ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤ੍ਰਿਯ ਭਾਖ੍ਯੋ ਪਿਯ ਸੋਕ ਨ ਕਰੋ ॥

तृय भाख्यो पिय सोक न करो ॥

tiray bhaakhayo piy sok na karo ||

ਬਾਜ ਸਹਿਤ ਦੋਊ ਬਚੇ ਬਿਚਰੋ ॥

बाज सहित दोऊ बचे बिचरो ॥

baaj sahit dhouoo bache bicharo ||

ਐਸੋ ਚਰਿਤ ਅਬੈ ਮੈ ਕਰਿ ਹੋ ॥

ऐसो चरित अबै मै करि हो ॥

aaiso charit abai mai kar ho ||

ਦੁਸਟਨ ਡਾਰਿ ਸਿਰ ਛਾਰਿ ਉਬਰਿ ਹੋ ॥੧੯॥

दुसटन डारि सिर छारि उबरि हो ॥१९॥

dhusaTan ddaar sir chhaar ubar ho ||19||

ਤਹਾ ਪੁਰਖ ਕੋ ਭੇਸ ਬਨਾਇ ॥

तहा पुरख को भेस बनाइ ॥

tahaa purakh ko bhes banai ||

ਦਲ ਕਹ ਮਿਲੀ ਅਗਮਨੇ ਜਾਇ ॥

दल कह मिली अगमने जाइ ॥

dhal keh milee agamane jai ||

ਕਹੀ ਹਮਾਰੋ ਸਤਰ ਉਬਾਰੋ ॥

कही हमारो सतर उबारो ॥

kahee hamaaro satar ubaaro ||

ਔਰ ਗਾਵ ਤੇ ਸਕਲ ਨਿਹਾਰੋ ॥੨੦॥

और गाव ते सकल निहारो ॥२०॥

aauar gaav te sakal nihaaro ||20||

ਮਿਲਿ ਦਲ ਧਾਮ ਅਗਮਨੇ ਜਾਇ ॥

मिलि दल धाम अगमने जाइ ॥

mil dhal dhaam agamane jai ||

ਬਾਜ ਪਾਇ ਝਾਝਰ ਪਹਿਰਾਇ ॥

बाज पाइ झाझर पहिराइ ॥

baaj pai jhaajhar pahirai ||

ਸਕਲ ਗਾਵ ਤਿਨ ਕਹ ਦਿਖਰਾਈ ॥

सकल गाव तिन कह दिखराई ॥

sakal gaav tin keh dhikharaiee ||

ਫਿਰਿ ਤਿਹ ਠੌਰਿ ਤਿਨੈ ਲੈ ਆਈ ॥੨੧॥

फिरि तिह ठौरि तिनै लै आई ॥२१॥

fir teh Thauar tinai lai aaiee ||21||

ਪਰਦਾ ਲੇਤ ਤਾਨਿ ਆਗੇ ਤਿਨ ॥

परदा लेत तानि आगे तिन ॥

paradhaa let taan aage tin ||

ਦੇਖਹੁ ਜਾਇ ਜਨਾਨਾ ਕਹਿ ਜਿਨ ॥

देखहु जाइ जनाना कहि जिन ॥

dhekhahu jai janaanaa keh jin ||

ਆਗੇ ਕਰਿ ਸਭਹਿਨ ਕੇ ਬਾਜਾ ॥

आगे करि सभहिन के बाजा ॥

aage kar sabhahin ke baajaa ||

ਇਹ ਛਲ ਬਾਮ ਨਿਕਾਰਿਯੋ ਰਾਜਾ ॥੨੨॥

इह छल बाम निकारियो राजा ॥२२॥

eeh chhal baam nikaariyo raajaa ||22||

ਸੋ ਆਂਗਨ ਲੈ ਤਿਨੈ ਦਿਖਾਵੈ ॥

सो आँगन लै तिनै दिखावै ॥

so aa(n)gan lai tinai dhikhaavai ||

ਆਗੇ ਬਹੁਰਿ ਕਨਾਤ ਤਨਾਵੈ ॥

आगे बहुरि कनात तनावै ॥

aage bahur kanaat tanaavai ||

ਆਗੇ ਕਰਿ ਕਰਿ ਬਾਜ ਨਿਕਾਰੈ ॥

आगे करि करि बाज निकारै ॥

aage kar kar baaj nikaarai ||

ਨੇਵਰ ਕੇ ਬਾਜਤ ਝਨਕਾਰੈ ॥੨੩॥

नेवर के बाजत झनकारै ॥२३॥

nevar ke baajat jhanakaarai ||23||

ਬਹੂ ਬਧੂ ਤਿਨ ਕੀ ਵਹੁ ਜਾਨੈ ॥

बहू बधू तिन की वहु जानै ॥

bahoo badhoo tin kee vahu jaanai ||

ਬਾਜੀ ਕਹ ਮੂਰਖ ਨ ਪਛਾਨੈ ॥

बाजी कह मूरख न पछानै ॥

baajee keh moorakh na pachhaanai ||

ਨੇਵਰ ਕੈ ਬਾਜਤ ਝਨਕਾਰਾ ॥

नेवर कै बाजत झनकारा ॥

nevar kai baajat jhanakaaraa ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਜਾਤ ਬਿਚਾਰਾ ॥੨੪॥

भेद अभेद न जात बिचारा ॥२४॥

bhedh abhedh na jaat bichaaraa ||24||

ਦੁਹਿਤਾ ਬਹੂ ਤਿਨੈ ਕਰਿ ਜਾਨੈ ॥

दुहिता बहू तिनै करि जानै ॥

dhuhitaa bahoo tinai kar jaanai ||

ਸੁਨਿ ਸੁਨਿ ਧੁਨਿ ਨੇਵਰ ਕੀ ਕਾਨੈ ॥

सुनि सुनि धुनि नेवर की कानै ॥

sun sun dhun nevar kee kaanai ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਕਛੂ ਨ ਬਿਚਾਰੀ ॥

भेद अभेद कछू न बिचारी ॥

bhedh abhedh kachhoo na bichaaree ||

ਇਹ ਛਲ ਛਲੈ ਪੁਰਖ ਸਭ ਨਾਰੀ ॥੨੫॥

इह छल छलै पुरख सभ नारी ॥२५॥

eeh chhal chhalai purakh sabh naaree ||25||

ਜਵਨ ਰੁਚਾ ਜ੍ਯੋਂ ਤ੍ਯੋਂ ਤਿਹ ਭਜਾ ॥

जवन रुचा ज्यों त्यों तिह भजा ॥

javan ruchaa jayo(n) tayo(n) teh bhajaa ||

ਜਿਯ ਜੁ ਨ ਭਾਯੋ ਤਿਹ ਕੌ ਤਜਾ ॥

जिय जु न भायो तिह कौ तजा ॥

jiy ju na bhaayo teh kau tajaa ||

ਇਨ ਇਸਤ੍ਰੀਨ ਕੇ ਚਰਿਤ ਅਪਾਰਾ ॥

इन इसत्रीन के चरित अपारा ॥

ein isatreen ke charit apaaraa ||

ਜਿਨੈ ਨ ਬਿਧਨਾ ਸਕਤ ਬਿਚਾਰਾ ॥੨੬॥

जिनै न बिधना सकत बिचारा ॥२६॥

jinai na bidhanaa sakat bichaaraa ||26||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਬਤੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੩੨॥੬੨੨੮॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ बतीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३३२॥६२२८॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau batees charitr samaapatam sat subham sat ||332||6228||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨਹੋ ਰਾਜ ਕੁਅਰਿ ਇਕ ਬਾਤਾ ॥

