ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜਬ ਬੇਗਮ ਤਿਹ ਸ੍ਵਾਰ ਕੌ ਦੇਖਾ ਸੀਸ ਉਘਾਰਿ ॥

जब बेगम तिह स्वार कौ देखा सीस उघारि ॥

jab begam teh savaiaar kau dhekhaa sees ughaar ||

ਪਲਟਿ ਪਰਾ ਤਬ ਮੂੰਡ ਨ੍ਰਿਪ ਤਉ ਨ ਕਬੂਲੀ ਨਾਰਿ ॥੪੫॥

पलटि परा तब मूँड नृप तउ न कबूली नारि ॥४५॥

palaT paraa tab moo(n)dd nirap tau na kaboolee naar ||45||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬੇਗਮ ਸੋਕਮਾਨ ਤਬ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ॥

बेगम सोकमान तब ह्वै कै ॥

begam sokamaan tab havai kai ||

ਜਮਧਰ ਹਨਾ ਉਦਰ ਕਰ ਲੈ ਕੈ ॥

जमधर हना उदर कर लै कै ॥

jamadhar hanaa udhar kar lai kai ||

ਪ੍ਰਾਨ ਮਿਤ੍ਰ ਕੇ ਲੀਨੇ ਦੀਨਾ ॥

प्रान मित्र के लीने दीना ॥

praan mitr ke leene dheenaa ||

ਧ੍ਰਿਗ ਮੋ ਕੌ ਜਿਨ ਅਸ ਕ੍ਰਮ ਕੀਨਾ ॥੪੬॥

धृग मो कौ जिन अस क्रम कीना ॥४६॥

dhirag mo kau jin as kram keenaa ||46||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਬੀਰਮ ਦੇ ਰਾਜਾ ਨਿਮਿਤ ਬੇਗਮ ਤਜੇ ਪਰਾਨ ॥

बीरम दे राजा निमित बेगम तजे परान ॥

beeram dhe raajaa nimit begam taje paraan ||

ਸੁ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਯਾ ਕਥਾ ਕੋ ਤਬ ਹੀ ਭਯੋ ਨਿਦਾਨ ॥੪੭॥

सु कबि स्याम या कथा को तब ही भयो निदान ॥४७॥

s kab sayaam yaa kathaa ko tab hee bhayo nidhaan ||47||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਪੈਤੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੩੫॥੬੨੯੫॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ पैतीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३३५॥६२९५॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau paitees charitr samaapatam sat subham sat ||335||6295||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਰਾਜ ਸੈਨ ਇਕ ਸੁਨਾ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਬਰ ॥

राज सैन इक सुना नृपति बर ॥

raaj sain ik sunaa nirapat bar ||

ਰਾਜ ਦੇਇ ਰਾਨੀ ਤਾ ਕੇ ਘਰ ॥

राज देइ रानी ता के घर ॥

raaj dhei raanee taa ke ghar ||

ਰੰਗਝੜ ਦੇ ਦੁਹਿਤਾ ਤਹ ਸੋਹੈ ॥

रंगझड़ दे दुहिता तह सोहै ॥

ra(n)gajhaR dhe dhuhitaa teh sohai ||

ਸੁਰ ਨਰ ਨਾਗ ਅਸੁਰ ਮਨ ਮੋਹੈ ॥੧॥

सुर नर नाग असुर मन मोहै ॥१॥

sur nar naag asur man mohai ||1||

ਬਢਤ ਬਢਤ ਅਬਲਾ ਜਬ ਬਢੀ ॥

बढत बढत अबला जब बढी ॥

baddat baddat abalaa jab baddee ||

ਮਦਨ ਸੁ ਨਾਰ ਆਪੁ ਜਨੁ ਗਢੀ ॥

मदन सु नार आपु जनु गढी ॥

madhan su naar aap jan gaddee ||

ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਚਰਚਾ ਭਈ ਜੋਈ ॥

मात पिता चरचा भई जोई ॥

maat pitaa charachaa bhiee joiee ||

ਪ੍ਰਚੁਰ ਭਈ ਜਗ ਭੀਤਰਿ ਸੋਈ ॥੨॥

प्रचुर भई जग भीतरि सोई ॥२॥

prachur bhiee jag bheetar soiee ||2||

ਮਾਤੈ ਕਹੀ ਸੁਤਾ ਕੇ ਸੰਗਾ ॥

मातै कही सुता के संगा ॥

maatai kahee sutaa ke sa(n)gaa ||

ਚੰਚਲਤਾ ਜਿਨ ਕਰੁ ਸੁੰਦ੍ਰੰਗਾ ॥

चंचलता जिन करु सुँद्रंगा ॥

cha(n)chalataa jin kar su(n)dhra(n)gaa ||

ਕਹਾ ਬਿਸੇਸ ਧੁਜਹਿ ਤੂ ਬਰਿ ਹੈ ॥

कहा बिसेस धुजहि तू बरि है ॥

kahaa bises dhujeh too bar hai ||

ਤਾ ਕੋ ਜੀਤਿ ਦਾਸ ਲੈ ਕਰਿ ਹੈ ॥੩॥

ता को जीति दास लै करि है ॥३॥

taa ko jeet dhaas lai kar hai ||3||

ਸੁਨਤ ਬਾਤ ਤਾ ਕਹ ਲਗਿ ਗਈ ॥

सुनत बात ता कह लगि गई ॥

sunat baat taa keh lag giee ||

ਰਾਖੀ ਗੂੜ ਨ ਭਾਖਤ ਭਈ ॥

राखी गूड़ न भाखत भई ॥

raakhee gooR na bhaakhat bhiee ||

ਜਬ ਅਬਲਾ ਨਿਸਿ ਕੌ ਘਰ ਆਈ ॥

जब अबला निसि कौ घर आई ॥

jab abalaa nis kau ghar aaiee ||

ਚਲੀ ਤਹਾ ਨਰ ਭੇਸ ਬਨਾਈ ॥੪॥

चली तहा नर भेस बनाई ॥४॥

chalee tahaa nar bhes banaiee ||4||

ਚਲਤ ਚਲਤ ਬਹੁ ਚਿਰ ਤਹ ਗਈ ॥

चलत चलत बहु चिर तह गई ॥

chalat chalat bahu chir teh giee ||

ਜਹਾ ਬਿਲਾਸਵਤੀ ਨਗਰਈ ॥

जहा बिलासवती नगरई ॥

jahaa bilaasavatee nagariee ||

ਤਵਨ ਨਗਰ ਚਲਿ ਜੂਪ ਮਚਾਯੋ ॥

तवन नगर चलि जूप मचायो ॥

tavan nagar chal joop machaayo ||

ਊਚ ਨੀਚ ਸਭ ਹੀ ਨਹਰਾਯੋ ॥੫॥

ऊच नीच सभ ही नहरायो ॥५॥

uooch neech sabh hee naharaayo ||5||

ਬਡੇ ਬਡੇ ਜੂਪੀ ਜਬ ਹਾਰੇ ॥

बडे बडे जूपी जब हारे ॥

badde badde joopee jab haare ||

ਮਿਲਿ ਰਾਜਾ ਕੇ ਤੀਰ ਪੁਕਾਰੇ ॥

मिलि राजा के तीर पुकारे ॥

mil raajaa ke teer pukaare ||

ਇਕ ਹ੍ਯਾਂ ਐਸ ਜੁਆਰੀ ਆਯੋ ॥

इक ह्याँ ऐस जुआरी आयो ॥

eik hayaa(n) aais juaaree aayo ||

ਕਿਸੂ ਪਾਸ ਨਹਿ ਜਾਤ ਹਰਾਯੋ ॥੬॥

किसू पास नहि जात हरायो ॥६॥

kisoo paas neh jaat haraayo ||6||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਸੁਨੇ ਬਚਨ ਜਬ ਰਾਜਾ ॥

