ਅਮਿਤ ਤੇਜ ਜਾ ਕੋ ਜਗ ਗੁਨਿਯਤ ॥

अमित तेज जा को जग गुनियत ॥

amit tej jaa ko jag guniyat ||

ਜਿਹ ਧਨ ਭਰੇ ਚਿਹਲ ਭੰਡਾਰਾ ॥

जिह धन भरे चिहल भंडारा ॥

jeh dhan bhare chihal bha(n)ddaaraa ||

ਆਵਤ ਜਿਨ ਕਾ ਪਾਰ ਨ ਵਾਰਾ ॥੧॥

आवत जिन का पार न वारा ॥१॥

aavat jin kaa paar na vaaraa ||1||

ਤਿਹ ਪੁਰ ਸਾਹ ਸੁਤਾ ਇਕ ਸੁਨਿਯਤ ॥

तिह पुर साह सुता इक सुनियत ॥

teh pur saeh sutaa ik suniyat ||

ਜਾਨੁਕ ਚਿਤ੍ਰ ਪੁਤ੍ਰਕਾ ਗੁਨਿਯਤ ॥

जानुक चित्र पुत्रका गुनियत ॥

jaanuk chitr putrakaa guniyat ||

ਨਿਰਖ ਭੂਪ ਕਾ ਰੂਪ ਲੁਭਾਈ ॥

निरख भूप का रूप लुभाई ॥

nirakh bhoop kaa roop lubhaiee ||

ਏਕ ਸਹਚਰੀ ਤਹਾ ਪਠਾਈ ॥੨॥

एक सहचरी तहा पठाई ॥२॥

ek sahacharee tahaa paThaiee ||2||

ਕੁਅਰਿ ਬਸੰਤ ਤਵਨਿ ਕਾ ਨਾਮਾ ॥

कुअरि बसंत तवनि का नामा ॥

kuar basa(n)t tavan kaa naamaa ||

ਜਿਹ ਸਮਾਨ ਭੀ ਔਰ ਨ ਬਾਮਾ ॥

जिह समान भी और न बामा ॥

jeh samaan bhee aauar na baamaa ||

ਸੋ ਕਾਰੂੰ ਕੀ ਛਬਿ ਲਖਿ ਅਟਿਕੀ ॥

सो कारूँ की छबि लखि अटिकी ॥

so kaaroo(n) kee chhab lakh aTikee ||

ਬਿਸਰਿ ਗਈ ਸਭ ਹੀ ਸੁਧਿ ਘਟ ਕੀ ॥੩॥

बिसरि गई सभ ही सुधि घट की ॥३॥

bisar giee sabh hee sudh ghaT kee ||3||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਸਖੀ ਸੁਭੂਖਨ ਦੇ ਤਹ ਦਈ ਪਠਾਇ ਕੈ ॥

सखी सुभूखन दे तह दई पठाइ कै ॥

sakhee subhookhan dhe teh dhiee paThai kai ||

ਮੋਰੀ ਕਹੀ ਸਜਨ ਸੌ ਕਹਿਯਹੁ ਜਾਇ ਕੈ ॥

मोरी कही सजन सौ कहियहु जाइ कै ॥

moree kahee sajan sau kahiyahu jai kai ||

ਪ੍ਰਣਤਿ ਹਮਾਰੀ ਮੀਤ ਕਹਾ ਸੁਨਿ ਲੀਜਿਯੈ ॥

प्रणति हमारी मीत कहा सुनि लीजियै ॥

pranat hamaaree meet kahaa sun leejiyai ||

ਹੋ ਜਸਿ ਤਵ ਤ੍ਰਿਯ ਗ੍ਰਿਹ ਏਕ ਦੁਤਿਯ ਮੁਹਿ ਕੀਜਿਯੈ ॥੪॥

हो जसि तव तृय गृह एक दुतिय मुहि कीजियै ॥४॥

ho jas tav tiray gireh ek dhutiy muh keejiyai ||4||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਕੁਅਰਿ ਕੁਅਰਿ ਕੀ ਬਾਤ ਬਖਾਨੀ ॥

कुअरि कुअरि की बात बखानी ॥

kuar kuar kee baat bakhaanee ||

ਰਾਜ ਕੁਅਰਿ ਕਰਿ ਏਕ ਨ ਮਾਨੀ ॥

राज कुअरि करि एक न मानी ॥

raaj kuar kar ek na maanee ||

ਇਮਿ ਸਖਿ ਜਾਇ ਤਾਹਿ ਸੁਧਿ ਦਈ ॥

इमि सखि जाइ ताहि सुधि दई ॥

eim sakh jai taeh sudh dhiee ||

ਕੁਅਰਿ ਬਸੰਤ ਰਿਸਾਕੁਲ ਭਈ ॥੫॥

कुअरि बसंत रिसाकुल भई ॥५॥

kuar basa(n)t risaakul bhiee ||5||

ਤਤਛਿਨ ਸੁਰੰਗ ਧਾਮ ਨਿਜੁ ਦਈ ॥

ततछिन सुरंग धाम निजु दई ॥

tatachhin sura(n)g dhaam nij dhiee ||

ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਸਦਨ ਨਿਕਾਰਤ ਭਈ ॥

नृप के सदन निकारत भई ॥

nirap ke sadhan nikaarat bhiee ||

ਚਾਲਿਸ ਗੰਜ ਦਰਬ ਕੇ ਜੇਤੇ ॥

चालिस गंज दरब के जेते ॥

chaalis ga(n)j dharab ke jete ||

ਨਿਜੁ ਆਲੈ ਰਾਖੇ ਲੈ ਤੇਤੇ ॥੬॥

निजु आलै राखे लै तेते ॥६॥

nij aalai raakhe lai tete ||6||

ਮੂੜ ਭੂਪ ਕਛੁ ਬਾਤ ਨ ਪਾਈ ॥

मूड़ भूप कछु बात न पाई ॥

mooR bhoop kachh baat na paiee ||

ਕਿਹ ਬਿਧਿ ਧਨ ਤ੍ਰਿਯ ਲਿਯਾ ਚੁਰਾਈ ॥

किह बिधि धन तृय लिया चुराई ॥

keh bidh dhan tiray liyaa churaiee ||

ਛੋਰਿ ਭੰਡਾਰ ਬਿਲੋਕੈ ਕਹਾ ॥

छोरि भंडार बिलोकै कहा ॥

chhor bha(n)ddaar bilokai kahaa ||

ਪੈਸਾ ਏਕ ਨ ਧਨ ਗ੍ਰਿਹ ਰਹਾ ॥੭॥

पैसा एक न धन गृह रहा ॥७॥

paisaa ek na dhan gireh rahaa ||7||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਅਧਿਕ ਦੁਖਿਤ ਹ੍ਵੈ ਲੋਗਨ ਲਿਯਾ ਬੁਲਾਇ ਕੈ ॥

अधिक दुखित ह्वै लोगन लिया बुलाइ कै ॥

adhik dhukhit havai logan liyaa bulai kai ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਿਨ ਪ੍ਰਤਿ ਕਹ ਦੂਖ ਬਨਾਇ ਕੈ ॥

भाति भाति तिन प्रति कह दूख बनाइ कै ॥

bhaat bhaat tin prat keh dhookh banai kai ||

ਐਸਾ ਕਵਨ ਕੁਕਰਮ ਕਹੋ ਹਮ ਤੇ ਭਯੋ ॥

ऐसा कवन कुकरम कहो हम ते भयो ॥

aaisaa kavan kukaram kaho ham te bhayo ||

ਹੋ ਜਿਹ ਕਾਰਨ ਤੇ ਗ੍ਰਿਹ ਚਾਲਿਸ ਕਾ ਧਨ ਗਯੋ ॥੮॥

हो जिह कारन ते गृह चालिस का धन गयो ॥८॥

ho jeh kaaran te gireh chaalis kaa dhan gayo ||8||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸਭ ਲੋਗਨ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਚਾਰੀ ॥

