्र कुमारि संपत सरब मधि बुलाइ ॥

ma(n)tree mitr kumaar sa(n)pat sarab madh bulai ||

ਸਿੰਧ ਜਾਰ ਡਰੇ ਜਹਾ ਤਹਾ ਮਛ ਸਤ੍ਰੁ ਡਰਾਇ ॥੧੩੪॥

सिंध जार डरे जहा तहा मछ सत्रु डराइ ॥१३४॥

si(n)dh jaar ddare jahaa tahaa machh satr ddarai ||134||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਨ ਮਛ ਕਛਪ ਅਉਰ ਜੀਵ ਅਪਾਰ ॥

भाति भातन मछ कछप अउर जीव अपार ॥

bhaat bhaatan machh kachhap aaur jeev apaar ||

ਬਧਿ ਜਾਰਨ ਹ੍ਵੈ ਕਢੇ ਤਬ ਤਿਆਗਿ ਪ੍ਰਾਨ ਸੁ ਧਾਰ ॥

बधि जारन ह्वै कढे तब तिआगि प्रान सु धार ॥

badh jaaran havai kadde tab tiaag praan su dhaar ||

ਸਿੰਧੁ ਤੀਰ ਗਏ ਜਬੈ ਜਲ ਜੀਵ ਏਕੈ ਬਾਰ ॥

सिंधु तीर गए जबै जल जीव एकै बार ॥

si(n)dh teer ge jabai jal jeev ekai baar ||

ਐਸ ਭਾਤਿ ਭਏ ਬਖਾਨਤ ਸਿੰਧੁ ਪੈ ਮਤ ਸਾਰ ॥੧੩੫॥

ऐस भाति भए बखानत सिंधु पै मत सार ॥१३५॥

aais bhaat bhe bakhaanat si(n)dh pai mat saar ||135||

ਬਿਪ ਕੋ ਧਰਿ ਸਿੰਧੁ ਮੂਰਤਿ ਆਇਯੋ ਤਿਹ ਪਾਸਿ ॥

बिप को धरि सिंधु मूरति आइयो तिह पासि ॥

bip ko dhar si(n)dh moorat aaiyo teh paas ||

ਰਤਨ ਹੀਰ ਪ੍ਰਵਾਲ ਮਾਨਕ ਦੀਨ ਹੈ ਅਨਿਆਸ ॥

रतन हीर प्रवाल मानक दीन है अनिआस ॥

ratan heer pravaal maanak dheen hai aniaas ||

ਜੀਵ ਕਾਹਿ ਸੰਘਾਰੀਐ ਸੁਨਿ ਲੀਜੀਐ ਨ੍ਰਿਪ ਬੈਨ ॥

जीव काहि संघारीऐ सुनि लीजीऐ नृप बैन ॥

jeev kaeh sa(n)ghaareeaai sun leejeeaai nirap bain ||

ਜਉਨ ਕਾਰਜ ਕੋ ਚਲੇ ਤੁਮ ਸੋ ਨਹੀ ਇਹ ਠੈਨ ॥੧੩੬॥

जउन कारज को चले तुम सो नही इह ठैन ॥१३६॥

jaun kaaraj ko chale tum so nahee ieh Thain ||136||

ਸਿੰਧੁ ਬਾਚ ॥

सिंधु बाच ॥

si(n)dh baach ||

ਰੂਆਲ ਛੰਦ ॥

रूआल छंद ॥

rooaal chha(n)dh ||

ਛੀਰ ਸਾਗਰ ਹੈ ਜਹਾ ਸੁਨ ਰਾਜ ਰਾਜ ਵਤਾਰ ॥

छीर सागर है जहा सुन राज राज वतार ॥

chheer saagar hai jahaa sun raaj raaj vataar ||

ਮਛ ਉਦਰ ਮਛੰਦ੍ਰ ਜੋਗੀ ਬੈਠ ਹੈ ਬ੍ਰਤ ਧਾਰਿ ॥

मछ उदर मछंद्र जोगी बैठ है ब्रत धारि ॥

machh udhar machha(n)dhr jogee baiTh hai brat dhaar ||

ਡਾਰਿ ਜਾਰ ਨਿਕਾਰ ਤਾਕਹਿ ਪੂਛ ਲੇਹੁ ਬਨਾਇ ॥

डारि जार निकार ताकहि पूछ लेहु बनाइ ॥

ddaar jaar nikaar taakeh poochh leh banai ||

ਜੋ ਕਹਾ ਸੋ ਕੀਜੀਐ ਨ੍ਰਿਪ ਇਹੀ ਸਤਿ ਉਪਾਇ ॥੧੩੭॥

जो कहा सो कीजीऐ नृप इही सति उपाइ ॥१३७॥

jo kahaa so keejeeaai nirap ihee sat upai ||137||

ਜੋਰਿ ਬੀਰਨ ਨਾਖ ਸਿੰਧਹ ਆਗ ਚਾਲ ਸੁਬਾਹ ॥

जोरि बीरन नाख सिंधह आग चाल सुबाह ॥

jor beeran naakh si(n)dheh aag chaal subaeh ||

ਹੂਰ ਪੂਰ ਰਹੀ ਜਹਾ ਤਹਾ ਜਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਉਛਾਹ ॥

हूर पूर रही जहा तहा जत्र तत्र उछाह ॥

hoor poor rahee jahaa tahaa jatr tatr uchhaeh ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਬਜੰਤ੍ਰ ਬਾਜਤ ਅਉਰ ਘੁਰਤ ਨਿਸਾਨ ॥

