ਤਾ ਕੀ ਜਾਤ ਨ ਉਪਮਾ ਕਹੀ ॥

ता की जात न उपमा कही ॥

taa kee jaat na upamaa kahee ||

ਅਲਕਾ ਨਿਰਖਿ ਥਕਿਤ ਤਿਹ ਰਹੀ ॥੨॥

अलका निरखि थकित तिह रही ॥२॥

alakaa nirakh thakit teh rahee ||2||

ਗਜ ਗਾਮਿਨਿ ਦੇ ਸੁਤਾ ਭਨਿਜੈ ॥

गज गामिनि दे सुता भनिजै ॥

gaj gaamin dhe sutaa bhanijai ||

ਚੰਦ੍ਰ ਸੂਰ ਪਟਤਰ ਮੁਖ ਦਿਜੈ ॥

चंद्र सूर पटतर मुख दिजै ॥

cha(n)dhr soor paTatar mukh dhijai ||

ਤਾ ਕੀ ਜਾਤ ਨ ਪ੍ਰਭਾ ਬਖਾਨੀ ॥

ता की जात न प्रभा बखानी ॥

taa kee jaat na prabhaa bakhaanee ||

ਥਕਿਤ ਰਹਤ ਰਾਜਾ ਅਰੁ ਰਾਨੀ ॥੩॥

थकित रहत राजा अरु रानी ॥३॥

thakit rahat raajaa ar raanee ||3||

ਤਾ ਕੀ ਲਗਨ ਏਕ ਸੋ ਲਾਗੀ ॥

ता की लगन एक सो लागी ॥

taa kee lagan ek so laagee ||

ਨੀਂਦ ਭੂਖਿ ਜਾ ਤੇ ਸਭ ਭਾਗੀ ॥

नींद भूखि जा ते सभ भागी ॥

nee(n)dh bhookh jaa te sabh bhaagee ||

ਗਾਜੀ ਰਾਇ ਤਵਨ ਕੋ ਨਾਮਾ ॥

गाजी राइ तवन को नामा ॥

gaajee rai tavan ko naamaa ||

ਥਕਿਤ ਰਹਤ ਜਾ ਕੌ ਲਿਖ ਬਾਮਾ ॥੪॥

थकित रहत जा कौ लिख बामा ॥४॥

thakit rahat jaa kau likh baamaa ||4||

ਔਰ ਘਾਤ ਜਬ ਹਾਥ ਨ ਆਈ ॥

और घात जब हाथ न आई ॥

aauar ghaat jab haath na aaiee ||

ਏਕ ਨਾਵ ਤਵ ਨਿਕਟ ਮੰਗਾਈ ॥

एक नाव तव निकट मंगाई ॥

ek naav tav nikaT ma(n)gaiee ||

ਰਾਜ ਕੁਅਰਿ ਤਿਹ ਰਾਖਾ ਨਾਮਾ ॥

राज कुअरि तिह राखा नामा ॥

raaj kuar teh raakhaa naamaa ||

ਜਾਨਤ ਸਕਲ ਪੁਰਖ ਅਰੁ ਬਾਮਾ ॥੫॥

जानत सकल पुरख अरु बामा ॥५॥

jaanat sakal purakh ar baamaa ||5||

ਗਾਜੀ ਰਾਇ ਬੈਠਿ ਤਿਹ ਊਪਰ ॥

गाजी राइ बैठि तिह ऊपर ॥

gaajee rai baiTh teh uoopar ||

ਨਿਕਸਾ ਆਇ ਭੂਪ ਮਹਲਨ ਤਰ ॥

निकसा आइ भूप महलन तर ॥

nikasaa aai bhoop mahalan tar ||

ਲੈਨੀ ਹੋਇ ਨਾਵ ਤੌ ਲੀਜੈ ॥

लैनी होइ नाव तौ लीजै ॥

lainee hoi naav tau leejai ||

ਨਾਤਰੁ ਮੋਹਿ ਉਤਰ ਕਛੁ ਦੀਜੈ ॥੬॥

नातरु मोहि उतर कछु दीजै ॥६॥

naatar moh utar kachh dheejai ||6||

ਮੈ ਲੈ ਰਾਜ ਕੁਅਰਿ ਕੌ ਜਾਊ ॥

मै लै राज कुअरि कौ जाऊ ॥

mai lai raaj kuar kau jaauoo ||

ਬੇਚੌ ਜਾਇ ਔਰ ਹੀ ਗਾਊ ॥

बेचौ जाइ और ही गाऊ ॥

bechau jai aauar hee gaauoo ||

ਲੈਨੀ ਹੋਇ ਨਾਵ ਤਬ ਲੀਜੈ ॥

लैनी होइ नाव तब लीजै ॥

lainee hoi naav tab leejai ||

ਨਾਤਰ ਹਮੈ ਬਿਦਾ ਕਰਿ ਦੀਜੈ ॥੭॥

नातर हमै बिदा करि दीजै ॥७॥

naatar hamai bidhaa kar dheejai ||7||

ਮੂਰਖ ਭੂਪ ਬਾਤ ਨਹਿ ਪਾਈ ॥

मूरख भूप बात नहि पाई ॥

moorakh bhoop baat neh paiee ||

ਬੀਤਾ ਦਿਨ ਰਜਨੀ ਹ੍ਵੈ ਆਈ ॥

बीता दिन रजनी ह्वै आई ॥

beetaa dhin rajanee havai aaiee ||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਤਬ ਦੇਗ ਮੰਗਾਇ ॥

राज सुता तब देग मंगाइ ॥

raaj sutaa tab dheg ma(n)gai ||

ਬੈਠੀ ਬੀਚ ਤਵਨ ਕੇ ਜਾਇ ॥੮॥

बैठी बीच तवन के जाइ ॥८॥

baiThee beech tavan ke jai ||8||

ਛਿਦ੍ਰ ਮੂੰਦਿ ਨੌਕਾ ਤਰ ਬਾਧੀ ॥

छिद्र मूँदि नौका तर बाधी ॥

chhidhr moo(n)dh nauakaa tar baadhee ||

ਛੋਰੀ ਤਬੈ ਬਹੀ ਜਬ ਆਂਧੀ ॥

छोरी तबै बही जब आँधी ॥

chhoree tabai bahee jab aa(n)dhee ||

ਜਬ ਨ੍ਰਿਪ ਪ੍ਰਾਤ ਦਿਵਾਨ ਲਗਾਯੋ ॥

जब नृप प्रात दिवान लगायो ॥

jab nirap praat dhivaan lagaayo ||

ਤਬ ਤਿਨ ਤਹ ਇਕ ਮਨੁਖ ਪਠਾਯੋ ॥੯॥

तब तिन तह इक मनुख पठायो ॥९॥

tab tin teh ik manukh paThaayo ||9||

ਜੌ ਤੁਮ ਨਾਵ ਨ ਮੋਲ ਚੁਕਾਵਤ ॥

जौ तुम नाव न मोल चुकावत ॥

jau tum naav na mol chukaavat ||

ਰਾਜ ਕੁਅਰਿ ਲੈ ਬਨਿਕ ਸਿਧਾਵਤ ॥

राज कुअरि लै बनिक सिधावत ॥

raaj kuar lai banik sidhaavat ||

ਜਾਨਿ ਦੇਹੁ ਜੋ ਮੋਲ ਨ ਬਨੀ ॥

जानि देहु जो मोल न बनी ॥

jaan dheh jo mol na banee ||

ਮੇਰੇ ਘਰ ਨਵਕਾ ਹੈ ਘਨੀ ॥੧੦॥

मेरे घर नवका है घनी ॥१०॥

mere ghar navakaa hai ghanee ||10||

ਹਰੀ ਕੁਅਰਿ ਰਾਜਾ ਕੌ ਕਹਿ ਕੈ ॥

हरी कुअरि राजा कौ कहि कै ॥

haree kuar raajaa kau keh kai ||

ਮੂਰਖ ਸਕਾ ਭੇਦ ਨਹਿ ਲਹਿ ਕੈ ॥

मूरख सका भेद नहि लहि कै ॥

moorakh sakaa bhedh neh leh kai ||

ਪ੍ਰਾਤ ਸੁਤਾ ਕੀ ਜਬ ਸੁਧਿ ਪਾਈ ॥

प्रात सुता की जब सुधि पाई ॥

praat sutaa kee jab sudh paiee ||

ਬੈਠਿ ਰਹਾ ਮੂੰਡੀ ਨਿਹੁਰਾਈ ॥੧੧॥

बैठि रहा मूँडी निहुराई ॥११॥

baiTh rahaa moo(n)ddee nihuraiee ||11||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਇਕਸਠ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੬੧॥੬੫੯੧॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ इकसठ चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३६१॥६५९१॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau ikasaTh charitr samaapatam sat subham sat ||361||6591||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨੁ ਭੂਪਤਿ ਇਕ ਕਥਾ ਬਚਿਤ੍ਰ ॥