इह बिधि सुने बचन जब राजा ॥

eeh bidh sune bachan jab raajaa ||

ਆਪਨ ਸਜਿਯੋ ਜੂਪ ਕੋ ਸਾਜਾ ॥

आपन सजियो जूप को साजा ॥

aapan sajiyo joop ko saajaa ||

ਕਹਿਯੋ ਤਾਹਿ ਹ੍ਯਾਂ ਲੇਹੁ ਬੁਲਾਇ ॥

कहियो ताहि ह्याँ लेहु बुलाइ ॥

kahiyo taeh hayaa(n) leh bulai ||

ਜਿਨ ਜੂਪੀ ਸਭ ਲਏ ਹਰਾਇ ॥੭॥

जिन जूपी सभ लए हराइ ॥७॥

jin joopee sabh le harai ||7||

ਭ੍ਰਿਤ ਸੁਨਿ ਬਚਨ ਪਹੂੰਚੇ ਤਹਾ ॥

भृत सुनि बचन पहूँचे तहा ॥

bhirat sun bachan pahoo(n)che tahaa ||

ਜੂਪਿਨ ਕੁਅਰਿ ਹਰਾਵਤ ਜਹਾ ॥

जूपिन कुअरि हरावत जहा ॥

joopin kuar haraavat jahaa ||

ਕਹਿਯੋ ਤਾਹਿ ਤੁਹਿ ਰਾਇ ਬੁਲਾਯੋ ॥

कहियो ताहि तुहि राइ बुलायो ॥

kahiyo taeh tuh rai bulaayo ||

ਚਾਹਤ ਤੁਮ ਸੌ ਜੂਪ ਮਚਾਯੋ ॥੮॥

चाहत तुम सौ जूप मचायो ॥८॥

chaahat tum sau joop machaayo ||8||

ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਤੀਰ ਤਰੁਨਿ ਤਬ ਗਈ ॥

नृप के तीर तरुनि तब गई ॥

nirap ke teer tarun tab giee ||

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਜੂਪ ਮਚਾਵਤ ਭਈ ॥

बहु बिधि जूप मचावत भई ॥

bahu bidh joop machaavat bhiee ||

ਅਧਿਕ ਦਰਬ ਤਿਨ ਭੂਪ ਹਰਾਯੋ ॥

अधिक दरब तिन भूप हरायो ॥

adhik dharab tin bhoop haraayo ||

ਬ੍ਰਹਮਾ ਤੇ ਨਹਿ ਜਾਤ ਗਨਾਯੋ ॥੯॥

ब्रहमा ते नहि जात गनायो ॥९॥

brahamaa te neh jaat ganaayo ||9||

ਜਬ ਨ੍ਰਿਪ ਦਰਬ ਬਹੁਤ ਬਿਧਿ ਹਾਰਾ ॥

जब नृप दरब बहुत बिधि हारा ॥

jab nirap dharab bahut bidh haaraa ||

ਸੁਤ ਊਪਰ ਪਾਸਾ ਤਬ ਢਾਰਾ ॥

सुत ऊपर पासा तब ढारा ॥

sut uoopar paasaa tab ddaaraa ||

ਵਹੈ ਹਰਾਯੋ ਦੇਸ ਲਗਾਯੋ ॥

वहै हरायो देस लगायो ॥

vahai haraayo dhes lagaayo ||

ਜੀਤਾ ਕੁਅਰ ਭਜ੍ਯੋ ਮਨ ਭਾਯੋ ॥੧੦॥

जीता कुअर भज्यो मन भायो ॥१०॥

jeetaa kuar bhajayo man bhaayo ||10||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜੀਤਿ ਸਕਲ ਧਨ ਤਵਨ ਕੋ ਦੀਨਾ ਦੇਸ ਨਿਕਾਰ ॥

जीति सकल धन तवन को दीना देस निकार ॥

jeet sakal dhan tavan ko dheenaa dhes nikaar ||

ਕੁਅਰ ਜੀਤਿ ਕਰਿ ਪਤਿ ਕਰਾ ਬਸੀ ਧਾਮ ਹ੍ਵੈ ਨਾਰ ॥੧੧॥

कुअर जीति करि पति करा बसी धाम ह्वै नार ॥११॥

kuar jeet kar pat karaa basee dhaam havai naar ||11||

ਚੰਚਲਾਨ ਕੇ ਚਰਿਤ ਕੋ ਸਕਤ ਨ ਕੋਈ ਬਿਚਾਰ ॥

चंचलान के चरित को सकत न कोई बिचार ॥

cha(n)chalaan ke charit ko sakat na koiee bichaar ||

ਬ੍ਰਹਮ ਬਿਸਨ ਸਿਵ ਖਟ ਬਦਨ ਜਿਨ ਸਿਰਜੀ ਕਰਤਾਰ ॥੧੨॥

ब्रहम बिसन सिव खट बदन जिन सिरजी करतार ॥१२॥

braham bisan siv khaT badhan jin sirajee karataar ||12||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਛਤੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੩੬॥੬੩੦੭॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ छतीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३३६॥६३०७॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau chhatees charitr samaapatam sat subham sat ||336||6307||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਮਲ ਸੈਨ ਰਾਜਾ ਬਲਵਾਨਾ ॥

जमल सैन राजा बलवाना ॥

jamal sain raajaa balavaanaa ||

ਤੀਨ ਲੋਕ ਮਾਨਤ ਜਿਹ ਆਨਾ ॥

तीन लोक मानत जिह आना ॥

teen lok maanat jeh aanaa ||

ਜਮਲਾ ਟੋਡੀ ਕੋ ਨਰਪਾਲਾ ॥

जमला टोडी को नरपाला ॥

jamalaa Toddee ko narapaalaa ||

ਸੂਰਬੀਰ ਅਰੁ ਬੁਧਿ ਬਿਸਾਲਾ ॥੧॥

सूरबीर अरु बुधि बिसाला ॥१॥

soorabeer ar budh bisaalaa ||1||

ਸੋਰਠ ਦੇ ਰਾਨੀ ਤਿਹ ਸੁਨਿਯਤ ॥

सोरठ दे रानी तिह सुनियत ॥

soraTh dhe raanee teh suniyat ||

ਦਾਨ ਸੀਲ ਜਾ ਕੋ ਜਗ ਗੁਨਿਯਤ ॥

दान सील जा को जग गुनियत ॥

dhaan seel jaa ko jag guniyat ||

ਪਰਜ ਮਤੀ ਦੁਹਿਤਾ ਇਕ ਤਾ ਕੀ ॥

परज मती दुहिता इक ता की ॥

paraj matee dhuhitaa ik taa kee ||

ਨਰੀ ਨਾਗਨੀ ਸਮ ਨਹਿ ਜਾ ਕੀ ॥੨॥

नरी नागनी सम नहि जा की ॥२॥

naree naaganee sam neh jaa kee ||2||

ਬਿਸਹਰ ਕੋ ਇਕ ਹੁਤੋ ਨ੍ਰਿਪਾਲਾ ॥

बिसहर को इक हुतो नृपाला ॥

bisahar ko ik huto nirapaalaa ||

ਆਯੋ ਗੜ ਜਮਲਾ ਕਿਹ ਕਾਲਾ ॥

आयो गड़ जमला किह काला ॥

aayo gaR jamalaa keh kaalaa ||

ਛਾਛ ਕਾਮਨੀ ਕੀ ਪੂਜਾ ਹਿਤ ॥

छाछ कामनी की पूजा हित ॥

chhaachh kaamanee kee poojaa hit ||

ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚਨ ਇਹੈ ਕਰਿ ਕਰਿ ਬ੍ਰਤ ॥੩॥

मन क्रम बचन इहै करि करि ब्रत ॥३॥

man kram bachan ihai kar kar brat ||3||

ਠਾਢਿ ਪਰਜ ਦੇ ਨੀਕ ਨਿਵਾਸਨ ॥

ठाढि परज दे नीक निवासन ॥

Thaadd paraj dhe neek nivaasan ||

ਰਾਜ ਕੁਅਰ ਨਿਰਖਾ ਦੁਖ ਨਾਸਨ ॥

राज कुअर निरखा दुख नासन ॥

raaj kuar nirakhaa dhukh naasan ||

ਇਹੈ ਚਿਤ ਮੈ ਕੀਅਸਿ ਬਿਚਾਰਾ ॥

इहै चित मै कीअसि बिचारा ॥

eihai chit mai keeas bichaaraa ||

ਬਰੌ ਯਾਹਿ ਕਰਿ ਕਵਨ ਪ੍ਰਕਾਰਾ ॥੪॥

बरौ याहि करि कवन प्रकारा ॥४॥

barau yaeh kar kavan prakaaraa ||4||

ਸਖੀ ਭੇਜਿ ਤਿਹ ਧਾਮ ਬੁਲਾਯੋ ॥

सखी भेजि तिह धाम बुलायो ॥

sakhee bhej teh dhaam bulaayo ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਕੋ ਭੋਗ ਕਮਾਯੋ ॥