भाति भाति बजंत्र बाजत अउर घुरत निसान ॥

bhaat bhaat baja(n)tr baajat aaur ghurat nisaan ||

ਛੀਰ ਸਿੰਧੁ ਹੁਤੋ ਜਹਾ ਤਿਹ ਠਾਮ ਪਹੁਚੇ ਆਨਿ ॥੧੩੮॥

छीर सिंधु हुतो जहा तिह ठाम पहुचे आनि ॥१३८॥

chheer si(n)dh huto jahaa teh Thaam pahuche aan ||138||

ਸੂਤ੍ਰ ਜਾਰ ਬਨਾਇ ਕੈ ਤਿਹ ਮਧਿ ਡਾਰਿ ਅਪਾਰ ॥

सूत्र जार बनाइ कै तिह मधि डारि अपार ॥

sootr jaar banai kai teh madh ddaar apaar ||

ਅਉਰ ਜੀਵ ਘਨੇ ਗਹੇ ਨ ਵਿਲੋਕਯੋ ਸਿਵ ਬਾਰ ॥

अउर जीव घने गहे न विलोकयो सिव बार ॥

aaur jeev ghane gahe na vilokayo siv baar ||

ਹਾਰਿ ਹਾਰਿ ਫਿਰੇ ਸਬੈ ਭਟ ਆਨਿ ਭੂਪਤਿ ਤੀਰ ॥

हारि हारि फिरे सबै भट आनि भूपति तीर ॥

haar haar fire sabai bhaT aan bhoopat teer ||

ਅਉਰ ਜੀਵ ਘਨੇ ਗਹੇ ਪਰ ਸੋ ਨ ਪਾਵ ਫਕੀਰ ॥੧੩੯॥

अउर जीव घने गहे पर सो न पाव फकीर ॥१३९॥

aaur jeev ghane gahe par so na paav fakeer ||139||

ਮਛ ਪੇਟਿ ਮਛੰਦ੍ਰ ਜੋਗੀ ਬੈਠ ਹੈ ਬਿਨੁ ਆਸ ॥

मछ पेटि मछंद्र जोगी बैठ है बिनु आस ॥

machh peT machha(n)dhr jogee baiTh hai bin aas ||

ਜਾਰ ਭੇਟ ਸਕੈ ਨ ਵਾ ਕੋ ਮੋਨਿ ਅੰਗ ਸੁ ਬਾਸ ॥

जार भेट सकै न वा को मोनि अंग सु बास ॥

jaar bheT sakai na vaa ko mon a(n)g su baas ||

ਏਕ ਜਾਰ ਸੁਨਾ ਨਯੋ ਤਿਹ ਡਾਰੀਐ ਅਬਿਚਾਰ ॥

एक जार सुना नयो तिह डारीऐ अबिचार ॥

ek jaar sunaa nayo teh ddaareeaai abichaar ||

ਸਤਿ ਬਾਤ ਕਹੋ ਤੁਮੈ ਸੁਨਿ ਰਾਜ ਰਾਜ ਵਤਾਰ ॥੧੪੦॥

सति बात कहो तुमै सुनि राज राज वतार ॥१४०॥

sat baat kaho tumai sun raaj raaj vataar ||140||

ਗਿਆਨ ਨਾਮੁ ਸੁਨਾ ਹਮੋ ਤਿਹ ਜਾਰ ਕੋ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਇ ॥

गिआन नामु सुना हमो तिह जार को नृप राइ ॥

giaan naam sunaa hamo teh jaar ko nirap rai ||

ਤਉਨ ਤਾ ਮੈ ਡਾਰਿ ਕੈ ਮੁਨਿ ਰਾਜ ਲੇਹੁ ਗਹਾਇ ॥

तउन ता मै डारि कै मुनि राज लेहु गहाइ ॥

taun taa mai ddaar kai mun raaj leh gahai ||

ਯੌ ਨ ਹਾਥਿ ਪਰੇ ਮੁਨੀਸੁਰ ਬੀਤ ਹੈ ਬਹੁ ਬਰਖ ॥

यौ न हाथि परे मुनीसुर बीत है बहु बरख ॥

yau na haath pare muneesur beet hai bahu barakh ||

ਸਤਿ ਬਾਤ ਕਹੌ ਤੁਮੈ ਸੁਨ ਲੀਜੀਐ ਭਰਤਰਖ ॥੧੪੧॥

सति बात कहौ तुमै सुन लीजीऐ भरतरख ॥१४१॥

sat baat kahau tumai sun leejeeaai bharatarakh ||141||

ਯੌ ਨ ਪਾਨਿ ਪਰੇ ਮੁਨਾਬਰ ਹੋਹਿਾਂ ਕੋਟਿ ਉਪਾਇ ॥

यौ न पानि परे मुनाबर होहिाँ कोटि उपाइ ॥

yau na paan pare munaabar hohiaa(n) koT upai ||

ਡਾਰ ਕੇ ਤੁਮ ਗ੍ਯਾਨ ਜਾਰ ਸੁ ਤਾਸੁ ਲੇਹੁ ਗਹਾਇ ॥

डार के तुम ग्यान जार सु तासु लेहु गहाइ ॥

ddaar ke tum gayaan jaar su taas leh gahai ||

ਗ੍ਯਾਨ ਜਾਰ ਜਬੈ ਨ੍ਰਿਪੰਬਰ ਡਾਰ੍ਯੋ ਤਿਹ ਬੀਚ ॥

ग्यान जार जबै नृपंबर डार्यो तिह बीच ॥

gayaan jaar jabai nirapa(n)bar ddaarayo teh beech ||

ਤਉਨ ਜਾਰ ਗਹੋ ਮੁਨਾਬਰ ਜਾਨੁ ਦੂਜ ਦਧੀਚ ॥੧੪੨॥

तउन जार गहो मुनाबर जानु दूज दधीच ॥१४२॥

taun jaar gaho munaabar jaan dhooj dhadheech ||142||

ਮਛ ਸਹਿਤ ਮਛਿੰਦ੍ਰ ਜੋਗੀ ਬਧਿ ਜਾਰ ਮਝਾਰ ॥

मछ सहित मछिंद्र जोगी बधि जार मझार ॥

machh sahit machhi(n)dhr jogee badh jaar majhaar ||

ਮਛ ਲੋਕ ਬਿਲੋਕਿ ਕੈ ਸਬ ਹ੍ਵੈ ਗਏ ਬਿਸੰਭਾਰ ॥

मछ लोक बिलोकि कै सब ह्वै गए बिसंभार ॥

machh lok bilok kai sab havai ge bisa(n)bhaar ||

ਦ੍ਵੈ ਮਹੂਰਤ ਬਿਤੀ ਜਬੈ ਸੁਧਿ ਪਾਇ ਕੈ ਕਛੁ ਅੰਗਿ ॥

द्वै महूरत बिती जबै सुधि पाइ कै कछु अंगि ॥

dhavai mahoorat bitee jabai sudh pai kai kachh a(n)g ||

ਭੂਪ ਦ੍ਵਾਰ ਗਏ ਸਭੈ ਭਟ ਬਾਧਿ ਅਸਤ੍ਰ ਉਤੰਗ ॥੧੪੩॥

भूप द्वार गए सभै भट बाधि असत्र उतंग ॥१४३॥

bhoop dhavaiaar ge sabhai bhaT baadh asatr uta(n)g ||143||

ਮਛ ਉਦਰ ਲਗੇ ਸੁ ਚੀਰਨ ਕਿਉਹੂੰ ਨ ਚੀਰਾ ਜਾਇ ॥

मछ उदर लगे सु चीरन किउहूँ न चीरा जाइ ॥

machh udhar lage su cheeran kiauhoo(n) na cheeraa jai ||

ਹਾਰਿ ਹਾਰਿ ਪਰੈ ਜਬੈ ਤਬ ਪੂਛ ਮਿਤ੍ਰ ਬੁਲਾਇ ॥

हारि हारि परै जबै तब पूछ मित्र बुलाइ ॥

haar haar parai jabai tab poochh mitr bulai ||

ਅਉਰ ਕਉਨ ਬਿਚਾਰੀਐ ਉਪਚਾਰ ਤਾਕਰ ਆਜ ॥

अउर कउन बिचारीऐ उपचार ताकर आज ॥

aaur kaun bichaareeaai upachaar taakar aaj ||

ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਜਾ ਤੇ ਪਰੈ ਮੁਨੀਸ੍ਵਰ ਸਰੇ ਹਮਰੋ ਕਾਜੁ ॥੧੪੪॥