सुनहो राज कुअरि इक बाता ॥

sunaho raaj kuar ik baataa ||

ਤ੍ਰਿਯ ਚਰਿਤ੍ਰ ਜੋ ਕਿਯ ਬਿਖ੍ਯਾਤਾ ॥

तृय चरित्र जो किय बिख्याता ॥

tiray charitr jo kiy bikhayaataa ||

ਪਸਚਿਮ ਦਿਸਾ ਹੁਤੀ ਇਕ ਨਗਰੀ ॥

पसचिम दिसा हुती इक नगरी ॥

pasachim dhisaa hutee ik nagaree ||

ਹੰਸ ਮਾਲਨੀ ਨਾਮ ਉਜਗਰੀ ॥੧॥

हंस मालनी नाम उजगरी ॥१॥

ha(n)s maalanee naam ujagaree ||1||

ਹੰਸ ਸੈਨ ਜਿਹ ਰਾਜ ਬਿਰਾਜੈ ॥

हंस सैन जिह राज बिराजै ॥

ha(n)s sain jeh raaj biraajai ||

ਹੰਸ ਪ੍ਰਭਾ ਜਾ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯ ਰਾਜੈ ॥

हंस प्रभा जा की तृय राजै ॥

ha(n)s prabhaa jaa kee tiray raajai ||

ਰੂਪਵਾਨ ਗੁਨਵਾਨੁਜਿਯਾਰੀ ॥

रूपवान गुनवानुजियारी ॥

roopavaan gunavaanujiyaaree ||

ਜਾਹਿਰ ਲੋਕ ਚੌਦਹੂੰ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥੨॥

जाहिर लोक चौदहूँ प्यारी ॥२॥

jaahir lok chauadhahoo(n) payaaree ||2||

ਤਹ ਇਕ ਸਾਹੁ ਸੁਤਾ ਦੁਤਿਮਾਨਾ ॥

तह इक साहु सुता दुतिमाना ॥

teh ik saahu sutaa dhutimaanaa ||

ਬਹੁਰਿ ਜਿਯਤ ਜਿਹ ਨਿਰਖਿ ਸਸਾਨਾ ॥

बहुरि जियत जिह निरखि ससाना ॥

bahur jiyat jeh nirakh sasaanaa ||

ਜੋਬਨ ਭਯੋ ਅਧਿਕ ਤਿਹ ਜਬ ਹੀ ॥

जोबन भयो अधिक तिह जब ही ॥

joban bhayo adhik teh jab hee ||

ਬਹੁਤਨ ਸਾਥ ਬਿਹਾਰਤ ਤਬ ਹੀ ॥੩॥

बहुतन साथ बिहारत तब ही ॥३॥

bahutan saath bihaarat tab hee ||3||

ਇਕ ਦਿਨ ਭੇਸ ਪੁਰਖ ਕੋ ਧਾਰਿ ॥

इक दिन भेस पुरख को धारि ॥

eik dhin bhes purakh ko dhaar ||

ਨਿਜੁ ਪਤਿ ਸਾਥ ਕਰੀ ਬਹੁ ਰਾਰਿ ॥

निजु पति साथ करी बहु रारि ॥

nij pat saath karee bahu raar ||

ਲਾਤ ਮੁਸਟ ਕੇ ਕਰਤ ਪ੍ਰਹਾਰ ॥

लात मुसट के करत प्रहार ॥

laat musaT ke karat prahaar ||

ਸੋ ਤਿਹ ਨਾਰਿ ਨ ਸਕੈ ਬਿਚਾਰਿ ॥੪॥

सो तिह नारि न सकै बिचारि ॥४॥

so teh naar na sakai bichaar ||4||

ਤਾ ਸੌ ਲਰਿ ਕਾਜੀ ਪਹਿ ਗਈ ॥

ता सौ लरि काजी पहि गई ॥

taa sau lar kaajee peh giee ||

ਲੈ ਇਲਾਮ ਪ੍ਰਯਾਦਨ ਸੰਗ ਅਈ ॥

लै इलाम प्रयादन संग अई ॥

lai ilaam prayaadhan sa(n)g iee ||

ਐਚ ਪਤਿਹਿ ਲੈ ਤਹਾ ਸਿਧਾਈ ॥

ऐच पतिहि लै तहा सिधाई ॥

aaich pateh lai tahaa sidhaiee ||

ਕੋਤਵਾਰ ਕਾਜੀ ਜਿਹ ਠਾਈ ॥੫॥

कोतवार काजी जिह ठाई ॥५॥

kotavaar kaajee jeh Thaiee ||5||

ਪ੍ਰਯਾਦਨ ਸਾਥ ਦ੍ਵਾਰ ਪਤਿ ਥਿਰ ਕਰਿ ॥

प्रयादन साथ द्वार पति थिर करि ॥

prayaadhan saath dhavaiaar pat thir kar ||

ਦਿਨ ਕਹ ਗਈ ਮਿਤ੍ਰ ਅਪਨੇ ਘਰ ॥

दिन कह गई मित्र अपने घर ॥

dhin keh giee mitr apane ghar ||

ਤਾ ਸੰਗ ਕਰਿ ਕ੍ਰੀੜਾ ਕੀ ਗਾਥਾ ॥

ता संग करि क्रीड़ा की गाथा ॥

taa sa(n)g kar kreeRaa kee gaathaa ||

ਲੈ ਆਈ ਸਾਹਿਦ ਕਹਿ ਸਾਥਾ ॥੬॥

लै आई साहिद कहि साथा ॥६॥

lai aaiee saahidh keh saathaa ||6||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਜਾਰ ਪ੍ਰਯਾਦਨ ਪਤਿ ਜੁਤਿ ਦ੍ਵਾਰੇ ਠਾਢਿ ਕਰ ॥

जार प्रयादन पति जुति द्वारे ठाढि कर ॥

jaar prayaadhan pat jut dhavaiaare Thaadd kar ||

ਦੁਤਿਯ ਮਿਤ੍ਰ ਕੇ ਗਈ ਦਿਵਸ ਕਹ ਨਾਰਿ ਘਰ ॥

दुतिय मित्र के गई दिवस कह नारि घर ॥

dhutiy mitr ke giee dhivas keh naar ghar ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਤਿਹ ਸਾਥਿ ਕੀਯਾ ਰੁਚਿ ਮਾਨਿ ਕਰਿ ॥

काम भोग तिह साथि कीया रुचि मानि करि ॥

kaam bhog teh saath keeyaa ruch maan kar ||

ਹੋ ਸਾਹਿਦ ਕੈ ਲ੍ਯਾਈ ਅਪਨੇ ਤਿਹ ਸਾਥ ਧਰਿ ॥੭॥

हो साहिद कै ल्याई अपने तिह साथ धरि ॥७॥

ho saahidh kai layaiee apane teh saath dhar ||7||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਕਹਾ ਲਗੇ ਮੈ ਕਹੋ ਉਚਰਿ ਕਰਿ ॥

कहा लगे मै कहो उचरि करि ॥

kahaa lage mai kaho uchar kar ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਗਈ ਬਹੁਤਨ ਕੇ ਘਰ ॥

इह बिधि गई बहुतन के घर ॥

eeh bidh giee bahutan ke ghar ||

ਸੰਗ ਸਾਹਿਦ ਸਭ ਹੀ ਕਰਿ ਲੀਨੇ ॥

संग साहिद सभ ही करि लीने ॥

sa(n)g saahidh sabh hee kar leene ||

ਸਕਲ ਰੁਜੂ ਕਾਜੀ ਕੇ ਕੀਨੇ ॥੮॥

सकल रुजू काजी के कीने ॥८॥

sakal rujoo kaajee ke keene ||8||

ਤਿਹ ਅਪਨੀ ਅਪਨੀ ਤੇ ਮਾਨੈ ॥

तिह अपनी अपनी ते मानै ॥

teh apanee apanee te maanai ||

ਏਕ ਏਕ ਕੋ ਭੇਦ ਨ ਜਾਨੈ ॥

एक एक को भेद न जानै ॥

ek ek ko bhedh na jaanai ||

ਜੁ ਤ੍ਰਿਯ ਕਹਤ ਸੋ ਪੁਰਖ ਬਖਾਨਤ ॥

जु तृय कहत सो पुरख बखानत ॥

j tiray kahat so purakh bakhaanat ||

ਆਪੁ ਆਪੁ ਕੀ ਬਾਤ ਨ ਜਾਨਤ ॥੯॥

आपु आपु की बात न जानत ॥९॥

aap aap kee baat na jaanat ||9||

ਸਭ ਸਾਹਿਦ ਜਬ ਨਜਰਿ ਗੁਜਰੇ ॥

सभ साहिद जब नजरि गुजरे ॥

sabh saahidh jab najar gujare ||

ਏਕ ਬਚਨ ਵਹ ਤ੍ਰਿਯਾ ਉਚਰੇ ॥

एक बचन वह तृया उचरे ॥

ek bachan veh tirayaa uchare ||

ਤਬ ਕਾਜੀ ਸਾਚੀ ਇਹ ਕੀਨੋ ॥

तब काजी साची इह कीनो ॥

tab kaajee saachee ieh keeno ||

ਦਰਬ ਬਟਾਇ ਅਰਧ ਤਿਹ ਦੀਨੋ ॥੧੦॥

दरब बटाइ अरध तिह दीनो ॥१०॥

dharab baTai aradh teh dheeno ||10||

ਕਿਨੂੰ ਨ ਤਾ ਕੋ ਭੇਦ ਬਿਚਾਰਾ ॥

किनूँ न ता को भेद बिचारा ॥

kinoo(n) na taa ko bhedh bichaaraa ||

ਕਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਇਹ ਨਾਰਿ ਦਿਖਾਰਾ ॥

कस चरित्र इह नारि दिखारा ॥

kas charitr ieh naar dhikhaaraa ||

ਔਰਨ ਕੀ ਕੋਊ ਕਹਾ ਬਖਾਨੈ ॥

औरन की कोऊ कहा बखानै ॥

aauaran kee kouoo kahaa bakhaanai ||

ਆਪੁ ਆਪ ਮਹਿ ਤੇਊ ਨ ਜਾਨੈ ॥੧੧॥

आपु आप महि तेऊ न जानै ॥११॥

aap aap meh teuoo na jaanai ||11||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਕਹਾ ਲਖਾ ਤ੍ਰਿਯ ਕਰਮ ਕਰਿ ਕੈਸੇ ਕਰਮ ਕਮਾਇ ॥