भाति भाति को भोग कमायो ॥

bhaat bhaat ko bhog kamaayo ||

ਇਹ ਉਪਦੇਸ ਤਵਨ ਕਹ ਦਯੋ ॥

इह उपदेस तवन कह दयो ॥

eeh upadhes tavan keh dhayo ||

ਗੌਰਿ ਪੁਜਾਇ ਬਿਦਾ ਕਰ ਗਯੋ ॥੫॥

गौरि पुजाइ बिदा कर गयो ॥५॥

gauar pujai bidhaa kar gayo ||5||

ਬਿਦਾ ਕੀਆ ਤਿਹ ਐਸ ਸਿਖਾਇ ॥

बिदा कीआ तिह ऐस सिखाइ ॥

bidhaa keeaa teh aais sikhai ||

ਆਪੁ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੋ ਕਹੀ ਜਤਾਇ ॥

आपु नृपति सो कही जताइ ॥

aap nirapat so kahee jatai ||

ਮਨੀਕਰਨ ਤੀਰਥ ਮੈ ਜੈ ਹੌ ॥

मनीकरन तीरथ मै जै हौ ॥

maneekaran teerath mai jai hau ||

ਨਾਇ ਧੋਇ ਜਮਲਾ ਫਿਰਿ ਐ ਹੌ ॥੬॥

नाइ धोइ जमला फिरि ऐ हौ ॥६॥

nai dhoi jamalaa fir aai hau ||6||

ਜਾਤ ਤੀਰਥ ਜਾਤ੍ਰਾ ਕਹ ਭਈ ॥

जात तीरथ जात्रा कह भई ॥

jaat teerath jaatraa keh bhiee ||

ਸਹਿਰ ਬੇਸਹਿਰ ਮੋ ਚਲਿ ਗਈ ॥

सहिर बेसहिर मो चलि गई ॥

sahir besahir mo chal giee ||

ਹੋਤ ਤਵਨ ਸੌ ਭੇਦ ਜਤਾਯੋ ॥

होत तवन सौ भेद जतायो ॥

hot tavan sau bhedh jataayo ||

ਮਨ ਮਾਨਤ ਕੇ ਭੋਗ ਕਮਾਯੋ ॥੭॥

मन मानत के भोग कमायो ॥७॥

man maanat ke bhog kamaayo ||7||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਕਰਿ ਕੈ ਘਰ ਰਾਖੀ ॥

काम भोग करि कै घर राखी ॥

kaam bhog kar kai ghar raakhee ||

ਰਛਪਾਲਕਨ ਸੋ ਅਸ ਭਾਖੀ ॥

रछपालकन सो अस भाखी ॥

rachhapaalakan so as bhaakhee ||

ਬੇਗਿ ਨਗਰ ਤੇ ਇਨੈ ਨਿਕਾਰਹੁ ॥

बेगि नगर ते इनै निकारहु ॥

beg nagar te inai nikaarahu ||

ਹਾਥ ਉਠਾਵੈ ਤਿਹ ਹਨਿ ਮਾਰਹੁ ॥੮॥

हाथ उठावै तिह हनि मारहु ॥८॥

haath uThaavai teh han maarahu ||8||

ਸੋ ਤਰੁਨੀ ਤਿਹ ਰਸ ਰਸਿ ਗਈ ॥

सो तरुनी तिह रस रसि गई ॥

so tarunee teh ras ras giee ||

ਕਾਢਿ ਸਮਿਗ੍ਰੀ ਸਿਗਰੀ ਦਈ ॥

काढि समिग्री सिगरी दई ॥

kaadd samigree sigaree dhiee ||

ਇਹ ਛਲ ਸਾਥ ਲਹਾ ਮਨ ਭਾਵਨ ॥

इह छल साथ लहा मन भावन ॥

eeh chhal saath lahaa man bhaavan ||

ਸਕਾ ਚੀਨ ਕੋਊ ਪੁਰਖ ਉਪਾਵਨ ॥੯॥

सका चीन कोऊ पुरख उपावन ॥९॥

sakaa cheen kouoo purakh upaavan ||9||

ਕਾਢਿ ਦਏ ਸਭ ਹੀ ਰਖਵਾਰੇ ॥

काढि दए सभ ही रखवारे ॥

kaadd dhe sabh hee rakhavaare ||

ਲੋਹ ਕਰਾ ਜਿਨ ਤੇ ਹਨਿ ਡਾਰੇ ॥

लोह करा जिन ते हनि डारे ॥

loh karaa jin te han ddaare ||

ਜਮਲੇਸ੍ਵਰ ਨ੍ਰਿਪ ਸੌ ਯੌ ਭਾਖੀ ॥

जमलेस्वर नृप सौ यौ भाखी ॥

jamalesavair nirap sau yau bhaakhee ||

ਤੁਮਰੀ ਛੀਨਿ ਸੁਤਾ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਖੀ ॥੧੦॥

तुमरी छीनि सुता नृप राखी ॥१०॥

tumaree chheen sutaa nirap raakhee ||10||

ਬੇਸਹਰਾ ਪਰ ਕਛੁ ਨ ਬਸਾਯੋ ॥

बेसहरा पर कछु न बसायो ॥

besaharaa par kachh na basaayo ||

ਸੁਨਤ ਬਾਤ ਨ੍ਰਿਪ ਮੂੰਡ ਢੁਰਾਯੋ ॥

सुनत बात नृप मूँड ढुरायो ॥

sunat baat nirap moo(n)dd dduraayo ||

ਇਹ ਛਲ ਬਰਾ ਕੁਅਰਿ ਵਹੁ ਰਾਜਾ ॥

इह छल बरा कुअरि वहु राजा ॥

eeh chhal baraa kuar vahu raajaa ||

ਬਾਇ ਰਹਾ ਮੁਖ ਸਕਲ ਸਮਾਜਾ ॥੧੧॥

बाइ रहा मुख सकल समाजा ॥११॥

bai rahaa mukh sakal samaajaa ||11||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਸੈਤੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੩੭॥੬੩੧੮॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ सैतीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३३७॥६३१८॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau saitees charitr samaapatam sat subham sat ||337||6318||afajoo(n)||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਨਗਰ ਬਿਭਾਸਾਵਤੀ ਮੈ ਕਰਨ ਬਿਭਾਸ ਨਰੇਸ ॥

नगर बिभासावती मै करन बिभास नरेस ॥

nagar bibhaasaavatee mai karan bibhaas nares ||

ਜਾ ਕੇ ਤੇਜ ਰੁ ਤ੍ਰਾਸ ਕੌ ਜਾਨਤ ਸਗਰੋ ਦੇਸ ॥੧॥

जा के तेज रु त्रास कौ जानत सगरो देस ॥१॥

jaa ke tej r traas kau jaanat sagaro dhes ||1||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਮਤੀ ਬਿਵਾਸ ਤਵਨ ਕੀ ਰਾਨੀ ॥