सभ लोगन इह भाति बिचारी ॥

sabh logan ieh bhaat bichaaree ||

ਪ੍ਰਗਟ ਰਾਵ ਕੇ ਸਾਥ ਉਚਾਰੀ ॥

प्रगट राव के साथ उचारी ॥

pragaT raav ke saath uchaaree ||

ਦਾਨ ਪੁੰਨ੍ਯ ਤੈ ਕਛੂ ਨ ਦਯੋ ॥

दान पुँन्य तै कछू न दयो ॥

dhaan pu(n)nay tai kachhoo na dhayo ||

ਤਿਹ ਤੇ ਗ੍ਰਿਹ ਕੋ ਸਭ ਧਨ ਗਯੋ ॥੯॥

तिह ते गृह को सभ धन गयो ॥९॥

teh te gireh ko sabh dhan gayo ||9||

ਸੁਨਿ ਜੁਹਾਕੁ ਪਾਯੋ ਇਹ ਬਿਧਿ ਜਬ ॥

सुनि जुहाकु पायो इह बिधि जब ॥

sun juhaak paayo ieh bidh jab ||

ਧਾਵਤ ਭਲੋ ਅਮਿਤ ਲੈ ਦਲ ਤਬ ॥

धावत भलो अमित लै दल तब ॥

dhaavat bhalo amit lai dhal tab ||

ਛੀਨਿ ਲਈ ਤਾ ਕੀ ਸਭ ਸਾਹੀ ॥

छीनि लई ता की सभ साही ॥

chheen liee taa kee sabh saahee ||

ਕੁਅਰਿ ਬਸੰਤ ਨਾਰਿ ਕਰ ਬ੍ਯਾਹੀ ॥੧੦॥

कुअरि बसंत नारि कर ब्याही ॥१०॥

kuar basa(n)t naar kar bayaahee ||10||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਇਹ ਚਰਿਤ੍ਰ ਤਿਨ ਚੰਚਲਾ ਸਕਲ ਦਰਬ ਹਰਿ ਲੀਨ ॥

इह चरित्र तिन चंचला सकल दरब हरि लीन ॥

eeh charitr tin cha(n)chalaa sakal dharab har leen ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਕੈ ਕਾਰੂੰ ਹਨਾ ਨਾਥ ਜੁਹਾਕਹਿ ਕੀਨ ॥੧੧॥

इह बिधि कै कारूँ हना नाथ जुहाकहि कीन ॥११॥

eeh bidh kai kaaroo(n) hanaa naath juhaakeh keen ||11||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਲੋਗ ਆਜੁ ਲਗਿ ਬਾਤ ਨ ਜਾਨਤ ॥

लोग आजु लगि बात न जानत ॥

log aaj lag baat na jaanat ||

ਗੜਾ ਗੰਜ ਆਜੁ ਲੌ ਬਖਾਨਤ ॥

गड़ा गंज आजु लौ बखानत ॥

gaRaa ga(n)j aaj lau bakhaanat ||

ਐਸੇ ਚਰਿਤ ਚੰਚਲਾ ਕਰਾ ॥

ऐसे चरित चंचला करा ॥

aaise charit cha(n)chalaa karaa ||

ਕਾਰੂੰ ਮਾਰ ਜੁਹਾਕਹਿ ਬਰਾ ॥੧੨॥

कारूँ मार जुहाकहि बरा ॥१२॥

kaaroo(n) maar juhaakeh baraa ||12||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਚਾਰ ਸੌ ਇਕ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੪੦੧॥੭੦੯੪॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे चार सौ इक चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥४०१॥७०९४॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe chaar sau ik charitr samaapatam sat subham sat ||401||7094||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਚਿੰਜੀ ਸਹਰ ਬਸਤ ਹੈ ਜਹਾ ॥