कहा लखा तृय करम करि कैसे करम कमाइ ॥

kahaa lakhaa tiray karam kar kaise karam kamai ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਸਭ ਆਪੁ ਮਹਿ ਸਕਾ ਨ ਕੋਊ ਪਾਇ ॥੧੨॥

भेद अभेद सभ आपु महि सका न कोऊ पाइ ॥१२॥

bhedh abhedh sabh aap meh sakaa na kouoo pai ||12||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਤੇਤੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੩੩॥੬੨੪੦॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ तेतीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३३३॥६२४०॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau tetees charitr samaapatam sat subham sat ||333||6240||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਰਾਜ ਸੈਨ ਇਕ ਰਾਜਾ ਦਛਿਨ ॥

राज सैन इक राजा दछिन ॥

raaj sain ik raajaa dhachhin ||

ਤ੍ਰਿਯ ਤਿਹ ਰਾਜ ਮਤੀ ਸੁਭ ਲਛਨ ॥

तृय तिह राज मती सुभ लछन ॥

tiray teh raaj matee subh lachhan ||

ਅਮਿਤ ਦਰਬ ਤਨ ਭਰੇ ਭੰਡਾਰਾ ॥

अमित दरब तन भरे भंडारा ॥

amit dharab tan bhare bha(n)ddaaraa ||

ਜਿਨ ਕੋ ਆਵਤ ਵਾਰ ਨ ਪਾਰਾ ॥੧॥

जिन को आवत वार न पारा ॥१॥

jin ko aavat vaar na paaraa ||1||

ਪਿੰਗਲ ਦੇ ਤਹ ਸਾਹ ਦੁਲਾਰੀ ॥

पिंगल दे तह साह दुलारी ॥

pi(n)gal dhe teh saeh dhulaaree ||

ਜਾ ਕੀ ਸਮ ਨਹਿ ਦੁਤਿਯ ਕੁਮਾਰੀ ॥

जा की सम नहि दुतिय कुमारी ॥

jaa kee sam neh dhutiy kumaaree ||

ਨਿਰਖਿ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਤ੍ਰਿਯ ਭਈ ਦਿਵਾਨੀ ॥

निरखि नृपति तृय भई दिवानी ॥

nirakh nirapat tiray bhiee dhivaanee ||

ਤਬ ਤੇ ਰੁਚਤ ਖਾਨ ਨਹਿ ਪਾਨੀ ॥੨॥

तब ते रुचत खान नहि पानी ॥२॥

tab te ruchat khaan neh paanee ||2||

ਤਾ ਕੀ ਲਗਨਿ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਤਨ ਲਾਗੀ ॥

ता की लगनि नृपति तन लागी ॥

taa kee lagan nirapat tan laagee ||

ਛੂਟੈ ਕਹਾ ਅਨੋਖੀ ਜਾਗੀ ॥

छूटै कहा अनोखी जागी ॥

chhooTai kahaa anokhee jaagee ||

ਸਖੀ ਚੀਨਿ ਇਕ ਹਿਤੂ ਸ੍ਯਾਨੀ ॥

सखी चीनि इक हितू स्यानी ॥

sakhee cheen ik hitoo sayaanee ||

ਪਠੈ ਦਈ ਨ੍ਰਿਪ ਕੀ ਰਜਧਾਨੀ ॥੩॥

पठै दई नृप की रजधानी ॥३॥

paThai dhiee nirap kee rajadhaanee ||3||

ਜਿਮਿ ਤਿਮਿ ਬਦਾ ਮਿਲਨ ਤਿਹ ਸੰਗਾ ॥

जिमि तिमि बदा मिलन तिह संगा ॥

jim tim badhaa milan teh sa(n)gaa ||

ਤਿਹ ਤਨ ਬ੍ਯਾਪਿਯੋ ਅਧਿਕ ਅਨੰਗਾ ॥

तिह तन ब्यापियो अधिक अनंगा ॥

teh tan bayaapiyo adhik ana(n)gaa ||

ਤਿਹ ਭੇਟਨ ਕੌ ਚਿਤ ਲਲਚਾਵੈ ॥

तिह भेटन कौ चित ललचावै ॥

teh bheTan kau chit lalachaavai ||

ਘਾਤ ਨ ਨਿਕਸਨ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯ ਪਾਵੈ ॥੪॥

घात न निकसन की तृय पावै ॥४॥

ghaat na nikasan kee tiray paavai ||4||

ਕਹਿਯੋ ਸਾਹੁ ਇਕ ਭੂਪ ਬੁਲਾਵਤ ॥

कहियो साहु इक भूप बुलावत ॥

kahiyo saahu ik bhoop bulaavat ||

ਸਭ ਅੰਨਨ ਕੋ ਨਿਰਖ ਲਿਖਾਵਤ ॥

सभ अंनन को निरख लिखावत ॥

sabh a(n)nan ko nirakh likhaavat ||

ਬਚਨ ਸੁਨਤ ਤਹ ਸਾਹੁ ਸਿਧਾਰਾ ॥

बचन सुनत तह साहु सिधारा ॥

bachan sunat teh saahu sidhaaraa ||

ਭਲੋ ਬੁਰੋ ਨਹਿ ਮੂੜ ਬਿਚਾਰਾ ॥੫॥

भलो बुरो नहि मूड़ बिचारा ॥५॥

bhalo buro neh mooR bichaaraa ||5||

ਨਿਕਸਤ ਭਈ ਘਾਤ ਤ੍ਰਿਯ ਪਾਇ ॥

निकसत भई घात तृय पाइ ॥

nikasat bhiee ghaat tiray pai ||

ਭੋਗ ਕੀਆ ਰਾਜਾ ਸੋ ਜਾਇ ॥

भोग कीआ राजा सो जाइ ॥

bhog keeaa raajaa so jai ||

ਰਹਿਯੋ ਮੂੜ ਪਰ ਦ੍ਵਾਰ ਬਹਿਠੋ ॥

रहियो मूड़ पर द्वार बहिठो ॥

rahiyo mooR par dhavaiaar bahiTho ||

ਭਲਾ ਬੁਰਾ ਕਛੁ ਲਗਿਯੋ ਨ ਡਿਠੋ ॥੬॥

भला बुरा कछु लगियो न डिठो ॥६॥

bhalaa buraa kachh lagiyo na ddiTho ||6||

ਤ੍ਰਿਯ ਕਰਿ ਕੇਲ ਭੂਪ ਸੌ ਆਈ ॥

तृय करि केल भूप सौ आई ॥

tiray kar kel bhoop sau aaiee ||

ਲਯੋ ਸਾਹੁ ਘਰ ਬਹੁਰਿ ਬੁਲਾਈ ॥

लयो साहु घर बहुरि बुलाई ॥

layo saahu ghar bahur bulaiee ||

ਕਹਿਯੋ ਪ੍ਰਾਤ ਹਮ ਤੁਮ ਦੋਊ ਜੈ ਹੈ ॥

कहियो प्रात हम तुम दोऊ जै है ॥

kahiyo praat ham tum dhouoo jai hai ||

ਰਾਜਾ ਕਹਤ ਵਹੈ ਕਰਿ ਐਹੈ ॥੭॥

राजा कहत वहै करि ऐहै ॥७॥

raajaa kahat vahai kar aaihai ||7||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਇਹ ਛਲ ਮੂਰਖ ਤਿਹ ਛਲਾ ਸਕਿਯੋ ਨ ਭੇਦ ਬਿਚਾਰ ॥

