ਆਂਖੈ ਜਾਨੁ ਸੁਰਨ ਕੇ ਕੂਪਾ ॥੫॥

आँखै जानु सुरन के कूपा ॥५॥

aa(n)khai jaan suran ke koopaa ||5||

ਬਗਲ ਗੰਧਿ ਤਿਨ ਤੇ ਅਤਿ ਆਵੈ ॥

बगल गंधि तिन ते अति आवै ॥

bagal ga(n)dh tin te at aavai ||

ਬੈਠਨ ਨਿਕਟ ਨ ਕੋਈ ਪਾਵੈ ॥

बैठन निकट न कोई पावै ॥

baiThan nikaT na koiee paavai ||

ਚੇਰੀ ਭ੍ਰਾਤ ਜਾਨਿ ਹਿਤ ਮਾਨੈ ॥

चेरी भ्रात जानि हित मानै ॥

cheree bhraat jaan hit maanai ||

ਮੂੜ ਨਾਰਿ ਕਛੁ ਕ੍ਰਿਯਾ ਨ ਜਾਨੈ ॥੬॥

मूड़ नारि कछु कृया न जानै ॥६॥

mooR naar kachh kirayaa na jaanai ||6||

ਤਹ ਇਕ ਹੁਤੀ ਜਾਟਿ ਕੀ ਨਾਰ ॥

तह इक हुती जाटि की नार ॥

teh ik hutee jaaT kee naar ||

ਮੈਨ ਕਹਤ ਤਿਹ ਨਾਮ ਉਚਾਰ ॥

मैन कहत तिह नाम उचार ॥

main kahat teh naam uchaar ||

ਜਉ ਤਿਹ ਨਾਮ ਚੇਰਿ ਸੁਨਿ ਪਾਵੇ ॥

जउ तिह नाम चेरि सुनि पावे ॥

jau teh naam cher sun paave ||

ਤਹ ਤੇ ਤਾਹਿ ਟੂਕਰਾ ਜਾਵੇ ॥੭॥

तह ते ताहि टूकरा जावे ॥७॥

teh te taeh Tookaraa jaave ||7||

ਤਿਨ ਇਸਤ੍ਰੀ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਚਾਰੀ ॥

तिन इसत्री इह भाति बिचारी ॥

tin isatree ieh bhaat bichaaree ||

ਦਾਸੀ ਮੂੜ ਹ੍ਰਿਦੈ ਮਹਿ ਧਾਰੀ ॥

दासी मूड़ हृदै महि धारी ॥

dhaasee mooR hiradhai meh dhaaree ||

ਭਾਇ ਖਰਚੁ ਕਛੁ ਮਾਗਤ ਤੇਰੇ ॥

भाइ खरचु कछु मागत तेरे ॥

bhai kharach kachh maagat tere ||

ਗੁਹਜ ਪਠੈਯੈ ਕਰਿ ਕਰਿ ਮੇਰੇ ॥੮॥

गुहज पठैयै करि करि मेरे ॥८॥

guhaj paThaiyai kar kar mere ||8||

ਤਬ ਚੇਰੀ ਐਸੋ ਤਨ ਕਿਯੋ ॥

तब चेरी ऐसो तन कियो ॥

tab cheree aaiso tan kiyo ||

ਡਾਰਿ ਦਰਬ ਭੋਜਨ ਮਹਿ ਦਿਯੋ ॥

डारि दरब भोजन महि दियो ॥

ddaar dharab bhojan meh dhiyo ||

ਭਾਇ ਨਿਮਿਤ ਖਰਚੀ ਪਠ ਦਈ ॥

भाइ निमित खरची पठ दई ॥

bhai nimit kharachee paTh dhiee ||

ਸੋ ਲੈ ਨਾਰਿ ਦਰਬੁ ਘਰ ਗਈ ॥੯॥

सो लै नारि दरबु घर गई ॥९॥

so lai naar dharab ghar giee ||9||

ਆਧੋ ਧਨ ਤਿਹ ਭ੍ਰਾਤਨ ਦੀਨਾ ॥

आधो धन तिह भ्रातन दीना ॥

aadho dhan teh bhraatan dheenaa ||

ਆਧੋ ਕਾਢਿ ਆਪਿ ਤ੍ਰਿਯ ਲੀਨਾ ॥

आधो काढि आपि तृय लीना ॥

aadho kaadd aap tiray leenaa ||

ਮੂਰਖ ਚੇਰੀ ਭੇਦ ਨ ਪਾਵੈ ॥

मूरख चेरी भेद न पावै ॥

moorakh cheree bhedh na paavai ||

ਇਹ ਚਰਿਤ੍ਰ ਤਨ ਮੂੰਡ ਮੁੰਡਾਵੈ ॥੧੦॥

इह चरित्र तन मूँड मुँडावै ॥१०॥

eeh charitr tan moo(n)dd mu(n)ddaavai ||10||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਸੰਤਾਲੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੪੭॥੬੪੪੩॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ संतालीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३४७॥६४४३॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau sa(n)taalees charitr samaapatam sat subham sat ||347||6443||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਗੌਰਿਪਾਲ ਇਕ ਸੁਨਾ ਨਰੇਸਾ ॥