सुनु भूपति इक कथा बचित्र ॥

sun bhoopat ik kathaa bachitr ||

ਜਿਹ ਬਿਧਿ ਕਿਯ ਇਕ ਨਾਰਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ॥

जिह बिधि किय इक नारि चरित्र ॥

jeh bidh kiy ik naar charitr ||

ਗੁਲੋ ਇਕ ਖਤ੍ਰਾਨੀ ਆਹੀ ॥

गुलो इक खत्रानी आही ॥

gulo ik khatraanee aahee ||

ਜੇਠ ਮਲ ਛਤ੍ਰੀ ਕਹ ਬ੍ਯਾਹੀ ॥੧॥

जेठ मल छत्री कह ब्याही ॥१॥

jeTh mal chhatree keh bayaahee ||1||

ਤਾ ਕੌ ਔਰ ਪੁਰਖ ਇਕ ਭਾਯੋ ॥

ता कौ और पुरख इक भायो ॥

taa kau aauar purakh ik bhaayo ||

ਨਿਜੁ ਪਤਿ ਸੇਤੀ ਹੇਤੁ ਭੁਲਾਯੋ ॥

निजु पति सेती हेतु भुलायो ॥

nij pat setee het bhulaayo ||

ਰੈਨਿ ਦਿਵਸ ਤਿਹ ਧਾਮ ਬੁਲਾਵੈ ॥

रैनि दिवस तिह धाम बुलावै ॥

rain dhivas teh dhaam bulaavai ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਤਿਨ ਸਾਥ ਕਮਾਵੈ ॥੨॥

काम भोग तिन साथ कमावै ॥२॥

kaam bhog tin saath kamaavai ||2||

ਇਕ ਦਿਨ ਸੁਧਿ ਤਾ ਕੇ ਪਤਿ ਪਾਈ ॥

इक दिन सुधि ता के पति पाई ॥

eik dhin sudh taa ke pat paiee ||

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਤਾ ਸੰਗ ਕਰੀ ਲਰਾਈ ॥

बहु बिधि ता संग करी लराई ॥

bahu bidh taa sa(n)g karee laraiee ||

ਅਨਿਕ ਕਰੀ ਜੂਤਿਨ ਕੀ ਮਾਰਾ ॥

अनिक करी जूतिन की मारा ॥

anik karee jootin kee maaraa ||

ਤਬ ਤਿਨ ਇਹ ਬਿਧਿ ਚਰਿਤ ਬਿਚਾਰਾ ॥੩॥

तब तिन इह बिधि चरित बिचारा ॥३॥

tab tin ieh bidh charit bichaaraa ||3||

ਤਾ ਦਿਨ ਤੇ ਨਿਜੁ ਪਤਿ ਕੌ ਤ੍ਯਾਗੀ ॥

ता दिन ते निजु पति कौ त्यागी ॥

taa dhin te nij pat kau tayaagee ||

ਸਾਥ ਫਕੀਰਨ ਕੇ ਅਨੁਰਾਗੀ ॥

साथ फकीरन के अनुरागी ॥

saath fakeeran ke anuraagee ||

ਵਾਹਿ ਅਤਿਥ ਕਰਿ ਕੈ ਸੰਗ ਲੀਨਾ ॥

वाहि अतिथ करि कै संग लीना ॥

vaeh atith kar kai sa(n)g leenaa ||

ਔਰੈ ਦੇਸ ਪਯਾਨਾ ਕੀਨਾ ॥੪॥

औरै देस पयाना कीना ॥४॥

aauarai dhes payaanaa keenaa ||4||

ਜਿਹ ਜਿਹ ਦੇਸ ਆਪੁ ਪਗੁ ਧਾਰੈ ॥

जिह जिह देस आपु पगु धारै ॥

jeh jeh dhes aap pag dhaarai ||

ਤਹੀ ਤਹੀ ਵਹੁ ਸੰਗ ਸਿਧਾਰੈ ॥

तही तही वहु संग सिधारै ॥

tahee tahee vahu sa(n)g sidhaarai ||

ਔਰ ਪੁਰਖੁ ਤਿਹ ਅਤਿਥ ਪਛਾਨੈ ॥

और पुरखु तिह अतिथ पछानै ॥

aauar purakh teh atith pachhaanai ||

ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰ ਨ ਕੋਈ ਜਾਨੈ ॥੫॥

तृया चरित्र न कोई जानै ॥५॥

tirayaa charitr na koiee jaanai ||5||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਬਾਸਿਠ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੬੨॥੬੫੯੬॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ बासिठ चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३६२॥६५९६॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau baasiTh charitr samaapatam sat subham sat ||362||6596||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨ ਰਾਜਾ ਇਕ ਕਥਾ ਨਵੀਨ ॥

