ਹਾਥ ਬਿਖੈ ਅਪਨੇ ਅਸ ਕੌ ਧਰਿ ॥

हाथ बिखै अपने अस कौ धरि ॥

haath bikhai apane as kau dhar ||

ਦੋਊ ਚਲਿ ਤੀਰ ਤਵਨ ਕੇ ਗਏ ॥

दोऊ चलि तीर तवन के गए ॥

dhouoo chal teer tavan ke ge ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਸੌ ਪੂਛਤ ਤਿਹ ਭਏ ॥੬॥

इह बिधि सौ पूछत तिह भए ॥६॥

eeh bidh sau poochhat teh bhe ||6||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਕੋ ਹੈ ਰੀ ਤੂ ਰੋਤ ਕ੍ਯੋ ਕਹਾ ਲਗਿਯੋ ਦੁਖ ਤੋਹਿ ॥

को है री तू रोत क्यो कहा लगियो दुख तोहि ॥

ko hai ree too rot kayo kahaa lagiyo dhukh toh ||

ਮਾਰਤ ਹੌ ਨਹਿ ਠੌਰ ਤੁਹਿ ਸਾਚ ਬਤਾਵਹੁ ਮੋਹਿ ॥੭॥

मारत हौ नहि ठौर तुहि साच बतावहु मोहि ॥७॥

maarat hau neh Thauar tuh saach bataavahu moh ||7||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਮੁਹਿ ਅਰਬਲਾ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੀ ਜਾਨਹੁ ॥