दृसटि जा ते परै मुनीस्वर सरे हमरो काजु ॥१४४॥

dhirasaT jaa te parai muneesavair sare hamaro kaaj ||144||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਮਛ ਪੇਟ ਕਿਹੂੰ ਨ ਫਟੇ ਸਬ ਕਰ ਹਟੇ ਉਪਾਇ ॥

मछ पेट किहूँ न फटे सब कर हटे उपाइ ॥

machh peT kihoo(n) na faTe sab kar haTe upai ||

ਗ੍ਯਾਨ ਗੁਰੂ ਤਿਨ ਕੋ ਹੁਤੋ ਪੂਛਾ ਤਹਿ ਬਨਾਇ ॥੧੪੫॥

ग्यान गुरू तिन को हुतो पूछा तहि बनाइ ॥१४५॥

gayaan guroo tin ko huto poochhaa teh banai ||145||

ਤੋਟਕ ਛੰਦ ॥

तोटक छंद ॥

toTak chha(n)dh ||

ਭਟ ਤ੍ਯਾਗ ਕੈ ਸਬ ਗਰਬ ॥

भट त्याग कै सब गरब ॥

bhaT tayaag kai sab garab ||

ਨ੍ਰਿਪ ਤੀਰ ਬੋਲੋ ਸਰਬ ॥

नृप तीर बोलो सरब ॥

nirap teer bolo sarab ||

ਨ੍ਰਿਪ ਪੂਛੀਐ ਗੁਰ ਗ੍ਯਾਨ ॥

नृप पूछीऐ गुर ग्यान ॥

nirap poochheeaai gur gayaan ||

ਕਹਿ ਦੇਇ ਤੋਹਿ ਬਿਧਾਨ ॥੧੪੬॥

कहि देइ तोहि बिधान ॥१४६॥

keh dhei toh bidhaan ||146||

ਬਿਧਿ ਪੂਰਿ ਕੈ ਸੁਭ ਚਾਰ ॥

बिधि पूरि कै सुभ चार ॥

bidh poor kai subh chaar ||

ਅਰੁ ਗ੍ਯਾਨ ਰੀਤਿ ਬਿਚਾਰਿ ॥

अरु ग्यान रीति बिचारि ॥

ar gayaan reet bichaar ||

ਗੁਰ ਭਾਖੀਐ ਮੁਹਿ ਭੇਵ ॥

गुर भाखीऐ मुहि भेव ॥

gur bhaakheeaai muh bhev ||

ਕਿਮ ਦੇਖੀਐ ਮੁਨਿ ਦੇਵ ॥੧੪੭॥

किम देखीऐ मुनि देव ॥१४७॥

kim dhekheeaai mun dhev ||147||

ਗੁਰ ਗ੍ਯਾਨ ਬੋਲ੍ਯੋ ਬੈਨ ॥

गुर ग्यान बोल्यो बैन ॥

gur gayaan bolayo bain ||

ਸੁਭ ਬਾਚ ਸੋ ਸੁਖ ਦੈਨ ॥

सुभ बाच सो सुख दैन ॥

subh baach so sukh dhain ||

ਛੁਰਕਾ ਬਿਬੇਕ ਲੈ ਹਾਥ ॥

छुरका बिबेक लै हाथ ॥

chhurakaa bibek lai haath ||

ਇਹ ਫਾਰੀਐ ਤਿਹ ਸਾਥ ॥੧੪੮॥

इह फारीऐ तिह साथ ॥१४८॥

eeh faareeaai teh saath ||148||

ਤਬ ਕਾਮ ਤੈਸੋ ਈ ਕੀਨ ॥

तब काम तैसो ई कीन ॥

tab kaam taiso iee keen ||

ਗੁਰ ਗ੍ਯਾਨ ਜ੍ਯੋਂ ਸਿਖ ਦੀਨ ॥

गुर ग्यान ज्यों सिख दीन ॥

gur gayaan jayo(n) sikh dheen ||

ਗਹਿ ਕੈ ਬਿਬੇਕਹਿ ਹਾਥ ॥

गहि कै बिबेकहि हाथ ॥

geh kai bibekeh haath ||

ਤਿਹ ਚੀਰਿਆ ਤਿਹ ਸਾਥ ॥੧੪੯॥

तिह चीरिआ तिह साथ ॥१४९॥

teh cheeriaa teh saath ||149||

ਜਬ ਚੀਰਿ ਪੇਟ ਬਨਾਇ ॥

जब चीरि पेट बनाइ ॥

jab cheer peT banai ||

ਤਬ ਦੇਖਏ ਜਗ ਰਾਇ ॥

तब देखए जग राइ ॥

tab dhekhe jag rai ||

ਜੁਤ ਧ੍ਯਾਨ ਮੁੰਦ੍ਰਤ ਨੈਨ ॥

जुत ध्यान मुँद्रत नैन ॥

jut dhayaan mu(n)dhrat nain ||

ਬਿਨੁ ਆਸ ਚਿਤ ਨ ਡੁਲੈਨ ॥੧੫੦॥

बिनु आस चित न डुलैन ॥१५०॥

bin aas chit na ddulain ||150||

ਸਤ ਧਾਤ ਪੁਤ੍ਰਾ ਕੀਨ ॥

सत धात पुत्रा कीन ॥

sat dhaat putraa keen ||

ਮੁਨਿ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਤਰ ਧਰ ਦੀਨ ॥

मुनि दृसटि तर धर दीन ॥

mun dhirasaT tar dhar dheen ||

ਜਬ ਛੂਟਿ ਰਿਖਿ ਕੇ ਧ੍ਯਾਨ ॥

जब छूटि रिखि के ध्यान ॥

jab chhooT rikh ke dhayaan ||

ਤਬ ਭਏ ਭਸਮ ਪ੍ਰਮਾਨ ॥੧੫੧॥

तब भए भसम प्रमान ॥१५१॥

tab bhe bhasam pramaan ||151||

ਜੋ ਅਉਰ ਦ੍ਰਿਗ ਤਰਿ ਆਉ ॥

जो अउर दृग तरि आउ ॥

jo aaur dhirag tar aau ||

ਸੋਊ ਜੀਅਤ ਜਾਨ ਨ ਪਾਉ ॥

सोऊ जीअत जान न पाउ ॥

souoo jeeat jaan na paau ||

ਸੋ ਭਸਮ ਹੋਵਤ ਜਾਨੁ ॥

सो भसम होवत जानु ॥

so bhasam hovat jaan ||

ਬਿਨੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਭਗਤ ਨ ਮਾਨੁ ॥੧੫੨॥

बिनु प्रीति भगत न मानु ॥१५२॥

bin preet bhagat na maan ||152||

ਜਬ ਭਏ ਪੁਤ੍ਰਾ ਭਸਮ ॥

जब भए पुत्रा भसम ॥

jab bhe putraa bhasam ||