गौरिपाल इक सुना नरेसा ॥

gauaripaal ik sunaa naresaa ||

ਮਾਨਤ ਆਨਿ ਸਕਲ ਤਿਹ ਦੇਸਾ ॥

मानत आनि सकल तिह देसा ॥

maanat aan sakal teh dhesaa ||

ਗੌਰਾ ਦੇਈ ਨਾਰਿ ਤਿਹ ਸੋਹੈ ॥

गौरा देई नारि तिह सोहै ॥

gauaraa dheiee naar teh sohai ||

ਗੌਰਾਵਤੀ ਨਗਰ ਤਿਹ ਕੋ ਹੈ ॥੧॥

गौरावती नगर तिह को है ॥१॥

gauaraavatee nagar teh ko hai ||1||

ਤਾ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯਾ ਨੀਚ ਸੇਤੀ ਰਤਿ ॥

ता की तृया नीच सेती रति ॥

taa kee tirayaa neech setee rat ||

ਭਲੀ ਬੁਰੀ ਜਾਨਤ ਨ ਮੂੜ ਮਤਿ ॥

भली बुरी जानत न मूड़ मति ॥

bhalee buree jaanat na mooR mat ||

ਇਕ ਦਿਨ ਭੇਦ ਭੂਪ ਲਖਿ ਲਯੋ ॥

इक दिन भेद भूप लखि लयो ॥

eik dhin bhedh bhoop lakh layo ||

ਤ੍ਰਾਸਿਤ ਜਾਰੁ ਤੁਰਤੁ ਭਜਿ ਗਯੋ ॥੨॥

त्रासित जारु तुरतु भजि गयो ॥२॥

traasit jaar turat bhaj gayo ||2||

ਗੌਰਾ ਦੇ ਇਕ ਚਰਿਤ ਬਨਾਯੋ ॥

गौरा दे इक चरित बनायो ॥

gauaraa dhe ik charit banaayo ||

ਲਿਖਾ ਏਕ ਲਿਖਿ ਤਹਾ ਪਠਾਯੋ ॥

लिखा एक लिखि तहा पठायो ॥

likhaa ek likh tahaa paThaayo ||

ਇਕ ਰਾਜਾ ਕੀ ਜਾਨ ਸੁਰੀਤਾ ॥

इक राजा की जान सुरीता ॥

eik raajaa kee jaan sureetaa ||

ਸੋ ਤਾ ਕੌ ਠਹਰਾਯੋ ਮੀਤਾ ॥੩॥

सो ता कौ ठहरायो मीता ॥३॥

so taa kau Thaharaayo meetaa ||3||

ਤਿਸੁ ਮੁਖ ਤੇ ਲਿਖਿ ਲਿਖਾ ਪਠਾਈ ॥

तिसु मुख ते लिखि लिखा पठाई ॥

tis mukh te likh likhaa paThaiee ||

ਜਹਾ ਹੁਤੇ ਅਪਨੇ ਸੁਖਦਾਈ ॥

जहा हुते अपने सुखदाई ॥

jahaa hute apane sukhadhaiee ||

ਕੋ ਦਿਨ ਰਮਤ ਈਹਾ ਤੇ ਰਹਨਾ ॥

को दिन रमत ईहा ते रहना ॥

ko dhin ramat ieehaa te rahanaa ||

ਦੈ ਕਰਿ ਪਠਿਵਹੁ ਹਮਰਾ ਲਹਨਾ ॥੪॥

दै करि पठिवहु हमरा लहना ॥४॥

dhai kar paThivahu hamaraa lahanaa ||4||

ਸੋ ਪਤ੍ਰੀ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਕਰ ਆਈ ॥

सो पत्री नृप के कर आई ॥

so patree nirap ke kar aaiee ||

ਜਾਨੀ ਮੋਰਿ ਸੁਰੀਤਿ ਪਠਾਈ ॥

जानी मोरि सुरीति पठाई ॥

jaanee mor sureet paThaiee ||

ਜੜ ਨਿਜੁ ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਭੇਦ ਨ ਪਾਯੋ ॥

जड़ निजु तृय को भेद न पायो ॥

jaR nij tiray ko bhedh na paayo ||

ਨੇਹ ਤ੍ਯਾਗ ਤਿਹ ਸਾਥ ਗਵਾਯੋ ॥੫॥

नेह त्याग तिह साथ गवायो ॥५॥

neh tayaag teh saath gavaayo ||5||

ਸੁਘਰ ਹੁਤੌ ਤੌ ਭੇਵ ਪਛਾਨਤ ॥

सुघर हुतौ तौ भेव पछानत ॥

sughar hutau tau bhev pachhaanat ||

ਤ੍ਰਿਯ ਕੀ ਘਾਤ ਸਤਿ ਕਰਿ ਜਾਨਤ ॥

तृय की घात सति करि जानत ॥

tiray kee ghaat sat kar jaanat ||

ਮੂੜ ਰਾਵ ਕਛੁ ਕ੍ਰਿਯਾ ਨ ਜਾਨੀ ॥

मूड़ राव कछु कृया न जानी ॥

mooR raav kachh kirayaa na jaanee ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਮੂੰਡ ਮੂੰਡਿ ਗੀ ਰਾਨੀ ॥੬॥

इह बिधि मूँड मूँडि गी रानी ॥६॥

eeh bidh moo(n)dd moo(n)dd gee raanee ||6||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਅਠਤਾਲੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੪੮॥੬੪੪੯॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ अठतालीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३४८॥६४४९॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau aThataalees charitr samaapatam sat subham sat ||348||6449||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨੁ ਰਾਜਾ ਇਕ ਕਥਾ ਪ੍ਰਕਾਸੌ ॥

सुनु राजा इक कथा प्रकासौ ॥

sun raajaa ik kathaa prakaasau ||

ਤੁਮਰੇ ਜਿਯ ਕਾ ਭਰਮ ਬਿਨਾਸੌ ॥

तुमरे जिय का भरम बिनासौ ॥

tumare jiy kaa bharam binaasau ||

ਉਗ੍ਰਦਤ ਇਕ ਸੁਨਿਯਤ ਰਾਜਾ ॥

उग्रदत इक सुनियत राजा ॥

augradhat ik suniyat raajaa ||

ਉਗ੍ਰਾਵਤੀ ਨਗਰ ਜਿਹ ਛਾਜਾ ॥੧॥

उग्रावती नगर जिह छाजा ॥१॥

augraavatee nagar jeh chhaajaa ||1||

ਉਗ੍ਰ ਦੇਇ ਤਿਹ ਧਾਮ ਦੁਲਾਰੀ ॥

उग्र देइ तिह धाम दुलारी ॥

augr dhei teh dhaam dhulaaree ||

ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਿਸਨ ਸਿਵ ਤਿਹੂੰ ਸਵਾਰੀ ॥

ब्रहमा बिसन सिव तिहूँ सवारी ॥

brahamaa bisan siv tihoo(n) savaaree ||

ਅਵਰਿ ਨ ਅਸਿ ਕੋਈ ਨਾਰਿ ਬਨਾਈ ॥

अवरि न असि कोई नारि बनाई ॥

avar na as koiee naar banaiee ||

ਜੈਸੀ ਯਹ ਰਾਜਾ ਕੀ ਜਾਈ ॥੨॥

जैसी यह राजा की जाई ॥२॥

jaisee yeh raajaa kee jaiee ||2||

ਅਜਬ ਰਾਇ ਇਕ ਤਹ ਖਤਿਰੇਟਾ ॥

अजब राइ इक तह खतिरेटा ॥

ajab rai ik teh khatireTaa ||

ਇਸਕ ਮੁਸਕ ਕੇ ਸਾਥ ਲਪੇਟਾ ॥

इसक मुसक के साथ लपेटा ॥

eisak musak ke saath lapeTaa ||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਜਬ ਤਿਹ ਲਖਿ ਪਾਯੋ ॥

राज सुता जब तिह लखि पायो ॥

raaj sutaa jab teh lakh paayo ||

ਪਠੈ ਸਹਚਰੀ ਪਕਰਿ ਮੰਗਾਯੋ ॥੩॥

पठै सहचरी पकरि मंगायो ॥३॥

paThai sahacharee pakar ma(n)gaayo ||3||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਮਾਨਾ ਤਿਹ ਸੰਗਾ ॥

काम भोग माना तिह संगा ॥

kaam bhog maanaa teh sa(n)gaa ||

ਲਪਟਿ ਲਪਟਿ ਤਾ ਕੇ ਤਰ ਅੰਗਾ ॥

लपटि लपटि ता के तर अंगा ॥

lapaT lapaT taa ke tar a(n)gaa ||

ਇਕ ਛਿਨ ਛੈਲ ਨ ਛੋਰਾ ਭਾਵੈ ॥

इक छिन छैल न छोरा भावै ॥

eik chhin chhail na chhoraa bhaavai ||

ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਤੇ ਅਧਿਕ ਡਰਾਵੈ ॥੪॥

मात पिता ते अधिक डरावै ॥४॥

maat pitaa te adhik ddaraavai ||4||

ਇਕ ਦਿਨ ਕਰੀ ਸਭਨ ਮਿਜਮਾਨੀ ॥

इक दिन करी सभन मिजमानी ॥

eik dhin karee sabhan mijamaanee ||

ਸੰਬਲ ਖਾਰ ਡਾਰਿ ਕਰਿ ਸ੍ਯਾਨੀ ॥

संबल खार डारि करि स्यानी ॥

sa(n)bal khaar ddaar kar sayaanee ||

ਰਾਜਾ ਰਾਨੀ ਸਹਿਤ ਬੁਲਾਏ ॥

राजा रानी सहित बुलाए ॥

raajaa raanee sahit bulaae ||

ਦੇ ਦੋਊ ਬਿਖਿ ਸ੍ਵਰਗ ਪਠਾਏ ॥੫॥

दे दोऊ बिखि स्वरग पठाए ॥५॥

dhe dhouoo bikh savairag paThaae ||5||

ਆਪੁ ਸਭਨ ਪ੍ਰਤਿ ਐਸ ਉਚਾਰਾ ॥

आपु सभन प्रति ऐस उचारा ॥

aap sabhan prat aais uchaaraa ||

ਬਰ ਦੀਨਾ ਮੁਹਿ ਕਹ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾਰਾ ॥

बर दीना मुहि कह तृपुरारा ॥

bar dheenaa muh keh tirapuraaraa ||

ਰਾਨੀ ਸਹਿਤ ਨਰਾਧਿਪ ਘਾਏ ॥

रानी सहित नराधिप घाए ॥

raanee sahit naraadhip ghaae ||

ਮੁਰ ਨਰ ਕੇ ਸਭ ਅੰਗ ਬਨਾਏ ॥੬॥

मुर नर के सभ अंग बनाए ॥६॥

mur nar ke sabh a(n)g banaae ||6||

ਅਧਿਕ ਮਯਾ ਮੋ ਪਰ ਸਿਵ ਕੀਨੀ ॥

अधिक मया मो पर सिव कीनी ॥

adhik mayaa mo par siv keenee ||

ਰਾਜ ਸਮਗ੍ਰੀ ਸਭ ਮੁਹਿ ਦੀਨੀ ॥

राज समग्री सभ मुहि दीनी ॥

raaj samagree sabh muh dheenee ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਕਾਹੂ ਪਾਯੋ ॥