इह छल मूरख तिह छला सकियो न भेद बिचार ॥

eeh chhal moorakh teh chhalaa sakiyo na bhedh bichaar ||

ਕਹਾ ਚਰਿਤ ਇਨ ਤ੍ਰਿਯ ਕਿਯਾ ਨ੍ਰਿਪ ਸੰਗ ਰਮੀ ਸੁਧਾਰਿ ॥੮॥

कहा चरित इन तृय किया नृप संग रमी सुधारि ॥८॥

kahaa charit in tiray kiyaa nirap sa(n)g ramee sudhaar ||8||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਚੌਤੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੩੪॥੬੨੪੮॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ चौतीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३३४॥६२४८॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau chauatees charitr samaapatam sat subham sat ||334||6248||afajoo(n)||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸਹਿਰ ਸਰੋਹੀ ਕੇ ਬਿਖੈ ਬਿਕ੍ਰਤ ਕਰਨ ਇਕ ਰਾਇ ॥

सहिर सरोही के बिखै बिक्रत करन इक राइ ॥

sahir sarohee ke bikhai bikrat karan ik rai ||

ਬੀਰ ਬਡੋ ਬਾਕੋ ਰਥੀ ਰਾਖਤ ਸਭ ਕੋ ਭਾਇ ॥੧॥

बीर बडो बाको रथी राखत सभ को भाइ ॥१॥

beer baddo baako rathee raakhat sabh ko bhai ||1||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਅਬਲਾ ਦੇ ਰਾਨੀ ਤਾ ਕੇ ਘਰ ॥

अबला दे रानी ता के घर ॥

abalaa dhe raanee taa ke ghar ||

ਅਧਿਕ ਪੰਡਿਤਾ ਸਕਲ ਹੁਨਰ ਕਰਿ ॥

अधिक पंडिता सकल हुनर करि ॥

adhik pa(n)dditaa sakal hunar kar ||

ਬੀਰਮ ਦੇਵ ਪੁਤ੍ਰ ਤਿਹ ਜਾਯੋ ॥

बीरम देव पुत्र तिह जायो ॥

beeram dhev putr teh jaayo ||

ਤੇਜਵਾਨ ਬਲਵਾਨ ਸੁਹਾਯੋ ॥੨॥

तेजवान बलवान सुहायो ॥२॥

tejavaan balavaan suhaayo ||2||

ਤਾ ਕੀ ਜਾਤ ਨ ਪ੍ਰਭਾ ਬਖਾਨੀ ॥

ता की जात न प्रभा बखानी ॥

taa kee jaat na prabhaa bakhaanee ||

ਰੂਪ ਅਨੰਗ ਧਰਿਯੋ ਹੈ ਜਾਨੀ ॥

रूप अनंग धरियो है जानी ॥

roop ana(n)g dhariyo hai jaanee ||

ਕਹ ਲਗਿ ਪ੍ਰਭਾ ਕਰੈ ਕਵਨੈ ਕਬਿ ॥

कह लगि प्रभा करै कवनै कबि ॥

keh lag prabhaa karai kavanai kab ||

ਨਿਰਖਿ ਸੂਰ ਸਸਿ ਰਹਤ ਇੰਦ੍ਰ ਦਬਿ ॥੩॥

निरखि सूर ससि रहत इंद्र दबि ॥३॥

nirakh soor sas rahat i(n)dhr dhab ||3||

ਛੈਲ ਛਬੀਲੋ ਕੁਅਰ ਅਪਾਰਾ ॥

छैल छबीलो कुअर अपारा ॥

chhail chhabeelo kuar apaaraa ||

ਆਪੁ ਘੜਾ ਜਾਨੁਕ ਕਰਤਾਰਾ ॥

आपु घड़ा जानुक करतारा ॥

aap ghaRaa jaanuk karataaraa ||

ਕਨਕ ਅਵਟਿ ਸਾਚੇ ਜਨ ਢਾਰਿਯੋ ॥

कनक अवटि साचे जन ढारियो ॥

kanak avaT saache jan ddaariyo ||

ਰੀਝਿ ਰਹਤ ਜਿਨ ਬ੍ਰਹਮ ਸਵਾਰਿਯੋ ॥੪॥

रीझि रहत जिन ब्रहम सवारियो ॥४॥

reejh rahat jin braham savaariyo ||4||

ਨੈਨ ਫਬਤ ਮ੍ਰਿਗ ਸੇ ਕਜਰਾਰੇ ॥

नैन फबत मृग से कजरारे ॥

nain fabat mirag se kajaraare ||

ਕੇਸ ਜਾਲ ਜਨੁ ਫਾਸ ਸਵਾਰੇ ॥

केस जाल जनु फास सवारे ॥

kes jaal jan faas savaare ||

ਜਾ ਕੇ ਪਰੇ ਗਰੈ ਸੋਈ ਜਾਨੈ ॥

जा के परे गरै सोई जानै ॥

jaa ke pare garai soiee jaanai ||

ਬਿਨੁ ਬੂਝੈ ਕੋਈ ਕਹਾ ਪਛਾਨੈ ॥੫॥

बिनु बूझै कोई कहा पछानै ॥५॥

bin boojhai koiee kahaa pachhaanai ||5||

ਜੇਤਿਕ ਦੇਤ ਪ੍ਰਭਾ ਸਭ ਹੀ ਕਬਿ ॥

जेतिक देत प्रभा सभ ही कबि ॥

jetik dhet prabhaa sabh hee kab ||

ਤੇਤਿਕ ਹੁਤੀ ਤਵਨ ਭੀਤਰਿ ਛਬਿ ॥

तेतिक हुती तवन भीतरि छबि ॥

tetik hutee tavan bheetar chhab ||

ਪੁਰਖ ਨਾਰਿ ਚਿਤਵਹ ਜੋ ਤਾਹਿ ॥

पुरख नारि चितवह जो ताहि ॥

purakh naar chitaveh jo taeh ||

ਕਛੁ ਨ ਸੰਭਾਰ ਰਹਤ ਤਬ ਵਾਹਿ ॥੬॥

कछु न संभार रहत तब वाहि ॥६॥

kachh na sa(n)bhaar rahat tab vaeh ||6||

ਚੰਚਰੀਟ ਦੁਤਿ ਦੇਖਿ ਬਿਕਾਨੇ ॥

चंचरीट दुति देखि बिकाने ॥

cha(n)chareeT dhut dhekh bikaane ||

ਭਵਰ ਆਜੁ ਲਗਿ ਫਿਰਤਿ ਦਿਵਾਨੇ ॥

भवर आजु लगि फिरति दिवाने ॥

bhavar aaj lag firat dhivaane ||

ਮਹਾਦੇਵ ਤੇ ਨੈਕ ਨਿਹਾਰੇ ॥

महादेव ते नैक निहारे ॥

mahaadhev te naik nihaare ||

ਅਬ ਲਗਿ ਬਨ ਮੈ ਬਸਤ ਉਘਾਰੇ ॥੭॥

अब लगि बन मै बसत उघारे ॥७॥

ab lag ban mai basat ughaare ||7||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਚਤੁਰਾਨਨ ਮੁਖ ਚਤੁਰ ਲਖਿ ਯਾਹੀ ਤੇ ਕਰੈ ॥

चतुरानन मुख चतुर लखि याही ते करै ॥

chaturaanan mukh chatur lakh yaahee te karai ||

ਸਿਖਿ ਬਾਹਨ ਖਟ ਬਦਨ ਸੁ ਯਾਹੀ ਤੇ ਧਰੈ ॥

सिखि बाहन खट बदन सु याही ते धरै ॥

sikh baahan khaT badhan su yaahee te dharai ||

ਪੰਚਾਨਨ ਯਾ ਤੇ ਸਿਵ ਭਏ ਬਚਾਰਿ ਕਰਿ ॥

पंचानन या ते सिव भए बचारि करि ॥

pa(n)chaanan yaa te siv bhe bachaar kar ||

ਹੋ ਸਹਸਾਨਨ ਨਹੁ ਸਕਾ ਪ੍ਰਭਾ ਕੋ ਸਿੰਧੁ ਤਰਿ ॥੮॥

हो सहसानन नहु सका प्रभा को सिंधु तरि ॥८॥

ho sahasaanan nahu sakaa prabhaa ko si(n)dh tar ||8||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜੇ ਅਬਲਾ ਤਿਹ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਤ ॥