ਜਨ ਅੰਧਤਾ ਰਵਿ ਰਸਮ ॥

जन अंधता रवि रसम ॥

jan a(n)dhataa rav rasam ||

ਪੁਨਿ ਪੂਛੀਆ ਤਿਹਾ ਜਾਇ ॥

पुनि पूछीआ तिहा जाइ ॥

pun poochheeaa tihaa jai ||

ਮੁਨਿ ਰਾਜ ਭੇਦ ਬਤਾਇ ॥੧੫੩॥

मुनि राज भेद बताइ ॥१५३॥

mun raaj bhedh batai ||153||

ਨਰਾਜ ਛੰਦ ॥

नराज छंद ॥

naraaj chha(n)dh ||

ਕਉਨ ਭੂਪ ਭੂਮਿ ਮੈ ਬਤਾਇ ਮੋਹਿ ਦੀਜੀਯੈ ॥

कउन भूप भूमि मै बताइ मोहि दीजीयै ॥

kaun bhoop bhoom mai batai moh dheejeeyai ||

ਜੋ ਮੋਹਿ ਤ੍ਰਾਸਿ ਨ ਤ੍ਰਸ੍ਰਯੋ ਕ੍ਰਿਪਾ ਰਿਖੀਸ ਕੀਜੀਯੈ ॥

जो मोहि त्रासि न त्रस्रयो कृपा रिखीस कीजीयै ॥

jo moh traas na trasrayo kirapaa rikhees keejeeyai ||

ਸੁ ਅਉਰ ਕਉਨ ਹੈ ਹਠੀ ਸੁ ਜਉਨ ਮੋ ਨ ਜੀਤਿਯੋ ॥

सु अउर कउन है हठी सु जउन मो न जीतियो ॥

s aaur kaun hai haThee su jaun mo na jeetiyo ||

ਅਤ੍ਰਾਸ ਕਉਨ ਠਉਰ ਹੈ ਜਹਾ ਨ ਮੋਹ ਬੀਤਿਯੋ ॥੧੫੪॥

अत्रास कउन ठउर है जहा न मोह बीतियो ॥१५४॥

atraas kaun Thaur hai jahaa na moh beetiyo ||154||

ਨ ਸੰਕ ਚਿਤ ਆਨੀਯੈ ਨਿਸੰਕ ਭਾਖ ਦੀਜੀਯੈ ॥

न संक चित आनीयै निसंक भाख दीजीयै ॥

n sa(n)k chit aaneeyai nisa(n)k bhaakh dheejeeyai ||

ਸੁ ਕੋ ਅਜੀਤ ਹੈ ਰਹਾ ਉਚਾਰ ਤਾਸੁ ਕੀਜੀਯੈ ॥

सु को अजीत है रहा उचार तासु कीजीयै ॥

s ko ajeet hai rahaa uchaar taas keejeeyai ||

ਨਰੇਸ ਦੇਸ ਦੇਸ ਕੇ ਅਸੇਸ ਜੀਤ ਮੈ ਲੀਏ ॥

नरेस देस देस के असेस जीत मै लीए ॥

nares dhes dhes ke ases jeet mai le'ee ||

ਛਿਤੇਸ ਭੇਸ ਭੇਸ ਕੇ ਗੁਲਾਮ ਆਨਿ ਹੂਐ ਰਹੇ ॥੧੫੫॥

छितेस भेस भेस के गुलाम आनि हूऐ रहे ॥१५५॥

chhites bhes bhes ke gulaam aan hooaai rahe ||155||

ਅਸੇਖ ਰਾਜ ਕਾਜ ਮੋ ਲਗਾਇ ਕੈ ਦੀਏ ॥

असेख राज काज मो लगाइ कै दीए ॥

asekh raaj kaaj mo lagai kai dhe'ee ||

ਅਨੰਤ ਤੀਰਥ ਨਾਤਿ ਕੈ ਅਛਿਨ ਪੁੰਨ ਮੈ ਕੀਏ ॥

अनंत तीरथ नाति कै अछिन पुँन मै कीए ॥

ana(n)t teerath naat kai achhin pu(n)n mai ke'ee ||

ਅਨੰਤ ਛਤ੍ਰੀਆਨ ਛੈ ਦੁਰੰਤ ਰਾਜ ਮੈ ਕਰੋ ॥

अनंत छत्रीआन छै दुरंत राज मै करो ॥

ana(n)t chhatreeaan chhai dhura(n)t raaj mai karo ||

ਸੋ ਕੋ ਤਿਹੁੰ ਜਹਾਨ ਮੈ ਸਮਾਜ ਜਉਨ ਤੇ ਟਰੋ ॥੧੫੬॥

सो को तिहुँ जहान मै समाज जउन ते टरो ॥१५६॥

so ko tihu(n) jahaan mai samaaj jaun te Taro ||156||

ਅਨੰਗ ਰੰਗ ਰੰਗ ਕੇ ਸੁਰੰਗ ਬਾਜ ਮੈ ਹਰੇ ॥

अनंग रंग रंग के सुरंग बाज मै हरे ॥

ana(n)g ra(n)g ra(n)g ke sura(n)g baaj mai hare ||

ਬਸੇਖ ਰਾਜਸੂਇ ਜਗ ਬਾਜਮੇਧ ਮੈ ਕਰੇ ॥

बसेख राजसूइ जग बाजमेध मै करे ॥

basekh raajasooi jag baajamedh mai kare ||

ਨ ਭੂਮਿ ਐਸ ਕੋ ਰਹੀ ਨ ਜਗ ਖੰਭ ਜਾਨੀਯੈ ॥

न भूमि ऐस को रही न जग खंभ जानीयै ॥

n bhoom aais ko rahee na jag kha(n)bh jaaneeyai ||

ਜਗਤ੍ਰ ਕਰਣ ਕਾਰਣ ਕਰਿ ਦੁਤੀਯ ਮੋਹਿ ਮਾਨੀਯੈ ॥੧੫੭॥

जगत्र करण कारण करि दुतीय मोहि मानीयै ॥१५७॥

jagatr karan kaaran kar dhuteey moh maaneeyai ||157||

ਸੁ ਅਤ੍ਰ ਛਤ੍ਰ ਜੇ ਧਰੇ ਸੁ ਛਤ੍ਰ ਸੂਰ ਸੇਵਹੀ ॥

सु अत्र छत्र जे धरे सु छत्र सूर सेवही ॥

s atr chhatr je dhare su chhatr soor sevahee ||

ਅਦੰਡ ਖੰਡ ਖੰਡ ਕੇ ਸੁਦੰਡ ਮੋਹਿ ਦੇਵਹੀ ॥

अदंड खंड खंड के सुदंड मोहि देवही ॥

adha(n)dd kha(n)dd kha(n)dd ke sudha(n)dd moh dhevahee ||

ਸੁ ਐਸ ਅਉਰ ਕੌਨ ਹੈ ਪ੍ਰਤਾਪਵਾਨ ਜਾਨੀਐ ॥

सु ऐस अउर कौन है प्रतापवान जानीऐ ॥

s aais aaur kauan hai prataapavaan jaaneeaai ||

ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਆਜ ਕੇ ਬਿਖੈ ਜੋਗਿੰਦਰ ਮੋਹਿ ਮਾਨੀਐ ॥੧੫੮॥