चिंजी सहर बसत है जहा ॥

chi(n)jee sahar basat hai jahaa ||

ਚਿੰਗਸ ਸੈਨ ਨਰਾਧਿਪ ਤਹਾ ॥

चिंगस सैन नराधिप तहा ॥

chi(n)gas sain naraadhip tahaa ||

ਗੈਹਰ ਮਤੀ ਨਾਰਿ ਤਿਹ ਕਹਿਯਤ ॥

गैहर मती नारि तिह कहियत ॥

gaihar matee naar teh kahiyat ||

ਜਿਹ ਸਮ ਸੁਰ ਪੁਰ ਨਾਰਿ ਨ ਲਹਿਯਤ ॥੧॥

जिह सम सुर पुर नारि न लहियत ॥१॥

jeh sam sur pur naar na lahiyat ||1||

ਸਹਰ ਸੁਰੇਸ੍ਵਾਵਤੀ ਬਿਰਾਜੈ ॥

सहर सुरेस्वावती बिराजै ॥

sahar suresavaiaavatee biraajai ||

ਜਾ ਕੌ ਨਿਰਖਿ ਇੰਦ੍ਰ ਪੁਰ ਲਾਜੈ ॥

जा कौ निरखि इंद्र पुर लाजै ॥

jaa kau nirakh i(n)dhr pur laajai ||

ਬਲਵੰਡ ਸਿੰਘ ਸਾਹ ਇਕ ਸੁਨਿਯਤ ॥

बलवंड सिंघ साह इक सुनियत ॥

balava(n)dd si(n)gh saeh ik suniyat ||

ਜਿਹ ਸਮਾਨ ਜਗ ਔਰ ਨ ਗੁਨਿਯਤ ॥੨॥

जिह समान जग और न गुनियत ॥२॥

jeh samaan jag aauar na guniyat ||2||

ਸਦਾ ਕੁਅਰਿ ਤਿਹ ਸੁਤਾ ਭਨਿਜੈ ॥

सदा कुअरि तिह सुता भनिजै ॥

sadhaa kuar teh sutaa bhanijai ||

ਚੰਦ੍ਰ ਸੂਰ ਲਖਿ ਜਾਹਿ ਅਰੁਝੈ ॥

चंद्र सूर लखि जाहि अरुझै ॥

cha(n)dhr soor lakh jaeh arujhai ||

ਅਪ੍ਰਮਾਨ ਦੁਤਿ ਜਾਤ ਨ ਕਹੀ ॥

अप्रमान दुति जात न कही ॥

apramaan dhut jaat na kahee ||

ਜਾਨੁਕ ਫੂਲਿ ਚੰਬੇਲੀ ਰਹੀ ॥੩॥

जानुक फूलि चंबेली रही ॥३॥

jaanuk fool cha(n)belee rahee ||3||

ਸਦਾ ਕੁਅਰਿ ਨਿਰਖਾ ਜਬ ਰਾਜਾ ॥

सदा कुअरि निरखा जब राजा ॥

sadhaa kuar nirakhaa jab raajaa ||

ਤਬ ਹੀ ਸੀਲ ਤਵਨ ਕਾ ਭਾਜਾ ॥

तब ही सील तवन का भाजा ॥

tab hee seel tavan kaa bhaajaa ||

ਸਖੀ ਏਕ ਨ੍ਰਿਪ ਤੀਰ ਪਠਾਈ ॥

सखी एक नृप तीर पठाई ॥

sakhee ek nirap teer paThaiee ||

ਯੌ ਰਾਜਾ ਤਨ ਕਹੁ ਤੈ ਜਾਈ ॥੪॥

यौ राजा तन कहु तै जाई ॥४॥

yau raajaa tan kahu tai jaiee ||4||

ਮੈ ਤਵ ਰੂਪ ਨਿਰਖਿ ਉਰਝਾਨੀ ॥

मै तव रूप निरखि उरझानी ॥

mai tav roop nirakh urajhaanee ||

ਮਦਨ ਤਾਪ ਤੇ ਭਈ ਦਿਵਾਨੀ ॥

मदन ताप ते भई दिवानी ॥

madhan taap te bhiee dhivaanee ||

ਏਕ ਬਾਰ ਤੁਮ ਮੁਝੈ ਬੁਲਾਵੋ ॥

एक बार तुम मुझै बुलावो ॥

ek baar tum mujhai bulaavo ||

ਕਾਮ ਤਪਤ ਕਰਿ ਕੇਲ ਮਿਟਾਵੋ ॥੫॥

काम तपत करि केल मिटावो ॥५॥

kaam tapat kar kel miTaavo ||5||

ਜੌ ਆਪਨ ਗ੍ਰਿਹ ਮੁਹਿ ਨ ਬੁਲਾਵਹੁ ॥

जौ आपन गृह मुहि न बुलावहु ॥

jau aapan gireh muh na bulaavahu ||

ਏਕ ਬਾਰ ਮੋਰੇ ਗ੍ਰਿਹ ਆਵਹੁ ॥

एक बार मोरे गृह आवहु ॥

ek baar more gireh aavahu ||

ਮੋ ਸੰਗ ਕਰਿਯੈ ਮੈਨ ਬਿਲਾਸਾ ॥

मो संग करियै मैन बिलासा ॥

mo sa(n)g kariyai main bilaasaa ||

ਹਮ ਕਹ ਤੋਰਿ ਮਿਲਨ ਕੀ ਆਸਾ ॥੬॥

हम कह तोरि मिलन की आसा ॥६॥

ham keh tor milan kee aasaa ||6||

ਭੂਪ ਕੁਅਰਿ ਵਹੁ ਗ੍ਰਿਹ ਨ ਬੁਲਾਈ ॥

भूप कुअरि वहु गृह न बुलाई ॥

bhoop kuar vahu gireh na bulaiee ||

ਆਪੁ ਜਾਇ ਤਿਹ ਸੇਜ ਸੁਹਾਈ ॥

आपु जाइ तिह सेज सुहाई ॥

aap jai teh sej suhaiee ||

ਦੀਪ ਦਾਨ ਤਰੁਨੀ ਤਿਨ ਕੀਨਾ ॥

दीप दान तरुनी तिन कीना ॥

dheep dhaan tarunee tin keenaa ||

ਅਰਘ ਧੂਪ ਰਾਜਾ ਕਹ ਦੀਨਾ ॥੭॥

अरघ धूप राजा कह दीना ॥७॥

aragh dhoop raajaa keh dheenaa ||7||

ਸੁਭਰ ਸੇਜ ਊਪਰ ਬੈਠਾਯੋ ॥

सुभर सेज ऊपर बैठायो ॥

subhar sej uoopar baiThaayo ||

ਭਾਗ ਅਫੀਮ ਸਰਾਬ ਮੰਗਾਯੋ ॥

भाग अफीम सराब मंगायो ॥

bhaag afeem saraab ma(n)gaayo ||

ਪ੍ਰਥਮ ਕਹਾ ਨ੍ਰਿਪ ਸੌ ਇਨ ਪੀਜੈ ॥

प्रथम कहा नृप सौ इन पीजै ॥

pratham kahaa nirap sau in peejai ||

ਬਹੁਰਿ ਮੁਝੈ ਮਦਨੰਕੁਸ ਦੀਜੈ ॥੮॥

बहुरि मुझै मदनंकुस दीजै ॥८॥

bahur mujhai madhana(n)kus dheejai ||8||

ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਇਹ ਭੂਪ ਨ ਮਾਨਾ ॥

सुनत बचन इह भूप न माना ॥

sunat bachan ieh bhoop na maanaa ||

ਜਮ ਕੇ ਡੰਡ ਤ੍ਰਾਸ ਤਰਸਾਨਾ ॥

जम के डंड त्रास तरसाना ॥

jam ke dda(n)dd traas tarasaanaa ||

ਕਹਿਯੋ ਨ ਮੈ ਤੌਸੌ ਰਤਿ ਕਰਿਹੋ ॥

कहियो न मै तौसौ रति करिहो ॥

kahiyo na mai tauasau rat kariho ||

ਘੋਰ ਨਰਕ ਮੋ ਭੂਲਿ ਨ ਪਰਿਹੌ ॥੯॥

घोर नरक मो भूलि न परिहौ ॥९॥

ghor narak mo bhool na parihau ||9||

ਤਿਮਿ ਤਿਮਿ ਤ੍ਰਿਯ ਅੰਚਰ ਗਰਿ ਡਾਰੈ ॥

तिमि तिमि तृय अंचर गरि डारै ॥

tim tim tiray a(n)char gar ddaarai ||

ਜੋਰਿ ਜੋਰਿ ਦ੍ਰਿਗ ਨ੍ਰਿਪਹਿ ਨਿਹਾਰੈ ॥

जोरि जोरि दृग नृपहि निहारै ॥

jor jor dhirag nirapeh nihaarai ||

ਹਾਇ ਹਾਇ ਮੁਹਿ ਭੂਪਤਿ ਭਜਿਯੈ ॥

हाइ हाइ मुहि भूपति भजियै ॥

hai hai muh bhoopat bhajiyai ||

ਕਾਮ ਕ੍ਰਿਯਾ ਮੋਰੇ ਸੰਗ ਸਜਿਯੈ ॥੧੦॥

काम कृया मोरे संग सजियै ॥१०॥

kaam kirayaa more sa(n)g sajiyai ||10||

ਨਹਿ ਨਹਿ ਪੁਨਿ ਜਿਮਿ ਜਿਮਿ ਨ੍ਰਿਪ ਕਰੈ ॥

नहि नहि पुनि जिमि जिमि नृप करै ॥

neh neh pun jim jim nirap karai ||

ਤਿਮਿ ਤਿਮਿ ਚਰਨ ਚੰਚਲਾ ਪਰੈ ॥

तिमि तिमि चरन चंचला परै ॥

tim tim charan cha(n)chalaa parai ||

ਹਹਾ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਮੁਹਿ ਕਰਹੁ ਬਿਲਾਸਾ ॥

हहा नृपति मुहि करहु बिलासा ॥

hahaa nirapat muh karahu bilaasaa ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਕੀ ਪੁਰਵਹੁ ਆਸਾ ॥੧੧॥

काम भोग की पुरवहु आसा ॥११॥

kaam bhog kee puravahu aasaa ||11||

ਕਹਾ ਕਰੌ ਕਹੁ ਕਹਾ ਪਧਾਰੌ ॥

कहा करौ कहु कहा पधारौ ॥

kahaa karau kahu kahaa padhaarau ||

ਆਪ ਮਰੌ ਕੈ ਮੁਝੈ ਸੰਘਾਰੌ ॥

आप मरौ कै मुझै संघारौ ॥

aap marau kai mujhai sa(n)ghaarau ||

ਹਾਇ ਹਾਇ ਮੁਹਿ ਭੋਗ ਨ ਕਰਈ ॥

हाइ हाइ मुहि भोग न करई ॥

hai hai muh bhog na kariee ||

ਤਾ ਤੇ ਜੀਅ ਹਮਾਰਾ ਜਰਈ ॥੧੨॥

ता ते जीअ हमारा जरई ॥१२॥

taa te jeea hamaaraa jariee ||12||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਆਸਨ ਔਰ ਅਲਿੰਗਨ ਚੁੰਬਨ ਆਜੁ ਭਲੇ ਤੁਮਰੇ ਕਸਿ ਲੈਹੌ ॥