मुहि अरबला नृपति की जानहु ॥

muh arabalaa nirapat kee jaanahu ||

ਭੂਪਤਿ ਭੋਰ ਕਾਲ ਪਹਿਚਾਨਹੁ ॥

भूपति भोर काल पहिचानहु ॥

bhoopat bhor kaal pahichaanahu ||

ਤਾ ਤੇ ਮੈ ਰੋਵਤ ਦੁਖਿਯਾਰੀ ॥

ता ते मै रोवत दुखियारी ॥

taa te mai rovat dhukhiyaaree ||

ਸਭੈ ਬਿਛੁਰਿ ਹੈਂ ਨਿਸੁਪਤਿ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥੮॥

सभै बिछुरि हैं निसुपति प्यारी ॥८॥

sabhai bichhur hai(n) nisupat payaaree ||8||

ਕਿਹ ਬਿਧਿ ਬਚੈ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੇ ਪ੍ਰਾਨਾ ॥

किह बिधि बचै नृपति के प्राना ॥

keh bidh bachai nirapat ke praanaa ||

ਪ੍ਰਾਤ ਕੀਜਿਯੈ ਸੋਈ ਬਿਧਾਨਾ ॥

प्रात कीजियै सोई बिधाना ॥

praat keejiyai soiee bidhaanaa ||

ਤਹ ਤ੍ਰਿਯ ਕਹਿਯੋ ਕ੍ਰਿਯਾ ਇਕ ਕਰੈ ॥

तह तृय कहियो कृया इक करै ॥

teh tiray kahiyo kirayaa ik karai ||

ਤਬ ਮਰਬੇ ਤੇ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਉਬਰੈ ॥੯॥

तब मरबे ते नृपति उबरै ॥९॥

tab marabe te nirapat ubarai ||9||

ਤ੍ਰਿਪੁਰ ਮਤੀ ਦਿਜਬਰ ਕਹ ਦੇਹੂ ॥

तृपुर मती दिजबर कह देहू ॥

tirapur matee dhijabar keh dhehoo ||

ਡੋਰੀ ਨਿਜੁ ਕਾਧੇ ਕਰਿ ਲੇਹੂ ॥

डोरी निजु काधे करि लेहू ॥

ddoree nij kaadhe kar lehoo ||

ਦਰਬ ਸਹਿਤ ਤਿਹ ਗ੍ਰਿਹਿ ਪਹੁਚਾਵੈ ॥

दरब सहित तिह गृहि पहुचावै ॥

dharab sahit teh gireh pahuchaavai ||

ਤਬ ਨ੍ਰਿਪ ਨਿਕਟ ਕਾਲ ਨਹਿ ਆਵੈ ॥੧੦॥

तब नृप निकट काल नहि आवै ॥१०॥

tab nirap nikaT kaal neh aavai ||10||

ਫੂਲਿ ਦੇਇ ਜੁ ਦੁਤਿਯ ਤ੍ਰਿਯ ਘਰ ਮੈ ॥

फूलि देइ जु दुतिय तृय घर मै ॥

fool dhei ju dhutiy tiray ghar mai ||

ਤਿਹ ਦੇਵੈ ਚੰਡਾਰਹਿ ਕਰ ਮੈ ॥

तिह देवै चंडारहि कर मै ॥

teh dhevai cha(n)ddaareh kar mai ||

ਤ੍ਰਿਪੁਰ ਮਤੀ ਕਹ ਗ੍ਰਿਹ ਨ ਬੁਲਾਵੈ ॥

तृपुर मती कह गृह न बुलावै ॥

tirapur matee keh gireh na bulaavai ||

ਤਾ ਕੌ ਫੇਰਿ ਨ ਬਦਨ ਦਿਖਾਵੈ ॥੧੧॥

ता कौ फेरि न बदन दिखावै ॥११॥

taa kau fer na badhan dhikhaavai ||11||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਪ੍ਰਾਤ ਆਇ ਅਪਨੇ ਸਦਨ ਵਹੈ ਕ੍ਰਿਯਾ ਨ੍ਰਿਪ ਕੀਨ ॥

प्रात आइ अपने सदन वहै कृया नृप कीन ॥

praat aai apane sadhan vahai kirayaa nirap keen ||

ਇਕ ਰਾਨੀ ਦਿਜਬਰ ਦਈ ਦੁਤਿਯ ਚੰਡਾਰਹਿ ਦੀਨ ॥੧੨॥

इक रानी दिजबर दई दुतिय चंडारहि दीन ॥१२॥

eik raanee dhijabar dhiee dhutiy cha(n)ddaareh dheen ||12||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਤ੍ਰਿਯਾਨ ਕੇ ਮੂਢ ਨ ਸਕਿਯੋ ਬਿਚਾਰਿ ॥

भेद अभेद तृयान के मूढ न सकियो बिचारि ॥

bhedh abhedh tirayaan ke moodd na sakiyo bichaar ||

ਦਈ ਦੋਊ ਤ੍ਰਿਯ ਪੁੰਨ੍ਯ ਕਰਿ ਜਿਯ ਕੋ ਤ੍ਰਾਸ ਨਿਵਾਰ ॥੧੩॥

दई दोऊ तृय पुँन्य करि जिय को त्रास निवार ॥१३॥

dhiee dhouoo tiray pu(n)nay kar jiy ko traas nivaar ||13||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਪਾਚ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੦੫॥੫੮੬੪॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ पाच चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३०५॥५८६४॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau paach charitr samaapatam sat subham sat ||305||5864||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬਹੜਾਇਚਿ ਕੋ ਦੇਸ ਬਸਤ ਜਹ ॥