भेद अभेद न काहू पायो ॥

bhedh abhedh na kaahoo paayo ||

ਸੀਸ ਸੁਤਾ ਕੇ ਛਤ੍ਰ ਫਿਰਾਯੋ ॥੭॥

सीस सुता के छत्र फिरायो ॥७॥

sees sutaa ke chhatr firaayo ||7||

ਕਿਤਕ ਦਿਵਸ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਤਾਈ ॥

कितक दिवस इह भाति बिताई ॥

kitak dhivas ieh bhaat bitaiee ||

ਰੋਮ ਮਿਤ੍ਰ ਕੇ ਦੂਰ ਕਰਾਈ ॥

रोम मित्र के दूर कराई ॥

rom mitr ke dhoor karaiee ||

ਤ੍ਰਿਯ ਕੇ ਬਸਤ੍ਰ ਸਗਲ ਦੈ ਵਾ ਕੌ ॥

तृय के बसत्र सगल दै वा कौ ॥

tiray ke basatr sagal dhai vaa kau ||

ਬਰ ਆਨ੍ਰਯੋ ਇਸਤ੍ਰੀ ਕਰਿ ਤਾ ਕੌ ॥੮॥

बर आन्रयो इसत्री करि ता कौ ॥८॥

bar aanrayo isatree kar taa kau ||8||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਹਨਿ ਪੁਰਖ ਬਨ ਬਰਿਯੋ ਮਿਤ੍ਰ ਤ੍ਰਿਯ ਸੋਇ ॥

मात पिता हनि पुरख बन बरियो मित्र तृय सोइ ॥

maat pitaa han purakh ban bariyo mitr tiray soi ||

ਰਾਜ ਕਰਾ ਇਹ ਛਲ ਭਏ ਭੇਦ ਨ ਪਾਵਤ ਕੋਇ ॥੯॥

राज करा इह छल भए भेद न पावत कोइ ॥९॥

raaj karaa ieh chhal bhe bhedh na paavat koi ||9||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਉਨਚਾਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੪੯॥੬੪੫੮॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ उनचास चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३४९॥६४५८॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau unachaas charitr samaapatam sat subham sat ||349||6458||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਜਨਾਵਤੀ ਨਗਰ ਇਕ ਪੂਰਬ ॥

सुजनावती नगर इक पूरब ॥

sujanaavatee nagar ik poorab ||

ਸਭ ਸਹਿਰਨ ਤੇ ਹੁਤੋ ਅਪੂਰਬ ॥

सभ सहिरन ते हुतो अपूरब ॥

sabh sahiran te huto apoorab ||

ਸਿੰਘ ਸੁਜਾਨ ਤਹਾ ਕੋ ਰਾਜਾ ॥

सिंघ सुजान तहा को राजा ॥

si(n)gh sujaan tahaa ko raajaa ||

ਜਿਹ ਸਮ ਬਿਧ ਨੈ ਔਰ ਨ ਸਾਜਾ ॥੧॥

जिह सम बिध नै और न साजा ॥१॥

jeh sam bidh nai aauar na saajaa ||1||

ਸ੍ਰੀ ਨਵਜੋਬਨ ਦੇ ਤਿਹ ਨਾਰੀ ॥

स्री नवजोबन दे तिह नारी ॥

sree navajoban dhe teh naaree ||

ਘੜੀ ਨ ਜਿਹ ਸੀ ਬ੍ਰਹਮ ਕੁਮਾਰੀ ॥

घड़ी न जिह सी ब्रहम कुमारी ॥

ghaRee na jeh see braham kumaaree ||

ਜੋ ਅਬਲਾ ਤਿਹ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰੈ ॥

जो अबला तिह रूप निहारै ॥

jo abalaa teh roop nihaarai ||

ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰੈ ॥੨॥

मन क्रम बच इह भाति उचारै ॥२॥

man kram bach ieh bhaat uchaarai ||2||

ਇੰਦ੍ਰ ਧਾਮ ਹੈ ਐਸ ਨ ਨਾਰੀ ॥

इंद्र धाम है ऐस न नारी ॥

ei(n)dhr dhaam hai aais na naaree ||

ਜੈਸੀ ਨ੍ਰਿਪ ਕੀ ਨਾਰਿ ਨਿਹਾਰੀ ॥

जैसी नृप की नारि निहारी ॥

jaisee nirap kee naar nihaaree ||

ਅਸ ਸੁੰਦਰ ਇਕ ਸਾਹ ਸਪੂਤਾ ॥

अस सुँदर इक साह सपूता ॥

as su(n)dhar ik saeh sapootaa ||

ਜਿਹ ਲਖਿ ਪ੍ਰਭਾ ਲਜਤ ਪੁਰਹੂਤਾ ॥੩॥

जिह लखि प्रभा लजत पुरहूता ॥३॥

jeh lakh prabhaa lajat purahootaa ||3||

ਯਹ ਧੁਨਿ ਪਰੀ ਤਰੁਨਿ ਕੇ ਕਾਨਨ ॥

यह धुनि परी तरुनि के कानन ॥

yeh dhun paree tarun ke kaanan ||

ਤਬ ਤੇ ਲਗੀ ਚਟਪਟੀ ਭਾਮਨਿ ॥

तब ते लगी चटपटी भामनि ॥

tab te lagee chaTapaTee bhaaman ||

ਜਤਨ ਕਵਨ ਮੈ ਆਜੁ ਸੁ ਧਾਰੂੰ ॥

जतन कवन मै आजु सु धारूँ ॥

jatan kavan mai aaju su dhaaroo(n) ||

ਉਹਿ ਸੁੰਦਰ ਕਹ ਨੈਨ ਨਿਹਾਰੂੰ ॥੪॥

उहि सुँदर कह नैन निहारूँ ॥४॥

auh su(n)dhar keh nain nihaaroo(n) ||4||

ਨਗਰ ਢੰਢੋਰਾ ਨਾਰਿ ਫਿਰਾਯੋ ॥

नगर ढंढोरा नारि फिरायो ॥

nagar dda(n)ddoraa naar firaayo ||

ਸਭਹਿਨ ਕਹ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੁਨਾਯੋ ॥

सभहिन कह इह भाति सुनायो ॥

sabhahin keh ieh bhaat sunaayo ||

ਊਚ ਨੀਚ ਕੋਈ ਰਹੈ ਨ ਪਾਵੈ ॥

ऊच नीच कोई रहै न पावै ॥

uooch neech koiee rahai na paavai ||

ਪ੍ਰਾਤਕਾਲ ਭੋਜਨ ਸਭ ਖਾਵੈ ॥੫॥

प्रातकाल भोजन सभ खावै ॥५॥

praatakaal bhojan sabh khaavai ||5||

ਰਾਜਹਿ ਬਾਤ ਕਛੂ ਨਹਿ ਜਾਨੀ ॥

राजहि बात कछू नहि जानी ॥

raajeh baat kachhoo neh jaanee ||

ਨਿਵਤਾ ਦਿਯੋ ਲਖਿਯੋ ਤ੍ਰਿਯ ਮਾਨੀ ॥

निवता दियो लखियो तृय मानी ॥

nivataa dhiyo lakhiyo tiray maanee ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਪਕਵਾਨ ਪਕਾਏ ॥

भाति भाति पकवान पकाए ॥

bhaat bhaat pakavaan pakaae ||

ਊਚ ਨੀਚ ਸਭ ਨਿਵਤਿ ਬੁਲਾਏ ॥੬॥

ऊच नीच सभ निवति बुलाए ॥६॥

uooch neech sabh nivat bulaae ||6||

ਭੋਜਨ ਖਾਨ ਜਨਾਵਹਿ ਬਿਗਸਹਿ ॥

भोजन खान जनावहि बिगसहि ॥

bhojan khaan janaaveh bigaseh ||

ਤ੍ਰਿਯ ਕੀ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਤਰੇ ਹ੍ਵੈ ਨਿਕਸਹਿ ॥

तृय की दृसटि तरे ह्वै निकसहि ॥

tiray kee dhirasaT tare havai nikaseh ||

ਐਂਠੀ ਰਾਇ ਜਬਾਯੋ ਤਹਾ ॥

ऐंठी राइ जबायो तहा ॥

aai(n)Thee rai jabaayo tahaa ||

ਬੈਠਿ ਝਰੋਖੇ ਰਾਨੀ ਜਹਾ ॥੭॥

बैठि झरोखे रानी जहा ॥७॥

baiTh jharokhe raanee jahaa ||7||

ਰਾਨੀ ਨਿਰਖਿ ਚੀਨ ਤਿਹ ਗਈ ॥

रानी निरखि चीन तिह गई ॥

raanee nirakh cheen teh giee ||

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਤਾਹਿ ਸਰਾਹਤ ਭਈ ॥

बहु बिधि ताहि सराहत भई ॥

bahu bidh taeh saraahat bhiee ||

ਧੰਨਿ ਧੰਨਿ ਮੁਖ ਤੇ ਬਹੁਰਿ ਉਚਾਰਾ ॥

धंनि धंनि मुख ते बहुरि उचारा ॥

dha(n)n dha(n)n mukh te bahur uchaaraa ||

ਜਿਨ ਕਰਤੈ ਇਹ ਕੁਅਰ ਸਵਾਰਾ ॥੮॥

जिन करतै इह कुअर सवारा ॥८॥

jin karatai ieh kuar savaaraa ||8||

ਲੀਨਾ ਸਖੀ ਪਠਾਇ ਤਿਸੈ ਘਰਿ ॥

लीना सखी पठाइ तिसै घरि ॥

leenaa sakhee paThai tisai ghar ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਕਿਯ ਲਪਟਿ ਲਪਟਿ ਕਰਿ ॥

