ਚਮਕਿ ਉਠੀ ਜਬ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥

चमकि उठी जब बचन उचारे ॥

chamak uThee jab bachan uchaare ||

ਮੋਰ ਭੇਦ ਇਨ ਸਕਲ ਨਿਹਾਰੇ ॥

मोर भेद इन सकल निहारे ॥

mor bhedh in sakal nihaare ||

ਤਾ ਤੇ ਅਬ ਹੀ ਯਾਰਿ ਸੰਘਾਰੋ ॥

ता ते अब ही यारि संघारो ॥

taa te ab hee yaar sa(n)ghaaro ||

ਮਾਰਿ ਚੋਰ ਇਹ ਗਏ ਉਚਾਰੋ ॥੧੩॥

मारि चोर इह गए उचारो ॥१३॥

maar chor ieh ge uchaaro ||13||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਪੈਠਿ ਅੰਧੇਰੇ ਧਾਮ ਮਹਿ ਕਾਢਿ ਲਈ ਕਰਵਾਰਿ ॥

पैठि अंधेरे धाम महि काढि लई करवारि ॥

paiTh a(n)dhere dhaam meh kaadd liee karavaar ||

ਨਿਜੁ ਪਤਿ ਪੈ ਹਤ ਕੇ ਨਿਮਿਤਿ ਕਰੇ ਪਚਾਸਿਕ ਵਾਰਿ ॥੧੪॥

निजु पति पै हत के निमिति करे पचासिक वारि ॥१४॥

nij pat pai hat ke nimit kare pachaasik vaar ||14||

ਨਿਰਖਿ ਚਮਕ ਤਰਵਾਰ ਕੀ ਦੁਰਯਾ ਮਹਿਖ ਤਰ ਜਾਇ ॥

निरखि चमक तरवार की दुरया महिख तर जाइ ॥

nirakh chamak taravaar kee dhurayaa mahikh tar jai ||

ਤਨਿਕ ਨ ਬ੍ਰਿਣ ਲਾਗਨ ਦਈ ਇਹ ਛਲ ਗਯੋ ਬਚਾਇ ॥੧੫॥

तनिक न बृण लागन दई इह छल गयो बचाइ ॥१५॥

tanik na biran laagan dhiee ieh chhal gayo bachai ||15||

ਪੈਰਿ ਨਦੀ ਗਈ ਮਿਤ੍ਰ ਕੋ ਆਈ ਤਹੀ ਬਹਾਇ ॥

पैरि नदी गई मित्र को आई तही बहाइ ॥

pair nadhee giee mitr ko aaiee tahee bahai ||

ਨਿਜੁ ਪਤਿ ਕੋ ਘਾਇਲ ਕਿਯਾ ਨੈਕ ਨ ਰਹੀ ਲਜਾਇ ॥੧੬॥

निजु पति को घाइल किया नैक न रही लजाइ ॥१६॥

nij pat ko ghail kiyaa naik na rahee lajai ||16||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਪੁਰਖ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਛਤੀਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੬॥੬੯੫॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने पुरख चरित्रे मंत्री भूप संबादे छतीसवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३६॥६९५॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane purakh charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe chhateesavo charitr samaapatam sat subham sat ||36||695||afajoo(n)||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਨਰ ਚਰਿਤ੍ਰ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਨਿਕਟਿ ਮੰਤ੍ਰੀ ਕਹਾ ਬਿਚਾਰਿ ॥

नर चरित्र नृप के निकटि मंत्री कहा बिचारि ॥

nar charitr nirap ke nikaT ma(n)tree kahaa bichaar ||

ਤਬੈ ਕਥਾ ਛਤੀਸਵੀ ਇਹ ਬਿਧਿ ਕਹੀ ਸੁਧਾਰਿ ॥੧॥

तबै कथा छतीसवी इह बिधि कही सुधारि ॥१॥

tabai kathaa chhateesavee ieh bidh kahee sudhaar ||1||

ਤਵਨ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕੋ ਤੁਰਤੁ ਹੀ ਡੋਗਰ ਘਾਉ ਉਬਾਰਿ ॥

तवन तृया को तुरतु ही डोगर घाउ उबारि ॥

tavan tirayaa ko turat hee ddogar ghaau ubaar ||

ਤਾਹਿ ਤੁਰਤੁ ਮਾਰਤ ਭਯੋ ਗਰੇ ਰਸਹਿਯ ਡਾਰਿ ॥੨॥

ताहि तुरतु मारत भयो गरे रसहिय डारि ॥२॥

taeh turat maarat bhayo gare rasahiy ddaar ||2||

ਵਾ ਰਸਿਯਾ ਕਹ ਛਾਨਿ ਕੈ ਬਾਧਿਸਿ ਬਰੋ ਬਨਾਇ ॥

वा रसिया कह छानि कै बाधिसि बरो बनाइ ॥

vaa rasiyaa keh chhaan kai baadhis baro banai ||

ਆਪੁ ਊਚ ਕੂਕਤ ਭਯੋ ਲੋਗਨ ਸਭਨ ਸੁਨਾਇ ॥੩॥

आपु ऊच कूकत भयो लोगन सभन सुनाइ ॥३॥

aap uooch kookat bhayo logan sabhan sunai ||3||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸਭ ਲੋਗਨ ਕਹ ਧਾਮ ਬੁਲਾਯੋ ॥

सभ लोगन कह धाम बुलायो ॥

sabh logan keh dhaam bulaayo ||

ਨਿਜੁ ਦੇਹੀ ਕੋ ਘਾਵ ਦਿਖਾਯੋ ॥

निजु देही को घाव दिखायो ॥

nij dhehee ko ghaav dhikhaayo ||

ਪੁਨਿ ਤਿਨ ਕੋ ਲੈ ਨਾਰਿ ਦਿਖਾਰੀ ॥

पुनि तिन को लै नारि दिखारी ॥

pun tin ko lai naar dhikhaaree ||

ਰੋਇ ਕੂਕ ਊਚੇ ਕਰਿ ਮਾਰੀ ॥੪॥

रोइ कूक ऊचे करि मारी ॥४॥

roi kook uooche kar maaree ||4||

ਜਬ ਮੋਰੇ ਤ੍ਰਿਯ ਘਾਵ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

जब मोरे तृय घाव निहारियो ॥

jab more tiray ghaav nihaariyo ||

ਅਧਿਕ ਸੋਕ ਚਿਤ ਮਾਝ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

अधिक सोक चित माझ बिचारियो ॥

adhik sok chit maajh bichaariyo ||

ਭੇਦ ਪਾਇ ਦਿਯ ਮੁਹਿ ਕਹ ਟਾਰੀ ॥

भेद पाइ दिय मुहि कह टारी ॥

bhedh pai dhiy muh keh Taaree ||

ਲੈ ਪਾਸੀ ਸੁਰ ਲੋਕ ਬਿਹਾਰੀ ॥੫॥

लै पासी सुर लोक बिहारी ॥५॥

lai paasee sur lok bihaaree ||5||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਦੂਧ ਦੁਹਤ ਕਟਿਯਾ ਨਿਮਤਿ ਮਹਿਖੀ ਮਾਰਿਸ ਮੋਹਿ ॥

दूध दुहत कटिया निमति महिखी मारिस मोहि ॥

dhoodh dhuhat kaTiyaa nimat mahikhee maaris moh ||

ਘਾਵ ਭਯੋ ਤਰਵਾਰ ਸੋ ਕਹਾ ਬਤਾਊ ਤੋਹ ॥੬॥

घाव भयो तरवार सो कहा बताऊ तोह ॥६॥

ghaav bhayo taravaar so kahaa bataauoo toh ||6||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਅਬ ਆਛੋ ਤਿਹ ਕਫਨ ਬਨੈਯੈ ॥

अब आछो तिह कफन बनैयै ॥

ab aachho teh kafan banaiyai ||

ਭਲੀ ਭਾਤਿ ਭੂਅ ਖੋਦ ਗਡੈਯੈ ॥

भली भाति भूअ खोद गडैयै ॥

bhalee bhaat bhooa khodh gaddaiyai ||

ਹੌਹੂੰ ਬ੍ਯਾਹ ਅਵਰ ਨਹਿ ਕਰਿਹੌ ॥

हौहूँ ब्याह अवर नहि करिहौ ॥

hauahoo(n) bayaeh avar neh karihau ||

ਯਾ ਕੇ ਬਿਰਹਿ ਲਾਗਿ ਕੈ ਬਰਿਹੌ ॥੭॥

या के बिरहि लागि कै बरिहौ ॥७॥

yaa ke bireh laag kai barihau ||7||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਲੋਗਨ ਸਭਨ ਬੁਲਾਇ ਕੈ ਆਛੋ ਕਫਨ ਬਨਾਇ ॥