आसन और अलिंगन चुँबन आजु भले तुमरे कसि लैहौ ॥

aasan aauar ali(n)gan chu(n)ban aaj bhale tumare kas laihau ||

ਰੀਝਿ ਹੈਂ ਜੌਨ ਉਪਾਇ ਗੁਮਾਨੀ ਤੈਂ ਤਾਹਿ ਉਪਾਇ ਸੋ ਤੋਹਿ ਰਿਝੈਹੌ ॥

रीझि हैं जौन उपाइ गुमानी तैं ताहि उपाइ सो तोहि रिझैहौ ॥

reejh hai(n) jauan upai gumaanee tai(n) taeh upai so toh rijhaihau ||

ਪੋਸਤ ਭਾਗ ਅਫੀਮ ਸਰਾਬ ਖਵਾਇ ਤੁਮੈ ਤਬ ਆਪੁ ਚੜੈਹੌ ॥

पोसत भाग अफीम सराब खवाइ तुमै तब आपु चड़ैहौ ॥

posat bhaag afeem saraab khavai tumai tab aap chaRaihau ||

ਕੋਟ ਉਪਾਵ ਕਰੌ ਕ੍ਯੋ ਨ ਮੀਤ ਪੈ ਕੇਲ ਕਰੇ ਬਿਨੁ ਜਾਨ ਨ ਦੈਹੌ ॥੧੩॥

कोट उपाव करौ क्यो न मीत पै केल करे बिनु जान न दैहौ ॥१३॥

koT upaav karau kayo na meet pai kel kare bin jaan na dhaihau ||13||

ਕੇਤਿਯੈ ਬਾਤ ਬਨਾਇ ਕਹੌ ਕਿਨ ਕੇਲ ਕਰੇ ਬਿਨੁ ਮੈ ਨ ਟਰੌਗੀ ॥

केतियै बात बनाइ कहौ किन केल करे बिनु मै न टरौगी ॥

ketiyai baat banai kahau kin kel kare bin mai na Tarauagee ||

ਆਜੁ ਮਿਲੇ ਤੁਮਰੇ ਬਿਨੁ ਮੈ ਤਵ ਰੂਪ ਚਿਤਾਰਿ ਚਿਤਾਰਿ ਜਰੌਗੀ ॥

आजु मिले तुमरे बिनु मै तव रूप चितारि चितारि जरौगी ॥

aaj mile tumare bin mai tav roop chitaar chitaar jarauagee ||

ਹਾਰ ਸਿੰਗਾਰ ਸਭੈ ਘਰ ਬਾਰ ਸੁ ਏਕਹਿ ਬਾਰ ਬਿਸਾਰਿ ਧਰੌਗੀ ॥

हार सिंगार सभै घर बार सु एकहि बार बिसारि धरौगी ॥

haar si(n)gaar sabhai ghar baar su ekeh baar bisaar dharauagee ||

ਕੈ ਕਰਿ ਪîਾਰ ਮਿਲੋ ਇਕ ਬਾਰ ਕਿ ਯਾਰ ਬਿਨਾ ਉਰ ਫਾਰਿ ਮਰੌਗੀ ॥੧੪॥

कै करि पîार मिलो इक बार कि यार बिना उर फारि मरौगी ॥१४॥

kai kar paar milo ik baar k yaar binaa ur faar marauagee ||14||

ਸੁੰਦਰ ਕੇਲ ਕਰੋ ਹਮਰੇ ਸੰਗ ਮੈ ਤੁਮਰੌ ਲਖਿ ਰੂਪ ਬਿਕਾਨੀ ॥

सुँदर केल करो हमरे संग मै तुमरौ लखि रूप बिकानी ॥

su(n)dhar kel karo hamare sa(n)g mai tumarau lakh roop bikaanee ||

ਠਾਵ ਨਹੀ ਜਹਾ ਜਾਉ ਕ੍ਰਿਪਾਨਿਧਿ ਆਜੁ ਭਈ ਦੁਤਿ ਦੇਖ ਦਿਵਾਨੀ ॥

ठाव नही जहा जाउ कृपानिधि आजु भई दुति देख दिवानी ॥

Thaav nahee jahaa jaau kirapaanidh aaj bhiee dhut dhekh dhivaanee ||

ਹੌ ਅਟਕੀ ਤਵ ਹੇਰਿ ਪ੍ਰਭਾ ਤੁਮ ਬਾਧਿ ਰਹੈ ਕਸਿ ਮੌਨ ਗੁਮਾਨੀ ॥

हौ अटकी तव हेरि प्रभा तुम बाधि रहै कसि मौन गुमानी ॥

hau aTakee tav her prabhaa tum baadh rahai kas mauan gumaanee ||

ਜਾਨਤ ਘਾਤ ਨ ਮਾਨਤ ਬਾਤ ਸੁ ਜਾਤ ਬਿਹਾਤ ਦੁਹੂੰਨ ਕੀ ਜ੍ਵਾਨੀ ॥੧੫॥

जानत घात न मानत बात सु जात बिहात दुहूँन की ज्वानी ॥१५॥

jaanat ghaat na maanat baat su jaat bihaat dhuhoo(n)n kee javaiaanee ||15||

ਜੇਤਿਕ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕੀ ਰੀਤਿ ਕੀ ਬਾਤ ਸੁ ਸਾਹ ਸੁਤਾ ਨ੍ਰਿਪ ਤੀਰ ਬਖਾਨੀ ॥

जेतिक प्रीति की रीति की बात सु साह सुता नृप तीर बखानी ॥

jetik preet kee reet kee baat su saeh sutaa nirap teer bakhaanee ||

ਚੌਕ ਰਹਾ ਚਹੂੰ ਓਰ ਚਿਤੈ ਕਰਿ ਬਾਧਿ ਰਹਾ ਮੁਖ ਮੌਨ ਗੁਮਾਨੀ ॥

चौक रहा चहूँ ओर चितै करि बाधि रहा मुख मौन गुमानी ॥

chauak rahaa chahoo(n) or chitai kar baadh rahaa mukh mauan gumaanee ||

ਹਾਹਿ ਰਹੀ ਕਹਿ ਪਾਇ ਰਹੀ ਗਹਿ ਗਾਇ ਥਕੀ ਗੁਨ ਏਕ ਨ ਜਾਨੀ ॥

हाहि रही कहि पाइ रही गहि गाइ थकी गुन एक न जानी ॥

haeh rahee keh pai rahee geh gai thakee gun ek na jaanee ||

ਬਾਧਿ ਰਹਾ ਜੜ ਮੋਨਿ ਮਹਾ ਓਹਿ ਕੋਟਿ ਕਹੀ ਇਹ ਏਕ ਨ ਮਾਨੀ ॥੧੬॥

बाधि रहा जड़ मोनि महा ओहि कोटि कही इह एक न मानी ॥१६॥

baadh rahaa jaR mon mahaa oh koT kahee ieh ek na maanee ||16||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਬ ਭੂਪਤਿ ਇਕ ਬਾਤ ਨ ਮਾਨੀ ॥

जब भूपति इक बात न मानी ॥

jab bhoopat ik baat na maanee ||

ਸਾਹ ਸੁਤਾ ਤਬ ਅਧਿਕ ਰਿਸਾਨੀ ॥

साह सुता तब अधिक रिसानी ॥

saeh sutaa tab adhik risaanee ||

ਸਖਿਯਨ ਨੈਨ ਸੈਨ ਕਰਿ ਦਈ ॥

सखियन नैन सैन करि दई ॥

sakhiyan nain sain kar dhiee ||

ਰਾਜਾ ਕੀ ਬਹੀਯਾ ਗਹਿ ਲਈ ॥੧੭॥

राजा की बहीया गहि लई ॥१७॥

raajaa kee baheeyaa geh liee ||17||

ਪਕਰਿ ਰਾਵ ਕੀ ਪਾਗ ਉਤਾਰੀ ॥

पकरि राव की पाग उतारी ॥

pakar raav kee paag utaaree ||

ਪਨਹੀ ਮੂੰਡ ਸਾਤ ਸੈ ਝਾਰੀ ॥

पनही मूँड सात सै झारी ॥

panahee moo(n)dd saat sai jhaaree ||

ਦੁਤਿਯ ਪੁਰਖ ਕੋਈ ਤਿਹ ਨ ਨਿਹਾਰੌ ॥

दुतिय पुरख कोई तिह न निहारौ ॥

dhutiy purakh koiee teh na nihaarau ||

ਆਨਿ ਰਾਵ ਕੌ ਕਰੈ ਸਹਾਰੌ ॥੧੮॥

आनि राव कौ करै सहारौ ॥१८॥

aan raav kau karai sahaarau ||18||

ਭੂਪ ਲਜਤ ਨਹਿ ਹਾਇ ਬਖਾਨੈ ॥

भूप लजत नहि हाइ बखानै ॥

bhoop lajat neh hai bakhaanai ||

ਜਿਨਿ ਕੋਈ ਨਰ ਮੁਝੈ ਪਛਾਨੈ ॥

जिनि कोई नर मुझै पछानै ॥

jin koiee nar mujhai pachhaanai ||

ਸਾਹ ਸੁਤਾ ਇਤ ਨ੍ਰਿਪਹਿ ਨ ਛੋਰੈ ॥

साह सुता इत नृपहि न छोरै ॥

saeh sutaa it nirapeh na chhorai ||

ਪਨਹੀ ਵਾਹਿ ਮੂੰਡ ਪਰ ਤੋਰੈ ॥੧੯॥

पनही वाहि मूँड पर तोरै ॥१९॥

panahee vaeh moo(n)dd par torai ||19||

ਰਾਵ ਲਖਾ ਤ੍ਰਿਯ ਮੁਝੈ ਸੰਘਾਰੋ ॥

राव लखा तृय मुझै संघारो ॥

raav lakhaa tiray mujhai sa(n)ghaaro ||

ਕੋਈ ਨ ਪਹੁਚਾ ਸਿਵਕ ਹਮਾਰੋ ॥

कोई न पहुचा सिवक हमारो ॥

koiee na pahuchaa sivak hamaaro ||

ਅਬ ਯਹ ਮੁਝੈ ਨ ਜਾਨੈ ਦੈ ਹੈ ॥

अब यह मुझै न जानै दै है ॥

ab yeh mujhai na jaanai dhai hai ||

ਪਨੀ ਹਨਤ ਮ੍ਰਿਤ ਲੋਕ ਪਠੈ ਹੈ ॥੨੦॥

पनी हनत मृत लोक पठै है ॥२०॥

panee hanat mirat lok paThai hai ||20||

ਪਨਹੀ ਜਬ ਸੋਰਹ ਸੈ ਪਰੀ ॥

पनही जब सोरह सै परी ॥

panahee jab soreh sai paree ||

ਤਬ ਰਾਜਾ ਕੀ ਆਖਿ ਉਘਰੀ ॥

तब राजा की आखि उघरी ॥

tab raajaa kee aakh ugharee ||

ਇਹ ਅਬਲਾ ਗਹਿ ਮੋਹਿ ਸੰਘਰਿ ਹੈ ॥

इह अबला गहि मोहि संघरि है ॥

eeh abalaa geh moh sa(n)ghar hai ||

ਕਵਨ ਆਨਿ ਹ੍ਯਾਂ ਮੁਝੈ ਉਬਰਿ ਹੈ ॥੨੧॥

कवन आनि ह्याँ मुझै उबरि है ॥२१॥

kavan aan hayaa(n) mujhai ubar hai ||21||

ਪੁਨਿ ਰਾਜਾ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਖਾਨੋ ॥

पुनि राजा इह भाति बखानो ॥

pun raajaa ieh bhaat bakhaano ||

ਮੈ ਤ੍ਰਿਯ ਤੋਰ ਚਰਿਤ੍ਰ ਨ ਜਾਨੋ ॥

मै तृय तोर चरित्र न जानो ॥

mai tiray tor charitr na jaano ||

ਅਬ ਜੂਤਿਨ ਸੌ ਮੁਝੈ ਨ ਮਾਰੋ ॥

अब जूतिन सौ मुझै न मारो ॥

ab jootin sau mujhai na maaro ||

ਜੌ ਚਾਹੌ ਤੌ ਆਨਿ ਬਿਹਾਰੋ ॥੨੨॥

जौ चाहौ तौ आनि बिहारो ॥२२॥

jau chaahau tau aan bihaaro ||22||

ਸਾਹ ਸੁਤਾ ਜਬ ਯੌ ਸੁਨਿ ਪਾਈ ॥

साह सुता जब यौ सुनि पाई ॥

saeh sutaa jab yau sun paiee ||

ਨੈਨ ਸੈਨ ਦੈ ਸਖੀ ਹਟਾਈ ॥

नैन सैन दै सखी हटाई ॥

nain sain dhai sakhee haTaiee ||

ਆਪੁ ਗਈ ਰਾਜਾ ਪਹਿ ਧਾਇ ॥

आपु गई राजा पहि धाइ ॥

aap giee raajaa peh dhai ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਕੀਨਾ ਲਪਟਾਇ ॥੨੩॥