जे अबला तिह रूप निहारत ॥

je abalaa teh roop nihaarat ||

ਲਾਜ ਸਾਜ ਧਨ ਧਾਮ ਬਿਸਾਰਤ ॥

लाज साज धन धाम बिसारत ॥

laaj saaj dhan dhaam bisaarat ||

ਮਨ ਮੈ ਰਹਤ ਮਗਨ ਹ੍ਵੈ ਨਾਰੀ ॥

मन मै रहत मगन ह्वै नारी ॥

man mai rahat magan havai naaree ||

ਜਾਨੁ ਬਿਸਿਖ ਤਨ ਮ੍ਰਿਗੀ ਪ੍ਰਹਾਰੀ ॥੯॥

जानु बिसिख तन मृगी प्रहारी ॥९॥

jaan bisikh tan miragee prahaaree ||9||

ਸਾਹ ਜੈਨ ਅਲਾਵਦੀਨ ਜਹ ॥

साह जैन अलावदीन जह ॥

saeh jain alaavadheen jeh ||

ਆਯੋ ਕੁਅਰ ਰਹਨ ਚਾਕਰ ਤਹ ॥

आयो कुअर रहन चाकर तह ॥

aayo kuar rahan chaakar teh ||

ਫੂਲਮਤੀ ਹਜਰਤਿ ਕੀ ਨਾਰੀ ॥

फूलमती हजरति की नारी ॥

foolamatee hajarat kee naaree ||

ਤਾ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹ ਇਕ ਭਈ ਕੁਮਾਰੀ ॥੧੦॥

ता के गृह इक भई कुमारी ॥१०॥

taa ke gireh ik bhiee kumaaree ||10||

ਸ੍ਰੀ ਦਿਮਾਗ ਰੋਸਨ ਵਹ ਬਾਰੀ ॥

स्री दिमाग रोसन वह बारी ॥

sree dhimaag rosan veh baaree ||

ਜਨੁ ਰਤਿ ਪਤਿ ਤੇ ਭਈ ਕੁਮਾਰੀ ॥

जनु रति पति ते भई कुमारी ॥

jan rat pat te bhiee kumaaree ||

ਜਨੁਕ ਚੀਰਿ ਚੰਦ੍ਰਮਾ ਬਨਾਈ ॥

जनुक चीरि चंद्रमा बनाई ॥

januk cheer cha(n)dhramaa banaiee ||

ਤਾਹੀ ਤੇ ਤਾ ਮੈ ਅਤਿਤਾਈ ॥੧੧॥

ताही ते ता मै अतिताई ॥११॥

taahee te taa mai atitaiee ||11||

ਬੀਰਮ ਦੇ ਮੁਜਰਾ ਕਹ ਆਯੋ ॥

बीरम दे मुजरा कह आयो ॥

beeram dhe mujaraa keh aayo ||

ਸਾਹੁ ਸੁਤਾ ਕੋ ਹ੍ਰਿਦੈ ਚੁਰਾਯੋ ॥

साहु सुता को हृदै चुरायो ॥

saahu sutaa ko hiradhai churaayo ||

ਅਨਿਕ ਜਤਨ ਅਬਲਾ ਕਰਿ ਹਾਰੀ ॥

अनिक जतन अबला करि हारी ॥

anik jatan abalaa kar haaree ||

ਕੈ ਸਿਹੁ ਮਿਲਾ ਨ ਪ੍ਰੀਤਮ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥੧੨॥

कै सिहु मिला न प्रीतम प्यारी ॥१२॥

kai sih milaa na preetam payaaree ||12||

ਕਾਮਾਤੁਰ ਭੀ ਅਧਿਕ ਬਿਗਮ ਜਬ ॥

कामातुर भी अधिक बिगम जब ॥

kaamaatur bhee adhik bigam jab ||

ਪਿਤਾ ਪਾਸ ਤਜਿ ਲਾਜ ਕਹੀ ਤਬ ॥

पिता पास तजि लाज कही तब ॥

pitaa paas taj laaj kahee tab ||

ਕੈ ਬਾਬੁਲ ਗ੍ਰਿਹ ਗੋਰਿ ਖੁਦਾਓ ॥

कै बाबुल गृह गोरि खुदाओ ॥

kai baabul gireh gor khudhaao ||

ਕੈ ਬੀਰਮ ਦੇ ਮੁਹਿ ਬਰ ਦ੍ਰਯਾਓ ॥੧੩॥

कै बीरम दे मुहि बर द्रयाओ ॥१३॥

kai beeram dhe muh bar dhrayaao ||13||

ਭਲੀ ਭਲੀ ਤਬ ਸਾਹ ਉਚਾਰੀ ॥

भली भली तब साह उचारी ॥

bhalee bhalee tab saeh uchaaree ||

ਮੁਸਲਮਾਨ ਬੀਰਮ ਕਰ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥

मुसलमान बीरम कर प्यारी ॥

musalamaan beeram kar payaaree ||

ਬਹੁਰਿ ਤਾਹਿ ਤੁਮ ਕਰੌ ਨਿਕਾਹਾ ॥

बहुरि ताहि तुम करौ निकाहा ॥

bahur taeh tum karau nikaahaa ||

ਜਿਹ ਸੌ ਤੁਮਰੀ ਲਗੀ ਨਿਗਾਹਾ ॥੧੪॥

जिह सौ तुमरी लगी निगाहा ॥१४॥

jeh sau tumaree lagee nigaahaa ||14||

ਬੀਰਮ ਤੀਰ ਵਜੀਰ ਪਠਾਯੋ ॥

बीरम तीर वजीर पठायो ॥

beeram teer vajeer paThaayo ||

ਸਾਹ ਕਹਿਯੋ ਤਿਹ ਤਾਹਿ ਸੁਨਾਯੋ ॥

साह कहियो तिह ताहि सुनायो ॥

saeh kahiyo teh taeh sunaayo ||

ਹਮਰੇ ਦੀਨ ਪ੍ਰਥਮ ਤੁਮ ਆਵਹੁ ॥

हमरे दीन प्रथम तुम आवहु ॥

hamare dheen pratham tum aavahu ||

ਬਹੁਰਿ ਦਿਲਿਸ ਕੀ ਸੁਤਾ ਬਿਯਾਵਹੁ ॥੧੫॥

बहुरि दिलिस की सुता बियावहु ॥१५॥

bahur dhilis kee sutaa biyaavahu ||15||

ਬੀਰਮ ਦੇਵ ਕਹਾ ਨਹਿ ਮਾਨਾ ॥

बीरम देव कहा नहि माना ॥

beeram dhev kahaa neh maanaa ||

ਕਰਿਯੋ ਆਪਨੇ ਦੇਸ ਪਯਾਨਾ ॥

करियो आपने देस पयाना ॥

kariyo aapane dhes payaanaa ||

ਪ੍ਰਾਤੇ ਖਬਰਿ ਦਿਲਿਸ ਜਬ ਪਾਈ ॥

प्राते खबरि दिलिस जब पाई ॥

praate khabar dhilis jab paiee ||

ਅਮਿਤਿ ਸੈਨ ਅਰਿ ਗਹਨ ਪਠਾਈ ॥੧੬॥

अमिति सैन अरि गहन पठाई ॥१६॥

amit sain ar gahan paThaiee ||16||

ਬੀਰਮ ਦੇਵ ਖਬਰਿ ਜਬ ਪਾਈ ॥

बीरम देव खबरि जब पाई ॥

beeram dhev khabar jab paiee ||

ਪਲਟ ਕਰੀ ਤਿਨ ਸਾਥ ਲਰਾਈ ॥

पलट करी तिन साथ लराई ॥

palaT karee tin saath laraiee ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਭਾਰੀ ਭਟ ਘਾਏ ॥

भाति भाति भारी भट घाए ॥

bhaat bhaat bhaaree bhaT ghaae ||

ਤਹਾ ਨ ਟਿਕੇ ਤਵਨ ਕੇ ਪਾਏ ॥੧੭॥

तहा न टिके तवन के पाए ॥१७॥

tahaa na Tike tavan ke paae ||17||

ਕਾਧਲ ਵਤ ਰਾਜਾ ਥੋ ਜਹਾ ॥

काधल वत राजा थो जहा ॥

kaadhal vat raajaa tho jahaa ||

ਬੀਰਮ ਦੇਵ ਜਾਤ ਭਯੋ ਤਹਾ ॥

बीरम देव जात भयो तहा ॥

beeram dhev jaat bhayo tahaa ||

ਕਾਧਲ ਦੇ ਆਗੇ ਜਹਾ ਰਾਨੀ ॥

काधल दे आगे जहा रानी ॥

kaadhal dhe aage jahaa raanee ||

ਰੂਪਵਾਨ ਗੁਨਵਾਨ ਸ੍ਯਾਨੀ ॥੧੮॥

रूपवान गुनवान स्यानी ॥१८॥

roopavaan gunavaan sayaanee ||18||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਕਾਧਲ ਦੇ ਰਾਨੀ ਤਿਹ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿ ਕੈ ॥