लोगन सभन बुलाइ कै आछो कफन बनाइ ॥

logan sabhan bulai kai aachho kafan banai ||

ਦੁਰਾਚਾਰਨੀ ਨਾਰਿ ਕਹ ਇਹ ਬਿਧਿ ਦਿਯਾ ਦਬਾਇ ॥੮॥

दुराचारनी नारि कह इह बिधि दिया दबाइ ॥८॥

dhuraachaaranee naar keh ieh bidh dhiyaa dhabai ||8||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਪੁਰਖ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਸੈਤੀਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੭॥੭੦੩॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने पुरख चरित्रे मंत्री भूप संबादे सैतीसवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३७॥७०३॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane purakh charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe saiteesavo charitr samaapatam sat subham sat ||37||703||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬਹੁਰ ਸੁ ਮੰਤ੍ਰੀ ਕਥਾ ਉਚਾਰੀ ॥

बहुर सु मंत्री कथा उचारी ॥

bahur su ma(n)tree kathaa uchaaree ||

ਏਕ ਤਰੁਨਿ ਜੋਬਨ ਕੀ ਭਰੀ ॥

एक तरुनि जोबन की भरी ॥

ek tarun joban kee bharee ||

ਏਕ ਚੋਰ ਤਾ ਕਹ ਠਗ ਬਰਿਯੋ ॥

एक चोर ता कह ठग बरियो ॥

ek chor taa keh Thag bariyo ||

ਅਧਿਕ ਅਨੰਦ ਦੁਹੂੰ ਚਿਤ ਕਰਿਯੋ ॥੧॥

अधिक अनंद दुहूँ चित करियो ॥१॥

adhik ana(n)dh dhuhoo(n) chit kariyo ||1||

ਰੈਨਿ ਭਏ ਤਸਕਰ ਉਠਿ ਜਾਵੈ ॥

रैनि भए तसकर उठि जावै ॥

rain bhe tasakar uTh jaavai ||

ਦਿਨ ਦੇਖਤ ਠਗ ਦਰਬੁ ਕਮਾਵੈ ॥

दिन देखत ठग दरबु कमावै ॥

dhin dhekhat Thag dharab kamaavai ||

ਤਾ ਤ੍ਰਿਯ ਸੌ ਦੋਊ ਭੋਗ ਕਮਾਈ ॥

ता तृय सौ दोऊ भोग कमाई ॥

taa tiray sau dhouoo bhog kamaiee ||

ਮੂਰਖ ਭੇਦ ਪਛਾਨਤ ਨਾਹੀ ॥੨॥

मूरख भेद पछानत नाही ॥२॥

moorakh bhedh pachhaanat naahee ||2||

ਠਗ ਜਾਨੈ ਮੋਰੀ ਹੈ ਨਾਰੀ ॥

ठग जानै मोरी है नारी ॥

Thag jaanai moree hai naaree ||

ਚੋਰ ਕਹੈ ਮੋਰੀ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥

चोर कहै मोरी हितकारी ॥

chor kahai moree hitakaaree ||

ਤ੍ਰਿਯ ਕੈ ਤਾਹਿ ਦੋਊ ਪਹਿਚਾਨੈ ॥

तृय कै ताहि दोऊ पहिचानै ॥

tiray kai taeh dhouoo pahichaanai ||

ਮੂਰਖ ਭੇਦ ਨ ਕੋਊ ਜਾਨੈ ॥੩॥

मूरख भेद न कोऊ जानै ॥३॥

moorakh bhedh na kouoo jaanai ||3||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਏਕ ਰੁਮਾਲ ਬਾਲ ਹਿਤ ਕਾਢਾ ॥

एक रुमाल बाल हित काढा ॥

ek rumaal baal hit kaaddaa ||

ਦੁਹੂੰਅਨ ਕੇ ਜਿਯ ਆਨੰਦ ਬਾਢਾ ॥

दुहूँअन के जिय आनंद बाढा ॥

dhuhoo(n)an ke jiy aana(n)dh baaddaa ||

ਵਹ ਜਾਨੈ ਮੋਰੇ ਹਿਤ ਕੈ ਹੈ ॥

वह जानै मोरे हित कै है ॥

veh jaanai more hit kai hai ||

ਚੋਰ ਲਖੈ ਮੋਹੀ ਕਹ ਦੈ ਹੈ ॥੪॥

चोर लखै मोही कह दै है ॥४॥

chor lakhai mohee keh dhai hai ||4||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਚੋਰ ਤ੍ਰਿਯਹਿ ਪ੍ਯਾਰਾ ਹੁਤੋ ਤਾ ਕਹੁ ਦਿਯਾ ਰੁਮਾਲ ॥

चोर तृयहि प्यारा हुतो ता कहु दिया रुमाल ॥

chor tirayeh payaaraa huto taa kahu dhiyaa rumaal ||

ਤਾ ਕਹੁ ਨੈਨ ਨਿਹਾਰਿ ਠਗ ਮਨ ਮੈ ਭਯਾ ਬਿਹਾਲ ॥੫॥

ता कहु नैन निहारि ठग मन मै भया बिहाल ॥५॥

taa kahu nain nihaar Thag man mai bhayaa bihaal ||5||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਮੁਸਟ ਜੁਧ ਤਸਕਰ ਸੋ ਕਿਯੋ ॥

मुसट जुध तसकर सो कियो ॥

musaT judh tasakar so kiyo ||

ਛੀਨ ਰੁਮਾਲ ਹਾਥ ਤੇ ਲਿਯੋ ॥

छीन रुमाल हाथ ते लियो ॥

chheen rumaal haath te liyo ||

ਚੋਰ ਕਹਾ ਮੋ ਤ੍ਰਿਯ ਇਹ ਕਾਢਾ ॥

चोर कहा मो तृय इह काढा ॥

chor kahaa mo tiray ieh kaaddaa ||

ਯੌ ਸੁਨਿ ਅਧਿਕ ਰੋਸ ਜਿਯ ਬਾਢਾ ॥੬॥

यौ सुनि अधिक रोस जिय बाढा ॥६॥

yau sun adhik ros jiy baaddaa ||6||

ਆਪੁ ਬੀਚ ਗਾਰੀ ਦੋਊ ਦੇਹੀ ॥

आपु बीच गारी दोऊ देही ॥

aap beech gaaree dhouoo dhehee ||

ਦਾਤਿ ਨਿਕਾਰ ਕੇਸ ਗਹਿ ਲੇਹੀ ॥

दाति निकार केस गहि लेही ॥

dhaat nikaar kes geh lehee ||

ਲਾਤ ਮੁਸਟ ਕੇ ਕਰੈ ਪ੍ਰਹਾਰਾ ॥

लात मुसट के करै प्रहारा ॥

laat musaT ke karai prahaaraa ||

ਜਾਨੁਕ ਚੋਟ ਪਰੈ ਘਰਿਯਾਰਾ ॥੭॥

जानुक चोट परै घरियारा ॥७॥

jaanuk choT parai ghariyaaraa ||7||

ਦੋਊ ਲਰਿ ਇਸਤ੍ਰੀ ਪਹਿ ਆਏ ॥

दोऊ लरि इसत्री पहि आए ॥

dhouoo lar isatree peh aae ||

ਅਧਿਕ ਕੋਪ ਹ੍ਵੈ ਬਚਨ ਸੁਨਾਏ ॥

अधिक कोप ह्वै बचन सुनाए ॥

adhik kop havai bachan sunaae ||

ਠਗ ਤਸਕਰ ਦੁਹੂੰ ਬਚਨ ਉਚਾਰੀ ॥

ठग तसकर दुहूँ बचन उचारी ॥

Thag tasakar dhuhoo(n) bachan uchaaree ||

ਤੈ ਇਹ ਨਾਰਿ ਕਿ ਮੋਰੀ ਨਾਰੀ ॥੮॥

तै इह नारि कि मोरी नारी ॥८॥

tai ieh naar k moree naaree ||8||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸੁਨ ਤਸਕਰ ਠਗ ਮੈ ਕਹੋ ਹੌ ਤਾਹੀ ਕੀ ਨਾਰਿ ॥