काम भोग कीना लपटाइ ॥२३॥

kaam bhog keenaa lapaTai ||23||

ਪੋਸਤ ਭਾਗ ਅਫੀਮ ਮਿਲਾਇ ॥

पोसत भाग अफीम मिलाइ ॥

posat bhaag afeem milai ||

ਆਸਨ ਤਾ ਤਰ ਦਿਯੋ ਬਨਾਇ ॥

आसन ता तर दियो बनाइ ॥

aasan taa tar dhiyo banai ||

ਚੁੰਬਨ ਰਾਇ ਅਲਿੰਗਨ ਲਏ ॥

चुँबन राइ अलिंगन लए ॥

chu(n)ban rai ali(n)gan le ||

ਲਿੰਗ ਦੇਤ ਤਿਹ ਭਗ ਮੋ ਭਏ ॥੨੪॥

लिंग देत तिह भग मो भए ॥२४॥

li(n)g dhet teh bhag mo bhe ||24||

ਭਗ ਮੋ ਲਿੰਗ ਦਿਯੋ ਰਾਜਾ ਜਬ ॥

भग मो लिंग दियो राजा जब ॥

bhag mo li(n)g dhiyo raajaa jab ||

ਰੁਚਿ ਉਪਜੀ ਤਰਨੀ ਕੇ ਜਿਯ ਤਬ ॥

रुचि उपजी तरनी के जिय तब ॥

ruch upajee taranee ke jiy tab ||

ਲਪਟਿ ਲਪਟਿ ਆਸਨ ਤਰ ਗਈ ॥

लपटि लपटि आसन तर गई ॥

lapaT lapaT aasan tar giee ||

ਚੁੰਬਨ ਕਰਤ ਭੂਪ ਕੇ ਭਈ ॥੨੫॥

चुँबन करत भूप के भई ॥२५॥

chu(n)ban karat bhoop ke bhiee ||25||

ਗਹਿ ਗਹਿ ਤਿਹ ਕੋ ਗਰੇ ਲਗਾਵਾ ॥

गहि गहि तिह को गरे लगावा ॥

geh geh teh ko gare lagaavaa ||

ਆਸਨ ਸੌ ਆਸਨਹਿ ਛੁਹਾਵਾ ॥

आसन सौ आसनहि छुहावा ॥

aasan sau aasaneh chhuhaavaa ||

ਅਧਰਨ ਸੌ ਦੋਊ ਅਧਰ ਲਗਾਈ ॥

अधरन सौ दोऊ अधर लगाई ॥

adharan sau dhouoo adhar lagaiee ||

ਦੁਹੂੰ ਕੁਚਨ ਸੌ ਕੁਚਨ ਮਿਲਾਈ ॥੨੬॥

दुहूँ कुचन सौ कुचन मिलाई ॥२६॥

dhuhoo(n) kuchan sau kuchan milaiee ||26||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਭੋਗ ਕਿਯਾ ਰਾਜਾ ਤਨ ॥

इह बिधि भोग किया राजा तन ॥

eeh bidh bhog kiyaa raajaa tan ||

ਜਿਹ ਬਿਧਿ ਰੁਚਾ ਚੰਚਲਾ ਕੇ ਮਨ ॥

जिह बिधि रुचा चंचला के मन ॥

jeh bidh ruchaa cha(n)chalaa ke man ||

ਬਹੁਰੌ ਰਾਵ ਬਿਦਾ ਕਰਿ ਦਿਯੋ ॥

बहुरौ राव बिदा करि दियो ॥

bahurau raav bidhaa kar dhiyo ||

ਅਨਤ ਦੇਸ ਕੋ ਮਾਰਗ ਲਿਯੋ ॥੨੭॥

अनत देस को मारग लियो ॥२७॥

anat dhes ko maarag liyo ||27||

ਰਤਿ ਕਰਿ ਰਾਵ ਬਿਦਾ ਕਰਿ ਦਿਯਾ ॥

रति करि राव बिदा करि दिया ॥

rat kar raav bidhaa kar dhiyaa ||

ਐਸਾ ਚਰਿਤ ਚੰਚਲਾ ਕਿਯਾ ॥

ऐसा चरित चंचला किया ॥

aaisaa charit cha(n)chalaa kiyaa ||

ਅਵਰ ਪੁਰਖ ਸੌ ਰਾਵ ਨ ਭਾਖਾ ॥

अवर पुरख सौ राव न भाखा ॥

avar purakh sau raav na bhaakhaa ||

ਜੋ ਤ੍ਰਿਯ ਕਿਯ ਸੋ ਜਿਯ ਮੋ ਰਾਖਾ ॥੨੮॥

जो तृय किय सो जिय मो राखा ॥२८॥

jo tiray kiy so jiy mo raakhaa ||28||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਕਿਤਕ ਦਿਨਨ ਨ੍ਰਿਪ ਚੰਚਲਾ ਪੁਨਿ ਵਹੁ ਲਈ ਬੁਲਾਇ ॥

कितक दिनन नृप चंचला पुनि वहु लई बुलाइ ॥

kitak dhinan nirap cha(n)chalaa pun vahu liee bulai ||

ਰਾਨੀ ਕਰਿ ਰਾਖੀ ਸਦਨ ਸਕਾ ਨ ਕੋ ਛਲ ਪਾਇ ॥੨੯॥

रानी करि राखी सदन सका न को छल पाइ ॥२९॥

raanee kar raakhee sadhan sakaa na ko chhal pai ||29||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਚਾਰ ਸੌ ਦੋਇ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੪੦੨॥੭੧੨੩॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे चार सौ दोइ चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥४०२॥७१२३॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe chaar sau dhoi charitr samaapatam sat subham sat ||402||7123||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨ ਨ੍ਰਿਪ ਔਰ ਚਰਿਤ੍ਰ ਬਖਾਨੋ ॥

सुन नृप और चरित्र बखानो ॥

sun nirap aauar charitr bakhaano ||

ਜਿਹ ਬਿਧਿ ਕਿਯਾ ਚੰਚਲਾ ਜਾਨੋ ॥

जिह बिधि किया चंचला जानो ॥

jeh bidh kiyaa cha(n)chalaa jaano ||

ਅਨਦਾਵਤੀ ਨਗਰ ਇਕ ਸੋਹੈ ॥

अनदावती नगर इक सोहै ॥

anadhaavatee nagar ik sohai ||

ਰਾਇ ਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਤਹ ਕੋ ਹੈ ॥੧॥

राइ सिंघ राजा तह को है ॥१॥

rai si(n)gh raajaa teh ko hai ||1||

ਸਿਵਦੇਈ ਤਿਹ ਨਾਰਿ ਬਿਚਛਨ ॥

सिवदेई तिह नारि बिचछन ॥

sivadheiee teh naar bichachhan ||

ਰੂਪਵਾਨ ਗੁਨਵਾਨ ਸੁਲਛਨ ॥

रूपवान गुनवान सुलछन ॥

roopavaan gunavaan sulachhan ||

ਰਾਜਾ ਆਪੁ ਚਰਿਤ੍ਰ ਬਨਾਵਤ ॥

राजा आपु चरित्र बनावत ॥

raajaa aap charitr banaavat ||

ਲਿਖਿ ਲਿਖਿ ਪੜਿ ਇਸਤ੍ਰਿਯਨ ਸੁਨਾਵਤ ॥੨॥

लिखि लिखि पड़ि इसतृयन सुनावत ॥२॥

likh likh paR isatirayan sunaavat ||2||

ਸਿਵਾ ਮਤੀ ਇਹ ਬਿਧਿ ਜਬ ਸੁਨੀ ॥

सिवा मती इह बिधि जब सुनी ॥

sivaa matee ieh bidh jab sunee ||

ਅਧਿਕ ਬਿਹਸਿ ਕਰਿ ਮੂੰਡੀ ਧੁਨੀ ॥

अधिक बिहसि करि मूँडी धुनी ॥

adhik bihas kar moo(n)ddee dhunee ||

ਅਸ ਕਰਿ ਇਸੈ ਚਰਿਤ੍ਰ ਦਿਖਾਊ ॥

अस करि इसै चरित्र दिखाऊ ॥

as kar isai charitr dhikhaauoo ||

ਯਾਹ ਭਜੋ ਯਾਹੀ ਤੇ ਲਿਖਾਊ ॥੩॥

याह भजो याही ते लिखाऊ ॥३॥

yaeh bhajo yaahee te likhaauoo ||3||

ਜਿਹ ਤਿਹ ਬਿਧਿ ਭੂਪਹਿ ਫੁਸਲਾਇ ॥

जिह तिह बिधि भूपहि फुसलाइ ॥

jeh teh bidh bhoopeh fusalai ||

ਮਿਲਤ ਭਈ ਦਿਨ ਹੀ ਕਹ ਆਇ ॥

मिलत भई दिन ही कह आइ ॥

milat bhiee dhin hee keh aai ||

ਆਨਿ ਗਰੇ ਤਾ ਕੇ ਲਪਟਾਈ ॥

आनि गरे ता के लपटाई ॥

aan gare taa ke lapaTaiee ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਿਨ ਕੇਲ ਰਚਾਈ ॥੪॥