मती बिवास तवन की रानी ॥

matee bivaas tavan kee raanee ||

ਸੁੰਦਰਿ ਭਵਨ ਚਤ੍ਰਦਸ ਜਾਨੀ ॥

सुँदरि भवन चत्रदस जानी ॥

su(n)dhar bhavan chatradhas jaanee ||

ਸਾਤ ਸਵਤਿ ਤਾ ਕੀ ਛਬਿਮਾਨ ॥

सात सवति ता की छबिमान ॥

saat savat taa kee chhabimaan ||

ਜਾਨੁਕ ਸਾਤ ਰੂਪ ਕੀ ਖਾਨ ॥੨॥

जानुक सात रूप की खान ॥२॥

jaanuk saat roop kee khaan ||2||

ਆਯੋ ਤਹਾ ਏਕ ਬੈਰਾਗੀ ॥

आयो तहा एक बैरागी ॥

aayo tahaa ek bairaagee ||

ਰੂਪਵਾਨ ਗੁਨਵਾਨ ਤਿਆਗੀ ॥

रूपवान गुनवान तिआगी ॥

roopavaan gunavaan tiaagee ||

ਸ੍ਯਾਮ ਦਾਸ ਤਾ ਕੋ ਭਨਿ ਨਾਮਾ ॥

स्याम दास ता को भनि नामा ॥

sayaam dhaas taa ko bhan naamaa ||

ਨਿਸ ਦਿਨ ਨਿਰਖਿ ਰਹਤ ਤਿਹ ਬਾਮਾ ॥੩॥

निस दिन निरखि रहत तिह बामा ॥३॥

nis dhin nirakh rahat teh baamaa ||3||

ਮਤੀ ਬਿਭਾਸ ਤਵਨ ਰਸ ਰਾਚੀ ॥

मती बिभास तवन रस राची ॥

matee bibhaas tavan ras raachee ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਮਿਤਵਾ ਕੇ ਮਾਚੀ ॥

काम भोग मितवा के माची ॥

kaam bhog mitavaa ke maachee ||

ਗਵਨ ਕਰੌ ਤਾ ਸੌ ਮਨ ਭਾਵੈ ॥

गवन करौ ता सौ मन भावै ॥

gavan karau taa sau man bhaavai ||

ਸਵਤਿਨ ਸੋਕ ਹ੍ਰਿਦੈ ਮਹਿ ਆਵੈ ॥੪॥

सवतिन सोक हृदै महि आवै ॥४॥

savatin sok hiradhai meh aavai ||4||

ਅਹਿਧੁਜ ਦੇ ਝਖਕੇਤੁ ਮਤੀ ਭਨਿ ॥

अहिधुज दे झखकेतु मती भनि ॥

ahidhuj dhe jhakhaket matee bhan ||

ਪੁਹਪ ਮੰਜਰੀ ਫੂਲ ਮਤੀ ਗਨਿ ॥

पुहप मंजरी फूल मती गनि ॥

puhap ma(n)jaree fool matee gan ||

ਨਾਗਰਿ ਦੇ ਨਾਗਨਿ ਦੇ ਰਾਨੀ ॥

नागरि दे नागनि दे रानी ॥

naagar dhe naagan dhe raanee ||

ਨ੍ਰਿਤ ਮਤੀ ਸਭ ਹੀ ਜਗ ਜਾਨੀ ॥੫॥

नृत मती सभ ही जग जानी ॥५॥

nirat matee sabh hee jag jaanee ||5||

ਤਿਨ ਦਿਨ ਏਕ ਕਰੀ ਮਿਜਮਾਨੀ ॥

तिन दिन एक करी मिजमानी ॥

tin dhin ek karee mijamaanee ||

ਨਿਵਤਿ ਪਠੀ ਸਭ ਹੀ ਘਰ ਰਾਨੀ ॥

निवति पठी सभ ही घर रानी ॥

nivat paThee sabh hee ghar raanee ||

ਬਿਖੁ ਕੌ ਭੋਜਨ ਸਭਨ ਖਵਾਇ ॥

बिखु कौ भोजन सभन खवाइ ॥

bikh kau bhojan sabhan khavai ||

ਸਕਲ ਦਈ ਮ੍ਰਿਤ ਲੋਕ ਪਠਾਇ ॥੬॥

सकल दई मृत लोक पठाइ ॥६॥

sakal dhiee mirat lok paThai ||6||

ਬਿਖੁ ਕਹ ਖਾਇ ਮਰੀ ਸਵਤੈ ਸਬ ॥

बिखु कह खाइ मरी सवतै सब ॥

bikh keh khai maree savatai sab ||

ਰੋਵਤ ਭਈ ਬਿਭਾਸ ਮਤੀ ਤਬ ॥

रोवत भई बिभास मती तब ॥

rovat bhiee bibhaas matee tab ||

ਪਾਪ ਕਰਮ ਕੀਨਾ ਮੈ ਭਾਰੋ ॥

पाप करम कीना मै भारो ॥

paap karam keenaa mai bhaaro ||

ਧੋਖੇ ਲਵਨ ਇਨੈ ਬਿਖੁ ਖ੍ਵਾਰੋ ॥੭॥

धोखे लवन इनै बिखु ख्वारो ॥७॥

dhokhe lavan inai bikh khavaiaaro ||7||

ਅਬ ਮੈ ਗਰੌ ਹਿਮਾਚਲ ਜਾਇ ॥

अब मै गरौ हिमाचल जाइ ॥

ab mai garau himaachal jai ||

ਕੈ ਪਾਵਕ ਮਹਿ ਬਰੌ ਬਨਾਇ ॥

कै पावक महि बरौ बनाइ ॥

kai paavak meh barau banai ||

ਸਹਚਰਿ ਸਹਸ ਹਟਕਿ ਤਿਹ ਰਹੀ ॥

सहचरि सहस हटकि तिह रही ॥

sahachar sahas haTak teh rahee ||

ਮਾਨਤ ਭਈ ਨ ਤਿਨ ਕੀ ਕਹੀ ॥੮॥

मानत भई न तिन की कही ॥८॥

maanat bhiee na tin kee kahee ||8||

ਵਹੈ ਸੰਗ ਬੈਰਾਗੀ ਲੀਨਾ ॥

वहै संग बैरागी लीना ॥

vahai sa(n)g bairaagee leenaa ||

ਜਾ ਸੌ ਕਾਮ ਭੋਗ ਕਹ ਕੀਨਾ ॥

जा सौ काम भोग कह कीना ॥

jaa sau kaam bhog keh keenaa ||

ਲੋਗ ਲਖੈ ਤ੍ਰਿਯ ਗਰਬੇ ਗਈ ॥

लोग लखै तृय गरबे गई ॥

log lakhai tiray garabe giee ||

ਕਿਨਹੂੰ ਬਾਤ ਜਾਨਿ ਨਹਿ ਲਈ ॥੯॥

किनहूँ बात जानि नहि लई ॥९॥

kinahoo(n) baat jaan neh liee ||9||

ਮੂਰਖ ਰਾਇ ਬਾਇ ਮੁਖ ਰਹਾ ॥

मूरख राइ बाइ मुख रहा ॥

moorakh rai bai mukh rahaa ||

ਭਲਾ ਬੁਰਾ ਕਛੁ ਤਾਹਿ ਨ ਕਹਾ ॥

भला बुरा कछु ताहि न कहा ॥

bhalaa buraa kachh taeh na kahaa ||

ਨਾਰਿ ਜਾਰਿ ਕੇ ਸਾਥ ਸਿਧਾਈ ॥

नारि जारि के साथ सिधाई ॥

naar jaar ke saath sidhaiee ||

ਬਾਤ ਭੇਦ ਕੀ ਕਿਨਹੁ ਨ ਪਾਈ ॥੧੦॥

बात भेद की किनहु न पाई ॥१०॥

baat bhedh kee kinahu na paiee ||10||

ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਚਰਿਤ ਨ ਬਿਧਨਾ ਜਾਨੈ ॥

तृय को चरित न बिधना जानै ॥

tiray ko charit na bidhanaa jaanai ||

ਮਹਾ ਰੁਦ੍ਰ ਭੀ ਕਛੁ ਨ ਪਛਾਨੈ ॥

महा रुद्र भी कछु न पछानै ॥

mahaa rudhr bhee kachh na pachhaanai ||

ਇਨ ਕੀ ਬਾਤ ਏਕ ਹੀ ਪਾਈ ॥

इन की बात एक ही पाई ॥

ein kee baat ek hee paiee ||

ਜਿਨ ਇਸਤ੍ਰੀ ਜਗਦੀਸ ਬਨਾਈ ॥੧੧॥

जिन इसत्री जगदीस बनाई ॥११॥

jin isatree jagadhees banaiee ||11||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਅਠਤੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੩੮॥੬੩੨੯॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ अठतीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३३८॥६३२९॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau aThatees charitr samaapatam sat subham sat ||338||6329||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨਿਯਤ ਇਕ ਨਗਰੀ ਉਜਿਯਾਰੀ ॥