सुन तसकर ठग मै कहो हौ ताही की नारि ॥

sun tasakar Thag mai kaho hau taahee kee naar ||

ਜੋ ਛਲ ਬਲ ਜਾਨੈ ਘਨੋ ਜਾ ਮੈ ਬੀਰਜ ਅਪਾਰ ॥੯॥

जो छल बल जानै घनो जा मै बीरज अपार ॥९॥

jo chhal bal jaanai ghano jaa mai beeraj apaar ||9||

ਬਹੁਰਿ ਬਾਲ ਐਸੇ ਕਹਾ ਸੁਨਹੁ ਬਚਨ ਮੁਰ ਏਕ ॥

बहुरि बाल ऐसे कहा सुनहु बचन मुर एक ॥

bahur baal aaise kahaa sunahu bachan mur ek ||

ਸੋ ਮੋ ਕੋ ਇਸਤ੍ਰੀ ਕਰੈ ਜਿਹ ਮਹਿ ਹੁਨਰ ਅਨੇਕ ॥੧੦॥

सो मो को इसत्री करै जिह महि हुनर अनेक ॥१०॥

so mo ko isatree karai jeh meh hunar anek ||10||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨਿ ਬਾਲਾ ਮੈ ਬੈਨ ਤਿਹਾਰੋ ॥

सुनि बाला मै बैन तिहारो ॥

sun baalaa mai bain tihaaro ||

ਅਬ ਪੌਰਖ ਤੈ ਦੇਖੁ ਹਮਾਰੋ ॥

अब पौरख तै देखु हमारो ॥

ab pauarakh tai dhekh hamaaro ||

ਅਧਿਕ ਬੀਰਜ ਜਾ ਮੈ ਜਿਯ ਧਰਿ ਹੈ ॥

अधिक बीरज जा मै जिय धरि है ॥

adhik beeraj jaa mai jiy dhar hai ||

ਤਾਹੀ ਕਹ ਅਪਨੋ ਪਤਿ ਕਰਿ ਹੈ ॥੧੧॥

ताही कह अपनो पति करि है ॥११॥

taahee keh apano pat kar hai ||11||

ਠਗ ਬਚ ਭਾਖਿ ਨਗਰ ਮਹਿ ਗਯੋ ॥

ठग बच भाखि नगर महि गयो ॥

Thag bach bhaakh nagar meh gayo ||

ਇਸਥਿਤ ਏਕ ਹਾਟ ਪਰ ਭਯੋ ॥

इसथित एक हाट पर भयो ॥

eisathit ek haaT par bhayo ||

ਮੁਹਰੈ ਸਕਲ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਤਹ ਧਰੀ ॥

मुहरै सकल दृसटि तह धरी ॥

muharai sakal dhirasaT teh dharee ||

ਸਾਹੁ ਭਏ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਰੀ ॥੧੨॥

साहु भए इह भाति उचरी ॥१२॥

saahu bhe ieh bhaat ucharee ||12||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਐਸ ਭਾਤਿ ਉਚਰਤ ਭਯਾ ਹ੍ਵੈ ਢੀਲੋ ਸਰਬੰਗ ॥

ऐस भाति उचरत भया ह्वै ढीलो सरबंग ॥

aais bhaat ucharat bhayaa havai ddeelo saraba(n)g ||

ਮੁਹਰਨ ਕੋ ਸੌਦਾ ਕਰੌ ਸਾਹੁ ਤਿਹਾਰੇ ਸੰਗ ॥੧੩॥

मुहरन को सौदा करौ साहु तिहारे संग ॥१३॥

muharan ko sauadhaa karau saahu tihaare sa(n)g ||13||

ਮਦਨ ਰਾਇ ਠਗ ਇਮ ਕਹੀ ਮਨ ਮੈ ਮੰਤ੍ਰ ਬਿਚਾਰਿ ॥

मदन राइ ठग इम कही मन मै मंत्र बिचारि ॥

madhan rai Thag im kahee man mai ma(n)tr bichaar ||

ਲੈ ਮੁਹਰੈ ਰੁਪਯਾ ਦੇਵੌ ਤੁਮ ਕਹ ਸਾਹ ਸੁਧਾਰਿ ॥੧੪॥

लै मुहरै रुपया देवौ तुम कह साह सुधारि ॥१४॥

lai muharai rupayaa dhevau tum keh saeh sudhaar ||14||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਯੌ ਜਬ ਸਾਹ ਬੈਨਿ ਸੁਨ ਪਾਯੋ ॥

यौ जब साह बैनि सुन पायो ॥

yau jab saeh bain sun paayo ||

ਕਾਢਿ ਅਸਰਫੀ ਧਨੀ ਕਹਾਯੋ ॥

काढि असरफी धनी कहायो ॥

kaadd asarafee dhanee kahaayo ||

ਠਗ ਕੀ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਜਬੈ ਤੇ ਪਰੀ ॥

ठग की दृसटि जबै ते परी ॥

Thag kee dhirasaT jabai te paree ||

ਸਭ ਸਨ ਕੀ ਮਨ ਭੀਤਰਿ ਧਰੀ ॥੧੫॥

सभ सन की मन भीतरि धरी ॥१५॥

sabh san kee man bheetar dharee ||15||

ਮੁਹਿਰੈ ਡਾਰਿ ਗੁਥਰਿਯਹਿ ਲਈ ॥

मुहिरै डारि गुथरियहि लई ॥

muhirai ddaar guthariyeh liee ||

ਅਧਿਕ ਮਾਰਿ ਬਨਿਯਾ ਕਹ ਦਈ ॥

अधिक मारि बनिया कह दई ॥

adhik maar baniyaa keh dhiee ||

ਊਚੇ ਸੋਰ ਕਰਾ ਪੁਰ ਮਾਹੀ ॥

ऊचे सोर करा पुर माही ॥

uooche sor karaa pur maahee ||

ਮੈ ਮੁਹਰਨ ਕਹ ਬੇਚਤ ਨਾਹੀ ॥੧੬॥

मै मुहरन कह बेचत नाही ॥१६॥

mai muharan keh bechat naahee ||16||

ਸੋਰ ਸੁਨਤ ਪੁਰ ਜਨ ਸਭ ਧਾਏ ॥

सोर सुनत पुर जन सभ धाए ॥

sor sunat pur jan sabh dhaae ||

ਵਾ ਬਨਿਯਾ ਠਗ ਕੇ ਢਿਗ ਆਏ ॥

वा बनिया ठग के ढिग आए ॥

vaa baniyaa Thag ke ddig aae ||

ਮੁਸਟ ਜੁਧ ਨਿਰਖਤ ਅਨੁਰਾਗੇ ॥

मुसट जुध निरखत अनुरागे ॥

musaT judh nirakhat anuraage ||

ਤਿਹ ਦੁਹੂੰਅਨ ਕਹ ਪੂਛਨ ਲਾਗੇ ॥੧੭॥

तिह दुहूँअन कह पूछन लागे ॥१७॥

teh dhuhoo(n)an keh poochhan laage ||17||

ਤੁਮ ਕ੍ਯੋ ਜੁਧ ਕਰਤ ਹੋ ਭਾਈ ॥

तुम क्यो जुध करत हो भाई ॥

tum kayo judh karat ho bhaiee ||

ਹਮੈ ਕਹਹੁ ਸਭ ਬ੍ਰਿਥਾ ਸੁਨਾਈ ॥

हमै कहहु सभ बृथा सुनाई ॥

hamai kahahu sabh birathaa sunaiee ||

ਦੁਹੂੰਅਨ ਕਹ ਅਬ ਹੀ ਗਹਿ ਲੈਹੈ ॥

दुहूँअन कह अब ही गहि लैहै ॥

dhuhoo(n)an keh ab hee geh laihai ||

ਲੈ ਕਾਜੀ ਪੈ ਨ੍ਯਾਇ ਚੁਕੈਹੈ ॥੧੮॥

लै काजी पै न्याइ चुकैहै ॥१८॥

lai kaajee pai nayai chukaihai ||18||

ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਉਦਿਤ ਠਗ ਭਯੋ ॥

सुनत बचन उदित ठग भयो ॥

sunat bachan udhit Thag bhayo ||

ਤਾ ਕਹ ਲੈ ਕਾਜੀ ਪਹ ਗਯੋ ॥

ता कह लै काजी पह गयो ॥

taa keh lai kaajee peh gayo ||

ਅਧਿਕ ਦੁਖਿਤ ਹ੍ਵੈ ਦੀਨ ਪੁਕਾਰੋ ॥

अधिक दुखित ह्वै दीन पुकारो ॥

adhik dhukhit havai dheen pukaaro ||

ਕਰਿ ਕਾਜੀ ਤੈ ਨ੍ਯਾਇ ਹਮਾਰੋ ॥੧੯॥

करि काजी तै न्याइ हमारो ॥१९॥

kar kaajee tai nayai hamaaro ||19||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਤਬ ਲਗਿ ਬਨਿਯਾ ਹ੍ਵੈ ਦੁਖੀ ਇਮਿ ਕਾਜੀ ਸੋ ਬੈਨ ॥