तृलोक आज के बिखै जोगिंदर मोहि मानीऐ ॥१५८॥

tiralok aaj ke bikhai jogi(n)dhar moh maaneeaai ||158||

ਮਛਿੰਦ੍ਰ ਬਾਚ ਪਾਰਸਨਾਥ ਸੋ ॥

मछिंद्र बाच पारसनाथ सो ॥

machhi(n)dhr baach paarasanaath so ||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਕਹਾ ਭਯੋ ਜੋ ਸਭ ਹੀ ਜਗ ਜੀਤਿ ਸੁ ਲੋਗਨ ਕੋ ਬਹੁ ਤ੍ਰਾਸ ਦਿਖਾਯੋ ॥

कहा भयो जो सभ ही जग जीति सु लोगन को बहु त्रास दिखायो ॥

kahaa bhayo jo sabh hee jag jeet su logan ko bahu traas dhikhaayo ||

ਅਉਰ ਕਹਾ ਜੁ ਪੈ ਦੇਸ ਬਿਦੇਸਨ ਮਾਹਿ ਭਲੇ ਗਜ ਗਾਹਿ ਬਧਾਯੋ ॥

अउर कहा जु पै देस बिदेसन माहि भले गज गाहि बधायो ॥

aaur kahaa ju pai dhes bidhesan maeh bhale gaj gaeh badhaayo ||

ਜੋ ਮਨੁ ਜੀਤਤ ਹੈ ਸਭ ਦੇਸ ਵਹੈ ਤੁਮਰੈ ਨ੍ਰਿਪ ਹਾਥਿ ਨ ਆਯੋ ॥

जो मनु जीतत है सभ देस वहै तुमरै नृप हाथि न आयो ॥

jo man jeetat hai sabh dhes vahai tumarai nirap haath na aayo ||

ਲਾਜ ਗਈ ਕਛੁ ਕਾਜ ਸਰ੍ਯੋ ਨਹੀ ਲੋਕ ਗਯੋ ਪਰਲੋਕ ਨ ਪਾਯੋ ॥੧੫੯॥

लाज गई कछु काज सर्यो नही लोक गयो परलोक न पायो ॥१५९॥

laaj giee kachh kaaj sarayo nahee lok gayo paralok na paayo ||159||

ਭੂਮਿ ਕੋ ਕਉਨ ਗੁਮਾਨ ਹੈ ਭੂਪਤਿ ਸੋ ਨਹੀ ਕਾਹੂੰ ਕੇ ਸੰਗ ਚਲੈ ਹੈ ॥

भूमि को कउन गुमान है भूपति सो नही काहूँ के संग चलै है ॥

bhoom ko kaun gumaan hai bhoopat so nahee kaahoo(n) ke sa(n)g chalai hai ||

ਹੈ ਛਲਵੰਤ ਬਡੀ ਬਸੁਧਾ ਯਹਿ ਕਾਹੂੰ ਕੀ ਹੈ ਨਹ ਕਾਹੂੰ ਹੁਐ ਹੈ ॥

है छलवंत बडी बसुधा यहि काहूँ की है नह काहूँ हुऐ है ॥

hai chhalava(n)t baddee basudhaa yeh kaahoo(n) kee hai neh kaahoo(n) huaai hai ||