काम भोग किय लपटि लपटि करि ॥

kaam bhog kiy lapaT lapaT kar ||

ਏਕ ਤਰੁਨ ਅਰੁ ਭਾਗ ਚੜਾਈ ॥

एक तरुन अरु भाग चड़ाई ॥

ek tarun ar bhaag chaRaiee ||

ਚਾਰ ਪਹਰਿ ਨਿਸਿ ਨਾਰਿ ਬਜਾਈ ॥੯॥

चार पहरि निसि नारि बजाई ॥९॥

chaar pahar nis naar bajaiee ||9||

ਐਂਠੀ ਸੌ ਬਧਿ ਗਯੋ ਸਨੇਹਾ ॥

ऐंठी सौ बधि गयो सनेहा ॥

aai(n)Thee sau badh gayo sanehaa ||

ਜੋ ਮੁਹਿ ਕਹੇ ਨ ਆਵਤ ਨੇਹਾ ॥

जो मुहि कहे न आवत नेहा ॥

jo muh kahe na aavat nehaa ||

ਭੇਦ ਸਿਖੈ ਤਿਹ ਧਾਮ ਪਠਾਯੋ ॥

भेद सिखै तिह धाम पठायो ॥

bhedh sikhai teh dhaam paThaayo ||

ਆਧੀ ਰੈਨਿ ਨਰੇਸਹਿ ਘਾਯੋ ॥੧੦॥

आधी रैनि नरेसहि घायो ॥१०॥

aadhee rain nareseh ghaayo ||10||

ਪ੍ਰਾਤਿ ਚਲੀ ਜਰਬੇ ਕੇ ਕਾਜਾ ॥

प्राति चली जरबे के काजा ॥

praat chalee jarabe ke kaajaa ||

ਦਰਬੁ ਲੁਟਾਵਤ ਨਾਰਿ ਨ੍ਰਿਲਾਜਾ ॥

दरबु लुटावत नारि नृलाजा ॥

dharab luTaavat naar niralaajaa ||

ਦ੍ਰਿਸਟ ਬੰਧੁ ਸਭ ਕੀ ਅਸਿ ਕਰੀ ॥

दृसट बंधु सभ की असि करी ॥

dhirasaT ba(n)dh sabh kee as karee ||

ਸਭਹੂੰ ਲਖਾ ਅਬਲਾ ਜਰਿ ਮਰੀ ॥੧੧॥

सभहूँ लखा अबला जरि मरी ॥११॥

sabhahoo(n) lakhaa abalaa jar maree ||11||

ਨਿਕਸਿ ਜਾਰਿ ਸੰਗ ਆਪੁ ਸਿਧਾਰੀ ॥

निकसि जारि संग आपु सिधारी ॥

nikas jaar sa(n)g aap sidhaaree ||

ਭੇਦ ਨ ਲਖੈ ਪੁਰਖ ਅਰੁ ਨਾਰੀ ॥

भेद न लखै पुरख अरु नारी ॥

bhedh na lakhai purakh ar naaree ||

ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਬੰਦ ਕਰਤ ਅਸ ਭਈ ॥

दृसटि बंद करत अस भई ॥

dhirasaT ba(n)dh karat as bhiee ||

ਮੂੰਡਿ ਮੂੰਡਿ ਸਭਹਿਨ ਕੋ ਗਈ ॥੧੨॥

मूँडि मूँडि सभहिन को गई ॥१२॥

moo(n)dd moo(n)dd sabhahin ko giee ||12||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਪਚਾਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੫੦॥੬੪੭੦॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ पचासवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३५०॥६४७०॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau pachaasavo charitr samaapatam sat subham sat ||350||6470||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨੋ ਭੂਪ ਇਕ ਕਹੌ ਕਹਾਨੀ ॥

सुनो भूप इक कहौ कहानी ॥

suno bhoop ik kahau kahaanee ||

ਕਿਨਹੂੰ ਸੁਨੀ ਨ ਆਗੇ ਜਾਨੀ ॥

किनहूँ सुनी न आगे जानी ॥

kinahoo(n) sunee na aage jaanee ||

ਭੂਪ ਸੁ ਬਸਤ੍ਰ ਸੈਨ ਇਕ ਸੋਹੈ ॥

भूप सु बसत्र सैन इक सोहै ॥

bhoop su basatr sain ik sohai ||

ਤਾ ਕੇ ਸਮ ਨ ਨਰਾਧਿਪ ਕੋ ਹੈ ॥੧॥

ता के सम न नराधिप को है ॥१॥

taa ke sam na naraadhip ko hai ||1||

ਧਾਮ ਸੁ ਬਸਤ੍ਰ ਮਤੀ ਤਿਹ ਨਾਰੀ ॥

धाम सु बसत्र मती तिह नारी ॥

dhaam su basatr matee teh naaree ||

ਬਸਤ੍ਰਾਵਤੀ ਨਗਰ ਉਜਿਯਾਰੀ ॥

बसत्रावती नगर उजियारी ॥

basatraavatee nagar ujiyaaree ||

ਅਵਲ ਚੰਦ ਤਿਹ ਠਾ ਇਕ ਰਾਵਤ ॥

अवल चंद तिह ठा इक रावत ॥

aval cha(n)dh teh Thaa ik raavat ||

ਰਾਨੀ ਸੁਨਾ ਏਕ ਦਿਨ ਗਾਵਤ ॥੨॥

रानी सुना एक दिन गावत ॥२॥

raanee sunaa ek dhin gaavat ||2||

ਬਧਿ ਗਯੋ ਤਾ ਸੌ ਐਸ ਸਨੇਹਾ ॥

बधि गयो ता सौ ऐस सनेहा ॥

badh gayo taa sau aais sanehaa ||

ਜਸ ਸਾਵਨ ਕੋ ਬਰਸਤ ਮੇਹਾ ॥

जस सावन को बरसत मेहा ॥

jas saavan ko barasat mehaa ||

ਏਕ ਜਤਨ ਤਿਨ ਨਾਰਿ ਬਨਾਯੋ ॥

एक जतन तिन नारि बनायो ॥

ek jatan tin naar banaayo ||

ਪਠੈ ਸਖੀ ਤਿਹ ਬੋਲਿ ਪਠਾਯੋ ॥੩॥

पठै सखी तिह बोलि पठायो ॥३॥

paThai sakhee teh bol paThaayo ||3||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਤਾ ਸੌ ਦ੍ਰਿੜ ਕੀਨਾ ॥

काम भोग ता सौ दृड़ कीना ॥

kaam bhog taa sau dhiraR keenaa ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਪਿਯ ਕੋ ਰਸ ਲੀਨਾ ॥