तब लगि बनिया ह्वै दुखी इमि काजी सो बैन ॥

tab lag baniyaa havai dhukhee im kaajee so bain ||

ਹਮਰੌ ਕਰੌ ਨਿਯਾਇ ਤੁਮ ਕਹਿਯੋ ਸ੍ਰਵਤ ਜਲ ਨੈਨ ॥੨੦॥

हमरौ करौ नियाइ तुम कहियो स्रवत जल नैन ॥२०॥

hamarau karau niyai tum kahiyo sravat jal nain ||20||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨੁ ਕਾਜੀ ਜੂ ਬਚਨ ਹਮਾਰੇ ॥

सुनु काजी जू बचन हमारे ॥

sun kaajee joo bachan hamaare ||

ਕਲਾਮੁਲਾ ਕੀ ਆਨਿ ਤਿਹਾਰੇ ॥

कलामुला की आनि तिहारे ॥

kalaamulaa kee aan tihaare ||

ਖੁਦਾਇ ਸੁਨੌਗੇ ਦਾਦ ਹਮਾਰੋ ॥

खुदाइ सुनौगे दाद हमारो ॥

khudhai sunauage dhaadh hamaaro ||

ਹ੍ਵੈਹੌ ਦਾਵਨਗੀਰ ਤੁਹਾਰੋ ॥੨੧॥

ह्वैहौ दावनगीर तुहारो ॥२१॥

havaihau dhaavanageer tuhaaro ||21||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਅਧਿਕ ਦੀਨ ਹ੍ਵੈ ਠਗ ਕਹਿਯੋ ਸੁਨੁ ਕਾਜਿਨ ਕੇ ਰਾਇ ॥

अधिक दीन ह्वै ठग कहियो सुनु काजिन के राइ ॥

adhik dheen havai Thag kahiyo sun kaajin ke rai ||

ਹਮ ਪੁਕਾਰ ਤੁਮ ਪੈ ਕਰੀ ਹਮਰੋ ਕਰੋ ਨ੍ਯਾਇ ॥੨੨॥

हम पुकार तुम पै करी हमरो करो न्याइ ॥२२॥

ham pukaar tum pai karee hamaro karo nayai ||22||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤਬ ਕਾਜੀ ਜਿਯ ਨ੍ਯਾਇ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

तब काजी जिय न्याइ बिचारियो ॥

tab kaajee jiy nayai bichaariyo ||

ਪ੍ਰਗਟ ਸਭਾ ਮੈ ਦੁਹੂੰ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

प्रगट सभा मै दुहूँ उचारियो ॥

pragaT sabhaa mai dhuhoo(n) uchaariyo ||

ਜੋ ਮੁਹਰਨ ਕੇ ਸਨਹਿ ਬਤਾਵੈ ॥

जो मुहरन के सनहि बतावै ॥

jo muharan ke saneh bataavai ||

ਸੋ ਸਭ ਆਜੁ ਅਸਰਫੀ ਪਾਵੈ ॥੨੩॥

सो सभ आजु असरफी पावै ॥२३॥

so sabh aaj asarafee paavai ||23||

ਸਨ ਮੁਹਰਨ ਕੋ ਬਨਿਕ ਨ ਜਾਨੋ ॥

सन मुहरन को बनिक न जानो ॥

san muharan ko banik na jaano ||

ਮੂੰਦਿ ਰਹਾ ਮੁਖ ਕਛੁ ਨ ਬਖਾਨੋ ॥

मूँदि रहा मुख कछु न बखानो ॥

moo(n)dh rahaa mukh kachh na bakhaano ||

ਰੋਇ ਪੀਟ ਕਰਿ ਕਰਤ ਪੁਕਾਰਾ ॥

रोइ पीट करि करत पुकारा ॥

roi peeT kar karat pukaaraa ||

ਹਾਹਾ ਕਿਯਸਿ ਕਹਾ ਕਰਤਾਰਾ ॥੨੪॥

हाहा कियसि कहा करतारा ॥२४॥

haahaa kiyas kahaa karataaraa ||24||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਮੁਹਰ ਅਕਬਰੀ ਏਕ ਸਤ ਜਹਾਗੀਰੀ ਸੈ ਦੋਇ ॥

मुहर अकबरी एक सत जहागीरी सै दोइ ॥

muhar akabaree ek sat jahaageeree sai dhoi ||

ਸਾਹਿ ਜਹਾਨੀ ਚਾਰਿ ਸੈ ਦੇਖ ਲੇਹੁ ਸਭ ਕੋਇ ॥੨੫॥

साहि जहानी चारि सै देख लेहु सभ कोइ ॥२५॥

saeh jahaanee chaar sai dhekh leh sabh koi ||25||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸਭਾ ਬੀਚ ਜਬ ਮੁਹਰ ਉਘਾਰੀ ॥

सभा बीच जब मुहर उघारी ॥

sabhaa beech jab muhar ughaaree ||

ਸੋ ਨਿਕਰੀ ਜੋ ਠਗਹਿ ਉਚਾਰੀ ॥

सो निकरी जो ठगहि उचारी ॥

so nikaree jo Thageh uchaaree ||

ਕਾਜੀ ਛੀਨਿ ਸਾਹੁ ਤੇ ਲੀਨੀ ॥

काजी छीनि साहु ते लीनी ॥

kaajee chheen saahu te leenee ||

ਲੈ ਤਸਕਰ ਕੇ ਕਰ ਮੈ ਦੀਨੀ ॥੨੬॥

लै तसकर के कर मै दीनी ॥२६॥

lai tasakar ke kar mai dheenee ||26||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜਸ ਕਾਜੀ ਕੋ ਪਸਰਿਯੋ ਠਗ ਭਾਖ੍ਯੋ ਸਭ ਗਾਉ ॥

जस काजी को पसरियो ठग भाख्यो सभ गाउ ॥

jas kaajee ko pasariyo Thag bhaakhayo sabh gaau ||

ਕੀਨੋ ਉਮਰ ਖਿਤਾਬ ਜਿਮਿ ਆਜੁ ਹਮਾਰੋ ਨ੍ਯਾਉ ॥੨੭॥

कीनो उमर खिताब जिमि आजु हमारो न्याउ ॥२७॥

keeno umar khitaab jim aaj hamaaro nayaau ||27||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਠਗ ਲੈ ਕੈ ਮੁਹਰੈ ਘਰ ਆਯੋ ॥

ठग लै कै मुहरै घर आयो ॥

Thag lai kai muharai ghar aayo ||

ਤਿਨ ਕਾਜੀ ਕਛੁ ਨ੍ਯਾਇ ਨ ਪਾਯੋ ॥

तिन काजी कछु न्याइ न पायो ॥

tin kaajee kachh nayai na paayo ||

ਬਨਿਯਾ ਕਾਢਿ ਸਦਨ ਤੇ ਦੀਨਾ ॥

बनिया काढि सदन ते दीना ॥

baniyaa kaadd sadhan te dheenaa ||

ਝੂਠੇ ਤੇ ਸਾਚਾ ਠਗ ਕੀਨਾ ॥੨੮॥

झूठे ते साचा ठग कीना ॥२८॥

jhooThe te saachaa Thag keenaa ||28||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਠਗਹਿ ਅਸਰਫੀ ਸਾਤ ਸੈ ਕਰ ਦੀਨੀ ਨਰਨਾਹਿ ॥

ठगहि असरफी सात सै कर दीनी नरनाहि ॥

Thageh asarafee saat sai kar dheenee naranaeh ||

ਤਾ ਤ੍ਰਿਯ ਪਹਿ ਲੈ ਆਇਯੋ ਅਪਨੇ ਘਰ ਕੇ ਮਾਹਿ ॥੨੯॥

ता तृय पहि लै आइयो अपने घर के माहि ॥२९॥

taa tiray peh lai aaiyo apane ghar ke maeh ||29||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਅਠਤੀਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੮॥੭੩੨॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे अठतीसवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३८॥७३२॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe aThateesavo charitr samaapatam sat subham sat ||38||732||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਰੈਨ ਭਈ ਤਸਕਰ ਉਠਿ ਧਾਯੋ ॥