सुन राजा इक कथा नवीन ॥

sun raajaa ik kathaa naveen ||

ਜਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਕਿਯ ਨਾਰਿ ਪ੍ਰਬੀਨ ॥

जस चरित्र किय नारि प्रबीन ॥

jas charitr kiy naar prabeen ||

ਸਿੰਘ ਮਹੇਸ੍ਰ ਸੁਨਾ ਇਕ ਰਾਜਾ ॥

सिंघ महेस्र सुना इक राजा ॥

si(n)gh mahesr sunaa ik raajaa ||

ਜਿਹ ਸਮ ਔਰ ਨ ਬਿਧਨਾ ਸਾਜਾ ॥੧॥

जिह सम और न बिधना साजा ॥१॥

jeh sam aauar na bidhanaa saajaa ||1||

ਨਗਰ ਮਹੇਸ੍ਰਾਵਤਿ ਤਿਹ ਰਾਜਤ ॥

नगर महेस्रावति तिह राजत ॥

nagar mahesraavat teh raajat ||

ਦੇਵਪੁਰੀ ਜਾ ਕੌ ਲਖਿ ਲਾਜਤ ॥

देवपुरी जा कौ लखि लाजत ॥

dhevapuree jaa kau lakh laajat ||

ਬਿਮਲ ਮਤੀ ਰਾਨੀ ਤਿਹ ਐਨ ॥

बिमल मती रानी तिह ऐन ॥

bimal matee raanee teh aain ||

ਜਾ ਸਮ ਸੁਨੀ ਨ ਨਿਰਖੀ ਨੈਨ ॥੨॥

जा सम सुनी न निरखी नैन ॥२॥

jaa sam sunee na nirakhee nain ||2||

ਸ੍ਰੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇਇ ਤਿਹ ਬੇਟੀ ॥

स्री पंजाब देइ तिह बेटी ॥

sree pa(n)jaab dhei teh beTee ||

ਜਾ ਸਮ ਇੰਦ੍ਰ ਚੰਦ੍ਰ ਨਹਿ ਭੇਟੀ ॥

जा सम इंद्र चंद्र नहि भेटी ॥

jaa sam i(n)dhr cha(n)dhr neh bheTee ||

ਅਧਿਕ ਤਵਨ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾ ਬਿਰਾਜੈ ॥

अधिक तवन की प्रभा बिराजै ॥

adhik tavan kee prabhaa biraajai ||

ਜਿਹ ਦੁਤਿ ਨਿਰਖਿ ਚੰਦ੍ਰਮਾ ਲਾਜੈ ॥੩॥

जिह दुति निरखि चंद्रमा लाजै ॥३॥

jeh dhut nirakh cha(n)dhramaa laajai ||3||

ਜਬ ਜੋਬਨ ਤਾ ਕੇ ਤਨ ਭਯੋ ॥

जब जोबन ता के तन भयो ॥

jab joban taa ke tan bhayo ||

ਅੰਗ ਅੰਗ ਮਦਨ ਦਮਾਮੋ ਦਯੋ ॥

अंग अंग मदन दमामो दयो ॥

a(n)g a(n)g madhan dhamaamo dhayo ||

ਭੂਪ ਬ੍ਯਾਹ ਕੋ ਬਿਵਤ ਬਨਾਇ ॥

भूप ब्याह को बिवत बनाइ ॥

bhoop bayaeh ko bivat banai ||

ਸਕਲ ਪ੍ਰੋਹਿਤਨ ਲਿਯਾ ਬੁਲਾਇ ॥੪॥

सकल प्रोहितन लिया बुलाइ ॥४॥

sakal prohitan liyaa bulai ||4||

ਸਿੰਘ ਸੁਰੇਸ੍ਰ ਭੂਪ ਤਬ ਚੀਨਾ ॥

सिंघ सुरेस्र भूप तब चीना ॥

si(n)gh suresr bhoop tab cheenaa ||

ਜਿਹ ਸਸਿ ਜਾਤ ਨ ਪਟਤਰ ਦੀਨਾ ॥

जिह ससि जात न पटतर दीना ॥

jeh sas jaat na paTatar dheenaa ||

ਕਰੀ ਤਵਨ ਕੇ ਸਾਥ ਸਗਾਈ ॥

करी तवन के साथ सगाई ॥

karee tavan ke saath sagaiee ||

ਦੈ ਸਨਮਾਨ ਬਰਾਤ ਬੁਲਾਈ ॥੫॥

दै सनमान बरात बुलाई ॥५॥

dhai sanamaan baraat bulaiee ||5||

ਜੋਰਿ ਸੈਨ ਆਯੋ ਰਾਜਾ ਤਹ ॥

जोरि सैन आयो राजा तह ॥

jor sain aayo raajaa teh ||

ਰਚਾ ਬ੍ਯਾਹ ਕੋ ਬਿਵਤਾਰਾ ਜਹ ॥

रचा ब्याह को बिवतारा जह ॥

rachaa bayaeh ko bivataaraa jeh ||

ਤਹੀ ਬਰਾਤ ਆਇ ਕਰਿ ਨਿਕਸੀ ॥

तही बरात आइ करि निकसी ॥

tahee baraat aai kar nikasee ||

ਰਾਨੀ ਕੰਜ ਕਲੀ ਜਿਮਿ ਬਿਗਸੀ ॥੬॥

रानी कंज कली जिमि बिगसी ॥६॥

raanee ka(n)j kalee jim bigasee ||6||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਸੁੰਦਰ ਹੁਤੀ ਤਿਹ ਬਰ ਹੋਤ ਕੁਰੂਪ ॥

राज सुता सुँदर हुती तिह बर होत कुरूप ॥

raaj sutaa su(n)dhar hutee teh bar hot kuroop ||

ਬਿਮਨ ਭਈ ਅਬਲਾ ਨਿਰਖਿ ਜਨੁ ਜਿਯ ਹਾਰਾ ਜੂਪ ॥੭॥

बिमन भई अबला निरखि जनु जिय हारा जूप ॥७॥

biman bhiee abalaa nirakh jan jiy haaraa joop ||7||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਏਕ ਸਾਹੁ ਕੋ ਪੂਤ ਹੁਤੋ ਸੰਗ ॥

एक साहु को पूत हुतो संग ॥

ek saahu ko poot huto sa(n)g ||

ਸੁੰਦਰ ਹੁਤੇ ਸਕਲ ਜਾ ਕੇ ਅੰਗ ॥

सुँदर हुते सकल जा के अंग ॥

su(n)dhar hute sakal jaa ke a(n)g ||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਲਖ ਤਾਹਿ ਲੁਭਾਈ ॥

राज सुता लख ताहि लुभाई ॥

raaj sutaa lakh taeh lubhaiee ||

ਗਿਰੀ ਧਰਨਿ ਜਨੁ ਨਾਗ ਚਬਾਈ ॥੮॥

गिरी धरनि जनु नाग चबाई ॥८॥

giree dharan jan naag chabaiee ||8||

ਸੁਤਾ ਗਿਰੀ ਮਇਯਾ ਤਹ ਆਈ ॥

सुता गिरी मइया तह आई ॥

sutaa giree miyaa teh aaiee ||

ਸੀਚਿ ਬਾਰਿ ਬਹੁ ਚਿਰੈ ਜਗਾਈ ॥

सीचि बारि बहु चिरै जगाई ॥

seech baar bahu chirai jagaiee ||

ਜਬ ਤਾ ਕੋ ਬਹੁਰੌ ਸੁਧਿ ਆਈ ॥

जब ता को बहुरौ सुधि आई ॥

jab taa ko bahurau sudh aaiee ||

ਉਲਟਿ ਗਿਰੀ ਜਨ ਲਗੀ ਹਵਾਈ ॥੯॥

उलटि गिरी जन लगी हवाई ॥९॥

aulaT giree jan lagee havaiee ||9||

ਪਹਰਿਕ ਬਿਤੇ ਬਹੁਰਿ ਸੁਧਿ ਆਈ ॥

पहरिक बिते बहुरि सुधि आई ॥

paharik bite bahur sudh aaiee ||

ਰੋਇ ਮਾਤ ਸੌ ਬਾਤ ਜਨਾਈ ॥

रोइ मात सौ बात जनाई ॥

roi maat sau baat janaiee ||

ਅਗਨਿ ਜਾਰਿ ਮੁਹਿ ਅਬੈ ਜਰਾਵੌ ॥

अगनि जारि मुहि अबै जरावौ ॥

agan jaar muh abai jaraavau ||

ਇਹੁ ਕੁਰੂਪ ਕੇ ਧਾਮ ਨ ਦ੍ਰਯਾਵੌ ॥੧੦॥

इहु कुरूप के धाम न द्रयावौ ॥१०॥

eih kuroop ke dhaam na dhrayaavau ||10||

ਮਾਤਹਿ ਹੁਤੀ ਸੁਤਾ ਅਤਿ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥

मातहि हुती सुता अति प्यारी ॥

maateh hutee sutaa at payaaree ||

ਚਿੰਤਾ ਕਰੀ ਚਿਤ ਮਹਿ ਭਾਰੀ ॥

चिंता करी चित महि भारी ॥

chi(n)taa karee chit meh bhaaree ||

ਜਿਨਿ ਇਹ ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਮਰਿ ਜਾਇ ॥

जिनि इह राज सुता मरि जाइ ॥

jin ieh raaj sutaa mar jai ||

ਕਹਾ ਕਰੈ ਤਾ ਕੀ ਤਬ ਮਾਇ ॥੧੧॥

कहा करै ता की तब माइ ॥११॥

kahaa karai taa kee tab mai ||11||

ਜਬ ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਤਾ ਕਛੂ ਸੁਧਿ ਪਾਈ ॥

जब नृप सुता कछू सुधि पाई ॥

jab nirap sutaa kachhoo sudh paiee ||

ਰੋਇ ਮਾਤ ਸੌ ਬਾਤ ਸੁਨਾਈ ॥

रोइ मात सौ बात सुनाई ॥

roi maat sau baat sunaiee ||

ਧ੍ਰਿਗ ਮੁਹਿ ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਕ੍ਯੋ ਭਈ ॥

धृग मुहि राज सुता क्यो भई ॥

dhirag muh raaj sutaa kayo bhiee ||

ਕਿਸੀ ਸਾਹ ਕੇ ਧਾਮ ਨ ਗਈ ॥੧੨॥

किसी साह के धाम न गई ॥१२॥

kisee saeh ke dhaam na giee ||12||

ਮੋਰੋ ਭਾਗ ਲੋਪ ਹ੍ਵੈ ਗਯੋ ॥

मोरो भाग लोप ह्वै गयो ॥

moro bhaag lop havai gayo ||

ਤਾ ਤੇ ਜਨਮ ਭੂਪ ਕੋ ਲਯੋ ॥

ता ते जनम भूप को लयो ॥

taa te janam bhoop ko layo ||

ਅਬ ਐਸੇ ਕੁਰੂਪ ਕੇ ਜੈ ਹੌ ॥

अब ऐसे कुरूप के जै हौ ॥

ab aaise kuroop ke jai hau ||

ਰੈਨਿ ਦਿਵਸ ਸਭ ਰੋਤ ਬਿਤੈ ਹੌ ॥੧੩॥

रैनि दिवस सभ रोत बितै हौ ॥१३॥

rain dhivas sabh rot bitai hau ||13||

ਧ੍ਰਿਗ ਮੁਹਿ ਨਾਰਿ ਜੋਨਿ ਕਸ ਧਰੀ ॥

धृग मुहि नारि जोनि कस धरी ॥

dhirag muh naar jon kas dharee ||

ਕ੍ਯੋਨ ਭੂਪਤਿ ਕੇ ਧਾਮੌਤਰੀ ॥

क्योन भूपति के धामौतरी ॥

kayon bhoopat ke dhaamauataree ||

ਮਾਗੀ ਦੇਤ ਨ ਮ੍ਰਿਤੁ ਬਿਧਾਤਾ ॥

मागी देत न मृतु बिधाता ॥

maagee dhet na mrit bidhaataa ||

ਅਬ ਹੀ ਕਰੌ ਦੇਹਿ ਕੋ ਘਾਤਾ ॥੧੪॥

अब ही करौ देहि को घाता ॥१४॥

ab hee karau dheh ko ghaataa ||14||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਮੁਖ ਮਾਗੇ ਜੋ ਪੁਰਖ ਕੋ ਭਲੋ ਬੁਰੋ ਕੁਛ ਹੋਇ ॥