भाति भाति पिय को रस लीना ॥

bhaat bhaat piy ko ras leenaa ||

ਰਾਜ ਪਾਟ ਸਭ ਹੀ ਸੁ ਬਿਸਾਰਿਯੋ ॥

राज पाट सभ ही सु बिसारियो ॥

raaj paaT sabh hee su bisaariyo ||

ਤਾ ਕੇ ਹਾਥ ਬੇਚਿ ਜੀਯ ਡਾਰਿਯੋ ॥੪॥

ता के हाथ बेचि जीय डारियो ॥४॥

taa ke haath bech jeey ddaariyo ||4||

ਸਭ ਅਤੀਤ ਗ੍ਰਿਹਿ ਨਿਵਤਿ ਪਠਾਏ ॥

सभ अतीत गृहि निवति पठाए ॥

sabh ateet gireh nivat paThaae ||

ਬਸਤ੍ਰ ਭਗੌਹੈ ਤਿਸ ਪਹਿਰਾਏ ॥

बसत्र भगौहै तिस पहिराए ॥

basatr bhagauahai tis pahiraae ||

ਆਪਹੁ ਬਸਤ੍ਰ ਭਗੌਹੇ ਧਰਿ ਕੈ ॥

आपहु बसत्र भगौहे धरि कै ॥

aapahu basatr bhagauahe dhar kai ||

ਜਾਤ ਭਈ ਤਿਹ ਸਾਥ ਨਿਕਰਿ ਕੈ ॥੫॥

जात भई तिह साथ निकरि कै ॥५॥

jaat bhiee teh saath nikar kai ||5||

ਚੋਬਦਾਰ ਕਿਨਹੂੰ ਨ ਹਟਾਈ ॥

चोबदार किनहूँ न हटाई ॥

chobadhaar kinahoo(n) na haTaiee ||

ਸਭਹਿਨ ਕਰਿ ਜੋਗੀ ਠਹਰਾਈ ॥

सभहिन करि जोगी ठहराई ॥

sabhahin kar jogee Thaharaiee ||

ਜਬ ਵਹੁ ਜਾਤ ਕੋਸ ਬਹੁ ਭਈ ॥

जब वहु जात कोस बहु भई ॥

jab vahu jaat kos bahu bhiee ||

ਤਬ ਰਾਜੈ ਪਾਛੇ ਸੁਧ ਲਈ ॥੬॥

तब राजै पाछे सुध लई ॥६॥

tab raajai paachhe sudh liee ||6||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਇਕ੍ਰਯਾਵਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੫੧॥੬੪੭੬॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ इक्रयावन चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३५१॥६४७६॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau ikrayaavan charitr samaapatam sat subham sat ||351||6476||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਇਸਕ ਤੰਬੋਲ ਸਹਿਰ ਜਹ ਸੋਹੈ ॥

इसक तंबोल सहिर जह सोहै ॥

eisak ta(n)bol sahir jeh sohai ||

ਇਸਕ ਤੰਬੋਲ ਨਰਿਸ ਤਹ ਕੋ ਹੈ ॥

इसक तंबोल नरिस तह को है ॥

eisak ta(n)bol naris teh ko hai ||

ਇਸਕਪੇਚ ਦੇ ਤਾ ਕੀ ਰਾਨੀ ॥

इसकपेच दे ता की रानी ॥

eisakapech dhe taa kee raanee ||

ਸੁੰਦਰਿ ਦੇਸ ਦੇਸ ਮਹਿ ਜਾਨੀ ॥੧॥

सुँदरि देस देस महि जानी ॥१॥

su(n)dhar dhes dhes meh jaanee ||1||

ਕਾਜੀ ਬਸਤ ਏਕ ਤਹ ਭਾਰੋ ॥

काजी बसत एक तह भारो ॥

kaajee basat ek teh bhaaro ||

ਆਰਫ ਦੀਨ ਨਾਮ ਉਜਿਯਾਰੋ ॥

आरफ दीन नाम उजियारो ॥

aaraf dheen naam ujiyaaro ||

ਸੁਤਾ ਜੇਬਤੁਲ ਨਿਸਾ ਤਵਨ ਕੀ ॥

सुता जेबतुल निसा तवन की ॥

sutaa jebatul nisaa tavan kee ||

ਸਸਿ ਕੀ ਸੀ ਦੁਤਿ ਲਗਤ ਜਵਨ ਕੀ ॥੨॥

ससि की सी दुति लगत जवन की ॥२॥

sas kee see dhut lagat javan kee ||2||

ਤਹ ਗੁਲਜਾਰ ਰਾਇ ਇਕ ਨਾਮਾ ॥

तह गुलजार राइ इक नामा ॥

teh gulajaar rai ik naamaa ||

ਥਕਿਤ ਰਹਤ ਨਿਰਖਤ ਜਿਹ ਬਾਮਾ ॥

थकित रहत निरखत जिह बामा ॥

thakit rahat nirakhat jeh baamaa ||

ਸੋ ਕਾਜੀ ਕੀ ਸੁਤਾ ਨਿਹਾਰਾ ॥

सो काजी की सुता निहारा ॥

so kaajee kee sutaa nihaaraa ||

ਮਦਨ ਬਾਨ ਤਹ ਤਾਹਿ ਪ੍ਰਹਾਰਾ ॥੩॥

मदन बान तह ताहि प्रहारा ॥३॥

madhan baan teh taeh prahaaraa ||3||

ਹਿਤੂ ਜਾਨਿ ਇਕ ਸਖੀ ਬੁਲਾਈ ॥

हितू जानि इक सखी बुलाई ॥

hitoo jaan ik sakhee bulaiee ||

ਤਾ ਕਹ ਕਹਾ ਭੇਦ ਸਮਝਾਈ ॥

ता कह कहा भेद समझाई ॥

taa keh kahaa bhedh samajhaiee ||

ਜੌ ਤਾ ਕਹ ਤੈ ਮੋਹਿ ਮਿਲਾਵੈਂ ॥

जौ ता कह तै मोहि मिलावैं ॥

jau taa keh tai moh milaavai(n) ||

ਮੁਖ ਮਾਗੈ ਸੋਈ ਬਰੁ ਪਾਵੈਂ ॥੪॥

मुख मागै सोई बरु पावैं ॥४॥

mukh maagai soiee bar paavai(n) ||4||

ਸਖੀ ਗਈ ਤਬ ਹੀ ਤਾ ਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ॥

सखी गई तब ही ता के प्रति ॥

sakhee giee tab hee taa ke prat ||

ਆਨਿ ਮਿਲਾਇ ਦਯੌ ਤਿਨ ਸੁਭ ਮਤਿ ॥

आनि मिलाइ दयौ तिन सुभ मति ॥

aan milai dhayau tin subh mat ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਦੁਹੂੰ ਕਰੇ ਬਿਲਾਸਾ ॥