ਭਉਨ ਭੰਡਾਰ ਸਬੈ ਬਰ ਨਾਰਿ ਸੁ ਅੰਤਿ ਤੁਝੈ ਕੋਊ ਸਾਥ ਨ ਦੈ ਹੈ ॥

भउन भंडार सबै बर नारि सु अंति तुझै कोऊ साथ न दै है ॥

bhaun bha(n)ddaar sabai bar naar su a(n)t tujhai kouoo saath na dhai hai ||

ਆਨ ਕੀ ਬਾਤ ਚਲਾਤ ਹੋ ਕਾਹੇ ਕਉ ਸੰਗਿ ਕੀ ਦੇਹ ਨ ਸੰਗਿ ਸਿਧੈ ਹੈ ॥੧੬੦॥

आन की बात चलात हो काहे कउ संगि की देह न संगि सिधै है ॥१६०॥

aan kee baat chalaat ho kaahe kau sa(n)g kee dheh na sa(n)g sidhai hai ||160||

ਰਾਜ ਕੇ ਸਾਜ ਕੋ ਕਉਨ ਗੁਮਾਨ ਨਿਦਾਨ ਜੁ ਆਪਨ ਸੰਗ ਨ ਜੈ ਹੈ ॥

राज के साज को कउन गुमान निदान जु आपन संग न जै है ॥

raaj ke saaj ko kaun gumaan nidhaan ju aapan sa(n)g na jai hai ||

ਭਉਨ ਭੰਡਾਰ ਭਰੇ ਘਰ ਬਾਰ ਸੁ ਏਕ ਹੀ ਬਾਰ ਬਿਗਾਨ ਕਹੈ ਹੈ ॥

भउन भंडार भरे घर बार सु एक ही बार बिगान कहै है ॥

bhaun bha(n)ddaar bhare ghar baar su ek hee baar bigaan kahai hai ||

ਪੁਤ੍ਰ ਕਲਤ੍ਰ ਸੁ ਮਿਤ੍ਰ ਸਖਾ ਕੋਈ ਅੰਤਿ ਸਮੈ ਤੁਹਿ ਸਾਥ ਨ ਦੈ ਹੈ ॥

पुत्र कलत्र सु मित्र सखा कोई अंति समै तुहि साथ न दै है ॥

putr kalatr su mitr sakhaa koiee a(n)t samai tuh saath na dhai hai ||

ਚੇਤ ਰੇ ਚੇਤ ਅਚੇਤ ਮਹਾ ਪਸੁ ਸੰਗ ਬੀਯੋ ਸੋ ਭੀ ਸੰਗ ਨ ਜੈ ਹੈ ॥੧੬੧॥

चेत रे चेत अचेत महा पसु संग बीयो सो भी संग न जै है ॥१६१॥

chet re chet achet mahaa pas sa(n)g beeyo so bhee sa(n)g na jai hai ||161||

ਕਉਨ ਭਰੋਸ ਭਟਾਨ ਕੋ ਭੂਪਤਿ ਭਾਰ ਪਰੇ ਜਿਨਿ ਭਾਰ ਸਹੈਂਗੇ ॥

कउन भरोस भटान को भूपति भार परे जिनि भार सहैंगे ॥

kaun bharos bhaTaan ko bhoopat bhaar pare jin bhaar sahai(n)ge ||

ਭਾਜ ਹੈ ਭੀਰ ਭਯਾਨਕ ਹੁਐ ਕਰ ਭਾਰਥ ਸੋ ਨਹੀ ਭੇਰ ਚਹੈਂਗੇ ॥

भाज है भीर भयानक हुऐ कर भारथ सो नही भेर चहैंगे ॥

bhaaj hai bheer bhayaanak huaai kar bhaarath so nahee bher chahai(n)ge ||

ਏਕ ਉਪਚਾਰ ਨ ਚਾਲ ਹੈ ਰਾਜਨ ਮਿਤ੍ਰ ਸਬੈ ਮ੍ਰਿਤ ਨੀਰ ਬਹੈਂਗੇ ॥

एक उपचार न चाल है राजन मित्र सबै मृत नीर बहैंगे ॥

ek upachaar na chaal hai raajan mitr sabai mirat neer bahai(n)ge ||

ਪੁਤ੍ਰ ਕਲਤ੍ਰ ਸਭੈ ਤੁਮਰੇ ਨ੍ਰਿਪ ਛੂਟਤ ਪ੍ਰਾਨ ਮਸਾਨ ਕਹੈਂਗੇ ॥੧੬੨॥

पुत्र कलत्र सभै तुमरे नृप छूटत प्रान मसान कहैंगे ॥१६२॥

putr kalatr sabhai tumare nirap chhooTat praan masaan kahai(n)ge ||162||

ਪਾਰਸਨਾਥ ਬਾਚ ਮਛਿੰਦ੍ਰ ਸੋ ॥

पारसनाथ बाच मछिंद्र सो ॥

paarasanaath baach machhi(n)dhr so ||

ਤੋਮਰ ਛੰਦ ॥

तोमर छंद ॥

tomar chha(n)dh ||

ਮੁਨਿ ਕਉਨ ਹੈ ਵਹ ਰਾਉ ॥

मुनि कउन है वह राउ ॥

mun kaun hai veh raau ||

ਤਿਹ ਆਜ ਮੋਹਿ ਬਤਾਉ ॥

तिह आज मोहि बताउ ॥

teh aaj moh bataau ||

ਤਿਹ ਜੀਤ ਹੋ ਜਬ ਜਾਇ ॥

तिह जीत हो जब जाइ ॥

teh jeet ho jab jai ||

ਤਬ ਭਾਖੀਅਉ ਮੁਹਿ ਰਾਇ ॥੧੬੩॥

तब भाखीअउ मुहि राइ ॥१६३॥

tab bhaakheeaau muh rai ||163||

ਮਛਿੰਦ੍ਰ ਬਾਚ ਪਾਰਸਨਾਥ ਸੋ ॥

मछिंद्र बाच पारसनाथ सो ॥

machhi(n)dhr baach paarasanaath so ||

ਤੋਮਰ ਛੰਦ ॥

तोमर छंद ॥

tomar chha(n)dh ||

ਸੁਨ ਰਾਜ ਰਾਜਨ ਹੰਸ ॥

सुन राज राजन हंस ॥

sun raaj raajan ha(n)s ||

ਭਵ ਭੂਮਿ ਕੇ ਅਵਤੰਸ ॥

भव भूमि के अवतंस ॥

bhav bhoom ke avata(n)s ||

ਤੁਹਿ ਜੀਤਏ ਸਬ ਰਾਇ ॥

तुहि जीतए सब राइ ॥

tuh jeete sab rai ||

ਪਰ ਸੋ ਨ ਜੀਤਯੋ ਜਾਇ ॥੧੬੪॥

पर सो न जीतयो जाइ ॥१६४॥

par so na jeetayo jai ||164||

ਅਬਿਬੇਕ ਹੈ ਤਿਹ ਨਾਉ ॥

अबिबेक है तिह नाउ ॥

abibek hai teh naau ||

ਤਵ ਹੀਯ ਮੈ ਤਿਹ ਠਾਉ ॥

तव हीय मै तिह ठाउ ॥

tav heey mai teh Thaau ||

ਤਿਹ ਜੀਤ ਕਹੀ ਨ ਭੂਪ ॥

तिह जीत कही न भूप ॥

teh jeet kahee na bhoop ||

ਵਹ ਹੈ ਸਰੂਪ ਅਨੂਪ ॥੧੬੫॥

वह है सरूप अनूप ॥१६५॥

veh hai saroop anoop ||165||

ਛਪੈ ਛੰਦ ॥

छपै छंद ॥

chhapai chha(n)dh ||

ਬਲਿ ਮਹੀਪ ਜਿਨ ਛਲ੍ਯੋ ਬ੍ਰਹਮ ਬਾਵਨ ਬਸ ਕਿਨੋ ॥

बलि महीप जिन छल्यो ब्रहम बावन बस किनो ॥

bal maheep jin chhalayo braham baavan bas kino ||

ਕਿਸਨ ਬਿਸਨ ਜਿਨ ਹਰੇ ਦੰਡ ਰਘੁਪਤਿ ਤੇ ਲਿਨੋ ॥

किसन बिसन जिन हरे दंड रघुपति ते लिनो ॥

kisan bisan jin hare dha(n)dd raghupat te lino ||

ਦਸ ਗ੍ਰੀਵਹਿ ਜਿਨਿ ਹਰਾ ਸੁਭਟ ਸੁੰਭਾਸੁਰ ਖੰਡ੍ਯੋ ॥

दस ग्रीवहि जिनि हरा सुभट सुँभासुर खंड्यो ॥

dhas greeveh jin haraa subhaT su(n)bhaasur kha(n)ddayo ||

ਮਹਖਾਸੁਰ ਮਰਦੀਆ ਮਾਨ ਮਧੁ ਕੀਟ ਬਿਹੰਡ੍ਰਯੋ ॥

महखासुर मरदीआ मान मधु कीट बिहंड्रयो ॥

mahakhaasur maradheeaa maan madh keeT biha(n)ddrayo ||

ਸੋਊ ਮਦਨ ਰਾਜ ਰਾਜਾ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਨ੍ਰਿਪ ਅਬਿਬੇਕ ਮੰਤ੍ਰੀ ਕੀਯੋ ॥