मुख मागे जो पुरख को भलो बुरो कुछ होइ ॥

mukh maage jo purakh ko bhalo buro kuchh hoi ||

ਤੌ ਦੁਖਿਯਾ ਇਹ ਜਗਤ ਮੈ ਜਿਯਤ ਨ ਉਬਰੈ ਕੋਇ ॥੧੫॥

तौ दुखिया इह जगत मै जियत न उबरै कोइ ॥१५॥

tau dhukhiyaa ieh jagat mai jiyat na ubarai koi ||15||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਅਬ ਮੈ ਮਾਰਿ ਕਟਾਰੀ ਮਰਿਹੌ ॥

अब मै मारि कटारी मरिहौ ॥

ab mai maar kaTaaree marihau ||

ਨਾਤਰ ਬਸਤ੍ਰ ਭਗੌਹੇ ਧਰਿਹੌ ॥

नातर बसत्र भगौहे धरिहौ ॥

naatar basatr bhagauahe dharihau ||

ਬਰੌ ਤ ਪੂਤ ਸਾਹ ਕੋ ਬਰੌ ॥

बरौ त पूत साह को बरौ ॥

barau ta poot saeh ko barau ||

ਨਾਤਰ ਆਜੁ ਖਾਇ ਬਿਖੁ ਮਰੌ ॥੧੬॥

नातर आजु खाइ बिखु मरौ ॥१६॥

naatar aaj khai bikh marau ||16||

ਰਾਨੀ ਕੋ ਦੁਹਿਤਾ ਥੀ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥

रानी को दुहिता थी प्यारी ॥

raanee ko dhuhitaa thee payaaree ||

ਸੋਈ ਕਰੀ ਜੁ ਤਾਹਿ ਉਚਾਰੀ ॥

सोई करी जु ताहि उचारी ॥

soiee karee ju taeh uchaaree ||

ਚੇਰੀ ਕਾਢਿ ਤਵਨ ਕਹ ਦੀਨੀ ॥

चेरी काढि तवन कह दीनी ॥

cheree kaadd tavan keh dheenee ||

ਭੂਪ ਸੁਤਾ ਕਰਿ ਤਿਨ ਜੜ ਚੀਨੀ ॥੧੭॥

भूप सुता करि तिन जड़ चीनी ॥१७॥

bhoop sutaa kar tin jaR cheenee ||17||

ਸਾਹ ਪੁਤ੍ਰ ਕਹ ਦਈ ਕੁਮਾਰੀ ॥

साह पुत्र कह दई कुमारी ॥

saeh putr keh dhiee kumaaree ||

ਦੁਤਿਯ ਪੁਰਖ ਨਹਿ ਕ੍ਰਿਯਾ ਬਿਚਾਰੀ ॥

दुतिय पुरख नहि कृया बिचारी ॥

dhutiy purakh neh kirayaa bichaaree ||

ਲੈ ਚੇਰੀ ਵਹੁ ਭੂਪ ਸਿਧਾਯੋ ॥

लै चेरी वहु भूप सिधायो ॥

lai cheree vahu bhoop sidhaayo ||

ਜਾਨ੍ਯੋ ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਬਰਿ ਲ੍ਯਾਯੋ ॥੧੮॥

जान्यो राज सुता बरि ल्यायो ॥१८॥

jaanayo raaj sutaa bar layaayo ||18||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਤ੍ਰੈਸਠਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੬੩॥੬੬੧੪॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ त्रैसठि चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३६३॥६६१४॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau traisaTh charitr samaapatam sat subham sat ||363||6614||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਗਨਪਤਿ ਸਿੰਘ ਏਕ ਰਾਜਾ ਬਰ ॥

गनपति सिंघ एक राजा बर ॥

ganapat si(n)gh ek raajaa bar ||

ਗਨਪਾਵਤੀ ਹੁਤੋ ਜਾ ਕੇ ਘਰ ॥

गनपावती हुतो जा के घर ॥

ganapaavatee huto jaa ke ghar ||

ਸ੍ਰੀ ਮਹਤਾਬ ਪ੍ਰਭਾ ਤਿਹ ਰਾਨੀ ॥

स्री महताब प्रभा तिह रानी ॥

sree mahataab prabhaa teh raanee ||

ਜਾਹਿ ਨਿਰਖਿ ਕਰਿ ਨਾਰਿ ਲਜਾਨੀ ॥੧॥

जाहि निरखि करि नारि लजानी ॥१॥

jaeh nirakh kar naar lajaanee ||1||

ਮੁਹਕਮ ਸਿੰਘ ਏਕ ਛਤ੍ਰੀ ਜਹ ॥

मुहकम सिंघ एक छत्री जह ॥

muhakam si(n)gh ek chhatree jeh ||

ਜਿਹ ਸਮ ਉਪਜਾ ਦੁਤਿਯ ਨ ਮਹਿ ਮਹ ॥

जिह सम उपजा दुतिय न महि मह ॥

jeh sam upajaa dhutiy na meh meh ||

ਰਾਨੀ ਜਬ ਤਾ ਕੋ ਲਖਿ ਪਾਯੋ ॥

रानी जब ता को लखि पायो ॥

raanee jab taa ko lakh paayo ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਗ੍ਰਿਹ ਬੋਲਿ ਕਮਾਯੋ ॥੨॥