रैन भई तसकर उठि धायो ॥

rain bhiee tasakar uTh dhaayo ||

ਸਕਲ ਸ੍ਵਾਨ ਕੋ ਭੇਸ ਬਨਾਯੋ ॥

सकल स्वान को भेस बनायो ॥

sakal savaiaan ko bhes banaayo ||

ਸਾਹਿਜਹਾ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹ ਪਗ ਧਾਰਿਯੋ ॥

साहिजहा के गृह पग धारियो ॥

saahijahaa ke gireh pag dhaariyo ||

ਗਪੈ ਕਹਤ ਗਪਿਅਹਿ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥੧॥

गपै कहत गपिअहि निहारियो ॥१॥

gapai kahat gapieh nihaariyo ||1||

ਏਦਿਲ ਸਾਹ ਨਾਮ ਤਸਕਰ ਬਰ ॥

एदिल साह नाम तसकर बर ॥

edhil saeh naam tasakar bar ||

ਆਯੋ ਸਾਹਿਜਹਾ ਜੂ ਕੇ ਘਰ ॥

आयो साहिजहा जू के घर ॥

aayo saahijahaa joo ke ghar ||

ਰਾਜ ਮਤੀ ਨਾਰੀ ਹਿਤ ਗਯੋ ਤਹ ॥

राज मती नारी हित गयो तह ॥

raaj matee naaree hit gayo teh ||

ਰਾਜਨ ਕੋ ਰਾਜਾ ਸੋਵਤ ਜਹ ॥੨॥

राजन को राजा सोवत जह ॥२॥

raajan ko raajaa sovat jeh ||2||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਬਹੁਰੋ ਤਰਵਾਰਿ ਨਿਕਾਰਿ ਕੈ ਚੋਰ ਸੁ ਵਾ ਗਪਿਯਾ ਕਹ ਮਾਰਿ ਲਿਯੋ ॥

बहुरो तरवारि निकारि कै चोर सु वा गपिया कह मारि लियो ॥

bahuro taravaar nikaar kai chor su vaa gapiyaa keh maar liyo ||

ਫੁਨਿ ਲਾਲ ਉਤਾਰਿ ਲਯੋ ਪਗਿਯਾ ਜੁਤ ਫੋਰਿ ਇਜਾਰ ਪੇ ਅੰਡ ਦਿਯੋ ॥

फुनि लाल उतारि लयो पगिया जुत फोरि इजार पे अंड दियो ॥

fun laal utaar layo pagiyaa jut for ijaar pe a(n)dd dhiyo ||

ਤਬ ਸੂਥਨਿ ਸਾਹੁ ਉਤਾਰ ਦਈ ਸਭ ਬਸਤ੍ਰਨ ਕੋ ਤਿਨ ਹਾਥ ਕਿਯੋ ॥

तब सूथनि साहु उतार दई सभ बसत्रन को तिन हाथ कियो ॥

tab soothan saahu utaar dhiee sabh basatran ko tin haath kiyo ||

ਫੁਨਿ ਗੋਸਟਿ ਬੈਠਿ ਕਰੀ ਤਿਹ ਸੌ ਤ੍ਰਿਯ ਕੇ ਹਿਤ ਕੈ ਕਰਿ ਗਾੜ ਹਿਯੋ ॥੩॥

फुनि गोसटि बैठि करी तिह सौ तृय के हित कै करि गाड़ हियो ॥३॥

fun gosaT baiTh karee teh sau tiray ke hit kai kar gaaR hiyo ||3||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸਾਹ ਲਖਾ ਬੀਰਜ ਗਿਰਾ ਕੀਨੀ ਦੂਰਿ ਇਜਾਰ ॥

साह लखा बीरज गिरा कीनी दूरि इजार ॥

saeh lakhaa beeraj giraa keenee dhoor ijaar ||

ਬਸਤ੍ਰ ਪਗਰਿਯਾ ਲਾਲ ਜੁਤ ਕੀਨੇ ਚੋਰ ਸੰਭਾਰ ॥੪॥

बसत्र पगरिया लाल जुत कीने चोर संभार ॥४॥

basatr pagariyaa laal jut keene chor sa(n)bhaar ||4||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬੈਠਿ ਚੋਰੁ ਅਸਿ ਕਥਾ ਪ੍ਰਕਾਸੀ ॥

बैठि चोरु असि कथा प्रकासी ॥

baiTh chor as kathaa prakaasee ||

ਏਕ ਚੋਰ ਦੂਜੋ ਧਰ ਫਾਸੀ ॥

एक चोर दूजो धर फासी ॥

ek chor dhoojo dhar faasee ||

ਏਕ ਨਾਰਿ ਸੋ ਕੇਲ ਕਮਾਵੈ ॥

एक नारि सो केल कमावै ॥

ek naar so kel kamaavai ||

ਅਪਨੀ ਜਾਨਿ ਅਧਿਕ ਸੁਖਿ ਪਾਵੈ ॥੫॥

अपनी जानि अधिक सुखि पावै ॥५॥

apanee jaan adhik sukh paavai ||5||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਦਿਨ ਤਸਕਰ ਤਾ ਸੌ ਰਮਤ ਦਰਬ ਠਗਨ ਠਗ ਜਾਇ ॥

दिन तसकर ता सौ रमत दरब ठगन ठग जाइ ॥

dhin tasakar taa sau ramat dharab Thagan Thag jai ||

ਰੈਨਿ ਚੋਰ ਚੋਰਤ ਗ੍ਰਿਹਨ ਤਾਹਿ ਮਿਲਤ ਠਗ ਆਇ ॥੬॥

रैनि चोर चोरत गृहन ताहि मिलत ठग आइ ॥६॥

rain chor chorat girahan taeh milat Thag aai ||6||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਹੋਡ ਰੁਮਾਲ ਹੇਤ ਤਿਨ ਪਰੀ ॥

होड रुमाल हेत तिन परी ॥

hodd rumaal het tin paree ||

ਮੁਹਰ ਸਾਤ ਸੈ ਠਗਹੂੰ ਹਰੀ ॥

मुहर सात सै ठगहूँ हरी ॥

muhar saat sai Thagahoo(n) haree ||

ਪੁਨ ਬਾਰੀ ਤਸਕਰ ਕੀ ਆਈ ॥

पुन बारी तसकर की आई ॥

pun baaree tasakar kee aaiee ||

ਤੁਮੈ ਕਥਾ ਸੋ ਕਹੌ ਸੁਨਾਈ ॥੭॥

तुमै कथा सो कहौ सुनाई ॥७॥

tumai kathaa so kahau sunaiee ||7||

ਹਜਰਤਿ ਤੇ ਤਸਕਰ ਗ੍ਰਿਹ ਆਯੋ ॥

हजरति ते तसकर गृह आयो ॥

hajarat te tasakar gireh aayo ||

ਗਪਿਯਾ ਕਹ ਜਮ ਲੋਕ ਪਠਾਯੋ ॥

गपिया कह जम लोक पठायो ॥

gapiyaa keh jam lok paThaayo ||

ਬਸਤ੍ਰ ਲਾਲ ਪਗਿਯਾ ਜੁਤ ਹਰੀ ॥

बसत्र लाल पगिया जुत हरी ॥

basatr laal pagiyaa jut haree ||

ਗੋਸਟਿ ਬੈਠਿ ਸਾਹ ਸੋ ਕਰੀ ॥੮॥

गोसटि बैठि साह सो करी ॥८॥

gosaT baiTh saeh so karee ||8||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਲਾਲ ਬਤ੍ਰ ਪਗਿਯਾ ਹਰੀ ਲਈ ਇਜਾਰ ਉਤਾਰ ॥

लाल बत्र पगिया हरी लई इजार उतार ॥

laal batr pagiyaa haree liee ijaar utaar ||

ਪ੍ਰਾਨ ਉਬਾਰਾ ਸਾਹ ਕਾ ਹੋਇ ਕਵਨ ਕੀ ਨਾਰਿ ॥੯॥

प्रान उबारा साह का होइ कवन की नारि ॥९॥

praan ubaaraa saeh kaa hoi kavan kee naar ||9||

ਲਾਲ ਬਸਤ੍ਰ ਹਰ ਪਹੁਚਿਯਾ ਜਹਾ ਨ ਪਹੁਚਤ ਕੋਇ ॥

लाल बसत्र हर पहुचिया जहा न पहुचत कोइ ॥

laal basatr har pahuchiyaa jahaa na pahuchat koi ||

ਪ੍ਰਾਨ ਉਬਾਰਿਯੋ ਸਾਹ ਕੋ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕਵਨ ਕੀ ਹੋਇ ॥੧੦॥