सुनियत इक नगरी उजियारी ॥

suniyat ik nagaree ujiyaaree ||

ਬਿਸੁਕਰਮਾ ਨਿਜੁ ਹਾਥ ਸਵਾਰੀ ॥

बिसुकरमा निजु हाथ सवारी ॥

bisukaramaa nij haath savaaree ||

ਨਾਮੁ ਅਲੂਰਾ ਤਾ ਕੋ ਸੋਹੈ ॥

नामु अलूरा ता को सोहै ॥

naam alooraa taa ko sohai ||

ਤੀਨੋ ਲੋਕ ਰਚਿਤ ਤਿਨ ਮੋਹੈ ॥੧॥

तीनो लोक रचित तिन मोहै ॥१॥

teeno lok rachit tin mohai ||1||

ਭੂਪ ਭਦ੍ਰ ਤਿਹ ਗੜ ਕੋ ਰਾਜਾ ॥

भूप भद्र तिह गड़ को राजा ॥

bhoop bhadhr teh gaR ko raajaa ||

ਰਾਜ ਪਾਟ ਤਾਹੀ ਕਹ ਛਾਜਾ ॥

राज पाट ताही कह छाजा ॥

raaj paaT taahee keh chhaajaa ||

ਰਤਨ ਮਤੀ ਤਿਹ ਨ੍ਰਿਪ ਕੀ ਰਾਨੀ ॥

रतन मती तिह नृप की रानी ॥

ratan matee teh nirap kee raanee ||

ਅਧਿਕ ਕੁਰੂਪ ਜਗਤ ਮਹਿ ਜਾਨੀ ॥੨॥

अधिक कुरूप जगत महि जानी ॥२॥

adhik kuroop jagat meh jaanee ||2||

ਤਾ ਕੇ ਨਿਕਟ ਨ ਰਾਜਾ ਜਾਵੈ ॥

ता के निकट न राजा जावै ॥

taa ke nikaT na raajaa jaavai ||

ਨਿਰਖਿ ਨਾਰਿ ਕੋ ਰੂਪ ਡਰਾਵੈ ॥

निरखि नारि को रूप डरावै ॥

nirakh naar ko roop ddaraavai ||

ਅਵਰ ਰਾਨਿਯਨ ਕੇ ਘਰ ਰਹੈ ॥

अवर रानियन के घर रहै ॥

avar raaniyan ke ghar rahai ||

ਤਾ ਸੌ ਬੈਨ ਨ ਬੋਲਾ ਚਹੈ ॥੩॥

ता सौ बैन न बोला चहै ॥३॥

taa sau bain na bolaa chahai ||3||

ਯਹ ਦੁਖ ਅਧਿਕ ਨਾਰਿ ਕੇ ਮਨੈ ॥

यह दुख अधिक नारि के मनै ॥

yeh dhukh adhik naar ke manai ||

ਚਾਹਤ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੌ ਬਨੈ ॥

चाहत प्रीति नृपति सौ बनै ॥

chaahat preet nirapat sau banai ||

ਏਕ ਜਤਨ ਤਬ ਕਿਯਾ ਪਿਆਰੀ ॥

एक जतन तब किया पिआरी ॥

ek jatan tab kiyaa piaaree ||

ਸੁਨਹੁ ਕਹਤ ਹੌ ਕਥਾ ਬਿਚਾਰੀ ॥੪॥

सुनहु कहत हौ कथा बिचारी ॥४॥

sunahu kahat hau kathaa bichaaree ||4||

ਪੂਜਾ ਕਰਤ ਲਖਿਯੋ ਜਬ ਰਾਜਾ ॥

पूजा करत लखियो जब राजा ॥

poojaa karat lakhiyo jab raajaa ||

ਤਬ ਤਨ ਸਜਾ ਸਕਲ ਤ੍ਰਿਯ ਸਾਜਾ ॥

तब तन सजा सकल तृय साजा ॥

tab tan sajaa sakal tiray saajaa ||

ਮਹਾ ਰੁਦ੍ਰ ਕੋ ਭੇਸ ਬਨਾਇ ॥

महा रुद्र को भेस बनाइ ॥

mahaa rudhr ko bhes banai ||

ਅਪਨੈ ਅੰਗ ਬਿਭੂਤਿ ਚੜਾਇ ॥੫॥

अपनै अंग बिभूति चड़ाइ ॥५॥

apanai a(n)g bibhoot chaRai ||5||

ਕਰਤ ਹੁਤੋ ਰਾਜਾ ਜਪੁ ਜਹਾ ॥

करत हुतो राजा जपु जहा ॥

karat huto raajaa jap jahaa ||

ਸਿਵ ਬਨਿ ਆਨਿ ਠਾਢਿ ਭੀ ਤਹਾ ॥

सिव बनि आनि ठाढि भी तहा ॥

siv ban aan Thaadd bhee tahaa ||

ਜਬ ਰਾਜੈ ਤਿਹ ਰੂਪ ਨਿਹਰਾ ॥

जब राजै तिह रूप निहरा ॥

jab raajai teh roop niharaa ||

ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਈਸ ਜਾਨਿ ਪਗ ਪਰਾ ॥੬॥

मन क्रम ईस जानि पग परा ॥६॥

man kram iees jaan pag paraa ||6||

ਸੁਫਲ ਭਯੋ ਅਬ ਜਨਮ ਹਮਾਰਾ ॥

सुफल भयो अब जनम हमारा ॥

sufal bhayo ab janam hamaaraa ||

ਮਹਾਦੇਵ ਕੋ ਦਰਸ ਨਿਹਾਰਾ ॥

महादेव को दरस निहारा ॥

mahaadhev ko dharas nihaaraa ||

ਕਹਿਯੋ ਕਰੀ ਮੈ ਬਡੀ ਕਮਾਈ ॥

कहियो करी मै बडी कमाई ॥

kahiyo karee mai baddee kamaiee ||

ਜਾ ਤੇ ਦੀਨੀ ਰੁਦ੍ਰ ਦਿਖਾਈ ॥੭॥

जा ते दीनी रुद्र दिखाई ॥७॥

jaa te dheenee rudhr dhikhaiee ||7||

ਬਰੰਬ੍ਰੂਹ ਤਿਹ ਕਹਾ ਨਾਰਿ ਤਬ ॥

बरंब्रूह तिह कहा नारि तब ॥

bara(n)braooh teh kahaa naar tab ||

ਜੌ ਜੜ ਰੁਦ੍ਰ ਲਖਿਯੋ ਜਾਨਾ ਜਬ ॥

जौ जड़ रुद्र लखियो जाना जब ॥

jau jaR rudhr lakhiyo jaanaa jab ||

ਤੈ ਮੁਰਿ ਕਰੀ ਸੇਵ ਭਾਖਾ ਅਤਿ ॥

तै मुरि करी सेव भाखा अति ॥

tai mur karee sev bhaakhaa at ||

ਤਬ ਤਹਿ ਦਰਸੁ ਦਿਯੋ ਮੈ ਸੁਭ ਮਤਿ ॥੮॥

तब तहि दरसु दियो मै सुभ मति ॥८॥

tab teh dharas dhiyo mai subh mat ||8||

ਸੁਨਿ ਬਚ ਨਾਰਿ ਰਾਇ ਹਰਖਾਨਾ ॥

सुनि बच नारि राइ हरखाना ॥

sun bach naar rai harakhaanaa ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਜੜ ਕਛੂ ਨ ਜਾਨਾ ॥