काम भोग गृह बोलि कमायो ॥२॥

kaam bhog gireh bol kamaayo ||2||

ਤਬ ਲਗਿ ਆਇ ਗਯੋ ਰਾਜਾ ਤਹ ॥

तब लगि आइ गयो राजा तह ॥

tab lag aai gayo raajaa teh ||

ਜਾਰ ਹੁਤੋ ਭੋਗਤ ਤਾ ਕੌ ਜਹ ॥

जार हुतो भोगत ता कौ जह ॥

jaar huto bhogat taa kau jeh ||

ਨਿਰਖ ਨਾਥ ਤ੍ਰਿਯ ਚਰਿਤ੍ਰ ਬਿਚਾਰਾ ॥

निरख नाथ तृय चरित्र बिचारा ॥

nirakh naath tiray charitr bichaaraa ||

ਹਾਰ ਤੋਰਿ ਅੰਗਨਾ ਮਹਿ ਡਾਰਾ ॥੩॥

हार तोरि अंगना महि डारा ॥३॥

haar tor a(n)ganaa meh ddaaraa ||3||

ਬਿਹਸਿ ਬਚਨ ਨ੍ਰਿਪ ਸੰਗ ਉਚਾਰਾ ॥

बिहसि बचन नृप संग उचारा ॥

bihas bachan nirap sa(n)g uchaaraa ||

ਖੋਜਿ ਹਾਰ ਤੁਮ ਦੇਹੁ ਹਮਾਰਾ ॥

खोजि हार तुम देहु हमारा ॥

khoj haar tum dheh hamaaraa ||

ਆਨ ਪੁਰਖ ਜੌ ਹਾਥ ਲਗੈ ਹੈ ॥

आन पुरख जौ हाथ लगै है ॥

aan purakh jau haath lagai hai ||

ਤੌ ਹਮਰੇ ਪਹਿਰਨ ਤੇ ਜੈ ਹੈ ॥੪॥

तौ हमरे पहिरन ते जै है ॥४॥

tau hamare pahiran te jai hai ||4||

ਖੋਜਤ ਭਯੋ ਜੜ ਹਾਰ ਅਯਾਨੋ ॥

खोजत भयो जड़ हार अयानो ॥

khojat bhayo jaR haar ayaano ||

ਨੇਤ੍ਰ ਨੀਚ ਕਰਿ ਭੇਦ ਨ ਜਾਨੋ ॥

नेत्र नीच करि भेद न जानो ॥

netr neech kar bhedh na jaano ||

ਨਾਰਿ ਆਗੇ ਹ੍ਵੈ ਮੀਤ ਨਿਕਾਰਾ ॥

नारि आगे ह्वै मीत निकारा ॥

naar aage havai meet nikaaraa ||

ਸਿਰ ਨੀਚੇ ਪਸੁ ਤਿਹ ਨ ਨਿਹਾਰਾ ॥੫॥

सिर नीचे पसु तिह न निहारा ॥५॥

sir neeche pas teh na nihaaraa ||5||

ਪਹਰਿਕ ਲਗੇ ਖੋਜਿ ਜੜ ਹਾਰੋ ॥

पहरिक लगे खोजि जड़ हारो ॥

paharik lage khoj jaR haaro ||

ਲੈ ਰਾਨੀ ਕਹ ਦਯੋ ਸੁਧਾਰੋ ॥

लै रानी कह दयो सुधारो ॥

lai raanee keh dhayo sudhaaro ||

ਅਤਿ ਪਤਿਬ੍ਰਤਾ ਤਾਹਿ ਠਹਰਾਯੋ ॥

अति पतिब्रता ताहि ठहरायो ॥

at patibrataa taeh Thaharaayo ||

ਦੁਤਿਯ ਪੁਰਖ ਜਿਨ ਕਰ ਨ ਛੁਆਯੋ ॥੬॥

दुतिय पुरख जिन कर न छुआयो ॥६॥

dhutiy purakh jin kar na chhuaayo ||6||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਚੌਸਠਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੬੪॥੬੬੨੦॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ चौसठि चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३६४॥६६२०॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau chauasaTh charitr samaapatam sat subham sat ||364||6620||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਨ੍ਰਿਪਬਰ ਸਿੰਘ ਏਕ ਰਾਜਾਨਾ ॥

नृपबर सिंघ एक राजाना ॥

nirapabar si(n)gh ek raajaanaa ||

ਮਾਨਤ ਆਨਿ ਦੇਸ ਜਿਹ ਨਾਨਾ ॥

मानत आनि देस जिह नाना ॥

maanat aan dhes jeh naanaa ||

ਸ੍ਰੀ ਕਿਲਕੰਚਿਤ ਦੇ ਤਿਹ ਰਾਨੀ ॥

स्री किलकंचित दे तिह रानी ॥

sree kilaka(n)chit dhe teh raanee ||

ਜਾਹਿ ਨਿਰਖਿ ਪੁਰ ਨਾਰਿ ਰਿਸਾਨੀ ॥੧॥

जाहि निरखि पुर नारि रिसानी ॥१॥

jaeh nirakh pur naar risaanee ||1||

ਨ੍ਰਿਪਬਰਵਤੀ ਨਗਰ ਤਿਹ ਰਾਜਤ ॥

नृपबरवती नगर तिह राजत ॥

nirapabaravatee nagar teh raajat ||

ਦੁਤਿਯ ਪ੍ਰਿਥੀ ਜਨੁ ਸੁਰਗ ਬਿਰਾਜਤ ॥

दुतिय पृथी जनु सुरग बिराजत ॥

dhutiy pirathee jan surag biraajat ||

ਨਗਰ ਪ੍ਰਭਾ ਨਹਿ ਜਾਤ ਬਖਾਨੀ ॥

नगर प्रभा नहि जात बखानी ॥

nagar prabhaa neh jaat bakhaanee ||

ਥਕਿਤ ਰਹਤ ਰਾਜਾ ਅਰੁ ਰਾਨੀ ॥੨॥

थकित रहत राजा अरु रानी ॥२॥

thakit rahat raajaa ar raanee ||2||

ਸ੍ਰੀ ਚਿਤਚੌਪ ਮਤੀ ਤਿਹ ਕੰਨ੍ਯਾ ॥

स्री चितचौप मती तिह कंन्या ॥

sree chitachauap matee teh ka(n)nayaa ||

ਜਿਹ ਸਮ ਨਾਰਿ ਨ ਉਪਜੀ ਅੰਨ੍ਰਯਾ ॥

जिह सम नारि न उपजी अंन्रया ॥

jeh sam naar na upajee a(n)nrayaa ||

ਤਾ ਕੀ ਜਾਤ ਨ ਉਪਮਾ ਕਰੀ ॥

ता की जात न उपमा करी ॥

taa kee jaat na upamaa karee ||

ਰੂਪ ਰਾਸ ਜੋਬਨ ਤਨ ਭਰੀ ॥੩॥

रूप रास जोबन तन भरी ॥३॥

roop raas joban tan bharee ||3||

ਰਾਜ ਕੁਅਰ ਇਕ ਹੁਤੋ ਅਪਾਰਾ ॥

राज कुअर इक हुतो अपारा ॥

raaj kuar ik huto apaaraa ||

ਇਕ ਦਿਨ ਨਿਕਸਾ ਨਿਮਿਤਿ ਸਿਕਾਰਾ ॥

इक दिन निकसा निमिति सिकारा ॥

eik dhin nikasaa nimit sikaaraa ||

ਮ੍ਰਿਗ ਹਿਤ ਧਯੋ ਨ ਪਹੁਚਾ ਕੋਈ ॥

मृग हित धयो न पहुचा कोई ॥

mirag hit dhayo na pahuchaa koiee ||

ਆਵਤ ਭਯੋ ਨਗਰ ਤਿਹ ਸੋਈ ॥੪॥

आवत भयो नगर तिह सोई ॥४॥

aavat bhayo nagar teh soiee ||4||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਤਿਹ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰੋ ॥

राज सुता तिह रूप निहारो ॥

raaj sutaa teh roop nihaaro ||

ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚ ਅਸ ਕਰਾ ਬਿਚਾਰੋ ॥

मन क्रम बच अस करा बिचारो ॥

man kram bach as karaa bichaaro ||

ਐਸੋ ਛੈਲ ਏਕ ਦਿਨ ਪੈਯੈ ॥

ऐसो छैल एक दिन पैयै ॥

aaiso chhail ek dhin paiyai ||

ਜਨਮ ਜਨਮ ਪਲ ਪਲ ਬਲਿ ਜੈਯੈ ॥੫॥

जनम जनम पल पल बलि जैयै ॥५॥

janam janam pal pal bal jaiyai ||5||

ਅਟਿਕ ਸਿੰਘ ਲਖਿ ਤੇਜ ਸਵਾਯਾ ॥

अटिक सिंघ लखि तेज सवाया ॥

aTik si(n)gh lakh tej savaayaa ||

ਥਕਿਤ ਰਹੀ ਰਾਜਾ ਕੀ ਜਾਯਾ ॥

थकित रही राजा की जाया ॥

thakit rahee raajaa kee jaayaa ||

ਪਠੈ ਸਹਚਰੀ ਲਿਯੋ ਮਗਾਇ ॥

पठै सहचरी लियो मगाइ ॥

paThai sahacharee liyo magai ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਰੁਚਿ ਮਾਨੁਪਜਾਇ ॥੬॥

काम भोग रुचि मानुपजाइ ॥६॥

kaam bhog ruch maanupajai ||6||

ਚਾਰਿ ਪਹਰ ਨਿਸੁ ਕਿਯਾ ਬਿਲਾਸਾ ॥

चारि पहर निसु किया बिलासा ॥

chaar pahar nis kiyaa bilaasaa ||

ਤਜਿ ਕਰਿ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਕੋ ਤ੍ਰਾਸਾ ॥

तजि करि मात पिता को त्रासा ॥

taj kar maat pitaa ko traasaa ||

ਪੋਸਤ ਭਾਗਿ ਅਫੀਮ ਮੰਗਾਵਹਿ ॥

पोसत भागि अफीम मंगावहि ॥

posat bhaag afeem ma(n)gaaveh ||

ਏਕ ਸੇਜ ਦੋਊ ਬੈਠ ਚੜਾਵਹਿ ॥੭॥

एक सेज दोऊ बैठ चड़ावहि ॥७॥

ek sej dhouoo baiTh chaRaaveh ||7||

ਕੈਫਹਿ ਹੋਤ ਰਸਮਸੇ ਜਬ ਹੀ ॥

कैफहि होत रसमसे जब ही ॥

kaifeh hot rasamase jab hee ||

ਕ੍ਰੀੜਾ ਕਰਤ ਦੋਊ ਮਿਲ ਤਬ ਹੀ ॥

क्रीड़ा करत दोऊ मिल तब ही ॥

kreeRaa karat dhouoo mil tab hee ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਨ ਆਸਨ ਲੈ ਕੈ ॥