प्रान उबारियो साह को तृया कवन की होइ ॥१०॥

praan ubaariyo saeh ko tirayaa kavan kee hoi ||10||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਦਿਨ ਕੇ ਚੜੇ ਅਦਾਲਤਿ ਭਈ ॥

दिन के चड़े अदालति भई ॥

dhin ke chaRe adhaalat bhiee ||

ਵਹੁ ਤ੍ਰਿਯਾ ਸਾਹ ਚੋਰ ਕਹ ਦਈ ॥

वहु तृया साह चोर कह दई ॥

vahu tirayaa saeh chor keh dhiee ||

ਤਾ ਕੀ ਕਰੀ ਸਿਫਤਿ ਬਹੁ ਭਾਰਾ ॥

ता की करी सिफति बहु भारा ॥

taa kee karee sifat bahu bhaaraa ||

ਅਧਿਕ ਦਿਯਸਿ ਧਨ ਛੋਰਿ ਭੰਡਾਰਾ ॥੧੧॥

अधिक दियसि धन छोरि भंडारा ॥११॥

adhik dhiyas dhan chhor bha(n)ddaaraa ||11||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਏਦਿਲ ਰਾਜ ਮਤੀ ਲਈ ਠਗ ਕਹਿ ਦਿਯਸਿ ਨਿਕਾਰਿ ॥

एदिल राज मती लई ठग कहि दियसि निकारि ॥

edhil raaj matee liee Thag keh dhiyas nikaar ||

ਲਾਲ ਬਸਤ੍ਰ ਹਰ ਸਾਹ ਕੇ ਤਿਹ ਗਪਿਯਾ ਕਹ ਮਾਰਿ ॥੧੨॥

लाल बसत्र हर साह के तिह गपिया कह मारि ॥१२॥

laal basatr har saeh ke teh gapiyaa keh maar ||12||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਉਨਤਾਲੀਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੯॥੭੪੪॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे उनतालीसवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३९॥७४४॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe unataaleesavo charitr samaapatam sat subham sat ||39||744||afajoo(n)||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਏਕ ਜਾਟ ਜੰਗਲ ਬਸੈ ਧਾਮ ਕਲਹਨੀ ਨਾਰਿ ॥

एक जाट जंगल बसै धाम कलहनी नारि ॥

ek jaaT ja(n)gal basai dhaam kalahanee naar ||

ਜੋ ਵਹੁ ਕਹਤ ਸੁ ਨ ਕਰਤ ਗਾਰਿਨ ਕਰਤ ਪ੍ਰਹਾਰ ॥੧॥

जो वहु कहत सु न करत गारिन करत प्रहार ॥१॥

jo vahu kahat su na karat gaarin karat prahaar ||1||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸ੍ਰੀ ਦਿਲਜਾਨ ਮਤੀ ਤਾ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯ ॥

स्री दिलजान मती ता की तृय ॥

sree dhilajaan matee taa kee tiray ||

ਅਚਲ ਦੇਵ ਤਿਹ ਨਾਮ ਰਹਤ ਪ੍ਰਿਯ ॥

अचल देव तिह नाम रहत पृय ॥

achal dhev teh naam rahat piray ||

ਰਹਤ ਰੈਨਿ ਦਿਨ ਤਾ ਕੇ ਡਾਰਿਯੋ ॥

रहत रैनि दिन ता के डारियो ॥

rahat rain dhin taa ke ddaariyo ||

ਕਬਹੂੰ ਜਾਤ ਨ ਗ੍ਰਹਿ ਤੇ ਮਾਰਿਯੋ ॥੨॥

कबहूँ जात न ग्रहि ते मारियो ॥२॥

kabahoo(n) jaat na greh te maariyo ||2||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜਹਾ ਬਿਪਾਸਾ ਕੇ ਭਏ ਮਿਲਤ ਸਤੁਦ੍ਰਵ ਜਾਇ ॥

जहा बिपासा के भए मिलत सतुद्रव जाइ ॥

jahaa bipaasaa ke bhe milat satudhrav jai ||

ਤਿਹ ਠਾ ਤੇ ਦੋਊ ਰਹਹਿ ਚੌਧਰ ਕਰਹਿ ਬਨਾਇ ॥੩॥

तिह ठा ते दोऊ रहहि चौधर करहि बनाइ ॥३॥

teh Thaa te dhouoo raheh chauadhar kareh banai ||3||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜੋ ਕਾਰਜ ਕਰਨੋ ਵਹ ਜਾਨਤ ॥

जो कारज करनो वह जानत ॥

jo kaaraj karano veh jaanat ||

ਤਾਹਿ ਕਰੈ ਨਹੀ ਐਸ ਬਖਾਨਤ ॥

ताहि करै नही ऐस बखानत ॥

taeh karai nahee aais bakhaanat ||

ਤਬ ਵਹੁ ਕਾਜ ਤਰੁਨਿ ਹਠ ਕਰਈ ॥

तब वहु काज तरुनि हठ करई ॥

tab vahu kaaj tarun haTh kariee ||

ਪਤਿ ਕੀ ਕਾਨਿ ਨ ਕਛੁ ਜਿਯ ਧਰਈ ॥੪॥

पति की कानि न कछु जिय धरई ॥४॥

pat kee kaan na kachh jiy dhariee ||4||

ਪਿਤਰਨ ਪਛ ਪਹੂਚਾ ਆਈ ॥

पितरन पछ पहूचा आई ॥

pitaran pachh pahoochaa aaiee ||

ਪਿਤੁ ਕੀ ਥਿਤਿ ਤਿਨ ਹੂੰ ਸੁਨਿ ਪਾਈ ॥

पितु की थिति तिन हूँ सुनि पाई ॥

pit kee thit tin hoo(n) sun paiee ||

ਤ੍ਰਿਯ ਸੌ ਕਹਾ ਸ੍ਰਾਧ ਨਹਿ ਕੀਜੈ ॥

तृय सौ कहा स्राध नहि कीजै ॥

tiray sau kahaa sraadh neh keejai ||

ਤਿਨ ਇਮ ਕਹੀ ਅਬੈ ਕਰਿ ਲੀਜੈ ॥੫॥

तिन इम कही अबै करि लीजै ॥५॥

tin im kahee abai kar leejai ||5||

ਸਕਲ ਸ੍ਰਾਧ ਕੋ ਸਾਜ ਬਨਾਯੋ ॥

सकल स्राध को साज बनायो ॥

sakal sraadh ko saaj banaayo ||

ਭੋਜਨ ਸਮੈ ਦਿਜਨ ਕੋ ਆਯੋ ॥

भोजन समै दिजन को आयो ॥

bhojan samai dhijan ko aayo ||

ਪਤਿ ਇਮਿ ਕਹੀ ਕਾਜ ਤ੍ਰਿਯ ਕੀਜੈ ॥

पति इमि कही काज तृय कीजै ॥

pat im kahee kaaj tiray keejai ||

ਇਨ ਕਹ ਦਛਨਾ ਕਛੂ ਨ ਦੀਜੈ ॥੬॥

इन कह दछना कछू न दीजै ॥६॥

ein keh dhachhanaa kachhoo na dheejai ||6||

ਤ੍ਰਿਯ ਭਾਖਾ ਮੈ ਢੀਲ ਨ ਕੈਹੌ ॥

तृय भाखा मै ढील न कैहौ ॥

tiray bhaakhaa mai ddeel na kaihau ||

ਟਕਾ ਟਕਾ ਬੀਰਾ ਜੁਤ ਦੈਹੌ ॥

टका टका बीरा जुत दैहौ ॥

Takaa Takaa beeraa jut dhaihau ||

ਦਿਜਨ ਦੇਤ ਅਬ ਬਿਲੰਬ ਨ ਕਰਿਹੌ ॥

दिजन देत अब बिलंब न करिहौ ॥

dhijan dhet ab bila(n)b na karihau ||

ਤੋਰ ਮੂੰਡ ਪਰ ਬਿਸਟਾ ਭਰਿਹੌ ॥੭॥

तोर मूँड पर बिसटा भरिहौ ॥७॥

tor moo(n)dd par bisaTaa bharihau ||7||

ਤਬ ਬ੍ਰਹਮਨ ਸਭ ਬੈਠ ਜਿਵਾਏ ॥

तब ब्रहमन सभ बैठ जिवाए ॥

tab brahaman sabh baiTh jivaae ||

ਅਧਿਕ ਦਰਬੁ ਦੈ ਧਾਮ ਪਠਾਏ ॥

अधिक दरबु दै धाम पठाए ॥

adhik dharab dhai dhaam paThaae ||

ਪੁਨਿ ਤ੍ਰਿਯ ਸੌ ਤਿਨ ਐਸ ਉਚਾਰੀ ॥

पुनि तृय सौ तिन ऐस उचारी ॥

pun tiray sau tin aais uchaaree ||

ਸੁਨਹੁ ਸਾਸਤ੍ਰ ਕੀ ਰੀਤਿ ਪਿਆਰੀ ॥੮॥

सुनहु सासत्र की रीति पिआरी ॥८॥

sunahu saasatr kee reet piaaree ||8||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਪਿੰਡ ਨਦੀ ਪਰਵਾਹੀਯਹਿ ਯਾ ਮਹਿ ਕਛੁ ਨ ਬਿਚਾਰ ॥