भाति भाति दुहूँ करे बिलासा ॥

bhaat bhaat dhuhoo(n) kare bilaasaa ||

ਤਜਿ ਕਰਿ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਕੋ ਤ੍ਰਾਸਾ ॥੫॥

तजि करि मात पिता को त्रासा ॥५॥

taj kar maat pitaa ko traasaa ||5||

ਅਸ ਗੀ ਅਟਕਿ ਤਵਨ ਪਰ ਤਰੁਨੀ ॥

अस गी अटकि तवन पर तरुनी ॥

as gee aTak tavan par tarunee ||

ਜੋਰਿ ਨ ਸਕਤ ਪਲਕ ਸੌ ਬਰਨੀ ॥

जोरि न सकत पलक सौ बरनी ॥

jor na sakat palak sau baranee ||

ਰੈਨਿ ਦਿਵਸ ਤਿਹ ਪ੍ਰਭਾ ਨਿਹਾਰੈ ॥

रैनि दिवस तिह प्रभा निहारै ॥

rain dhivas teh prabhaa nihaarai ||

ਧੰਨ੍ਯ ਜਨਮ ਕਰਿ ਅਪਨ ਬਿਚਾਰੈ ॥੬॥

धंन्य जनम करि अपन बिचारै ॥६॥

dha(n)nay janam kar apan bichaarai ||6||

ਧੰਨਿ ਧੰਨਿ ਤਵਨ ਦਿਵਸ ਬਡਭਾਗੀ ॥

धंनि धंनि तवन दिवस बडभागी ॥

dha(n)n dha(n)n tavan dhivas baddabhaagee ||

ਜਿਹ ਦਿਨ ਲਗਨ ਤੁਮਾਰੀ ਲਾਗੀ ॥

जिह दिन लगन तुमारी लागी ॥

jeh dhin lagan tumaaree laagee ||

ਅਬ ਕਛੁ ਐਸ ਉਪਾਵ ਬਨੈਯੈ ॥

अब कछु ऐस उपाव बनैयै ॥

ab kachh aais upaav banaiyai ||

ਜਿਹ ਛਲ ਪਿਯ ਕੇ ਸੰਗ ਸਿਧੈਯੈ ॥੭॥

जिह छल पिय के संग सिधैयै ॥७॥

jeh chhal piy ke sa(n)g sidhaiyai ||7||

ਬੋਲਿ ਭੇਦ ਸਭ ਪਿਯਹਿ ਸਿਖਾਯੋ ॥

बोलि भेद सभ पियहि सिखायो ॥

bol bhedh sabh piyeh sikhaayo ||

ਰੋਮਨਾਸ ਤਿਹ ਬਦਨ ਲਗਾਯੋ ॥

रोमनास तिह बदन लगायो ॥

romanaas teh badhan lagaayo ||

ਸਭ ਹੀ ਕੇਸ ਦੂਰ ਕਰਿ ਡਾਰੇ ॥

सभ ही केस दूर करि डारे ॥

sabh hee kes dhoor kar ddaare ||

ਪੁਰਖ ਨਾਰਿ ਨਹਿ ਜਾਤ ਬਿਚਾਰੇ ॥੮॥

पुरख नारि नहि जात बिचारे ॥८॥

purakh naar neh jaat bichaare ||8||

ਸਭ ਤ੍ਰਿਯ ਭੇਸ ਧਰਾ ਪ੍ਰੀਤਮ ਜਬ ॥

सभ तृय भेस धरा प्रीतम जब ॥

sabh tiray bhes dharaa preetam jab ||

ਠਾਢਾ ਭਯੋ ਅਦਾਲਤਿ ਮੈ ਤਬ ॥

ठाढा भयो अदालति मै तब ॥

Thaaddaa bhayo adhaalat mai tab ||

ਕਹਿ ਮੁਰ ਚਿਤ ਕਾਜੀ ਸੁਤ ਲੀਨਾ ॥

कहि मुर चित काजी सुत लीना ॥

keh mur chit kaajee sut leenaa ||

ਮੈ ਚਾਹਤ ਤਾ ਕੌ ਪਤਿ ਕੀਨਾ ॥੯॥

मै चाहत ता कौ पति कीना ॥९॥

mai chaahat taa kau pat keenaa ||9||

ਕਾਜੀ ਕਾਢਿ ਕਿਤਾਬ ਨਿਹਾਰੀ ॥

काजी काढि किताब निहारी ॥

kaajee kaadd kitaab nihaaree ||

ਦੇਖਿ ਦੇਖਿ ਕਰਿ ਇਹੈ ਉਚਾਰੀ ॥

देखि देखि करि इहै उचारी ॥

dhekh dhekh kar ihai uchaaree ||

ਜੋ ਆਵੈ ਆਪਨ ਹ੍ਵੈ ਰਾਜੀ ॥

जो आवै आपन ह्वै राजी ॥

jo aavai aapan havai raajee ||

ਤਾ ਕਹ ਕਹਿ ਨ ਸਕਤ ਕਛੁ ਕਾਜੀ ॥੧੦॥

ता कह कहि न सकत कछु काजी ॥१०॥

taa keh keh na sakat kachh kaajee ||10||

ਯਹ ਹਮਰੇ ਸੁਤ ਕੀ ਭੀ ਦਾਰਾ ॥

यह हमरे सुत की भी दारा ॥

yeh hamare sut kee bhee dhaaraa ||

ਹਮ ਯਾ ਕੀ ਕਰਿ ਹੈ ਪ੍ਰਤਿਪਾਰਾ ॥

हम या की करि है प्रतिपारा ॥

ham yaa kee kar hai pratipaaraa ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਜੜ ਕਛੂ ਨ ਚੀਨੀ ॥

भेद अभेद जड़ कछू न चीनी ॥

bhedh abhedh jaR kachhoo na cheenee ||

ਨਿਰਖਿਤ ਸਾਹ ਮੁਹਰ ਕਰਿ ਦੀਨੀ ॥੧੧॥

निरखित साह मुहर करि दीनी ॥११॥

nirakhit saeh muhar kar dheenee ||11||

ਮੁਹਰ ਕਰਾਇ ਧਾਮ ਵਹ ਗਯੋ ॥

मुहर कराइ धाम वह गयो ॥

muhar karai dhaam veh gayo ||

ਪੁਰਸ ਭੇਸ ਧਰਿ ਆਵਤ ਭਯੋ ॥

पुरस भेस धरि आवत भयो ॥

puras bhes dhar aavat bhayo ||

ਜਬ ਦਿਨ ਦੁਤਿਯ ਕਚਹਿਰੀ ਲਾਗੀ ॥

जब दिन दुतिय कचहिरी लागी ॥

jab dhin dhutiy kachahiree laagee ||

ਪਾਤਸਾਹ ਬੈਠੇ ਬਡਭਾਗੀ ॥੧੨॥

पातसाह बैठे बडभागी ॥१२॥

paatasaeh baiThe baddabhaagee ||12||

ਕਾਜੀ ਕੋਟਵਾਰ ਥੋ ਜਹਾ ॥

काजी कोटवार थो जहा ॥

kaajee koTavaar tho jahaa ||

ਪੁਰਖ ਭੇਸ ਧਰਿ ਆਯੋ ਤਹਾ ॥

पुरख भेस धरि आयो तहा ॥

purakh bhes dhar aayo tahaa ||

ਸੰਗ ਸੁਤਾ ਕਾਜੀ ਕੀ ਆਨੀ ॥

संग सुता काजी की आनी ॥

sa(n)g sutaa kaajee kee aanee ||

ਸਾਹ ਸੁਨਤ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਖਾਨੀ ॥੧੩॥

साह सुनत इह भाति बखानी ॥१३॥

saeh sunat ieh bhaat bakhaanee ||13||

ਨਿਰਖਹੁ ਕਾਜਿ ਸੁਤਾ ਮੁਹਿ ਬਰਾ ॥

निरखहु काजि सुता मुहि बरा ॥

nirakhahu kaaj sutaa muh baraa ||

ਆਪਹਿ ਰੀਝਿ ਮਦਨਪਤਿ ਕਰਾ ॥

आपहि रीझि मदनपति करा ॥

aapeh reejh madhanapat karaa ||

ਵਹੈ ਮੁਹਰ ਹਜਰਤਿਹਿ ਦਿਖਾਈ ॥

वहै मुहर हजरतिहि दिखाई ॥

vahai muhar hajarateh dhikhaiee ||

ਜੋ ਇਸਤ੍ਰੀ ਹ੍ਵੈ ਆਪੁ ਕਰਾਈ ॥੧੪॥

जो इसत्री ह्वै आपु कराई ॥१४॥

jo isatree havai aap karaiee ||14||

ਨਿਰਖਤ ਮੁਹਰ ਸਭਾ ਸਭ ਹਸੀ ॥

निरखत मुहर सभा सभ हसी ॥

nirakhat muhar sabhaa sabh hasee ||

ਕਾਜਿ ਸੁਤਾ ਮਿਤਵਾ ਗ੍ਰਿਹ ਬਸੀ ॥

काजि सुता मितवा गृह बसी ॥

kaaj sutaa mitavaa gireh basee ||

ਕਾਜੀ ਹੂੰ ਚੁਪ ਹ੍ਵੈ ਕਰਿ ਰਹਾ ॥

काजी हूँ चुप ह्वै करि रहा ॥

kaajee hoo(n) chup havai kar rahaa ||

ਨ੍ਯਾਇ ਕਿਯਾ ਤੈਸਾ ਫਲ ਲਹਾ ॥੧੫॥

न्याइ किया तैसा फल लहा ॥१५॥

nayai kiyaa taisaa fal lahaa ||15||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਇਹ ਛਲ ਸੌ ਕਾਜੀ ਛਲਾ ਬਸੀ ਮਿਤ੍ਰ ਕੇ ਧਾਮ ॥

इह छल सौ काजी छला बसी मित्र के धाम ॥

eeh chhal sau kaajee chhalaa basee mitr ke dhaam ||

ਲਖਨ ਚਰਿਤ ਚਤੁਰਾਨ ਕੋ ਹੈ ਨ ਕਿਸੀ ਕੋ ਕਾਮ ॥੧੬॥

लखन चरित चतुरान को है न किसी को काम ॥१६॥

lakhan charit chaturaan ko hai na kisee ko kaam ||16||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਬਾਵਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੫੨॥੬੪੯੨॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ बावन चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३५२॥६४९२॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau baavan charitr samaapatam sat subham sat ||352||6492||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨਹੁ ਰਾਜ ਇਕ ਕਥਾ ਉਚਾਰੋ ॥