बहड़ाइचि को देस बसत जह ॥

bahaRaich ko dhes basat jeh ||

ਧੁੰਧ ਪਾਲ ਨ੍ਰਿਪ ਬਸਤ ਹੋਤ ਤਹ ॥

धुँध पाल नृप बसत होत तह ॥

dhu(n)dh paal nirap basat hot teh ||

ਦੁੰਦਭ ਦੇ ਤਾ ਕੇ ਘਰ ਰਾਨੀ ॥

दुँदभ दे ता के घर रानी ॥

dhu(n)dhabh dhe taa ke ghar raanee ||

ਜਾ ਕੀ ਸਮ ਸੁੰਦਰ ਨ ਸਕ੍ਰਾਨੀ ॥੧॥

जा की सम सुँदर न सक्रानी ॥१॥

jaa kee sam su(n)dhar na sakraanee ||1||

ਤਹਿਕ ਸੁਲਛਨ ਰਾਇ ਬਖਨਿਯਤ ॥

तहिक सुलछन राइ बखनियत ॥

tahik sulachhan rai bakhaniyat ||

ਛਤ੍ਰੀ ਕੋ ਤਿਹ ਪੂਤ ਪ੍ਰਮਨਿਯਤ ॥

छत्री को तिह पूत प्रमनियत ॥

chhatree ko teh poot pramaniyat ||

ਤਾ ਕੇ ਤਨ ਸੁੰਦਰਤਾ ਘਨੀ ॥

ता के तन सुँदरता घनी ॥

taa ke tan su(n)dharataa ghanee ||

ਮੋਰ ਬਦਨ ਤੇ ਜਾਤਿ ਨ ਭਨੀ ॥੨॥

मोर बदन ते जाति न भनी ॥२॥

mor badhan te jaat na bhanee ||2||

ਤਾ ਸੌ ਬਧੀ ਕੁਅਰਿ ਕੀ ਪ੍ਰੀਤਾ ॥

ता सौ बधी कुअरि की प्रीता ॥

taa sau badhee kuar kee preetaa ||

ਜੈਸੀ ਭਾਤਿ ਰਾਮ ਸੋ ਸੀਤਾ ॥

जैसी भाति राम सो सीता ॥

jaisee bhaat raam so seetaa ||

ਰੈਨਿ ਦਿਵਸ ਤਿਹ ਬੋਲਿ ਪਠਾਵੈ ॥

रैनि दिवस तिह बोलि पठावै ॥

rain dhivas teh bol paThaavai ||

ਸੰਕ ਤ੍ਯਾਗ ਤ੍ਰਿਯ ਭੋਗ ਮਚਾਵੈ ॥੩॥

संक त्याग तृय भोग मचावै ॥३॥

sa(n)k tayaag tiray bhog machaavai ||3||

ਇਕ ਦਿਨ ਖਬਰਿ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕਹ ਭਈ ॥

इक दिन खबरि नृपति कह भई ॥

eik dhin khabar nirapat keh bhiee ||

ਭੇਦੀ ਕਿਨਹਿ ਬ੍ਰਿਥਾ ਕਹਿ ਦਈ ॥

भेदी किनहि बृथा कहि दई ॥

bhedhee kineh birathaa keh dhiee ||

ਅਧਿਕ ਕੋਪ ਕਰਿ ਗਯੋ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਤਹ ॥

अधिक कोप करि गयो नृपति तह ॥

adhik kop kar gayo nirapat teh ||

ਭੋਗਤ ਹੁਤੀ ਜਾਰ ਕਹ ਤ੍ਰਿਯ ਜਹ ॥੪॥

भोगत हुती जार कह तृय जह ॥४॥

bhogat hutee jaar keh tiray jeh ||4||

ਰਾਨੀ ਭੇਦ ਪਾਇ ਅਸ ਕੀਯਾ ॥

रानी भेद पाइ अस कीया ॥

raanee bhedh pai as keeyaa ||

ਬਾਧਿ ਔਧ ਸਿਹਜਾ ਤਰ ਲੀਯਾ ॥

बाधि औध सिहजा तर लीया ॥

baadh aauadh sihajaa tar leeyaa ||

ਰਾਵ ਸਹਿਤ ਊਪਰਹਿ ਬਹਿਠੀ ॥

राव सहित ऊपरहि बहिठी ॥

raav sahit uoopareh bahiThee ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਨ ਹੋਇ ਇਕਠੀ ॥੫॥

भाति भाति तन होइ इकठी ॥५॥

bhaat bhaat tan hoi ikaThee ||5||

ਰਤਿ ਮਾਨੀ ਨ੍ਰਿਪ ਸਾਥ ਬਨਾਈ ॥

रति मानी नृप साथ बनाई ॥

rat maanee nirap saath banaiee ||

ਮੂਰਖ ਕੰਤ ਬਾਤ ਨਹਿ ਪਾਈ ॥

मूरख कंत बात नहि पाई ॥

moorakh ka(n)t baat neh paiee ||

ਰੀਝਿ ਰਹਾ ਅਬਲਾ ਕਹ ਭਜਿ ਕੈ ॥

रीझि रहा अबला कह भजि कै ॥

reejh rahaa abalaa keh bhaj kai ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਕੇ ਆਸਨ ਸਜਿ ਕੈ ॥੬॥

भाति भाति के आसन सजि कै ॥६॥

bhaat bhaat ke aasan saj kai ||6||

ਭੋਗ ਕਮਾਤ ਅਧਿਕ ਥਕਿ ਗਯੋ ॥

भोग कमात अधिक थकि गयो ॥

bhog kamaat adhik thak gayo ||

ਸੋਵਤ ਸੇਜ ਤਿਸੀ ਪਰ ਭਯੋ ॥

सोवत सेज तिसी पर भयो ॥

sovat sej tisee par bhayo ||

ਜੌ ਨ੍ਰਿਚੇਸਟ ਤ੍ਰਿਯ ਪਿਯ ਲਖਿ ਪਾਯੋ ॥

जौ नृचेसट तृय पिय लखि पायो ॥

jau nirachesaT tiray piy lakh paayo ||

ਜਾਰਿ ਕਾਢਿ ਕਰਿ ਧਾਮ ਪਠਾਯੋ ॥੭॥

जारि काढि करि धाम पठायो ॥७॥

jaar kaadd kar dhaam paThaayo ||7||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜਾਗਿ ਖੋਜਿ ਨ੍ਰਿਪ ਘਰ ਥਕਾ ਜਾਰ ਨ ਲਹਿਯੋ ਨਿਕਾਰਿ ॥