भेद अभेद जड़ कछू न जाना ॥

bhedh abhedh jaR kachhoo na jaanaa ||

ਤ੍ਰਿਯ ਕੇ ਚਰਨ ਰਹਾ ਲਪਟਾਈ ॥

तृय के चरन रहा लपटाई ॥

tiray ke charan rahaa lapaTaiee ||

ਨਾਰਿ ਚਰਿਤ ਕੀ ਬਾਤ ਨ ਪਾਈ ॥੯॥

नारि चरित की बात न पाई ॥९॥

naar charit kee baat na paiee ||9||

ਤਬ ਐਸਾ ਤ੍ਰਿਯ ਕਿਯਾ ਉਚਾਰਾ ॥

तब ऐसा तृय किया उचारा ॥

tab aaisaa tiray kiyaa uchaaraa ||

ਸੁਨਹੁ ਬਾਤ ਤੁਮ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰਾ ॥

सुनहु बात तुम राज कुमारा ॥

sunahu baat tum raaj kumaaraa ||

ਰਤਨ ਮਤੀ ਤੁਮਰੀ ਜੋ ਰਾਨੀ ॥

रतन मती तुमरी जो रानी ॥

ratan matee tumaree jo raanee ||

ਯਹ ਮੁਰਿ ਅਤਿ ਸੇਵਕੀ ਪ੍ਰਮਾਨੀ ॥੧੦॥

यह मुरि अति सेवकी प्रमानी ॥१०॥

yeh mur at sevakee pramaanee ||10||

ਜੌ ਯਾ ਸੌ ਤੁਮ ਕਰਹੁ ਪ੍ਯਾਰਾ ॥

जौ या सौ तुम करहु प्यारा ॥

jau yaa sau tum karahu payaaraa ||

ਹ੍ਵੈ ਹੈ ਤੁਮਰੋ ਤਬੈ ਉਧਾਰਾ ॥

ह्वै है तुमरो तबै उधारा ॥

havai hai tumaro tabai udhaaraa ||

ਸਤ੍ਰ ਹੋਇਗੋ ਨਾਸ ਤਿਹਾਰੋ ॥

सत्र होइगो नास तिहारो ॥

satr hoigo naas tihaaro ||

ਤਬ ਜਾਨੌ ਤੂ ਭਗਤ ਹਮਾਰੋ ॥੧੧॥

तब जानौ तू भगत हमारो ॥११॥

tab jaanau too bhagat hamaaro ||11||

ਯੌ ਕਹਿ ਲੋਕੰਜਨ ਦ੍ਰਿਗ ਡਾਰੀ ॥

यौ कहि लोकंजन दृग डारी ॥

yau keh loka(n)jan dhirag ddaaree ||

ਭਈ ਲੋਪ ਨਹਿ ਜਾਇ ਨਿਹਾਰੀ ॥

भई लोप नहि जाइ निहारी ॥

bhiee lop neh jai nihaaree ||

ਮੂੜ ਰਾਵ ਤਿਹ ਰੁਦ੍ਰ ਪ੍ਰਮਾਨਾ ॥

मूड़ राव तिह रुद्र प्रमाना ॥

mooR raav teh rudhr pramaanaa ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਕਛੁ ਪਸੂ ਨ ਜਾਨਾ ॥੧੨॥

भेद अभेद कछु पसू न जाना ॥१२॥

bhedh abhedh kachh pasoo na jaanaa ||12||

ਤਬ ਤੇ ਤਾ ਸੌ ਕੀਆ ਪ੍ਯਾਰਾ ॥

तब ते ता सौ कीआ प्यारा ॥

tab te taa sau keeaa payaaraa ||

ਤਜਿ ਕਰਿ ਸਕਲ ਸੁੰਦਰੀ ਨਾਰਾ ॥

तजि करि सकल सुँदरी नारा ॥

taj kar sakal su(n)dharee naaraa ||

ਇਹ ਛਲ ਛਲਾ ਚੰਚਲਾ ਰਾਜਾ ॥

इह छल छला चंचला राजा ॥

eeh chhal chhalaa cha(n)chalaa raajaa ||

ਆਲੂਰੇ ਗੜ ਕੋ ਸਿਰਤਾਜਾ ॥੧੩॥

आलूरे गड़ को सिरताजा ॥१३॥

aaloore gaR ko sirataajaa ||13||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਉਨਤਾਲੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੩੯॥੬੩੪੨॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ उनतालीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३३९॥६३४२॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau unataalees charitr samaapatam sat subham sat ||339||6342||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਮਥੁਰਾ ਨਾਮ ਹਮਾਰੇ ਰਹੈ ॥

मथुरा नाम हमारे रहै ॥

mathuraa naam hamaare rahai ||

ਜਗ ਤਿਹ ਤ੍ਰਿਯਹਿ ਗੁਲਾਬੇ ਕਹੈ ॥

जग तिह तृयहि गुलाबे कहै ॥

jag teh tirayeh gulaabe kahai ||

ਰਾਮ ਦਾਸ ਨਾਮਾ ਤਹ ਆਯੋ ॥

राम दास नामा तह आयो ॥

raam dhaas naamaa teh aayo ||

ਨਿਰਖਿ ਨਾਰਿ ਤਿਹ ਮਦਨ ਸਤਾਯੋ ॥੧॥

निरखि नारि तिह मदन सतायो ॥१॥

nirakh naar teh madhan sataayo ||1||

ਬਹੁਤ ਬਰਿਸ ਤਾ ਸੌ ਵਹੁ ਰਹਾ ॥

बहुत बरिस ता सौ वहु रहा ॥

bahut baris taa sau vahu rahaa ||

ਪੁਨਿ ਐਸੇ ਤਿਹ ਤ੍ਰਿਯ ਸੌ ਕਹਾ ॥

पुनि ऐसे तिह तृय सौ कहा ॥

pun aaise teh tiray sau kahaa ||

ਆਉ ਹੋਹਿ ਹਮਰੀ ਤੈ ਨਾਰੀ ॥

आउ होहि हमरी तै नारी ॥

aau hoh hamaree tai naaree ||

ਕਸਿ ਦੈ ਹੈ ਤੁਹਿ ਯਹ ਮੁਰਦਾਰੀ ॥੨॥

कसि दै है तुहि यह मुरदारी ॥२॥

kas dhai hai tuh yeh muradhaaree ||2||

ਭਲੀ ਭਲੀ ਅਬਲਾ ਤਿਨ ਭਾਖੀ ॥

भली भली अबला तिन भाखी ॥

bhalee bhalee abalaa tin bhaakhee ||

ਚਿਤ ਮਹਿ ਰਾਖਿ ਨ ਕਾਹੂ ਆਖੀ ॥

चित महि राखि न काहू आखी ॥

chit meh raakh na kaahoo aakhee ||

ਜਬ ਮਥੁਰਾ ਆਯੋ ਤਿਹ ਧਾਮਾ ॥

जब मथुरा आयो तिह धामा ॥

jab mathuraa aayo teh dhaamaa ||

ਤਬ ਅਸਿ ਬਚਨ ਬਖਾਨ੍ਯੋ ਬਾਮਾ ॥੩॥

तब असि बचन बखान्यो बामा ॥३॥

tab as bachan bakhaanayo baamaa ||3||

ਹਰੀ ਚੰਦ ਰਾਜਾ ਜਗ ਭਯੋ ॥

हरी चंद राजा जग भयो ॥

haree cha(n)dh raajaa jag bhayo ||

ਅੰਤ ਕਾਲ ਸੋ ਭੀ ਮਰਿ ਗਯੋ ॥

अंत काल सो भी मरि गयो ॥

a(n)t kaal so bhee mar gayo ||

ਮਾਨਧਾਤ ਪ੍ਰਭ ਭੂਪ ਬਢਾਯੋ ॥

मानधात प्रभ भूप बढायो ॥

maanadhaat prabh bhoop baddaayo ||

ਅੰਤ ਕਾਲ ਸੋਊ ਕਾਲ ਖਪਾਯੋ ॥੪॥

अंत काल सोऊ काल खपायो ॥४॥

a(n)t kaal souoo kaal khapaayo ||4||

ਜੋ ਨਰ ਨਾਰਿ ਭਯੋ ਸੋ ਮਰਾ ॥

जो नर नारि भयो सो मरा ॥

jo nar naar bhayo so maraa ||

ਯਾ ਜਗ ਮਹਿ ਕੋਊ ਨ ਉਬਰਾ ॥

या जग महि कोऊ न उबरा ॥

yaa jag meh kouoo na ubaraa ||

ਇਹ ਜਗ ਥਿਰ ਏਕੈ ਕਰਤਾਰਾ ॥

इह जग थिर एकै करतारा ॥

eeh jag thir ekai karataaraa ||

ਔਰ ਮ੍ਰਿਤਕ ਇਹ ਸਗਲ ਸੰਸਾਰਾ ॥੫॥

और मृतक इह सगल संसारा ॥५॥

aauar mritak ieh sagal sa(n)saaraa ||5||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਯਾ ਜਗ ਮਹਿ ਸੋਈ ਜਿਯਤ ਪੁੰਨ੍ਯ ਦਾਨ ਜਿਨ ਕੀਨ ॥