सुनहु राज इक कथा उचारो ॥

sunahu raaj ik kathaa uchaaro ||

ਜਿਯ ਤੁਮਰੇ ਕੋ ਭਰਮ ਨਿਵਾਰੋ ॥

जिय तुमरे को भरम निवारो ॥

jiy tumare ko bharam nivaaro ||

ਬਿਸਨਾਵਤੀ ਨਗਰ ਇਕ ਦਛਿਨ ॥

बिसनावती नगर इक दछिन ॥

bisanaavatee nagar ik dhachhin ||

ਬਿਸਨ ਚੰਦ ਤਹ ਭੂਪ ਬਿਚਛਨ ॥੧॥

बिसन चंद तह भूप बिचछन ॥१॥

bisan cha(n)dh teh bhoop bichachhan ||1||

ਉਗ੍ਰ ਸਿੰਘ ਤਹ ਸਾਹੁ ਭਨਿਜੈ ॥

उग्र सिंघ तह साहु भनिजै ॥

augr si(n)gh teh saahu bhanijai ||

ਕਵਨ ਭੂਪ ਪਟਤਰ ਤਿਹ ਦਿਜੈ ॥

कवन भूप पटतर तिह दिजै ॥

kavan bhoop paTatar teh dhijai ||

ਸ੍ਰੀ ਰਨਝੂਮਕ ਦੇ ਤਿਹਾ ਬਾਲਾ ॥

स्री रनझूमक दे तिहा बाला ॥

sree ranajhoomak dhe tihaa baalaa ||

ਚੰਦ੍ਰ ਲਯੋ ਜਾ ਤੇ ਉਜਿਯਾਲਾ ॥੨॥

चंद्र लयो जा ते उजियाला ॥२॥

cha(n)dhr layo jaa te ujiyaalaa ||2||

ਸੁੰਭ ਕਰਨ ਕਹ ਹੁਤੀ ਬਿਵਾਹੀ ॥

सुँभ करन कह हुती बिवाही ॥

su(n)bh karan keh hutee bivaahee ||

ਸੋ ਦਿਨ ਏਕ ਨਿਰਖ ਨ੍ਰਿਪ ਚਾਹੀ ॥

सो दिन एक निरख नृप चाही ॥

so dhin ek nirakh nirap chaahee ||

ਜਤਨ ਥਕਿਯੋ ਕਰਿ ਹਾਥ ਨ ਆਈ ॥

जतन थकियो करि हाथ न आई ॥

jatan thakiyo kar haath na aaiee ||

ਕੋਪ ਬਢਾ ਅਤਿ ਹੀ ਨਰ ਰਾਈ ॥੩॥

कोप बढा अति ही नर राई ॥३॥

kop baddaa at hee nar raiee ||3||

ਦੇਖਹੁ ਇਹੁ ਅਬਲਾ ਕਾ ਹੀਯਾ ॥

देखहु इहु अबला का हीया ॥

dhekhahu ih abalaa kaa heeyaa ||

ਜਿਹ ਕਾਰਨ ਹਮ ਅਸ ਛਲ ਕੀਯਾ ॥

जिह कारन हम अस छल कीया ॥

jeh kaaran ham as chhal keeyaa ||

ਰੰਕ ਛੋਰਿ ਕਰਿ ਰਾਵ ਨ ਭਾਯੋ ॥

रंक छोरि करि राव न भायो ॥

ra(n)k chhor kar raav na bhaayo ||

ਬਹੁ ਭ੍ਰਿਤਨ ਕਹ ਤਹਾ ਪਠਾਯੋ ॥੪॥

बहु भृतन कह तहा पठायो ॥४॥

bahu bhiratan keh tahaa paThaayo ||4||

ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਚਾਕਰ ਤਹ ਗਏ ॥

सुनत बचन चाकर तह गए ॥

sunat bachan chaakar teh ge ||

ਘੇਰ ਲੇਤ ਤਾ ਕੋ ਘਰ ਭਏ ॥

घेर लेत ता को घर भए ॥

gher let taa ko ghar bhe ||

ਤਾ ਕੇ ਪਤਿ ਕਹ ਹਨਾ ਰਿਸਾਈ ॥

ता के पति कह हना रिसाई ॥

taa ke pat keh hanaa risaiee ||

ਭਾਜਿ ਗਈ ਤ੍ਰਿਯ ਹਾਥ ਨ ਆਈ ॥੫॥

भाजि गई तृय हाथ न आई ॥५॥

bhaaj giee tiray haath na aaiee ||5||

ਮ੍ਰਿਤਕ ਨਾਥ ਜਬ ਨਾਰਿ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

मृतक नाथ जब नारि निहारियो ॥

mritak naath jab naar nihaariyo ||

ਇਹੈ ਚੰਚਲਾ ਚਰਿਤ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

इहै चंचला चरित बिचारियो ॥

eihai cha(n)chalaa charit bichaariyo ||

ਕਵਨ ਜਤਨ ਰਾਜਾ ਕਹ ਮਰਿਯੈ ॥

कवन जतन राजा कह मरियै ॥

kavan jatan raajaa keh mariyai ||

ਅਪਨੇ ਪਤਿ ਕੋ ਬੈਰ ਉਤਰਿਯੈ ॥੬॥

अपने पति को बैर उतरियै ॥६॥

apane pat ko bair utariyai ||6||

ਲਿਖ ਪਤਿਯਾ ਪਠਈ ਇਕ ਤਹਾ ॥

लिख पतिया पठई इक तहा ॥

likh patiyaa paThiee ik tahaa ||

ਬੈਠੋ ਹੁਤੋ ਨਰਾਧਿਪ ਜਹਾ ॥

बैठो हुतो नराधिप जहा ॥

baiTho huto naraadhip jahaa ||

ਜੋ ਮੋ ਕਹ ਰਾਨੀ ਤੁਮ ਕਰਹੁ ॥

जो मो कह रानी तुम करहु ॥

jo mo keh raanee tum karahu ||

ਤੋ ਮੁਹਿ ਭੂਪ ਆਜੁ ਹੀ ਬਰਹੁ ॥੭॥

तो मुहि भूप आजु ही बरहु ॥७॥

to muh bhoop aaj hee barahu ||7||

ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਨ੍ਰਿਪ ਬੋਲਿ ਪਠਾਈ ॥

सुनत बचन नृप बोलि पठाई ॥

sunat bachan nirap bol paThaiee ||

ਪਰ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯ ਰਾਨੀ ਠਹਰਾਈ ॥

पर की तृय रानी ठहराई ॥

par kee tiray raanee Thaharaiee ||

ਜਿਹ ਤਿਹ ਬਿਧਿ ਤਾ ਕੋ ਗ੍ਰਿਹਿ ਆਨੋ ॥

जिह तिह बिधि ता को गृहि आनो ॥

jeh teh bidh taa ko gireh aano ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਜੜ ਕਛੁ ਨ ਪਛਾਨੋ ॥੮॥

भेद अभेद जड़ कछु न पछानो ॥८॥

bhedh abhedh jaR kachh na pachhaano ||8||

ਸੰਗ ਅਪਨੇ ਤਾ ਕੌ ਲੈ ਸੋਯੋ ॥

संग अपने ता कौ लै सोयो ॥

sa(n)g apane taa kau lai soyo ||

ਚਿਤ ਕੋ ਭਰਮੁ ਸਕਲ ਹੀ ਖੋਯੋ ॥

चित को भरमु सकल ही खोयो ॥

chit ko bharam sakal hee khoyo ||

ਕਾਮਾਤੁਰ ਹ੍ਵੈ ਹਾਥ ਚਲਾਯੋ ॥

कामातुर ह्वै हाथ चलायो ॥

kaamaatur havai haath chalaayo ||

ਕਾਢਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਨਾਰਿ ਤਿਨ ਘਾਯੋ ॥੯॥

काढि कृपान नारि तिन घायो ॥९॥

kaadd kirapaan naar tin ghaayo ||9||

ਨ੍ਰਿਪ ਕਹ ਮਾਰਿ ਵੈਸਹੀ ਡਾਰੀ ॥

नृप कह मारि वैसही डारी ॥

nirap keh maar vaisahee ddaaree ||

ਤਾ ਪਰ ਤ੍ਰਯੋ ਹੀ ਬਸਤ੍ਰ ਸਵਾਰੀ ॥

ता पर त्रयो ही बसत्र सवारी ॥

taa par trayo hee basatr savaaree ||

ਆਪੁ ਜਾਇ ਨਿਜੁ ਪਤਿ ਤਨ ਜਲੀ ॥

आपु जाइ निजु पति तन जली ॥

aap jai nij pat tan jalee ||

ਨਿਰਖਹੁ ਚਤੁਰਿ ਨਾਰਿ ਕੀ ਭਲੀ ॥੧੦॥

निरखहु चतुरि नारि की भली ॥१०॥

nirakhahu chatur naar kee bhalee ||10||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਬੈਰ ਲਿਯਾ ਨਿਜੁ ਨਾਹਿ ਕੋ ਨ੍ਰਿਪ ਕਹ ਦਿਯਾ ਸੰਘਾਰਿ ॥