पिंड नदी परवाहीयहि या महि कछु न बिचार ॥

pi(n)dd nadhee paravaaheeyeh yaa meh kachh na bichaar ||

ਕਹਾ ਨ ਕੀਨਾ ਤਿਨ ਤਰੁਨਿ ਦਿਯੇ ਕੁਠੋਰਹਿ ਡਾਰਿ ॥੯॥

कहा न कीना तिन तरुनि दिये कुठोरहि डारि ॥९॥

kahaa na keenaa tin tarun dhiye kuThoreh ddaar ||9||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤਬ ਤਿਨ ਜਾਟ ਅਧਿਕ ਰਿਸਿ ਮਾਨੀ ॥

तब तिन जाट अधिक रिसि मानी ॥

tab tin jaaT adhik ris maanee ||

ਤਾ ਕੀ ਨਾਸ ਬਿਵਤ ਜਿਯ ਆਨੀ ॥

ता की नास बिवत जिय आनी ॥

taa kee naas bivat jiy aanee ||

ਇਹੁ ਕਹਿ ਕਹੂੰ ਬੋਰਿ ਕਰਿ ਮਾਰੋ ॥

इहु कहि कहूँ बोरि करि मारो ॥

eih keh kahoo(n) bor kar maaro ||

ਨਿਤ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯ ਕੋ ਤਾਪੁ ਨਿਵਾਰੋ ॥੧੦॥

नित्य नित्य को तापु निवारो ॥१०॥

nitay nitay ko taap nivaaro ||10||

ਤਿਹ ਤ੍ਰਿਯ ਸੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਖਾਨੀ ॥

तिह तृय सो इह भाति बखानी ॥

teh tiray so ieh bhaat bakhaanee ||

ਜਨਮ ਧਾਮ ਨਹਿ ਜਾਹੁ ਅਯਾਨੀ ॥

जनम धाम नहि जाहु अयानी ॥

janam dhaam neh jaahu ayaanee ||

ਕਰਿ ਡੋਰੀ ਤੁਮ ਕਹ ਮੈ ਦੈਹੋ ॥

करि डोरी तुम कह मै दैहो ॥

kar ddoree tum keh mai dhaiho ||

ਉਨ ਭਾਖੋ ਯੌ ਹੀ ਉਠਿ ਜੈਹੋ ॥੧੧॥

उन भाखो यौ ही उठि जैहो ॥११॥

aun bhaakho yau hee uTh jaiho ||11||

ਵਾ ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਲੈ ਸੰਗਿ ਸਿਧਾਯੋ ॥

वा तृय को लै संगि सिधायो ॥

vaa tiray ko lai sa(n)g sidhaayo ||

ਚਲਤ ਚਲਤ ਸਰਤਾ ਤਟ ਆਯੋ ॥

चलत चलत सरता तट आयो ॥

chalat chalat sarataa taT aayo ||

ਬਹੁਰਿ ਜਾਟ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰੋ ॥

बहुरि जाट इह भाति उचारो ॥

bahur jaaT ieh bhaat uchaaro ||

ਸੁਨੁ ਅਬਲਾ ਤੈ ਬਚਨ ਹਮਾਰੋ ॥੧੨॥

सुनु अबला तै बचन हमारो ॥१२॥

sun abalaa tai bachan hamaaro ||12||

ਸੁਖੀ ਚਲਹੁ ਚੜਿ ਨਾਵ ਪਿਯਾਰੀ ॥

सुखी चलहु चड़ि नाव पियारी ॥

sukhee chalahu chaR naav piyaaree ||

ਮਾਨਿ ਲੇਹੁ ਯਹ ਮੋਰ ਉਚਾਰੀ ॥

मानि लेहु यह मोर उचारी ॥

maan leh yeh mor uchaaree ||

ਤ੍ਰਿਯ ਕਹਿਯੋ ਬੈਲ ਪੂਛਿ ਗਹਿ ਜੈਹੌ ॥

तृय कहियो बैल पूछि गहि जैहौ ॥

tiray kahiyo bail poochh geh jaihau ||

ਅਬ ਹੀ ਪਾਰਿ ਨਦੀ ਕੇ ਹ੍ਵੈਹੌ ॥੧੩॥

अब ही पारि नदी के ह्वैहौ ॥१३॥

ab hee paar nadhee ke havaihau ||13||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਭੋਰ ਹੁਤੇ ਗਰਜੈ ਲਰਜੈ ਬਰਜੈ ਸਭ ਲੋਗ ਰਹੈ ਨਹਿ ਠਾਨੀ ॥

भोर हुते गरजै लरजै बरजै सभ लोग रहै नहि ठानी ॥

bhor hute garajai larajai barajai sabh log rahai neh Thaanee ||

ਸਾਸੁ ਕੇ ਤ੍ਰਾਸ ਨ ਆਵਤ ਸ੍ਵਾਸ ਦੁਆਰਨ ਤੇ ਫਿਰਿ ਜਾਤ ਜਿਠਾਨੀ ॥

सासु के त्रास न आवत स्वास दुआरन ते फिरि जात जिठानी ॥

saas ke traas na aavat savaiaas dhuaaran te fir jaat jiThaanee ||

ਪਾਸ ਪਰੋਸਿਨ ਬਾਸ ਗਹਿਯੋ ਬਨ ਲੋਗ ਭਏ ਸਭ ਹੀ ਨਕ ਵਾਨੀ ॥

पास परोसिन बास गहियो बन लोग भए सभ ही नक वानी ॥

paas parosin baas gahiyo ban log bhe sabh hee nak vaanee ||

ਪਾਨੀ ਕੇ ਮਾਗਤ ਪਾਥਰ ਮਾਰਤ ਨਾਰਿ ਕਿਧੌ ਘਰ ਨਾਹਰ ਆਨੀ ॥੧੪॥

पानी के मागत पाथर मारत नारि किधौ घर नाहर आनी ॥१४॥

paanee ke maagat paathar maarat naar kidhau ghar naahar aanee ||14||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਬੈਲ ਪੂਛਿ ਗਹਿ ਕੈ ਜਬੈ ਗਈ ਨਦੀ ਕੇ ਧਾਰ ॥

बैल पूछि गहि कै जबै गई नदी के धार ॥

bail poochh geh kai jabai giee nadhee ke dhaar ||

ਦ੍ਰਿੜ ਕਰਿ ਯਾ ਕਹ ਪਕਰਿਯੈ ਬੋਲ ਸੁ ਕੂਕਿ ਗਵਾਰ ॥੧੫॥

दृड़ करि या कह पकरियै बोल सु कूकि गवार ॥१५॥

dhiraR kar yaa keh pakariyai bol su kook gavaar ||15||

ਛੋਰਿ ਪੂਛਿ ਕਰ ਤੇ ਦਈ ਸੁਨੀ ਕੂਕਿ ਜਬ ਕਾਨ ॥

छोरि पूछि कर ते दई सुनी कूकि जब कान ॥

chhor poochh kar te dhiee sunee kook jab kaan ||

ਗਾਰੀ ਭਾਖਤ ਬਹਿ ਗਈ ਜਮ ਪੁਰ ਕਿਯਸਿ ਪਯਾਨ ॥੧੬॥

गारी भाखत बहि गई जम पुर कियसि पयान ॥१६॥

gaaree bhaakhat beh giee jam pur kiyas payaan ||16||

ਨਾਰਿ ਕਲਹਨੀ ਬੋਰਿ ਕਰਿ ਜਾਟ ਅਯੋ ਗ੍ਰਿਹ ਮਾਹਿ ॥

नारि कलहनी बोरि करि जाट अयो गृह माहि ॥

naar kalahanee bor kar jaaT ayo gireh maeh ||

ਕਹਾ ਸੁਖੀ ਤੇ ਜਨ ਬਸੈ ਅਸਿਨ ਬ੍ਯਾਹਨ ਜਾਹਿ ॥੧੭॥

कहा सुखी ते जन बसै असिन ब्याहन जाहि ॥१७॥

kahaa sukhee te jan basai asin bayaahan jaeh ||17||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਪੁਰਖ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਚਾਲੀਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੪੦॥੭੬੧॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने पुरख चरित्रे मंत्री भूप संबादे चालीसवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥४०॥७६१॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane purakh charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe chaaleesavo charitr samaapatam sat subham sat ||40||761||afajoo(n)||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸਾਹਜਹਾ ਪੁਰ ਮੈ ਹੁਤੀ ਇਕ ਪਟੂਆ ਕੀ ਨਾਰਿ ॥