भाति भाति तिन केल रचाई ॥४॥

bhaat bhaat tin kel rachaiee ||4||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਜਦ ਪਤਿਹ ਭਜਾ ॥

भाति भाति जद पतिह भजा ॥

bhaat bhaat jadh pateh bhajaa ||

ਤਊ ਨ ਤ੍ਰਿਯ ਆਸਨ ਤਿਹ ਤਜਾ ॥

तऊ न तृय आसन तिह तजा ॥

tuoo na tiray aasan teh tajaa ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਉਰ ਸੋ ਉਰਝਾਨੀ ॥

भाति भाति उर सो उरझानी ॥

bhaat bhaat ur so urajhaanee ||

ਨਿਰਖਿ ਭੂਪ ਕਾ ਰੂਪ ਬਿਕਾਨੀ ॥੫॥

निरखि भूप का रूप बिकानी ॥५॥

nirakh bhoop kaa roop bikaanee ||5||

ਭੋਗ ਕਮਾਇ ਗਈ ਡੇਰੈ ਜਬ ॥

भोग कमाइ गई डेरै जब ॥

bhog kamai giee dderai jab ||

ਸਖਿਯਨ ਸਾਥ ਬਖਾਨੋ ਇਮ ਤਬ ॥

सखियन साथ बखानो इम तब ॥

sakhiyan saath bakhaano im tab ||

ਇਹ ਰਾਜੈ ਮੁਹਿ ਆਜੁ ਬੁਲਾਯੋ ॥

इह राजै मुहि आजु बुलायो ॥

eeh raajai muh aaj bulaayo ||

ਦਿਨ ਹੀ ਮੋ ਸੰਗ ਭੋਗ ਕਮਾਯੋ ॥੬॥

दिन ही मो संग भोग कमायो ॥६॥

dhin hee mo sa(n)g bhog kamaayo ||6||

ਸਾਸੁ ਸਸੁਰ ਜਬ ਹੀ ਸੁਨ ਪਾਈ ॥

सासु ससुर जब ही सुन पाई ॥

saas sasur jab hee sun paiee ||

ਔਰ ਸੁਨਤ ਭੀ ਸਗਲ ਲੁਗਾਈ ॥

और सुनत भी सगल लुगाई ॥

aauar sunat bhee sagal lugaiee ||

ਆਜੁ ਰਾਜ ਯਾ ਸੋ ਰਤਿ ਮਾਨੀ ॥

आजु राज या सो रति मानी ॥

aaj raaj yaa so rat maanee ||

ਬੂਝਿ ਗਏ ਸਭ ਲੋਗ ਕਹਾਨੀ ॥੭॥

बूझि गए सभ लोग कहानी ॥७॥

boojh ge sabh log kahaanee ||7||

ਪੁਨਿ ਸਿਵ ਦੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰੋ ॥

पुनि सिव दे इह भाति उचारो ॥

pun siv dhe ieh bhaat uchaaro ||

ਮੈ ਦੇਖਤ ਥੀ ਹਿਯਾ ਤਿਹਾਰੋ ॥

मै देखत थी हिया तिहारो ॥

mai dhekhat thee hiyaa tihaaro ||

ਬਾਤ ਕਹੇ ਮੁਹਿ ਏ ਕ੍ਯਾ ਕਰਿਹੈ ॥

बात कहे मुहि ए क्या करिहै ॥

baat kahe muh e kayaa karihai ||

ਚੁਪ ਕਰਿ ਹੈ ਕਿ ਕੋਪ ਕਰਿ ਲਰਿਹੈ ॥੮॥

चुप करि है कि कोप करि लरिहै ॥८॥

chup kar hai k kop kar larihai ||8||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਦਿਨ ਕੋ ਐਸੋ ਕੋ ਤ੍ਰਿਯ ਕਰਮ ਕਮਾਵਈ ॥

दिन को ऐसो को तृय करम कमावई ॥

dhin ko aaiso ko tiray karam kamaaviee ||

ਦਿਖਤ ਜਾਰ ਕੋ ਧਾਮ ਨਾਰਿ ਕਿਮਿ ਜਾਵਈ ॥

दिखत जार को धाम नारि किमि जावई ॥

dhikhat jaar ko dhaam naar kim jaaviee ||

ਐਸ ਕਾਜ ਕਰਿ ਕਵਨ ਕਹੋ ਕਿਮਿ ਭਾਖਿ ਹੈ ॥

ऐस काज करि कवन कहो किमि भाखि है ॥

aais kaaj kar kavan kaho kim bhaakh hai ||

ਹੋ ਅਪਨੇ ਚਿਤ ਕੀ ਬਾਤ ਚਿਤ ਮੋ ਰਾਖਿ ਹੈ ॥੯॥

हो अपने चित की बात चित मो राखि है ॥९॥

ho apane chit kee baat chit mo raakh hai ||9||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬੈਨ ਸੁਨਤ ਸਭਹਿਨ ਸਚੁ ਆਯੋ ॥

बैन सुनत सभहिन सचु आयो ॥

bain sunat sabhahin sach aayo ||

ਕਿਨੂੰ ਨ ਤਹ ਇਹ ਕਥਹਿ ਚਲਾਯੋ ॥

किनूँ न तह इह कथहि चलायो ॥

kinoo(n) na teh ieh katheh chalaayo ||

ਜੋ ਕੋਈ ਐਸ ਕਰਮ ਕੌ ਕਰਿ ਹੈ ॥

जो कोई ऐस करम कौ करि है ॥

jo koiee aais karam kau kar hai ||

ਭੂਲਿ ਨ ਕਾਹੂ ਪਾਸ ਉਚਿਰ ਹੈ ॥੧੦॥

भूलि न काहू पास उचिर है ॥१०॥

bhool na kaahoo paas uchir hai ||10||

ਲੋਗਨ ਕਹਿ ਇਹ ਬਿਧਿ ਡਹਕਾਇ ॥

लोगन कहि इह बिधि डहकाइ ॥

logan keh ieh bidh ddahakai ||

ਪਿਯ ਤਨ ਪਤ੍ਰੀ ਲਿਖੀ ਬਨਾਇ ॥

पिय तन पत्री लिखी बनाइ ॥

piy tan patree likhee banai ||

ਮੋ ਪਰ ਯਾਰ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਕੀਜੇ ॥

मो पर यार अनुग्रह कीजे ॥

mo par yaar anugreh keeje ||

ਇਹ ਭੀ ਚਰਿਤ ਗ੍ਰੰਥ ਲਿਖਿ ਲੀਜੇ ॥੧੧॥

इह भी चरित ग्रंथ लिखि लीजे ॥११॥

eeh bhee charit gra(n)th likh leeje ||11||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਚਾਰ ਸੌ ਤੀਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੪੦੩॥੭੧੩੪॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे चार सौ तीन चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥४०३॥७१३४॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe chaar sau teen charitr samaapatam sat subham sat ||403||7134||afajoo(n)||

ਸਬੁਧਿ ਬਾਚ ॥

सबुधि बाच ॥

sabudh baach ||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸਤਿ ਸੰਧਿ ਇਕ ਭੂਪ ਭਨਿਜੈ ॥