भाति भाति तन आसन लै कै ॥

bhaat bhaat tan aasan lai kai ||

ਚੁੰਬਨ ਔਰ ਅਲਿੰਗਨ ਕੈ ਕੈ ॥੮॥

चुँबन और अलिंगन कै कै ॥८॥

chu(n)ban aauar ali(n)gan kai kai ||8||

ਸ੍ਰਮਿਤ ਭਏ ਅਰੁ ਭੇ ਮਤਵਾਰੇ ॥

स्रमित भए अरु भे मतवारे ॥

sramit bhe ar bhe matavaare ||

ਸੋਇ ਰਹੈ ਨਹਿ ਨੈਨ ਉਘਾਰੇ ॥

सोइ रहै नहि नैन उघारे ॥

soi rahai neh nain ughaare ||

ਪ੍ਰਾਤਿ ਪਿਤਾ ਤਾ ਕੌ ਤਹ ਆਯੋ ॥

प्राति पिता ता कौ तह आयो ॥

praat pitaa taa kau teh aayo ||

ਜਾਇ ਸਹਚਰੀ ਤਿਨੈ ਜਗਾਯੋ ॥੯॥

जाइ सहचरी तिनै जगायो ॥९॥

jai sahacharee tinai jagaayo ||9||

ਵਹੈ ਸਖੀ ਤਿਹ ਬਹੁਰਿ ਪਠਾਈ ॥

वहै सखी तिह बहुरि पठाई ॥

vahai sakhee teh bahur paThaiee ||

ਯੌ ਕਹਿਯਹੁ ਰਾਜਾ ਸੌ ਜਾਈ ॥

यौ कहियहु राजा सौ जाई ॥

yau kahiyahu raajaa sau jaiee ||

ਚੌਕਾ ਪਰਾ ਭੋਜ ਦਿਜ ਕਾਰਨ ॥

चौका परा भोज दिज कारन ॥

chauakaa paraa bhoj dhij kaaran ||

ਬਿਨੁ ਨ੍ਰਹਾਏ ਨ੍ਰਿਪ ਤਹ ਨ ਸਿਧਾਰਨ ॥੧੦॥

बिनु न्रहाए नृप तह न सिधारन ॥१०॥

bin nrahaae nirap teh na sidhaaran ||10||

ਬਸਤ੍ਰੁਤਾਰਿ ਕਰ ਇਹੀ ਅਨਾਵਹੁ ॥

बसत्रुतारि कर इही अनावहु ॥

basatrutaar kar ihee anaavahu ||

ਬਹੁਰ ਸੁਤਾ ਕੇ ਧਾਮ ਸਿਧਾਵਹੁ ॥

बहुर सुता के धाम सिधावहु ॥

bahur sutaa ke dhaam sidhaavahu ||

ਭੂਪ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਬਸਤ੍ਰ ਉਤਾਰੇ ॥

भूप बचन सुनि बसत्र उतारे ॥

bhoop bachan sun basatr utaare ||

ਚਹਬਚਾ ਮਹਿ ਨ੍ਰਹਾਨ ਸਿਧਾਰੇ ॥੧੧॥

चहबचा महि न्रहान सिधारे ॥११॥

chahabachaa meh nrahaan sidhaare ||11||

ਜਬ ਡੁਬਿਆ ਕਹ ਭੂਪਤ ਲੀਨਾ ॥

जब डुबिआ कह भूपत लीना ॥

jab ddubiaa keh bhoopat leenaa ||

ਤਬ ਹੀ ਕਾਢਿ ਮਿਤ੍ਰ ਕਹ ਦੀਨਾ ॥

तब ही काढि मित्र कह दीना ॥

tab hee kaadd mitr keh dheenaa ||

ਬਸਤ੍ਰ ਪਹਿਰਿ ਫਿਰਿ ਤਹਾ ਸਿਧਾਯੋ ॥

बसत्र पहिरि फिरि तहा सिधायो ॥

basatr pahir fir tahaa sidhaayo ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਕਛੁ ਜੜ ਪਾਯੋ ॥੧੨॥

भेद अभेद न कछु जड़ पायो ॥१२॥

bhedh abhedh na kachh jaR paayo ||12||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸ੍ਯਾਨੋ ਭੂਪ ਕਹਾਤ ਥੋ ਭਾਗ ਨ ਭੂਲ ਚਬਾਇ ॥

स्यानो भूप कहात थो भाग न भूल चबाइ ॥

sayaano bhoop kahaat tho bhaag na bhool chabai ||

ਇਹ ਛਲ ਛਲਿ ਅਮਲੀ ਗਯੋ ਪਨਹੀ ਮੂੰਡ ਲਗਾਇ ॥੧੩॥

इह छल छलि अमली गयो पनही मूँड लगाइ ॥१३॥

eeh chhal chhal amalee gayo panahee moo(n)dd lagai ||13||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਪੈਸਠਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੬੫॥੬੬੩੩॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ पैसठि चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३६५॥६६३३॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau paisaTh charitr samaapatam sat subham sat ||365||6633||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨੁ ਰਾਜਾ ਇਕ ਔਰ ਪ੍ਰਸੰਗਾ ॥

सुनु राजा इक और प्रसंगा ॥

sun raajaa ik aauar prasa(n)gaa ||

ਜਸ ਛਲ ਕੀਨਾ ਨਾਰਿ ਸੁਰੰਗਾ ॥

जस छल कीना नारि सुरंगा ॥

jas chhal keenaa naar sura(n)gaa ||

ਛਿਤਪਤਿ ਸਿੰਘ ਇਕ ਭੂਪਤ ਬਰ ॥

छितपति सिंघ इक भूपत बर ॥

chhitapat si(n)gh ik bhoopat bar ||

ਅਬਲਾ ਦੇ ਰਾਨੀ ਜਾ ਕੇ ਘਰ ॥੧॥

अबला दे रानी जा के घर ॥१॥

abalaa dhe raanee jaa ke ghar ||1||

ਨਾਭ ਮਤੀ ਦੁਹਿਤਾ ਤਿਹ ਸੋਹੈ ॥

नाभ मती दुहिता तिह सोहै ॥

naabh matee dhuhitaa teh sohai ||

ਸੁਰ ਨਰ ਨਾਗ ਅਸੁਰ ਮਨ ਮੋਹੈ ॥

सुर नर नाग असुर मन मोहै ॥

sur nar naag asur man mohai ||

ਪਦੁਮਾਵਤੀ ਨਗਰ ਤਿਹ ਰਾਜਤ ॥

पदुमावती नगर तिह राजत ॥

padhumaavatee nagar teh raajat ||

ਇੰਦ੍ਰਾਵਤੀ ਨਿਰਖਿ ਤਿਹ ਲਾਜਤ ॥੨॥

इंद्रावती निरखि तिह लाजत ॥२॥

ei(n)dhraavatee nirakh teh laajat ||2||

ਬੀਰ ਕਰਨ ਰਾਜਾ ਇਕ ਔਰੈ ॥

बीर करन राजा इक औरै ॥

beer karan raajaa ik aauarai ||

ਭਦ੍ਰਾਵਤੀ ਬਸਤ ਥੋ ਠੌਰੈ ॥

भद्रावती बसत थो ठौरै ॥

bhadhraavatee basat tho Thauarai ||

ਐਂਠੀ ਸਿੰਘ ਪੂਤ ਤਿਹ ਜਾਯੋ ॥

ऐंठी सिंघ पूत तिह जायो ॥

aai(n)Thee si(n)gh poot teh jaayo ||

ਨਿਰਖਿ ਮਦਨ ਜਿਹ ਰੂਪ ਬਿਕਾਯੋ ॥੩॥

निरखि मदन जिह रूप बिकायो ॥३॥

nirakh madhan jeh roop bikaayo ||3||

ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਤ ਖੇਲਨ ਚੜਾ ਸਿਕਾਰਾ ॥

नृप सुत खेलन चड़ा सिकारा ॥

nirap sut khelan chaRaa sikaaraa ||

ਆਵਤ ਭਯੋ ਤਿਹ ਨਗਰ ਮਝਾਰਾ ॥

आवत भयो तिह नगर मझारा ॥

aavat bhayo teh nagar majhaaraa ||

ਨ੍ਰਹਾਵਤ ਹੁਤੀ ਜਹਾ ਨ੍ਰਿਪ ਬਾਰਿ ॥

न्रहावत हुती जहा नृप बारि ॥

nrahaavat hutee jahaa nirap baar ||

ਥਕਤਿ ਰਹਾ ਤਿਹ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿ ॥੪॥

थकति रहा तिह रूप निहारि ॥४॥

thakat rahaa teh roop nihaar ||4||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਤਿਹ ਊਪਰ ਅਟਕੀ ॥