या जग महि सोई जियत पुँन्य दान जिन कीन ॥

yaa jag meh soiee jiyat pu(n)nay dhaan jin keen ||

ਸਿਖਿਯਨ ਕੀ ਸੇਵਾ ਕਰੀ ਜੋ ਮਾਗੈ ਸੋ ਦੀਨ ॥੬॥

सिखियन की सेवा करी जो मागै सो दीन ॥६॥

sikhiyan kee sevaa karee jo maagai so dheen ||6||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਯਹ ਉਪਦੇਸ ਸੁਨਤ ਜੜ ਢਰਿਯੋ ॥

यह उपदेस सुनत जड़ ढरियो ॥

yeh upadhes sunat jaR ddariyo ||

ਬਹੁਰਿ ਨਾਰਿ ਸੌ ਬਚਨ ਉਚਰਿਯੋ ॥

बहुरि नारि सौ बचन उचरियो ॥

bahur naar sau bachan uchariyo ||

ਜੋ ਉਪਜੈ ਜਿਯ ਭਲੀ ਤਿਹਾਰੈ ॥

जो उपजै जिय भली तिहारै ॥

jo upajai jiy bhalee tihaarai ||

ਵਹੈ ਕਾਮ ਮੈ ਕਰੌ ਸਵਾਰੈ ॥੭॥

वहै काम मै करौ सवारै ॥७॥

vahai kaam mai karau savaarai ||7||

ਤ੍ਰਿਯ ਬਾਚ ॥

तृय बाच ॥

tiray baach ||

ਫਟਾ ਬਸਤ੍ਰ ਜਾ ਕਾ ਲਖਿ ਲੀਜੈ ॥

फटा बसत्र जा का लखि लीजै ॥

faTaa basatr jaa kaa lakh leejai ||

ਬਸਤ੍ਰ ਨਵੀਨ ਤੁਰਤ ਤਿਹ ਦੀਜੈ ॥

बसत्र नवीन तुरत तिह दीजै ॥

basatr naveen turat teh dheejai ||

ਜਾ ਕੈ ਘਰਿ ਮਹਿ ਹੋਇ ਨ ਦਾਰਾ ॥

जा कै घरि महि होइ न दारा ॥

jaa kai ghar meh hoi na dhaaraa ||

ਤਾ ਕਹ ਦੀਜੈ ਅਪਨੀ ਨਾਰਾ ॥੮॥

ता कह दीजै अपनी नारा ॥८॥

taa keh dheejai apanee naaraa ||8||

ਰਾਮ ਦਾਸ ਤਬ ਤਾਹਿ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

राम दास तब ताहि निहारियो ॥

raam dhaas tab taeh nihaariyo ||

ਧਨ ਬਿਹੀਨ ਬਿਨੁ ਨਾਰਿ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

धन बिहीन बिनु नारि बिचारियो ॥

dhan biheen bin naar bichaariyo ||

ਧਨ ਹੂੰ ਦੀਯਾ ਨਾਰਿ ਹੂੰ ਦੀਨੀ ॥

धन हूँ दीया नारि हूँ दीनी ॥

dhan hoo(n) dheeyaa naar hoo(n) dheenee ||

ਭਲੀ ਬੁਰੀ ਜੜ ਕਛੂ ਨ ਚੀਨੀ ॥੯॥

भली बुरी जड़ कछू न चीनी ॥९॥

bhalee buree jaR kachhoo na cheenee ||9||

ਇਹ ਛਲ ਗਈ ਜਾਰ ਕੇ ਨਾਰਾ ॥

इह छल गई जार के नारा ॥

eeh chhal giee jaar ke naaraa ||

ਬਸਤ੍ਰ ਦਰਬ ਲੈ ਸਾਥ ਅਪਾਰਾ ॥

बसत्र दरब लै साथ अपारा ॥

basatr dharab lai saath apaaraa ||

ਇਹ ਆਪਨ ਅਤਿ ਸਾਧ ਪਛਾਨਾ ॥

इह आपन अति साध पछाना ॥

eeh aapan at saadh pachhaanaa ||

ਭਲੀ ਬੁਰੀ ਕਾ ਭੇਵ ਨ ਜਾਨਾ ॥੧੦॥

भली बुरी का भेव न जाना ॥१०॥

bhalee buree kaa bhev na jaanaa ||10||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਚਾਲੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੪੦॥੬੩੫੨॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ चालीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३४०॥६३५२॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau chaalees charitr samaapatam sat subham sat ||340||6352||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਕ੍ਰਿਤਾਵਤੀ ਨਗਰ ਇਕ ਸੁਨਾ ॥

सुकृतावती नगर इक सुना ॥

sukirataavatee nagar ik sunaa ||

ਸੁਕ੍ਰਿਤ ਸੈਨ ਰਾਜਾ ਬਹੁ ਗੁਨਾ ॥

सुकृत सैन राजा बहु गुना ॥

sukirat sain raajaa bahu gunaa ||

ਸੁਭ ਲਛਨਿ ਦੇ ਨਾਰਿ ਬਿਰਾਜੈ ॥

सुभ लछनि दे नारि बिराजै ॥

subh lachhan dhe naar biraajai ||

ਚੰਦ੍ਰ ਸੂਰ ਕੀ ਲਖਿ ਦੁਤਿ ਲਾਜੈ ॥੧॥

चंद्र सूर की लखि दुति लाजै ॥१॥

cha(n)dhr soor kee lakh dhut laajai ||1||

ਸ੍ਰੀ ਅਪਛਰਾ ਦੇਇ ਸੁ ਬਾਲਾ ॥

स्री अपछरा देइ सु बाला ॥

sree apachharaa dhei su baalaa ||

ਮਾਨਹੁ ਸਕਲ ਰਾਗ ਕੀ ਮਾਲਾ ॥

मानहु सकल राग की माला ॥

maanahu sakal raag kee maalaa ||

ਕਹੀ ਨ ਜਾਤ ਤਵਨ ਕੀ ਸੋਭਾ ॥

कही न जात तवन की सोभा ॥

kahee na jaat tavan kee sobhaa ||

ਇੰਦ੍ਰ ਚੰਦ੍ਰ ਜਸ ਰਵਿ ਲਖਿ ਲੋਭਾ ॥੨॥

इंद्र चंद्र जस रवि लखि लोभा ॥२॥

ei(n)dhr cha(n)dhr jas rav lakh lobhaa ||2||

ਤਹ ਇਕ ਆਇ ਗਯੋ ਸੌਦਾਗਰ ॥

तह इक आइ गयो सौदागर ॥

teh ik aai gayo sauadhaagar ||

ਪੂਤ ਸਾਥ ਤਿਹ ਜਾਨੁ ਪ੍ਰਭਾਕਰ ॥

पूत साथ तिह जानु प्रभाकर ॥

poot saath teh jaan prabhaakar ||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਤਿਹ ਊਪਰ ਅਟਕੀ ॥

राज सुता तिह ऊपर अटकी ॥

raaj sutaa teh uoopar aTakee ||

ਚਟਪਟ ਲਾਜ ਲੋਕ ਕੀ ਸਟਕੀ ॥੩॥

चटपट लाज लोक की सटकी ॥३॥

chaTapaT laaj lok kee saTakee ||3||

ਚਤੁਰਿ ਜਾਨਿ ਤਹ ਸਖੀ ਪਠਾਈ ॥

चतुरि जानि तह सखी पठाई ॥

chatur jaan teh sakhee paThaiee ||

ਜ੍ਯੋਂ ਤ੍ਯੋਂ ਤਹਾ ਤਾਹਿ ਲੈ ਆਈ ॥

ज्यों त्यों तहा ताहि लै आई ॥

jayo(n) tayo(n) tahaa taeh lai aaiee ||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਤਾ ਸੌ ਰਤਿ ਮਾਨੀ ॥