सति संधि इक भूप भनिजै ॥

sat sa(n)dh ik bhoop bhanijai ||

ਪ੍ਰਥਮੇ ਸਤਿਜੁਗ ਬੀਚ ਕਹਿਜੈ ॥

प्रथमे सतिजुग बीच कहिजै ॥

prathame satijug beech kahijai ||

ਜਿਹ ਜਸ ਪੁਰੀ ਚੌਦਹੂੰ ਛਾਯੋ ॥

जिह जस पुरी चौदहूँ छायो ॥

jeh jas puree chauadhahoo(n) chhaayo ||

ਨਾਰਦ ਰਿਖਿ ਤਬ ਰਾਇ ਮੰਗਾਯੋ ॥੧॥

नारद रिखि तब राइ मंगायो ॥१॥

naaradh rikh tab rai ma(n)gaayo ||1||

ਸਭ ਦੇਵਨ ਕੋ ਰਾਜਾ ਭਯੋ ॥

सभ देवन को राजा भयो ॥

sabh dhevan ko raajaa bhayo ||

ਬ੍ਰਹਮਾ ਤਿਲਕ ਆਪੁ ਤਿਹ ਦਯੋ ॥

ब्रहमा तिलक आपु तिह दयो ॥

brahamaa tilak aap teh dhayo ||

ਨਿਹਕੰਟਕ ਸੁਰ ਕਟਕ ਕਿਯਾ ਸਬ ॥

निहकंटक सुर कटक किया सब ॥

nihaka(n)Tak sur kaTak kiyaa sab ||

ਦਾਨਵ ਮਾਰ ਨਿਕਾਰ ਦਏ ਜਬ ॥੨॥

दानव मार निकार दए जब ॥२॥

dhaanav maar nikaar dhe jab ||2||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਰਾਜ ਬਰਖ ਬਹੁ ਕਿਯਾ ॥

इह बिधि राज बरख बहु किया ॥

eeh bidh raaj barakh bahu kiyaa ||

ਦੀਰਘ ਦਾੜ ਦੈਤ ਭਵ ਲਿਯਾ ॥

दीरघ दाड़ दैत भव लिया ॥

dheeragh dhaaR dhait bhav liyaa ||

ਦਸ ਸਹਸ ਛੂਹਨਿ ਦਲ ਲੈ ਕੈ ॥

दस सहस छूहनि दल लै कै ॥

dhas sahas chhoohan dhal lai kai ||

ਚੜਿ ਆਯੋ ਤਿਹ ਊਪਰ ਤੈ ਕੈ ॥੩॥

चड़ि आयो तिह ऊपर तै कै ॥३॥

chaR aayo teh uoopar tai kai ||3||

ਸਭ ਦੇਵਨ ਐਸੇ ਸੁਨਿ ਪਾਯੋ ॥

सभ देवन ऐसे सुनि पायो ॥

sabh dhevan aaise sun paayo ||

ਦੀਰਘ ਦਾੜ ਦੈਤ ਚੜਿ ਆਯੋ ॥

दीरघ दाड़ दैत चड़ि आयो ॥

dheeragh dhaaR dhait chaR aayo ||

ਬੀਸ ਸਹਸ ਛੋਹਨਿ ਦਲ ਲਿਯੋ ॥

बीस सहस छोहनि दल लियो ॥

bees sahas chhohan dhal liyo ||

ਵਾ ਸੌ ਜਾਇ ਸਮਾਗਮ ਕਿਯੋ ॥੪॥

वा सौ जाइ समागम कियो ॥४॥

vaa sau jai samaagam kiyo ||4||

ਸੂਰਜ ਕਹ ਸੈਨਾਪਤਿ ਕੀਨਾ ॥

सूरज कह सैनापति कीना ॥

sooraj keh sainaapat keenaa ||

ਦਹਿਨੇ ਓਰ ਚੰਦ੍ਰ ਕਹ ਦੀਨਾ ॥

दहिने ओर चंद्र कह दीना ॥

dhahine or cha(n)dhr keh dheenaa ||

ਬਾਈ ਓਰ ਕਾਰਤਿਕੇ ਧਰਾ ॥

बाई ओर कारतिके धरा ॥

baiee or kaaratike dharaa ||

ਜਿਹ ਪੌਰਖ ਕਿਨਹੂੰ ਨਹਿ ਹਰਾ ॥੫॥

जिह पौरख किनहूँ नहि हरा ॥५॥

jeh pauarakh kinahoo(n) neh haraa ||5||

ਇਹ ਦਿਸ ਸਕਲ ਦੇਵ ਚੜਿ ਧਾਏ ॥

इह दिस सकल देव चड़ि धाए ॥

eeh dhis sakal dhev chaR dhaae ||

ਉਹਿ ਦਿਸਿ ਤੇ ਦਾਨਵ ਮਿਲਿ ਆਏ ॥

उहि दिसि ते दानव मिलि आए ॥

auh dhis te dhaanav mil aae ||

ਬਾਜਨ ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਨ ਬਾਜੇ ॥

बाजन भाति भाति तन बाजे ॥

baajan bhaat bhaat tan baaje ||

ਦੋਊ ਦਿਸਿਨ ਸੂਰਮਾ ਗਾਜੇ ॥੬॥

दोऊ दिसिन सूरमा गाजे ॥६॥

dhouoo dhisin sooramaa gaaje ||6||

ਦੈ ਦੈ ਢੋਲ ਬਜਾਇ ਨਗਾਰੇ ॥

दै दै ढोल बजाइ नगारे ॥

dhai dhai ddol bajai nagaare ||

ਪੀ ਪੀ ਭਏ ਕੈਫ ਮਤਵਾਰੇ ॥

पी पी भए कैफ मतवारे ॥

pee pee bhe kaif matavaare ||

ਤੀਸ ਸਹਸ ਛੋਹਨਿ ਦਲ ਸਾਥਾ ॥

तीस सहस छोहनि दल साथा ॥

tees sahas chhohan dhal saathaa ||

ਰਨ ਦਾਰੁਨੁ ਰਾਚਾ ਜਗਨਾਥਾ ॥੭॥

रन दारुनु राचा जगनाथा ॥७॥

ran dhaarun raachaa jaganaathaa ||7||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਮਾਰੂ ਜਬ ਬਾਜੋ ॥

भाति भाति मारू जब बाजो ॥

bhaat bhaat maaroo jab baajo ||

ਦੀਰਘ ਦਾੜ ਦੈਤ ਰਨ ਗਾਜੋ ॥

दीरघ दाड़ दैत रन गाजो ॥

dheeragh dhaaR dhait ran gaajo ||

ਤੀਛਨ ਬਾਨ ਦੋਊ ਦਿਸਿ ਬਹਹੀ ॥

तीछन बान दोऊ दिसि बहही ॥

teechhan baan dhouoo dhis bahahee ||

ਜਾਹਿ ਲਗਤ ਤਿਹ ਮਾਝ ਨ ਰਹਹੀ ॥੮॥

जाहि लगत तिह माझ न रहही ॥८॥

jaeh lagat teh maajh na rahahee ||8||

ਧਾਵਤ ਭਏ ਦੇਵਤਾ ਜਬ ਹੀ ॥

धावत भए देवता जब ही ॥

dhaavat bhe dhevataa jab hee ||

ਦਾਨਵ ਭਰੇ ਰੋਸ ਤਨ ਤਬ ਹੀ ॥

दानव भरे रोस तन तब ही ॥

dhaanav bhare ros tan tab hee ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਬਾਦਿਤ੍ਰ ਬਜਾਇ ॥