राज सुता तिह ऊपर अटकी ॥

raaj sutaa teh uoopar aTakee ||

ਬਿਸਰਿ ਗਈ ਉਤ ਤਿਹ ਸੁਧਿ ਘਟ ਕੀ ॥

बिसरि गई उत तिह सुधि घट की ॥

bisar giee ut teh sudh ghaT kee ||

ਰੀਝ ਰਹੇ ਦੋਨੋ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥

रीझ रहे दोनो मन माही ॥

reejh rahe dhono man maahee ||

ਕਛੂ ਰਹੀ ਦੁਹੂੰਅਨਿ ਸੁਧਿ ਨਾਹੀ ॥੫॥

कछू रही दुहूँअनि सुधि नाही ॥५॥

kachhoo rahee dhuhoo(n)an sudh naahee ||5||

ਤਰੁਨਿ ਗਿਰਾ ਜਬ ਚਤੁਰ ਨਿਹਰਾ ॥

तरुनि गिरा जब चतुर निहरा ॥

tarun giraa jab chatur niharaa ||

ਤਾ ਕੀ ਹਾਥ ਨਾਭਿ ਪਰ ਧਰਾ ॥

ता की हाथ नाभि पर धरा ॥

taa kee haath naabh par dharaa ||

ਅਰੁ ਪਦ ਪੰਕਜ ਹਾਥ ਲਗਾਈ ॥

अरु पद पंकज हाथ लगाई ॥

ar padh pa(n)kaj haath lagaiee ||

ਮੁਖ ਨ ਕਹਾ ਕਛੁ ਧਾਮ ਸਿਧਾਈ ॥੬॥

मुख न कहा कछु धाम सिधाई ॥६॥

mukh na kahaa kachh dhaam sidhaiee ||6||

ਦ੍ਵੈਕ ਘਰੀ ਤਿਨ ਪਰੇ ਬਿਤਾਈ ॥

द्वैक घरी तिन परे बिताई ॥

dhavaik gharee tin pare bitaiee ||

ਰਾਜ ਕੁਅਰ ਕਹ ਪੁਨਿ ਸੁਧਿ ਆਈ ॥

राज कुअर कह पुनि सुधि आई ॥

raaj kuar keh pun sudh aaiee ||

ਹਾਹਾ ਸਬਦ ਰਟਤ ਘਰ ਗਯੋ ॥

हाहा सबद रटत घर गयो ॥

haahaa sabadh raTat ghar gayo ||

ਖਾਨ ਪਾਨ ਤਬ ਤੇ ਤਜਿ ਦਯੋ ॥੭॥

खान पान तब ते तजि दयो ॥७॥

khaan paan tab te taj dhayo ||7||

ਬਿਰਹੀ ਭਏ ਦੋਊ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥

बिरही भए दोऊ नर नारी ॥

birahee bhe dhouoo nar naaree ||

ਰਾਜ ਕੁਅਰ ਅਰੁ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰੀ ॥

राज कुअर अरु राज कुमारी ॥

raaj kuar ar raaj kumaaree ||

ਹਾਵ ਪਰਸਪਰ ਦੁਹੂਅਨ ਭਯੋ ॥

हाव परसपर दुहूअन भयो ॥

haav parasapar dhuhooan bhayo ||

ਸੋ ਮੈ ਕਬਿਤਨ ਮਾਝ ਕਹਿਯੋ ॥੮॥

सो मै कबितन माझ कहियो ॥८॥

so mai kabitan maajh kahiyo ||8||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਉਨ ਕੁੰਕਮ ਟੀਕੋ ਦਯੋ ਨ ਉਤੈ ਇਤ ਤੇਹੂੰ ਨ ਸੇਾਂਦੁਰ ਮਾਗ ਸਵਾਰੀ ॥

उन कुँकम टीको दयो न उतै इत तेहूँ न सेाँदुर माग सवारी ॥

aun ku(n)kam Teeko dhayo na utai it tehoo(n) na seaa(n)dhur maag savaaree ||

ਤ੍ਯਾਗਿ ਦਯੋ ਸਭ ਕੋ ਡਰਵਾ ਸਭ ਹੂੰ ਕੀ ਇਤੈ ਤਿਹ ਲਾਜ ਬਿਸਾਰੀ ॥

त्यागि दयो सभ को डरवा सभ हूँ की इतै तिह लाज बिसारी ॥

tayaag dhayo sabh ko ddaravaa sabh hoo(n) kee itai teh laaj bisaaree ||

ਹਾਰ ਤਜੇ ਤਿਨ ਹੇਰਬ ਤੇ ਸਜਨੀ ਲਖਿ ਕੋਟਿ ਹਹਾ ਕਰਿ ਹਾਰੀ ॥

हार तजे तिन हेरब ते सजनी लखि कोटि हहा करि हारी ॥

haar taje tin herab te sajanee lakh koT hahaa kar haaree ||

ਪਾਨ ਤਜੇ ਤੁਮ ਤਾ ਹਿਤ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪ੍ਰਾਨ ਤਜੇ ਤੁਮਰੇ ਹਿਤ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥੯॥

पान तजे तुम ता हित प्रीतम प्रान तजे तुमरे हित प्यारी ॥९॥

paan taje tum taa hit preetam praan taje tumare hit payaaree ||9||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਉਤੈ ਕੁਅਰਿ ਕਹ ਕਛੂ ਨ ਭਾਵੈ ॥