काधल दे रानी तिह रूप निहारि कै ॥

kaadhal dhe raanee teh roop nihaar kai ||

ਗਿਰੀ ਧਰਨਿ ਕੇ ਭੀਤਰ ਹਿਯੇ ਬਿਚਾਰਿ ਕੈ ॥

गिरी धरनि के भीतर हिये बिचारि कै ॥

giree dharan ke bheetar hiye bichaar kai ||

ਐਸੋ ਇਕ ਪਲ ਕੁਅਰ ਜੁ ਭੇਟਨ ਪਾਈਯੈ ॥

ऐसो इक पल कुअर जु भेटन पाईयै ॥

aaiso ik pal kuar ju bheTan paieeyai ||

ਹੋ ਜਨਮ ਪਚਾਸਿਕ ਲੌ ਸਖੀ ਬਲਿ ਬਲਿ ਜਾਈਯੈ ॥੧੯॥

हो जनम पचासिक लौ सखी बलि बलि जाईयै ॥१९॥

ho janam pachaasik lau sakhee bal bal jaieeyai ||19||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਾਇ ਸਖੀ ਬੀਰਮ ਦੇ ਪਾਸਾ ॥

जाइ सखी बीरम दे पासा ॥

jai sakhee beeram dhe paasaa ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਸਾਥ ਕਰੀ ਅਰਦਾਸਾ ॥