सोऊ मदन राज राजा नृपति नृप अबिबेक मंत्री कीयो ॥

souoo madhan raaj raajaa nirapat nirap abibek ma(n)tree keeyo ||

ਜਿਹ ਦੇਵ ਦਈਤ ਗੰਧ੍ਰਬ ਮੁਨਿ ਜੀਤਿ ਅਡੰਡ ਡੰਡਹਿ ਲੀਯੋ ॥੧੬੬॥

जिह देव दईत गंध्रब मुनि जीति अडंड डंडहि लीयो ॥१६६॥

jeh dhev dhieet ga(n)dhrab mun jeet adda(n)dd dda(n)ddeh leeyo ||166||

ਜਵਨ ਕ੍ਰੁਧ ਜੁਧ ਕਰਣ ਕੈਰਵ ਰਣ ਘਾਏ ॥

जवन क्रुध जुध करण कैरव रण घाए ॥

javan krudh judh karan kairav ran ghaae ||

ਜਾਸੁ ਕੋਪ ਕੇ ਕੀਨ ਸੀਸ ਦਸ ਸੀਸ ਗਵਾਏ ॥

जासु कोप के कीन सीस दस सीस गवाए ॥

jaas kop ke keen sees dhas sees gavaae ||

ਜਉਨ ਕ੍ਰੁਧ ਕੇ ਕੀਏ ਦੇਵ ਦਾਨਵ ਰਣਿ ਲੁਝੇ ॥

जउन क्रुध के कीए देव दानव रणि लुझे ॥

jaun krudh ke ke'ee dhev dhaanav ran lujhe ||

ਜਾਸੁ ਕ੍ਰੋਧ ਕੇ ਕੀਨ ਖਸਟ ਕੁਲ ਜਾਦਵ ਜੁਝੇ ॥

जासु क्रोध के कीन खसट कुल जादव जुझे ॥

jaas krodh ke keen khasaT kul jaadhav jujhe ||

ਸੋਊ ਤਾ ਸਮਾਨੁ ਸੈਨਾਧਿਪਤਿ ਜਿਦਿਨ ਰੋਸ ਵਹੁ ਆਇ ਹੈ ॥

सोऊ ता समानु सैनाधिपति जिदिन रोस वहु आइ है ॥

souoo taa samaan sainaadhipat jidhin ros vahu aai hai ||

ਬਿਨੁ ਇਕ ਬਿਬੇਕ ਸੁਨਹੋ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਅਵਰ ਸਮੁਹਿ ਕੋ ਜਾਇ ਹੈ ॥੧੬੭॥

बिनु इक बिबेक सुनहो नृपति अवर समुहि को जाइ है ॥१६७॥

bin ik bibek sunaho nirapat avar samuh ko jai hai ||167||

ਪਾਰਸਨਾਥ ਬਾਚ ਮਛਿੰਦ੍ਰ ਸੋ ॥

पारसनाथ बाच मछिंद्र सो ॥

paarasanaath baach machhi(n)dhr so ||

ਛਪੈ ਛੰਦ ॥

छपै छंद ॥

chhapai chha(n)dh ||

ਸੁਨਹੁ ਮਛਿੰਦ੍ਰ ਬੈਨ ਕਹੋ ਤੁਹਿ ਬਾਤ ਬਿਚਛਨ ॥

सुनहु मछिंद्र बैन कहो तुहि बात बिचछन ॥

sunahu machhi(n)dhr bain kaho tuh baat bichachhan ||

ਇਕ ਬਿਬੇਕ ਅਬਿਬੇਕ ਜਗਤ ਦ੍ਵੈ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੁਲਛਨ ॥

इक बिबेक अबिबेक जगत द्वै नृपति सुलछन ॥

eik bibek abibek jagat dhavai nirapat sulachhan ||

ਬਡ ਜੋਧਾ ਦੁਹੂੰ ਸੰਗ ਬਡੇ ਦੋਊ ਆਪ ਧਨੁਰਧਰ ॥

बड जोधा दुहूँ संग बडे दोऊ आप धनुरधर ॥

badd jodhaa dhuhoo(n) sa(n)g badde dhouoo aap dhanuradhar ||

ਏਕ ਜਾਤਿ ਇਕ ਪਾਤਿ ਏਕ ਹੀ ਮਾਤ ਜੋਧਾਬਰ ॥

एक जाति इक पाति एक ही मात जोधाबर ॥

ek jaat ik paat ek hee maat jodhaabar ||

ਇਕ ਤਾਤ ਏਕ ਹੀ ਬੰਸ ਪੁਨਿ ਬੈਰ ਭਾਵ ਦੁਹ ਕਿਮ ਗਹੋ ॥

इक तात एक ही बंस पुनि बैर भाव दुह किम गहो ॥

eik taat ek hee ba(n)s pun bair bhaav dhuh kim gaho ||

ਤਿਹ ਨਾਮ ਠਾਮ ਆਭਰਣ ਰਥ ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰ ਸਬ ਮੁਨਿ ਕਹੋ ॥੧੬੮॥

तिह नाम ठाम आभरण रथ ससत्र असत्र सब मुनि कहो ॥१६८॥

teh naam Thaam aabharan rath sasatr asatr sab mun kaho ||168||

ਮਛਿੰਦ੍ਰ ਬਾਚ ਪਾਰਸਨਾਥ ਸੋ ॥

मछिंद्र बाच पारसनाथ सो ॥

machhi(n)dhr baach paarasanaath so ||

ਛਪੈ ਛੰਦ ॥

छपै छंद ॥

chhapai chha(n)dh ||

ਅਸਿਤ ਬਰਣ ਅਬਿਬੇਕ ਅਸਿਤ ਬਾਜੀ ਰਥ ਸੋਭਤ ॥

असित बरण अबिबेक असित बाजी रथ सोभत ॥

asit baran abibek asit baajee rath sobhat ||

ਅਸਿਤ ਬਸਤ੍ਰ ਤਿਹ ਅੰਗਿ ਨਿਰਖਿ ਨਾਰੀ ਨਰ ਲੋਭਤ ॥

असित बसत्र तिह अंगि निरखि नारी नर लोभत ॥

asit basatr teh a(n)g nirakh naaree nar lobhat ||

ਅਸਿਤ ਸਾਰਥੀ ਅਗ੍ਰ ਅਸਿਤ ਆਭਰਣ ਰਥੋਤਮ ॥

असित सारथी अग्र असित आभरण रथोतम ॥

asit saarathee agr asit aabharan rathotam ||

ਅਸਿਤ ਧਨੁਖ ਕਰਿ ਅਸਿਤ ਧੁਜਾ ਜਾਨੁਕ ਪੁਰਖੋਤਮ ॥

असित धनुख करि असित धुजा जानुक पुरखोतम ॥

asit dhanukh kar asit dhujaa jaanuk purakhotam ||

ਇਹ ਛਬਿ ਨਰੇਸ ਅਬਿਬੇਕ ਨ੍ਰਿਪ ਜਗਤ ਜਯੰਕਰ ਮਾਨੀਯੈ ॥

इह छबि नरेस अबिबेक नृप जगत जयंकर मानीयै ॥

eeh chhab nares abibek nirap jagat jaya(n)kar maaneeyai ||

ਅਨਜਿਤ ਜਾਸੁ ਕਹ ਨ ਤਜੋ ਕ੍ਰਿਸਨ ਰੂਪ ਤਿਹ ਜਾਨੀਯੈ ॥੧੬੯॥

अनजित जासु कह न तजो कृसन रूप तिह जानीयै ॥१६९॥

anajit jaas keh na tajo kirasan roop teh jaaneeyai ||169||

ਪੁਹਪ ਧਨੁਖ ਅਲਿ ਪਨਚ ਮਤਸ ਜਿਹ ਧੁਜਾ ਬਿਰਾਜੈ ॥

पुहप धनुख अलि पनच मतस जिह धुजा बिराजै ॥

puhap dhanukh al panach matas jeh dhujaa biraajai ||

ਬਾਜਤ ਝਾਝਰ ਤੂਰ ਮਧੁਰ ਬੀਨਾ ਧੁਨਿ ਬਾਜੈ ॥

बाजत झाझर तूर मधुर बीना धुनि बाजै ॥

baajat jhaajhar toor madhur beenaa dhun baajai ||

ਸਬ ਬਜੰਤ੍ਰ ਜਿਹ ਸੰਗ ਬਜਤ ਸੁੰਦਰ ਛਬ ਸੋਹਤ ॥

सब बजंत्र जिह संग बजत सुँदर छब सोहत ॥

sab baja(n)tr jeh sa(n)g bajat su(n)dhar chhab sohat ||

ਸੰਗ ਸੈਨ ਅਬਲਾ ਸੰਬੂਹ ਸੁਰ ਨਰ ਮੁਨਿ ਮੋਹਤ ॥

संग सैन अबला संबूह सुर नर मुनि मोहत ॥

sa(n)g sain abalaa sa(n)booh sur nar mun mohat ||

ਅਸ ਮਦਨ ਰਾਜ ਰਾਜਾ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਜਿਦਿਨ ਕ੍ਰੁਧ ਕਰਿ ਧਾਇ ਹੈ ॥