उतै कुअरि कह कछू न भावै ॥

autai kuar keh kachhoo na bhaavai ||

ਹਹਾ ਸਬਦ ਦਿਨ ਕਹਤ ਬਿਤਾਵੈ ॥

हहा सबद दिन कहत बितावै ॥

hahaa sabadh dhin kahat bitaavai ||

ਅੰਨ ਨ ਖਾਤ ਪਿਯਤ ਨਹਿ ਪਾਨੀ ॥

अंन न खात पियत नहि पानी ॥

a(n)n na khaat piyat neh paanee ||

ਮਿਤ੍ਰ ਹੁਤੋ ਤਿਹ ਤਿਨ ਪਹਿਚਾਨੀ ॥੧੦॥

मित्र हुतो तिह तिन पहिचानी ॥१०॥

mitr huto teh tin pahichaanee ||10||

ਕੁਅਰ ਬ੍ਰਿਥਾ ਜਿਯ ਕੀ ਤਿਹ ਦਈ ॥

कुअर बृथा जिय की तिह दई ॥

kuar birathaa jiy kee teh dhiee ||

ਇਕ ਤ੍ਰਿਯ ਮੋਹਿ ਦਰਸ ਦੈ ਗਈ ॥

इक तृय मोहि दरस दै गई ॥

eik tiray moh dharas dhai giee ||

ਨਾਭ ਪਾਵ ਪਰ ਹਾਥ ਲਗਾਇ ॥

नाभ पाव पर हाथ लगाइ ॥

naabh paav par haath lagai ||

ਫਿਰਿ ਨ ਲਖਾ ਕਹ ਗਈ ਸੁ ਕਾਇ ॥੧੧॥

फिरि न लखा कह गई सु काइ ॥११॥

fir na lakhaa keh giee su kai ||11||

ਤਾ ਕੀ ਬਾਤ ਨ ਤਾਹਿ ਪਛਾਨੀ ॥

ता की बात न ताहि पछानी ॥

taa kee baat na taeh pachhaanee ||

ਕਹਾ ਕੁਅਰ ਇਨ ਮੁਝੈ ਬਖਾਨੀ ॥

कहा कुअर इन मुझै बखानी ॥

kahaa kuar in mujhai bakhaanee ||

ਪੂਛਿ ਪੂਛਿ ਸਭ ਹੀ ਤਿਹ ਜਾਵੈ ॥

पूछि पूछि सभ ही तिह जावै ॥

poochh poochh sabh hee teh jaavai ||

ਤਾ ਕੋ ਮਰਮੁ ਨ ਕੋਈ ਪਾਵੈ ॥੧੨॥

ता को मरमु न कोई पावै ॥१२॥

taa ko maram na koiee paavai ||12||

ਤਾ ਕੋ ਮਿਤ੍ਰ ਹੁਤੋ ਖਤਰੇਟਾ ॥

ता को मित्र हुतो खतरेटा ॥

taa ko mitr huto khatareTaa ||

ਇਸਕ ਮੁਸਕ ਕੇ ਸਾਥ ਲਪੇਟਾ ॥

इसक मुसक के साथ लपेटा ॥

eisak musak ke saath lapeTaa ||

ਕੁਅਰ ਤਵਨ ਪਹਿ ਬ੍ਰਿਥਾ ਸੁਨਾਈ ॥

कुअर तवन पहि बृथा सुनाई ॥

kuar tavan peh birathaa sunaiee ||

ਸੁਨਤ ਬਾਤ ਸਭ ਹੀ ਤਿਨ ਪਾਈ ॥੧੩॥

सुनत बात सभ ही तिन पाई ॥१३॥

sunat baat sabh hee tin paiee ||13||

ਨਾਭ ਮਤੀ ਤਿਹ ਨਾਮ ਪਛਾਨਾ ॥

नाभ मती तिह नाम पछाना ॥

naabh matee teh naam pachhaanaa ||

ਜਿਹ ਨਾਭੀ ਕਹ ਹਾਥ ਛੁਆਨਾ ॥

जिह नाभी कह हाथ छुआना ॥

jeh naabhee keh haath chhuaanaa ||

ਪਦੁਮਾਵਤੀ ਨਗਰ ਠਹਰਾਯੌ ॥

पदुमावती नगर ठहरायौ ॥

padhumaavatee nagar Thaharaayau ||

ਤਾ ਤੇ ਪਦ ਪੰਕਜ ਕਰ ਲਾਯੋ ॥੧੪॥

ता ते पद पंकज कर लायो ॥१४॥

taa te padh pa(n)kaj kar laayo ||14||

ਦੋਊ ਚਲੇ ਤਹ ਤੇ ਉਠਿ ਸੋਊ ॥

दोऊ चले तह ते उठि सोऊ ॥

dhouoo chale teh te uTh souoo ||

ਤੀਸਰ ਤਹਾ ਨ ਪਹੂਚਾ ਕੋਊ ॥

तीसर तहा न पहूचा कोऊ ॥

teesar tahaa na pahoochaa kouoo ||

ਪਦੁਮਾਵਤੀ ਨਗਰ ਥਾ ਜਹਾ ॥

पदुमावती नगर था जहा ॥

padhumaavatee nagar thaa jahaa ||

ਨਾਭ ਮਤੀ ਸੁੰਦਰਿ ਥੀ ਤਹਾ ॥੧੫॥

नाभ मती सुँदरि थी तहा ॥१५॥

naabh matee su(n)dhar thee tahaa ||15||

ਪੂਛਤ ਚਲੇ ਤਿਸੀ ਪੁਰ ਆਏ ॥

पूछत चले तिसी पुर आए ॥

poochhat chale tisee pur aae ||

ਪਦੁਮਾਵਤੀ ਨਗਰ ਨਿਯਰਾਏ ॥

पदुमावती नगर नियराए ॥

padhumaavatee nagar niyaraae ||

ਮਾਲਿਨਿ ਹਾਰ ਗੁਹਤ ਥੀ ਜਹਾ ॥

मालिनि हार गुहत थी जहा ॥

maalin haar guhat thee jahaa ||

ਪ੍ਰਾਪਤਿ ਭਏ ਕੁਅਰ ਜੁਤ ਤਹਾ ॥੧੬॥

प्रापति भए कुअर जुत तहा ॥१६॥

praapat bhe kuar jut tahaa ||16||

ਏਕ ਮੁਹਰ ਮਾਲਨਿ ਕਹ ਦਿਯੋ ॥

एक मुहर मालनि कह दियो ॥

ek muhar maalan keh dhiyo ||

ਹਾਰ ਗੁਹਨ ਤਿਹ ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਤ ਲਿਯੋ ॥

हार गुहन तिह नृप सुत लियो ॥

haar guhan teh nirap sut liyo ||

ਲਿਖਿ ਪਤ੍ਰੀ ਤਾ ਮਹਿ ਗੁਹਿ ਡਾਰੀ ॥

लिखि पत्री ता महि गुहि डारी ॥

likh patree taa meh guh ddaaree ||

ਜਿਸ ਹਾਥਨ ਲੈ ਪੜੇ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥੧੭॥

जिस हाथन लै पड़े प्यारी ॥१७॥

jis haathan lai paRe payaaree ||17||

ਤੈ ਜਿਹ ਹਾਥ ਨਾਭਿ ਕਹ ਲਾਯੋ ॥

तै जिह हाथ नाभि कह लायो ॥

tai jeh haath naabh keh laayo ||

ਔਰ ਦੁਹੂੰ ਪਦ ਹਾਥ ਛੁਹਾਯੋ ॥

और दुहूँ पद हाथ छुहायो ॥

aauar dhuhoo(n) padh haath chhuhaayo ||

ਤੇ ਜਨ ਆਜੁ ਨਗਰ ਮਹਿ ਆਏ ॥

ते जन आजु नगर महि आए ॥

te jan aaj nagar meh aae ||

ਤੁਮ ਸੌ ਚਾਹਤ ਨੈਨ ਮਿਲਾਏ ॥੧੮॥

तुम सौ चाहत नैन मिलाए ॥१८॥

tum sau chaahat nain milaae ||18||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਪਤਿਯਾ ਜਬ ਚੀਨੀ ॥

राज सुता पतिया जब चीनी ॥

raaj sutaa patiyaa jab cheenee ||

ਛੋਰਿ ਲਈ ਕਰ ਕਿਸੂ ਨ ਦੀਨੀ ॥

छोरि लई कर किसू न दीनी ॥

chhor liee kar kisoo na dheenee ||

ਬਹੁ ਧਨ ਦੈ ਮਾਲਿਨੀ ਬੁਲਾਈ ॥

बहु धन दै मालिनी बुलाई ॥

bahu dhan dhai maalinee bulaiee ||

ਲਿਖਿ ਪਤ੍ਰੀ ਫਿਰਿ ਤਿਨੈ ਪਠਾਈ ॥੧੯॥

लिखि पत्री फिरि तिनै पठाई ॥१९॥

likh patree fir tinai paThaiee ||19||

ਸਿਵ ਕੌ ਦਿਪਤ ਦੇਹਰੋ ਜਹਾ ॥

सिव कौ दिपत देहरो जहा ॥

siv kau dhipat dheharo jahaa ||

ਮੈ ਐਹੋ ਆਧੀ ਨਿਸਿ ਤਹਾ ॥

मै ऐहो आधी निसि तहा ॥

mai aaiho aadhee nis tahaa ||

ਕੁਅਰ ਤਹਾ ਤੁਮਹੂੰ ਚਲਿ ਐਯਹੁ ॥

कुअर तहा तुमहूँ चलि ऐयहु ॥

kuar tahaa tumahoo(n) chal aaiyahu ||

ਮਨ ਭਾਵਤ ਕੋ ਭੋਗ ਕਮੈਯਹੁ ॥੨੦॥

मन भावत को भोग कमैयहु ॥२०॥

man bhaavat ko bhog kamaiyahu ||20||

ਕੁਅਰ ਨਿਸਾ ਆਧੀ ਤਹ ਜਾਈ ॥

कुअर निसा आधी तह जाई ॥

kuar nisaa aadhee teh jaiee ||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਆਗੇ ਤਹ ਆਈ ॥

राज सुता आगे तह आई ॥

raaj sutaa aage teh aaiee ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਕੀ ਜੇਤਿਕ ਪ੍ਯਾਸਾ ॥

काम भोग की जेतिक प्यासा ॥

kaam bhog kee jetik payaasaa ||