इह बिधि साथ करी अरदासा ॥

eeh bidh saath karee aradhaasaa ||

ਕੈ ਤੁਮ ਕਾਧਲ ਦੇ ਕੋ ਭਜੋ ॥

कै तुम काधल दे को भजो ॥

kai tum kaadhal dhe ko bhajo ||

ਕੈ ਇਹ ਦੇਸ ਹਮਾਰੋ ਤਜੋ ॥੨੦॥

कै इह देस हमारो तजो ॥२०॥

kai ieh dhes hamaaro tajo ||20||

ਪਾਛੇ ਲਗੀ ਫੌਜ ਤਿਨ ਮਾਨੀ ॥

पाछे लगी फौज तिन मानी ॥

paachhe lagee fauaj tin maanee ||

ਦੁਤਿਯ ਰਹਨ ਕੀ ਠੌਰ ਨ ਜਾਨੀ ॥

दुतिय रहन की ठौर न जानी ॥

dhutiy rahan kee Thauar na jaanee ||

ਤਾ ਕੋ ਦੇਸ ਤਰੁਨਿ ਨਹਿ ਤਜੋ ॥

ता को देस तरुनि नहि तजो ॥

taa ko dhes tarun neh tajo ||

ਕਾਧਲ ਦੇ ਰਾਨੀ ਕਹ ਭਜੋ ॥੨੧॥

काधल दे रानी कह भजो ॥२१॥

kaadhal dhe raanee keh bhajo ||21||

ਰਾਨੀ ਰਮੀ ਮਿਤ੍ਰ ਕੇ ਭੋਗਾ ॥

रानी रमी मित्र के भोगा ॥

raanee ramee mitr ke bhogaa ||

ਚਿਤ ਕੇ ਦਏ ਤ੍ਯਾਗਿ ਸਭ ਸੋਗਾ ॥

चित के दए त्यागि सभ सोगा ॥

chit ke dhe tayaag sabh sogaa ||

ਤਬ ਲਗਿ ਲਿਖੋ ਸਾਹ ਕੋ ਆਯੋ ॥

तब लगि लिखो साह को आयो ॥

tab lag likho saeh ko aayo ||

ਬਾਚਿ ਮੰਤ੍ਰਿਯਨ ਭਾਖਿ ਸੁਨਾਯੋ ॥੨੨॥

बाचि मंतृयन भाखि सुनायो ॥२२॥

baach ma(n)tirayan bhaakh sunaayo ||22||

ਲਿਖਿ ਸੁ ਲਿਖਾ ਮਹਿ ਯਹੈ ਪਠਾਈ ॥

लिखि सु लिखा महि यहै पठाई ॥

likh su likhaa meh yahai paThaiee ||

ਔਰ ਬਾਤ ਦੂਜੀ ਨ ਜਨਾਈ ॥

और बात दूजी न जनाई ॥

aauar baat dhoojee na janaiee ||

ਕੈ ਬੀਰਮ ਕਹ ਬਾਧਿ ਪਠਾਵਹੁ ॥

कै बीरम कह बाधि पठावहु ॥

kai beeram keh baadh paThaavahu ||

ਕੈ ਮੇਰੇ ਸੰਗ ਜੁਧ ਮਚਾਵਹੁ ॥੨੩॥

कै मेरे संग जुध मचावहु ॥२३॥

kai mere sa(n)g judh machaavahu ||23||

ਰਾਨੀ ਬਾਧਿ ਨ ਬੀਰਮ ਦਯੋ ॥

रानी बाधि न बीरम दयो ॥

raanee baadh na beeram dhayo ||

ਪਹਿਰ ਕੌਚ ਦੁੰਦਭੀ ਬਜਯੋ ॥

पहिर कौच दुँदभी बजयो ॥

pahir kauach dhu(n)dhabhee bajayo ||

ਨਿਰਭੈ ਚਲੀ ਜੁਧ ਕੇ ਕਾਜਾ ॥

निरभै चली जुध के काजा ॥

nirabhai chalee judh ke kaajaa ||

ਹੈ ਗੈ ਰਥ ਸਾਜਤ ਸਰ ਸਾਜਾ ॥੨੪॥

है गै रथ साजत सर साजा ॥२४॥

hai gai rath saajat sar saajaa ||24||

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥

भुजंग प्रयात छंद ॥

bhuja(n)g prayaat chha(n)dh ||

ਬਜ੍ਯੋ ਰਾਗ ਮਾਰੂ ਮੰਡੇ ਛਤ੍ਰਧਾਰੀ ॥

बज्यो राग मारू मंडे छत्रधारी ॥

bajayo raag maaroo ma(n)dde chhatradhaaree ||

ਬਹੈ ਤੀਰ ਤਰਵਾਰ ਕਾਤੀ ਕਟਾਰੀ ॥

बहै तीर तरवार काती कटारी ॥

bahai teer taravaar kaatee kaTaaree ||

ਕਹੂੰ ਕੇਤੁ ਫਾਟੇ ਗਿਰੇ ਛਤ੍ਰ ਟੂਟੇ ॥

कहूँ केतु फाटे गिरे छत्र टूटे ॥

kahoo(n) ket faaTe gire chhatr TooTe ||

ਕਹੂੰ ਮਤ ਦੰਤੀ ਫਿਰੈ ਬਾਜ ਛੂਟੈ ॥੨੫॥

कहूँ मत दंती फिरै बाज छूटै ॥२५॥

kahoo(n) mat dha(n)tee firai baaj chhooTai ||25||

ਕਹੂੰ ਬਾਜ ਜੂਝੇ ਪਰੇ ਹੈ ਮਤੰਗੈ ॥

कहूँ बाज जूझे परे है मतंगै ॥

kahoo(n) baaj joojhe pare hai mata(n)gai ||

ਕਹੂੰ ਨਾਗ ਮਾਰੇ ਬਿਰਾਜੈ ਉਤੰਗੈ ॥

कहूँ नाग मारे बिराजै उतंगै ॥

kahoo(n) naag maare biraajai uta(n)gai ||

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਡਾਰੇ ਪਰੇ ਬਰਮ ਫਾਟੇ ॥

कहूँ बीर डारे परे बरम फाटे ॥

kahoo(n) beer ddaare pare baram faaTe ||

ਕਹੂੰ ਖੇਤ ਖਾਡੇ ਲਸੈ ਚਰਮ ਕਾਟੇ ॥੨੬॥

कहूँ खेत खाडे लसै चरम काटे ॥२६॥

kahoo(n) khet khaadde lasai charam kaaTe ||26||

ਗਿਰੇ ਬੀਰ ਮਾਰੇ ਕਾ ਲੌ ਗਨਾਊ ॥

गिरे बीर मारे का लौ गनाऊ ॥

gire beer maare kaa lau ganaauoo ||

ਕਹੌ ਜੋ ਸਭੈ ਏਕ ਗ੍ਰੰਥੈ ਬਨਾਊ ॥

कहौ जो सभै एक ग्रंथै बनाऊ ॥

kahau jo sabhai ek gra(n)thai banaauoo ||

ਜਥਾ ਸਕਤਿ ਕੈ ਅਲਪ ਤਾ ਤੇ ਉਚਾਰੋ ॥

जथा सकति कै अलप ता ते उचारो ॥

jathaa sakat kai alap taa te uchaaro ||

ਸੁਨੋ ਕਾਨ ਦੈ ਕੈ ਸਭੇ ਹੀ ਪਿਆਰੋ ॥੨੭॥

सुनो कान दै कै सभे ही पिआरो ॥२७॥

suno kaan dhai kai sabhe hee piaaro ||27||

ਇਤੈ ਖਾਨ ਢੂਕੇ ਉਤੈ ਰਾਜ ਨੀਕੇ ॥

इतै खान ढूके उतै राज नीके ॥

eitai khaan ddooke utai raaj neeke ||

ਹਠੀ ਰੋਸ ਬਾਢੇ ਸੁ ਗਾਢੇ ਅਨੀਕੇ ॥

हठी रोस बाढे सु गाढे अनीके ॥

haThee ros baadde su gaadde aneeke ||

ਲਰੇ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਸੁ ਏਕੈ ਨ ਭਾਜ੍ਯੋ ॥

लरे कोप कै कै सु एकै न भाज्यो ॥

lare kop kai kai su ekai na bhaajayo ||

ਘਰੀ ਚਾਰਿ ਲੌ ਸਾਰ ਸੌ ਸਾਰ ਬਾਜ੍ਯੋ ॥੨੮॥

घरी चारि लौ सार सौ सार बाज्यो ॥२८॥

gharee chaar lau saar sau saar baajayo ||28||

ਤਹਾ ਸੰਖ ਭੇਰੀ ਘਨੇ ਨਾਦ ਬਾਜੇ ॥

तहा संख भेरी घने नाद बाजे ॥

tahaa sa(n)kh bheree ghane naadh baaje ||

ਮ੍ਰਿਦੰਗੈ ਮੁਚੰਗੈ ਉਪੰਗੈ ਬਿਰਾਜੇ ॥

मृदंगै मुचंगै उपंगै बिराजे ॥

miradha(n)gai mucha(n)gai upa(n)gai biraaje ||

ਕਹੂੰ ਨਾਇ ਨਾਫੀਰਿਯੈਂ ਔ ਨਗਾਰੇ ॥

कहूँ नाइ नाफीरियैं औ नगारे ॥

kahoo(n) nai naafeeriyai(n) aau nagaare ||

ਕਹੂੰ ਝਾਝ ਬੀਨਾ ਬਜੈ ਘੰਟ ਭਾਰੇ ॥੨੯॥

कहूँ झाझ बीना बजै घंट भारे ॥२९॥

kahoo(n) jhaajh beenaa bajai gha(n)T bhaare ||29||

ਕਹੂੰ ਟੂਕ ਟੂਕ ਹੈ ਗਿਰੈ ਹੈ ਸਿਪਾਹੀ ॥

कहूँ टूक टूक है गिरै है सिपाही ॥

kahoo(n) Took Took hai girai hai sipaahee ||

ਮਰੇ ਸ੍ਵਾਮਿ ਕੇ ਕਾਜਹੂੰ ਕੋ ਨਿਬਾਹੀ ॥

मरे स्वामि के काजहूँ को निबाही ॥

mare savaiaam ke kaajahoo(n) ko nibaahee ||

ਤਹਾ ਕੌਚ ਧਾਰੇ ਚੜੇ ਛਤ੍ਰ ਧਾਰੀ ॥

तहा कौच धारे चड़े छत्र धारी ॥

tahaa kauach dhaare chaRe chhatr dhaaree ||

ਮਿਲੈ ਮੇਲ ਮਾਨੋ ਮਦਾਰੈ ਮਦਾਰੀ ॥੩੦॥

मिलै मेल मानो मदारै मदारी ॥३०॥

milai mel maano madhaarai madhaaree ||30||

ਕਿਤੇ ਭੂਮਿ ਲੋਟੈ ਸੁ ਹਾਥੈ ਉਚਾਏ ॥

किते भूमि लोटै सु हाथै उचाए ॥

kite bhoom loTai su haathai uchaae ||

ਡਰੈ ਸੇਖ ਜੈਸੇ ਸਮਾਈ ਸਮਾਏ ॥

डरै सेख जैसे समाई समाए ॥

ddarai sekh jaise samaiee samaae ||

ਜੁਝੈ ਜ੍ਵਾਨ ਜੋਧਾ ਜਗੇ ਜੋਰ ਜੰਗੈ ॥

जुझै ज्वान जोधा जगे जोर जंगै ॥

jujhai javaiaan jodhaa jage jor ja(n)gai ||

ਮਨੋ ਪਾਨ ਕੈ ਭੰਗ ਸੋਏ ਮਲੰਗੈ ॥੩੧॥

मनो पान कै भंग सोए मलंगै ॥३१॥

mano paan kai bha(n)g soe mala(n)gai ||31||

ਬਹੈ ਆਨ ਐਸੇ ਬਚੈ ਬੀਰ ਕੌਨੈ ॥

बहै आन ऐसे बचै बीर कौनै ॥

bahai aan aaise bachai beer kauanai ||

ਲਰਿਯੋ ਆਨਿ ਜੋ ਪੈ ਗਯੋ ਜੂਝਿ ਤੌਨੈ ॥

लरियो आनि जो पै गयो जूझि तौनै ॥

lariyo aan jo pai gayo joojh tauanai ||

ਤਹਾ ਜੋਜਨੰ ਪਾਚ ਭਯੋ ਬੀਰ ਖੇਤੰ ॥

तहा जोजनं पाच भयो बीर खेतं ॥

tahaa jojana(n) paach bhayo beer kheta(n) ||

ਬਿਦਾਰੇ ਪਰੇ ਬੀਰ ਬ੍ਰਿੰਦੇ ਬਿਚੇਤੰ ॥੩੨॥

बिदारे परे बीर बृंदे बिचेतं ॥३२॥

bidhaare pare beer bira(n)dhe bicheta(n) ||32||

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਬੈਤਾਲ ਬੀਨਾ ਬਜਾਵੈ ॥

कहूँ बीर बैताल बीना बजावै ॥

kahoo(n) beer baitaal beenaa bajaavai ||

ਕਹੂੰ ਜੋਗਨੀਯੈਂ ਖਰੀ ਗੀਤ ਗਾਵੈ ॥

कहूँ जोगनीयैं खरी गीत गावै ॥

kahoo(n) joganeeyai(n) kharee geet gaavai ||

ਕਹੂੰ ਲੈ ਬਰੰਗਨਿ ਬਰੈਂ ਵੈ ਤਿਸੀ ਕੋ ॥

कहूँ लै बरंगनि बरैं वै तिसी को ॥

kahoo(n) lai bara(n)gan barai(n) vai tisee ko ||

ਲਹੈ ਸਾਮੁਹੇ ਜੁਧ ਜੁਝੋ ਜਿਸੀ ਕੋ ॥੩੩॥

लहै सामुहे जुध जुझो जिसी को ॥३३॥

lahai saamuhe judh jujho jisee ko ||33||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਬ ਹੀ ਸੈਨ ਜੂਝਿ ਸਭ ਗਈ ॥