साहजहा पुर मै हुती इक पटूआ की नारि ॥

saahajahaa pur mai hutee ik paTooaa kee naar ||

ਅਤਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਤਿਨ ਜੋ ਕਰਾ ਸੋ ਤੁਹਿ ਕਹੌ ਸੁਧਾਰਿ ॥੧॥

अति चरित्र तिन जो करा सो तुहि कहौ सुधारि ॥१॥

at charitr tin jo karaa so tuh kahau sudhaar ||1||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਪ੍ਰੀਤਿ ਮੰਜਰੀ ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਨਾਮ ਬਖਾਨਿਯਤ ॥

प्रीति मंजरी तृय को नाम बखानियत ॥

preet ma(n)jaree tiray ko naam bakhaaniyat ||

ਸੈਨਾਪਤਿ ਤਿਹ ਪਤਿ ਕੌ ਨਾਮ ਸੁ ਜਾਨਿਯਤ ॥

सैनापति तिह पति कौ नाम सु जानियत ॥

sainaapat teh pat kau naam su jaaniyat ||

ਬੀਰਭਦ੍ਰ ਨਰ ਇਕ ਸੌ ਹਿਤ ਤਾ ਕੋ ਭਯੋ ॥

बीरभद्र नर इक सौ हित ता को भयो ॥

beerabhadhr nar ik sau hit taa ko bhayo ||

ਹੋ ਪਠੈ ਸਹਚਰੀ ਬੋਲਿ ਤਾਹਿ ਨਿਜੁ ਘਰ ਲਯੋ ॥੨॥

हो पठै सहचरी बोलि ताहि निजु घर लयो ॥२॥

ho paThai sahacharee bol taeh nij ghar layo ||2||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਅਧਿਕ ਤਵਨ ਸੌ ਨੇਹ ਲਗਾਯੋ ॥

अधिक तवन सौ नेह लगायो ॥

adhik tavan sau neh lagaayo ||

ਸਮੈ ਪਾਇ ਕਰਿ ਕੇਲ ਮਚਾਯੋ ॥

समै पाइ करि केल मचायो ॥

samai pai kar kel machaayo ||

ਤਬ ਲੌ ਆਵਤ ਪਟੂਆ ਭਯੋ ॥

तब लौ आवत पटूआ भयो ॥

tab lau aavat paTooaa bhayo ||

ਮਿਤ੍ਰਹਿ ਡਾਰਿ ਮਾਟ ਮਹਿ ਦਯੋ ॥੩॥

मित्रहि डारि माट महि दयो ॥३॥

mitreh ddaar maaT meh dhayo ||3||

ਦ੍ਵੈ ਤਰਬੂਜਨਿ ਰਖਿ ਘਟ ਮਾਹੀ ॥

द्वै तरबूजनि रखि घट माही ॥

dhavai taraboojan rakh ghaT maahee ||

ਇਕ ਕਾਟ੍ਯੋ ਕਾਟ੍ਯੋ ਇਕ ਨਾਹੀ ॥

इक काट्यो काट्यो इक नाही ॥

eik kaaTayo kaaTayo ik naahee ||

ਗੁਦਾ ਭਖ੍ਰਯੋ ਖਪਰ ਸਿਰ ਧਰਿਯੋ ॥

गुदा भख्रयो खपर सिर धरियो ॥

gudhaa bhakhrayo khapar sir dhariyo ||

ਦੁਤਿਯਾ ਲੈ ਤਿਹ ਊਪਰ ਜਰਿਯੋ ॥੪॥

दुतिया लै तिह ऊपर जरियो ॥४॥

dhutiyaa lai teh uoopar jariyo ||4||

ਇਹੀ ਬਿਖੈ ਪਟੂਆ ਗ੍ਰਿਹ ਆਯੋ ॥

इही बिखै पटूआ गृह आयो ॥

eihee bikhai paTooaa gireh aayo ||

ਬੈਠਿ ਖਾਟ ਪਰ ਪ੍ਰਮੁਦ ਬਢਾਯੋ ॥

बैठि खाट पर प्रमुद बढायो ॥

baiTh khaaT par pramudh baddaayo ||

ਕਹਿਯੋ ਭਛ ਕਛੁ ਤਰੁਨਿ ਤਿਹਾਰੇ ॥

कहियो भछ कछु तरुनि तिहारे ॥

kahiyo bhachh kachh tarun tihaare ||

ਅਬ ਆਗੇ ਤਿਹ ਧਰਹੁ ਹਮਾਰੇ ॥੫॥

अब आगे तिह धरहु हमारे ॥५॥

ab aage teh dharahu hamaare ||5||

ਜਬ ਇਹ ਭਾਤਿ ਤ੍ਰਿਯਾ ਸੁਨ ਪਾਯੋ ॥

जब इह भाति तृया सुन पायो ॥

jab ieh bhaat tirayaa sun paayo ||

ਕਾਟਿ ਤਾਹਿ ਤਰਬੂਜ ਖੁਲਾਯੋ ॥

काटि ताहि तरबूज खुलायो ॥

kaaT taeh tarabooj khulaayo ||

ਮਿਤ੍ਰ ਲੇਤ ਤਿਹ ਕੌ ਅਤਿ ਡਰਾ ॥

मित्र लेत तिह कौ अति डरा ॥

mitr let teh kau at ddaraa ||

ਹਮਰੋ ਘਾਤ ਤ੍ਰਿਯਾ ਇਨ ਕਰਾ ॥੬॥

हमरो घात तृया इन करा ॥६॥

hamaro ghaat tirayaa in karaa ||6||

ਕਾਟਿ ਤਾਹਿ ਤਰਬੂਜ ਖੁਲਾਯੋ ॥

काटि ताहि तरबूज खुलायो ॥

kaaT taeh tarabooj khulaayo ||

ਪੁਨਿ ਪਟੂਆ ਸੌ ਭੋਗ ਕਮਾਯੋ ॥

पुनि पटूआ सौ भोग कमायो ॥

pun paTooaa sau bhog kamaayo ||

ਕੇਲ ਕਮਾਇ ਟਾਰਿ ਤਿਹ ਦਯੋ ॥

केल कमाइ टारि तिह दयो ॥

kel kamai Taar teh dhayo ||

ਮਿਤ੍ਰਹਿ ਕਾਢਿ ਖਾਟ ਪਰ ਲਯੋ ॥੭॥

मित्रहि काढि खाट पर लयो ॥७॥

mitreh kaadd khaaT par layo ||7||

ਬਹੁਰਿ ਮਿਤ੍ਰ ਸੌ ਭੋਗ ਕਮਾਯੋ ॥

बहुरि मित्र सौ भोग कमायो ॥

bahur mitr sau bhog kamaayo ||

ਮੂਰਖ ਨਾਥ ਨ ਕਛੁ ਛਲ ਪਾਯੋ ॥

मूरख नाथ न कछु छल पायो ॥

moorakh naath na kachh chhal paayo ||

ਦੁਤਿਯ ਬਾਰ ਤਾ ਸੌ ਰਤਿ ਮਾਨੀ ॥

दुतिय बार ता सौ रति मानी ॥

dhutiy baar taa sau rat maanee ||

ਦੂਜੇ ਕਾਨ ਨ ਕਿਨਹੂੰ ਜਾਨੀ ॥੮॥

दूजे कान न किनहूँ जानी ॥८॥

dhooje kaan na kinahoo(n) jaanee ||8||