बैर लिया निजु नाहि को नृप कह दिया संघारि ॥

bair liyaa nij naeh ko nirap keh dhiyaa sa(n)ghaar ||

ਬਹੁਰਿ ਜਰੀ ਨਿਜੁ ਨਾਥ ਸੌ ਲੋਗਨ ਚਰਿਤ ਦਿਖਾਰਿ ॥੧੧॥

बहुरि जरी निजु नाथ सौ लोगन चरित दिखारि ॥११॥

bahur jaree nij naath sau logan charit dhikhaar ||11||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਤ੍ਰਿਪਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੫੩॥੬੫੦੩॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ तृपन चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३५३॥६५०३॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau tirapan charitr samaapatam sat subham sat ||353||6503||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨਹੁ ਭੂਪ ਇਕ ਕਥਾ ਨਵੀਨੀ ॥

सुनहु भूप इक कथा नवीनी ॥

sunahu bhoop ik kathaa naveenee ||

ਕਿਨਹੂੰ ਲਖੀ ਨ ਆਗੇ ਚੀਨੀ ॥

किनहूँ लखी न आगे चीनी ॥

kinahoo(n) lakhee na aage cheenee ||

ਰਾਧਾ ਨਗਰ ਪੂਰਬ ਮੈ ਜਹਾ ॥

राधा नगर पूरब मै जहा ॥

raadhaa nagar poorab mai jahaa ||

ਰੁਕਮ ਸੈਨ ਰਾਜਾ ਇਕ ਤਹਾ ॥੧॥

रुकम सैन राजा इक तहा ॥१॥

rukam sain raajaa ik tahaa ||1||

ਸ੍ਰੀ ਦਲਗਾਹ ਮਤੀ ਤ੍ਰਿਯ ਤਾ ਕੀ ॥

स्री दलगाह मती तृय ता की ॥

sree dhalagaeh matee tiray taa kee ||

ਨਰੀ ਨਾਗਨੀ ਤੁਲਿ ਨ ਵਾ ਕੀ ॥

नरी नागनी तुलि न वा की ॥

naree naaganee tul na vaa kee ||

ਸੁਤਾ ਸਿੰਧੁਲਾ ਦੇਇ ਭਨਿਜੈ ॥

सुता सिंधुला देइ भनिजै ॥

sutaa si(n)dhulaa dhei bhanijai ||

ਪਰੀ ਪਦਮਨੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤ ਕਹਿਜੈ ॥੨॥

परी पदमनी प्रकृत कहिजै ॥२॥

paree padhamanee prakirat kahijai ||2||

ਤਹਿਕ ਭਵਾਨੀ ਭਵਨ ਭਨੀਜੈ ॥

तहिक भवानी भवन भनीजै ॥

tahik bhavaanee bhavan bhaneejai ||

ਕੋ ਦੂਸਰ ਪਟਤਰ ਤਿਹਿ ਦੀਜੈ ॥

को दूसर पटतर तिहि दीजै ॥

ko dhoosar paTatar teh dheejai ||

ਦੇਸ ਦੇਸ ਏਸ੍ਵਰ ਤਹ ਆਵਤ ॥

देस देस एस्वर तह आवत ॥

dhes dhes esavair teh aavat ||

ਆਨਿ ਗਵਰਿ ਕਹ ਸੀਸ ਝੁਕਾਵਤ ॥੩॥

आनि गवरि कह सीस झुकावत ॥३॥

aan gavar keh sees jhukaavat ||3||

ਭੁਜਬਲ ਸਿੰਘ ਤਹਾ ਨ੍ਰਿਪ ਆਯੋ ॥

भुजबल सिंघ तहा नृप आयो ॥

bhujabal si(n)gh tahaa nirap aayo ||

ਭੋਜ ਰਾਜ ਤੇ ਜਨੁਕ ਸਵਾਯੋ ॥

भोज राज ते जनुक सवायो ॥

bhoj raaj te januk savaayo ||

ਨਿਰਖਿ ਸਿੰਧੁਲਾ ਦੇ ਦੁਤਿ ਤਾ ਕੀ ॥

निरखि सिंधुला दे दुति ता की ॥

nirakh si(n)dhulaa dhe dhut taa kee ||

ਮਨ ਬਚ ਕ੍ਰਮ ਚੇਰੀ ਭੀ ਵਾ ਕੀ ॥੪॥

मन बच क्रम चेरी भी वा की ॥४॥

man bach kram cheree bhee vaa kee ||4||

ਆਗੇ ਹੁਤੀ ਔਰ ਸੋ ਪਰਨੀ ॥

आगे हुती और सो परनी ॥

aage hutee aauar so paranee ||

ਅਬ ਇਹ ਸਾਥ ਜਾਤ ਨਹਿ ਬਰਨੀ ॥

अब इह साथ जात नहि बरनी ॥

ab ieh saath jaat neh baranee ||

ਚਿਤ ਮਹਿ ਅਧਿਕ ਬਿਚਾਰ ਬਿਚਾਰਤ ॥

चित महि अधिक बिचार बिचारत ॥

chit meh adhik bichaar bichaarat ||

ਸਹਚਰਿ ਪਠੀ ਤਹਾ ਹ੍ਵੈ ਆਰਤਿ ॥੫॥

सहचरि पठी तहा ह्वै आरति ॥५॥

sahachar paThee tahaa havai aarat ||5||

ਸੁਨੁ ਰਾਜਾ ਤੈ ਪਰ ਮੈ ਅਟਕੀ ॥

सुनु राजा तै पर मै अटकी ॥

sun raajaa tai par mai aTakee ||

ਭੂਲਿ ਗਈ ਸਭ ਹੀ ਸੁਧਿ ਘਟ ਕੀ ॥

भूलि गई सभ ही सुधि घट की ॥

bhool giee sabh hee sudh ghaT kee ||

ਜੌ ਮੁਹਿ ਅਬ ਤੁਮ ਦਰਸ ਦਿਖਾਵੋ ॥

जौ मुहि अब तुम दरस दिखावो ॥

jau muh ab tum dharas dhikhaavo ||

ਅਮ੍ਰਿਤ ਡਾਰਿ ਜਨੁ ਮ੍ਰਿਤਕ ਜਿਯਾਵੋ ॥੬॥

अमृत डारि जनु मृतक जियावो ॥६॥

amirat ddaar jan mritak jiyaavo ||6||

ਸੁਨਿ ਸਖੀ ਬਚਨ ਕੁਅਰਿ ਕੇ ਆਤੁਰ ॥

सुनि सखी बचन कुअरि के आतुर ॥

sun sakhee bachan kuar ke aatur ||

ਜਾਤ ਭਈ ਰਾਜਾ ਤਹਿ ਸਾਤਿਰ ॥

जात भई राजा तहि सातिर ॥

jaat bhiee raajaa teh saatir ||

ਜੁ ਕਛੁ ਕਹਿਯੋ ਕਹਿ ਤਾਹਿ ਸੁਨਾਯੋ ॥

जु कछु कहियो कहि ताहि सुनायो ॥

j kachh kahiyo keh taeh sunaayo ||

ਸੁਨਿ ਬਚ ਭੂਪ ਅਧਿਕ ਲਲਚਾਯੋ ॥੭॥

सुनि बच भूप अधिक ललचायो ॥७॥

sun bach bhoop adhik lalachaayo ||7||