जब ही सैन जूझि सभ गई ॥

jab hee sain joojh sabh giee ||

ਤਬ ਤ੍ਰਿਯ ਸੁਤਹਿ ਪਠਾਵਤ ਭਈ ॥

तब तृय सुतहि पठावत भई ॥

tab tiray suteh paThaavat bhiee ||

ਸੋਊ ਜੂਝਿ ਜਬ ਸ੍ਵਰਗ ਸਿਧਾਯੋ ॥

सोऊ जूझि जब स्वरग सिधायो ॥

souoo joojh jab savairag sidhaayo ||

ਦੁਤਿਯ ਪੁਤ੍ਰ ਤਹ ਔਰ ਪਠਾਯੋ ॥੩੪॥

दुतिय पुत्र तह और पठायो ॥३४॥

dhutiy putr teh aauar paThaayo ||34||

ਸੋਊ ਗਿਰਿਯੋ ਜੂਝਿ ਰਨ ਜਬ ਹੀ ॥

सोऊ गिरियो जूझि रन जब ही ॥

souoo giriyo joojh ran jab hee ||

ਤੀਜੇ ਸੁਤਹਿ ਪਠਾਯੋ ਤਬ ਹੀ ॥

तीजे सुतहि पठायो तब ही ॥

teeje suteh paThaayo tab hee ||

ਸੋਊ ਜੂਝਿ ਜਬ ਗਯੋ ਦਿਵਾਲੈ ॥

सोऊ जूझि जब गयो दिवालै ॥

souoo joojh jab gayo dhivaalai ||

ਚੌਥੇ ਪੂਤ ਪਠਾਯੋ ਬਾਲੈ ॥੩੫॥

चौथे पूत पठायो बालै ॥३५॥

chauathe poot paThaayo baalai ||35||

ਚਾਰੌ ਗਿਰੇ ਜੂਝਿ ਸੁਤ ਜਬ ਹੀ ॥

चारौ गिरे जूझि सुत जब ही ॥

chaarau gire joojh sut jab hee ||

ਅਬਲਾ ਚਲੀ ਜੁਧ ਕੌ ਤਬ ਹੀ ॥

अबला चली जुध कौ तब ही ॥

abalaa chalee judh kau tab hee ||

ਸੂਰ ਬਚੇ ਤੇ ਸਕਲ ਬੁਲਾਇਸਿ ॥

सूर बचे ते सकल बुलाइसि ॥

soor bache te sakal bulais ||

ਲਰਨ ਚਲੀ ਦੁੰਦਭੀ ਬਜਾਇਸਿ ॥੩੬॥

लरन चली दुँदभी बजाइसि ॥३६॥

laran chalee dhu(n)dhabhee bajais ||36||

ਐਸਾ ਕਰਾ ਬਾਲ ਤਹ ਜੁਧਾ ॥

ऐसा करा बाल तह जुधा ॥

aaisaa karaa baal teh judhaa ||

ਰਹੀ ਨ ਭਟ ਕਾਹੂ ਮਹਿ ਸੁਧਾ ॥

रही न भट काहू महि सुधा ॥

rahee na bhaT kaahoo meh sudhaa ||

ਮਾਰੇ ਪਰੇ ਬੀਰ ਬਿਕਰਾਰਾ ॥

मारे परे बीर बिकरारा ॥

maare pare beer bikaraaraa ||

ਗੋਮੁਖ ਝਾਝਰ ਬਸਤ ਨਗਾਰਾ ॥੩੭॥

गोमुख झाझर बसत नगारा ॥३७॥

gomukh jhaajhar basat nagaaraa ||37||

ਜਾ ਪਰ ਸਿਮਟਿ ਸਰੋਹੀ ਮਾਰਤਿ ॥

जा पर सिमटि सरोही मारति ॥

jaa par simaT sarohee maarat ||

ਤਾ ਕੋ ਕਾਟਿ ਭੂਮ ਸਿਰ ਡਾਰਤਿ ॥

ता को काटि भूम सिर डारति ॥

taa ko kaaT bhoom sir ddaarat ||

ਜਾ ਕੇ ਹਨੈ ਤਰੁਨਿ ਤਨ ਬਾਨਾ ॥

जा के हनै तरुनि तन बाना ॥

jaa ke hanai tarun tan baanaa ||

ਕਰੈ ਸੁਭਟ ਮ੍ਰਿਤ ਲੋਕ ਪਯਾਨਾ ॥੩੮॥

करै सुभट मृत लोक पयाना ॥३८॥

karai subhaT mirat lok payaanaa ||38||

ਚੁਨਿ ਚੁਨਿ ਜ੍ਵਾਨ ਪਖਰਿਯਾ ਮਾਰੇ ॥

चुनि चुनि ज्वान पखरिया मारे ॥

chun chun javaiaan pakhariyaa maare ||

ਇਕ ਇਕ ਤੇ ਦ੍ਵੈ ਦ੍ਵੈ ਕਰਿ ਡਾਰੇ ॥

इक इक ते द्वै द्वै करि डारे ॥

eik ik te dhavai dhavai kar ddaare ||

ਉਠੀ ਧੂਰਿ ਲਾਗੀ ਅਸਮਾਨਾ ॥

उठी धूरि लागी असमाना ॥

auThee dhoor laagee asamaanaa ||

ਅਸਿ ਚਮਕੈ ਬਿਜੁਰੀ ਪਰਮਾਨਾ ॥੩੯॥

असि चमकै बिजुरी परमाना ॥३९॥

as chamakai bijuree paramaanaa ||39||

ਕਾਟੇ ਸੁਭਟ ਸਰੋਹਿਨ ਪਰੇ ॥

काटे सुभट सरोहिन परे ॥

kaaTe subhaT sarohin pare ||

ਜਨੁ ਮਾਰੁਤ ਬਰ ਬਿਰਛ ਉਪਰੇ ॥

जनु मारुत बर बिरछ उपरे ॥

jan maarut bar birachh upare ||

ਗਜ ਜੂਝੇ ਮਾਰੇ ਬਾਜੀ ਰਨ ॥

गज जूझे मारे बाजी रन ॥

gaj joojhe maare baajee ran ||

ਜਨੁ ਕ੍ਰੀੜਾ ਸਿਵ ਕੋ ਯਹ ਹੈ ਬਨ ॥੪੦॥

जनु क्रीड़ा सिव को यह है बन ॥४०॥

jan kreeRaa siv ko yeh hai ban ||40||

ਰਨ ਐਸੋ ਅਬਲਾ ਤਿਨ ਕੀਯਾ ॥

रन ऐसो अबला तिन कीया ॥

ran aaiso abalaa tin keeyaa ||

ਪਾਛੇ ਭਯੋ ਨ ਆਗੇ ਹੂਆ ॥

पाछे भयो न आगे हूआ ॥

paachhe bhayo na aage hooaa ||

ਖੰਡ ਖੰਡ ਹ੍ਵੈ ਗਿਰੀ ਧਰਨਿ ਪਰ ॥

खंड खंड ह्वै गिरी धरनि पर ॥

kha(n)dd kha(n)dd havai giree dharan par ||

ਰਨ ਜੂਝੀ ਭਵਸਿੰਧੁ ਗਈ ਤਰਿ ॥੪੧॥

रन जूझी भवसिंधु गई तरि ॥४१॥

ran joojhee bhavasi(n)dh giee tar ||41||

ਖੰਡ ਖੰਡ ਬਾਜੀ ਪਰ ਭਈ ॥

खंड खंड बाजी पर भई ॥

kha(n)dd kha(n)dd baajee par bhiee ||

ਤਊ ਨ ਛੋਰਿ ਅਯੋਧਨ ਗਈ ॥

तऊ न छोरि अयोधन गई ॥

tuoo na chhor ayodhan giee ||

ਭੂਤ ਪਿਸਾਚ ਗਏ ਭਖਿ ਤਾਮਾ ॥

भूत पिसाच गए भखि तामा ॥

bhoot pisaach ge bhakh taamaa ||

ਬਾਗਿ ਮੋਰਿ ਤਊ ਭਜੀ ਨ ਬਾਮਾ ॥੪੨॥

बागि मोरि तऊ भजी न बामा ॥४२॥

baag mor tuoo bhajee na baamaa ||42||

ਪ੍ਰਥਮ ਚਾਰਊ ਪੁਤ੍ਰ ਜੁਝਾਏ ॥

प्रथम चारऊ पुत्र जुझाए ॥

pratham chaaruoo putr jujhaae ||

ਬਹੁਰਿ ਆਪੁ ਬੈਰੀ ਬਹੁ ਘਾਏ ॥

बहुरि आपु बैरी बहु घाए ॥

bahur aap bairee bahu ghaae ||

ਪ੍ਰਥਮ ਬਾਲ ਕੌ ਜਬੈ ਸੰਘਾਰਿਯੋ ॥

प्रथम बाल कौ जबै संघारियो ॥

pratham baal kau jabai sa(n)ghaariyo ||

ਤਿਹ ਪਾਛੇ ਬੀਰਮ ਦੇ ਮਾਰਿਯੋ ॥੪੩॥

तिह पाछे बीरम दे मारियो ॥४३॥

teh paachhe beeram dhe maariyo ||43||

ਤਾ ਕੋ ਮਾਰਿ ਕਾਟਿ ਸਿਰ ਲਿਯੋ ॥

ता को मारि काटि सिर लियो ॥

taa ko maar kaaT sir liyo ||

ਲੈ ਹਾਜਿਰ ਹਜਰਤਿ ਕੇ ਕਿਯੋ ॥

लै हाजिर हजरति के कियो ॥

lai haajir hajarat ke kiyo ||

ਤਬ ਪਿਤ ਪਠੈ ਸੁਤਾ ਪਹਿ ਦੀਨਾ ॥

तब पित पठै सुता पहि दीना ॥

tab pit paThai sutaa peh dheenaa ||

ਅਧਿਕ ਦੁਖਿਤ ਹ੍ਵੈ ਦਹੁਤਾ ਚੀਨਾ ॥੪੪॥

अधिक दुखित ह्वै दहुता चीना ॥४४॥

adhik dhukhit havai dhahutaa cheenaa ||44||