अस मदन राज राजा नृपति जिदिन क्रुध करि धाइ है ॥

as madhan raaj raajaa nirapat jidhin krudh kar dhai hai ||

ਬਿਨੁ ਇਕ ਬਿਬੇਕ ਤਾ ਕੇ ਸਮੁਹਿ ਅਉਰ ਦੂਸਰ ਕੋ ਜਾਇ ਹੈ ॥੧੭੦॥

बिनु इक बिबेक ता के समुहि अउर दूसर को जाइ है ॥१७०॥

bin ik bibek taa ke samuh aaur dhoosar ko jai hai ||170||

ਕਰਤ ਨ੍ਰਿਤ ਸੁੰਦਰੀ ਬਜਤ ਬੀਨਾ ਧੁਨਿ ਮੰਗਲ ॥

करत नृत सुँदरी बजत बीना धुनि मंगल ॥

karat nirat su(n)dharee bajat beenaa dhun ma(n)gal ||

ਉਪਜਤ ਰਾਗ ਸੰਬੂਹ ਬਜਤ ਬੈਰਾਰੀ ਬੰਗਲਿ ॥

उपजत राग संबूह बजत बैरारी बंगलि ॥

aupajat raag sa(n)booh bajat bairaaree ba(n)gal ||

ਭੈਰਵ ਰਾਗ ਬਸੰਤ ਦੀਪ ਹਿੰਡੋਲ ਮਹਾ ਸੁਰ ॥

भैरव राग बसंत दीप हिंडोल महा सुर ॥

bhairav raag basa(n)t dheep hi(n)ddol mahaa sur ||

ਉਘਟਤ ਤਾਨ ਤਰੰਗ ਸੁਨਤ ਰੀਝਤ ਧੁਨਿ ਸੁਰ ਨਰ ॥

उघटत तान तरंग सुनत रीझत धुनि सुर नर ॥

aughaTat taan tara(n)g sunat reejhat dhun sur nar ||

ਇਹ ਛਬਿ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰਿਤੁ ਰਾਜ ਨ੍ਰਿਪ ਜਿਦਿਨ ਰੋਸ ਕਰਿ ਧਾਇ ਹੈ ॥

इह छबि प्रभाव रितु राज नृप जिदिन रोस करि धाइ है ॥

eeh chhab prabhaav rit raaj nirap jidhin ros kar dhai hai ||

ਬਿਨੁ ਇਕ ਬਿਬੇਕ ਤਾ ਕੇ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਅਉਰ ਸਮੁਹਿ ਕੋ ਜਾਇ ਹੈ ॥੧੭੧॥

बिनु इक बिबेक ता के नृपति अउर समुहि को जाइ है ॥१७१॥

bin ik bibek taa ke nirapat aaur samuh ko jai hai ||171||

ਸੋਰਠਿ ਸਾਰੰਗ ਸੁਧ ਮਲਾਰ ਬਿਭਾਸ ਸਰਬਿ ਗਨਿ ॥

सोरठि सारंग सुध मलार बिभास सरबि गनि ॥

soraTh saara(n)g sudh malaar bibhaas sarab gan ||

ਰਾਮਕਲੀ ਹਿੰਡੋਲ ਗੌਡ ਗੂਜਰੀ ਮਹਾ ਧੁਨਿ ॥

रामकली हिंडोल गौड गूजरी महा धुनि ॥

raamakalee hi(n)ddol gauadd goojaree mahaa dhun ||

ਲਲਤ ਪਰਜ ਗਵਰੀ ਮਲਾਰ ਕਾਨੜਾ ਮਹਾ ਛਬਿ ॥

ललत परज गवरी मलार कानड़ा महा छबि ॥

lalat paraj gavaree malaar kaanaRaa mahaa chhab ||

ਜਾਹਿ ਬਿਲੋਕਤ ਬੀਰ ਸਰਬ ਤੁਮਰੇ ਜੈ ਹੈ ਦਬਿ ॥

जाहि बिलोकत बीर सरब तुमरे जै है दबि ॥

jaeh bilokat beer sarab tumare jai hai dhab ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਨਰੇਸ ਰਿਤੁ ਰਾਜ ਨ੍ਰਿਪ ਮਦਨ ਸੂਅਨ ਜਬ ਗਰਜ ਹੈ ॥

इह बिधि नरेस रितु राज नृप मदन सूअन जब गरज है ॥

eeh bidh nares rit raaj nirap madhan sooan jab garaj hai ||

ਬਿਨੁ ਇਕ ਗ੍ਯਾਨ ਸੁਨ ਹੋ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੁ ਅਉਰ ਦੂਸਰ ਕੋ ਬਰਜਿ ਹੈ ॥੧੭੨॥

बिनु इक ग्यान सुन हो नृपति सु अउर दूसर को बरजि है ॥१७२॥

bin ik gayaan sun ho nirapat su aaur dhoosar ko baraj hai ||172||

ਕਊਧਤ ਦਾਮਨਿ ਸਘਨ ਸਘਨ ਘੋਰਤ ਚਹੁਦਿਸ ਘਨ ॥

कऊधत दामनि सघन सघन घोरत चहुदिस घन ॥

kuoodhat dhaaman saghan saghan ghorat chahudhis ghan ||

ਮੋਹਿਤ ਭਾਮਿਨ ਸਘਨ ਡਰਤ ਬਿਰਹਨਿ ਤ੍ਰਿਯ ਲਖਿ ਮਨਿ ॥

मोहित भामिन सघन डरत बिरहनि तृय लखि मनि ॥

mohit bhaamin saghan ddarat birahan tiray lakh man ||

ਬੋਲਤ ਦਾਦੁਰ ਮੋਰ ਸਘਨ ਝਿਲੀ ਝਿੰਕਾਰਤ ॥

बोलत दादुर मोर सघन झिली झिंकारत ॥

bolat dhaadhur mor saghan jhilee jhi(n)kaarat ||

ਦੇਖਤ ਦ੍ਰਿਗਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅਮਿਤ ਮੁਨਿ ਮਨ ਬ੍ਰਿਤ ਹਾਰਤ ॥

देखत दृगन प्रभाव अमित मुनि मन बृत हारत ॥

dhekhat dhiragan prabhaav amit mun man birat haarat ||