राज सुता ता सौ रति मानी ॥

raaj sutaa taa sau rat maanee ||

ਕੇਲ ਕਰਤ ਸਭ ਰਾਤਿ ਬਿਹਾਨੀ ॥੪॥

केल करत सभ राति बिहानी ॥४॥

kel karat sabh raat bihaanee ||4||

ਬਾਢਾ ਬਿਰਹ ਦੁਹਨ ਕੋ ਐਸਾ ॥

बाढा बिरह दुहन को ऐसा ॥

baaddaa bireh dhuhan ko aaisaa ||

ਹਮ ਤੇ ਭਾਖਿ ਨ ਜਾਈ ਕੈਸਾ ॥

हम ते भाखि न जाई कैसा ॥

ham te bhaakh na jaiee kaisaa ||

ਏਕ ਛੋਰਿ ਇਕ ਅਨਤ ਨ ਜਾਵੈ ॥

एक छोरि इक अनत न जावै ॥

ek chhor ik anat na jaavai ||

ਪਲਕ ਓਟ ਜੁਗ ਕੋਟਿ ਬਿਹਾਵੈ ॥੫॥

पलक ओट जुग कोटि बिहावै ॥५॥

palak oT jug koT bihaavai ||5||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਕਰਿ ਬਦਾ ਸੰਕੇਤਾ ॥

काम भोग करि बदा संकेता ॥

kaam bhog kar badhaa sa(n)ketaa ||

ਲਾਗਿਯੋ ਸਾਹ ਪੁਤ੍ਰ ਸੋ ਹੇਤਾ ॥

लागियो साह पुत्र सो हेता ॥

laagiyo saeh putr so hetaa ||

ਮੁਹਿ ਅਪਨੇ ਲੈ ਸੰਗ ਸਿਧਾਰੋ ॥

मुहि अपने लै संग सिधारो ॥

muh apane lai sa(n)g sidhaaro ||

ਤਬ ਜਾਨੌ ਤੈ ਯਾਰ ਹਮਾਰੋ ॥੬॥

तब जानौ तै यार हमारो ॥६॥

tab jaanau tai yaar hamaaro ||6||

ਤਾ ਸੌ ਰਤਿ ਕਰਿ ਧਾਮ ਸਿਧਾਯੋ ॥

ता सौ रति करि धाम सिधायो ॥

taa sau rat kar dhaam sidhaayo ||

ਕੀਯਾ ਜਤਨ ਜੋ ਹਿਤੂ ਸਿਖਾਯੋ ॥

कीया जतन जो हितू सिखायो ॥

keeyaa jatan jo hitoo sikhaayo ||

ਬਸਤ੍ਰ ਬਹੁਤ ਬਹੁ ਮੋਲ ਪਠਾਏ ॥

बसत्र बहुत बहु मोल पठाए ॥

basatr bahut bahu mol paThaae ||

ਪ੍ਰਥਮ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕਹ ਸਕਲ ਦਿਖਾਏ ॥੭॥

प्रथम नृपति कह सकल दिखाए ॥७॥

pratham nirapat keh sakal dhikhaae ||7||

ਪੁਨਿ ਰਨਿਵਾਸਹਿ ਪਠੈ ਬਨਾਏ ॥

पुनि रनिवासहि पठै बनाए ॥

pun ranivaaseh paThai banaae ||

ਰਾਜ ਸੁਤਹਿ ਅਸ ਗਯੋ ਜਤਾਏ ॥

राज सुतहि अस गयो जताए ॥

raaj suteh as gayo jataae ||

ਜੋ ਪਸੰਦ ਇਨ ਮੈ ਤੇ ਕੀਜੈ ॥

जो पसंद इन मै ते कीजै ॥

jo pasa(n)dh in mai te keejai ||

ਸੋ ਦੇ ਬਸਤ੍ਰ ਮੋਲਿ ਮੁਰਿ ਲੀਜੈ ॥੮॥

सो दे बसत्र मोलि मुरि लीजै ॥८॥

so dhe basatr mol mur leejai ||8||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਰਾਨੀ ਮਾਲੁ ਦਿਖਾਇ ਬਹੁਰਿ ਲੈ ਕੁਅਰਿ ਦਿਖਾਯੋ ॥

रानी मालु दिखाइ बहुरि लै कुअरि दिखायो ॥

raanee maal dhikhai bahur lai kuar dhikhaayo ||

ਲਪਟਿ ਤਰੁਨਿ ਤਿਹ ਮਾਹਿ ਆਪਨੋ ਅੰਗ ਦੁਰਾਯੋ ॥

लपटि तरुनि तिह माहि आपनो अंग दुरायो ॥

lapaT tarun teh maeh aapano a(n)g dhuraayo ||

ਗਈ ਮਿਤ੍ਰ ਕੇ ਧਾਮ ਨ ਭੂਪ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

गई मित्र के धाम न भूप बिचारियो ॥

giee mitr ke dhaam na bhoop bichaariyo ||

ਹੋ ਇਹ ਛਲ ਤਿਹ ਲੈ ਸਾਥ ਹਰੀਫ ਸਿਧਾਰਿਯੋ ॥੯॥

हो इह छल तिह लै साथ हरीफ सिधारियो ॥९॥

ho ieh chhal teh lai saath hareef sidhaariyo ||9||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਭਾਗ ਨ ਭੌਦੂ ਪਿਯਤ ਥੋ ਰਾਹਤ ਭਯੌ ਪਰਬੀਨ ॥

भाग न भौदू पियत थो राहत भयौ परबीन ॥

bhaag na bhauadhoo piyat tho raahat bhayau parabeen ||

ਦੁਹਿਤਾ ਹਰੀ ਹਰੀਫ ਯੌ ਸਕਾ ਨ ਜੜ ਛਲ ਚੀਨ ॥੧੦॥

दुहिता हरी हरीफ यौ सका न जड़ छल चीन ॥१०॥

dhuhitaa haree hareef yau sakaa na jaR chhal cheen ||10||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਇਕਤਾਲੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੪੧॥੬੩੬੨॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ इकतालीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३४१॥६३६२॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau ikataalees charitr samaapatam sat subham sat ||341||6362||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਉਤਰ ਦਿਸਾ ਪ੍ਰਗਟ ਇਕ ਨਗਰੀ ॥

उतर दिसा प्रगट इक नगरी ॥

autar dhisaa pragaT ik nagaree ||

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜਵਤੀ ਸੁ ਉਜਗਰੀ ॥

स्री बृजराजवती सु उजगरी ॥

sree birajaraajavatee su ujagaree ||

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਸੈਨ ਤਹ ਰਾਜਾ ॥

स्री बृजराज सैन तह राजा ॥

sree birajaraaj sain teh raajaa ||

ਜਾ ਕਹ ਨਿਰਖਿ ਇੰਦ੍ਰ ਅਤਿ ਲਾਜਾ ॥੧॥

जा कह निरखि इंद्र अति लाजा ॥१॥

jaa keh nirakh i(n)dhr at laajaa ||1||

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਮਤੀ ਤਿਹ ਰਾਨੀ ॥

स्री बृजराज मती तिह रानी ॥

sree birajaraaj matee teh raanee ||

ਸੁੰਦਰਿ ਭਵਨ ਚਤਰਦਸ ਜਾਨੀ ॥

सुँदरि भवन चतरदस जानी ॥

su(n)dhar bhavan chataradhas jaanee ||

ਸ੍ਰੀ ਬਰੰਗਨਾ ਦੇ ਤਿਹ ਬਾਲਾ ॥

स्री बरंगना दे तिह बाला ॥

sree bara(n)ganaa dhe teh baalaa ||

ਜਨੁ ਨਿਰਧੂਮ ਅਗਨਿ ਕੀ ਜ੍ਵਾਲਾ ॥੨॥

जनु निरधूम अगनि की ज्वाला ॥२॥

jan niradhoom agan kee javaiaalaa ||2||

ਚਤੁਰਿ ਸਖੀ ਜਬ ਤਾਹਿ ਨਿਹਾਰੈ ॥

चतुरि सखी जब ताहि निहारै ॥

chatur sakhee jab taeh nihaarai ||

ਮਧੁਰ ਬਚਨ ਮਿਲਿ ਐਸ ਉਚਾਰੈ ॥

मधुर बचन मिलि ऐस उचारै ॥

madhur bachan mil aais uchaarai ||