भाति भाति बादित्र बजाइ ॥

bhaat bhaat baadhitr bajai ||

ਖਤ੍ਰੀ ਉਠੇ ਖਿੰਗ ਖੁਨਸਾਇ ॥੯॥

खत्री उठे खिंग खुनसाइ ॥९॥

khatree uThe khi(n)g khunasai ||9||

ਚਲੇ ਬਾਨ ਦੁਹੂੰ ਓਰ ਅਪਾਰਾ ॥

चले बान दुहूँ ओर अपारा ॥

chale baan dhuhoo(n) or apaaraa ||

ਬਿਛੂਆ ਬਰਛੀ ਬਜ੍ਰ ਹਜਾਰਾ ॥

बिछूआ बरछी बज्र हजारा ॥

bichhooaa barachhee bajr hajaaraa ||

ਗਦਾ ਗਰਿਸਟ ਜਵਨ ਪਰ ਝਰਹੀ ॥

गदा गरिसट जवन पर झरही ॥

gadhaa garisaT javan par jharahee ||

ਸ੍ਯੰਦਨ ਸਹਿਤ ਚੂਰਨ ਤਿਹ ਕਰਹੀ ॥੧੦॥

स्यंदन सहित चूरन तिह करही ॥१०॥

saya(n)dhan sahit chooran teh karahee ||10||

ਜਾ ਕੇ ਲਗੇ ਅੰਗ ਮੈ ਬਾਨਾ ॥

जा के लगे अंग मै बाना ॥

jaa ke lage a(n)g mai baanaa ||

ਕਰਾ ਬੀਰ ਤਿਹ ਸ੍ਵਰਗ ਪਯਾਨਾ ॥

करा बीर तिह स्वरग पयाना ॥

karaa beer teh savairag payaanaa ||

ਮਚ੍ਯੋ ਬੀਰ ਖੇਤ ਬਿਕਰਾਲਾ ॥

मच्यो बीर खेत बिकराला ॥

machayo beer khet bikaraalaa ||

ਨਾਚਤ ਭੂਤ ਪ੍ਰੇਤ ਬੇਤਾਲਾ ॥੧੧॥

नाचत भूत प्रेत बेताला ॥११॥

naachat bhoot pret betaalaa ||11||

ਝੂਮਿ ਝੂਮਿ ਕਹੀ ਗਿਰੇ ਧਰਿਨ ਭਟ ॥

झूमि झूमि कही गिरे धरिन भट ॥

jhoom jhoom kahee gire dharin bhaT ||

ਜੁਦੇ ਜੁਦੇ ਕਹੀ ਅੰਗ ਪਰੇ ਕਟਿ ॥

जुदे जुदे कही अंग परे कटि ॥

judhe judhe kahee a(n)g pare kaT ||

ਚਲੀ ਸ੍ਰੋਨ ਕੀ ਨਦੀ ਬਿਰਾਜੈ ॥

चली स्रोन की नदी बिराजै ॥

chalee sron kee nadhee biraajai ||

ਬੈਤਰੁਨੀ ਜਿਨ ਕੋ ਲਖਿ ਲਾਜੈ ॥੧੨॥

बैतरुनी जिन को लखि लाजै ॥१२॥

baitarunee jin ko lakh laajai ||12||

ਇਹ ਦਿਸਿ ਅਧਿਕ ਦੇਵਤਾ ਕੋਪੇ ॥

इह दिसि अधिक देवता कोपे ॥

eeh dhis adhik dhevataa kope ||

ਉਹਿ ਦਿਸਿ ਪਾਵ ਦਾਨਵਨ ਰੋਪੇ ॥

उहि दिसि पाव दानवन रोपे ॥

auh dhis paav dhaanavan rope ||

ਕੁਪਿ ਕੁਪਿ ਅਧਿਕ ਹ੍ਰਿਦਨ ਮੋ ਭਿਰੇ ॥

कुपि कुपि अधिक हृदन मो भिरे ॥

kup kup adhik hiradhan mo bhire ||

ਜੂਝਿ ਜੂਝਿ ਗੇ ਬਹੁਰਿ ਨ ਫਿਰੇ ॥੧੩॥

जूझि जूझि गे बहुरि न फिरे ॥१३॥

joojh joojh ge bahur na fire ||13||

ਕੋਟਿਕ ਕਟਕ ਤਹਾ ਕਟਿ ਮਰੇ ॥

कोटिक कटक तहा कटि मरे ॥

koTik kaTak tahaa kaT mare ||

ਜੂਝੇ ਗਿਰੇ ਬਰੰਗਨਿਨ ਬਰੇ ॥

जूझे गिरे बरंगनिन बरे ॥

joojhe gire bara(n)ganin bare ||

ਦੋਊ ਦਿਸਿ ਮਰੇ ਕਾਲ ਕੇ ਪ੍ਰੇਰੇ ॥

दोऊ दिसि मरे काल के प्रेरे ॥

dhouoo dhis mare kaal ke prere ||

ਗਿਰੇ ਭੂਮਿ ਰਨ ਫਿਰੇ ਨ ਫੇਰੇ ॥੧੪॥

गिरे भूमि रन फिरे न फेरे ॥१४॥

gire bhoom ran fire na fere ||14||

ਸਤਿ ਸੰਧਿ ਦੇਵਿਸ ਇਤ ਧਾਯੋ ॥

सति संधि देविस इत धायो ॥

sat sa(n)dh dhevis it dhaayo ||

ਦੀਰਘ ਦਾੜ ਉਹ ਓਰ ਰਿਸਾਯੋ ॥

दीरघ दाड़ उह ओर रिसायो ॥

dheeragh dhaaR uh or risaayo ||

ਬਜ੍ਰ ਬਾਣ ਬਿਛੂਆ ਕੈ ਕੈ ਬ੍ਰਣ ॥

बज्र बाण बिछूआ कै कै ब्रण ॥

bajr baan bichhooaa kai kai bran ||

ਜੂਝਿ ਜੂਝਿ ਭਟ ਗਿਰਤ ਭਏ ਰਣ ॥੧੫॥

जूझि जूझि भट गिरत भए रण ॥१५॥

joojh joojh bhaT girat bhe ran ||15||

ਜੋਗਿਨਿ ਜਛ ਕਹੂੰ ਹਰਖਏ ॥

जोगिनि जछ कहूँ हरखए ॥

jogin jachh kahoo(n) harakhe ||

ਭੂਤ ਪ੍ਰੇਤ ਨਾਚਤ ਕਹੂੰ ਭਏ ॥

भूत प्रेत नाचत कहूँ भए ॥

bhoot pret naachat kahoo(n) bhe ||

ਕਹ ਕਹ ਕਹ ਕਲਿ ਹਾਸ ਸੁਨਾਵਤ ॥

कह कह कह कलि हास सुनावत ॥

keh keh keh kal haas sunaavat ||

ਭੀਖਨ ਸੁਨੈ ਸਬਦ ਭੈ ਆਵਤ ॥੧੬॥

भीखन सुनै सबद भै आवत ॥१६॥

bheekhan sunai sabadh bhai aavat ||16||

ਫਿਰੈਂ ਦੈਤ ਕਹੂੰ ਦਾਤ ਨਿਕਾਰੇ ॥

फिरैं दैत कहूँ दात निकारे ॥

firai(n) dhait kahoo(n) dhaat nikaare ||

ਬਮਤ ਸ੍ਰੋਨ ਕੇਤੇ ਰਨ ਮਾਰੇ ॥

बमत स्रोन केते रन मारे ॥

bamat sron kete ran maare ||

ਕਹੂੰ ਸਿਵਾ ਸਾਮੁਹਿ ਫਿਕਰਾਹੀ ॥

कहूँ सिवा सामुहि फिकराही ॥

kahoo(n) sivaa saamuh fikaraahee ||

ਭੂਤ ਪਿਸਾਚ ਮਾਸ ਕਹੂੰ ਖਾਹੀ ॥੧੭॥

भूत पिसाच मास कहूँ खाही ॥१७॥

bhoot pisaach maas kahoo(n) khaahee ||17||

ਸਕਟਾਬ੍ਰਯੂਹ ਰਚਾ ਸੁਰ ਪਤਿ ਤਬ ॥

सकटाब्रयूह रचा सुर पति तब ॥

sakaTaabrayooh rachaa sur pat tab ||

ਕ੍ਰੌਚਾਬ੍ਰਯੂਹ ਕਿਯੋ ਅਸੁਰਿਸ ਜਬ ॥

क्रौचाब्रयूह कियो असुरिस जब ॥

krauachaabrayooh kiyo asuris jab ||

ਮਚਿਯੋ ਤੁਮਲ ਜੁਧ ਤਹ ਭਾਰੀ ॥

मचियो तुमल जुध तह भारी ॥

machiyo tumal judh teh bhaaree ||

ਗਰਜਤ ਭਏ ਬੀਰ ਬਲ ਧਾਰੀ ॥੧੮॥

गरजत भए बीर बल धारी ॥१८॥

garajat bhe beer bal dhaaree ||18||

ਜੂਝਿ ਗਏ ਜੋਧਾ ਕਹੀ ਭਾਰੇ ॥

जूझि गए जोधा कही भारे ॥

joojh ge jodhaa kahee bhaare ||

ਦੇਵ ਗਿਰੇ ਦਾਨਵ ਕਹੀ ਮਾਰੇ ॥

देव गिरे दानव कही मारे ॥

dhev gire dhaanav kahee maare ||

ਬੀਰ ਖੇਤ ਐਸਾ ਤਹ ਪਰਾ ॥

बीर खेत ऐसा तह परा ॥

beer khet aaisaa teh paraa ||

ਦੋਊ ਦਿਸਿ ਇਕ ਸੁਭਟ ਨ ਉਬਰਾ ॥੧੯॥

दोऊ दिसि इक सुभट न उबरा ॥१९॥

dhouoo dhis ik subhaT na ubaraa ||19||

ਜੌ ਕ੍ਰਮ ਕ੍ਰਮ ਕਰਿ ਕਥਾ ਸੁਨਾਊਾਂ ॥

जौ क्रम क्रम करि कथा सुनाऊाँ ॥

jau kram kram kar kathaa sunaauooaa(n) ||

ਗ੍ਰੰਥ ਬਢਨ ਤੇ ਅਧਿਕ ਡਰਾਊਾਂ ॥

ग्रंथ बढन ते अधिक डराऊाँ ॥

gra(n)th baddan te adhik ddaraauooaa(n) ||

ਤੀਸ ਸਹਸ ਛੂਹਨਿ ਜਹ ਜੋਧਾ ॥

तीस सहस छूहनि जह जोधा ॥

tees sahas chhoohan jeh jodhaa ||