जागि खोजि नृप घर थका जार न लहियो निकारि ॥

jaag khoj nirap ghar thakaa jaar na lahiyo nikaar ||

ਭੇਦ ਦਿਯੋ ਜਿਹ ਜਾਨ ਤਿਹ ਝੂਠੋ ਹਨ੍ਯੋ ਗਵਾਰ ॥੮॥

भेद दियो जिह जान तिह झूठो हन्यो गवार ॥८॥

bhedh dhiyo jeh jaan teh jhooTho hanayo gavaar ||8||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਛੇ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੦੬॥੫੮੭੨॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ छे चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३०६॥५८७२॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau chhe charitr samaapatam sat subham sat ||306||5872||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਭੈਰੋ ਪਾਲ ਸੁਨਾ ਇਕ ਰਾਜਾ ॥

भैरो पाल सुना इक राजा ॥

bhairo paal sunaa ik raajaa ||

ਰਾਜ ਪਾਟ ਤਾ ਹੀ ਕਹ ਛਾਜਾ ॥

राज पाट ता ही कह छाजा ॥

raaj paaT taa hee keh chhaajaa ||

ਚਪਲਾ ਵਤੀ ਸੁਨੀ ਤਿਹ ਤ੍ਰਿਯ ਬਰ ॥

चपला वती सुनी तिह तृय बर ॥

chapalaa vatee sunee teh tiray bar ||

ਹੁਤੀ ਪੰਡਿਤਾ ਸਕਲ ਹੁਨਰ ਕਰਿ ॥੧॥

हुती पंडिता सकल हुनर करि ॥१॥

hutee pa(n)dditaa sakal hunar kar ||1||

ਅਦ੍ਰਪਾਲ ਇਕ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਪਰੋਸਾ ॥

अद्रपाल इक नृपति परोसा ॥

adhrapaal ik nirapat parosaa ||

ਦੇਗ ਤੇਗ ਕੋ ਜਾਹਿ ਭਰੋਸਾ ॥

देग तेग को जाहि भरोसा ॥

dheg teg ko jaeh bharosaa ||

ਸੁਘਨਾ ਵਤੀ ਸੁਤਾ ਇਕ ਤਾ ਕੀ ॥

सुघना वती सुता इक ता की ॥

sughanaa vatee sutaa ik taa kee ||

ਰੋਸਨ ਭਯੋ ਜੋਤਿ ਸਸਿ ਵਾ ਕੀ ॥੨॥

रोसन भयो जोति ससि वा की ॥२॥

rosan bhayo jot sas vaa kee ||2||

ਇਕ ਦਿਨ ਨਿਕਸਾ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸਿਕਾਰਾ ॥

इक दिन निकसा नृपति सिकारा ॥

eik dhin nikasaa nirapat sikaaraa ||

ਲਏ ਸ੍ਵਾਨ ਸੀਚਾਨ ਹਜਾਰਾ ॥

लए स्वान सीचान हजारा ॥

le savaiaan seechaan hajaaraa ||

ਚੀਤਾ ਔਰ ਜਾਰਿਯਨ ਲੀਨੇ ॥

चीता और जारियन लीने ॥

cheetaa aauar jaariyan leene ||

ਸ੍ਰਯਾਹ ਗੋਸ ਨਹਿ ਜਾਹਿ ਸੁ ਚੀਨੇ ॥੩॥

स्रयाह गोस नहि जाहि सु चीने ॥३॥

srayaeh gos neh jaeh su cheene ||3||

ਲਗਰ ਝਗਰ ਜੁਰਰਾ ਅਰੁ ਬਾਜਾ ॥

लगर झगर जुररा अरु बाजा ॥

lagar jhagar juraraa ar baajaa ||

ਬਹਰੀ ਕੁਹੀ ਸਿਚਾਨ ਸਮਾਜਾ ॥

बहरी कुही सिचान समाजा ॥

baharee kuhee sichaan samaajaa ||

ਬਾਸੇ ਔਰ ਬਸੀਨੈ ਘਨੀ ॥

बासे और बसीनै घनी ॥

baase aauar baseenai ghanee ||

ਚਿਪਕ ਧੂਤਿਯੈ ਜਾਹਿ ਨ ਗਨੀ ॥੪॥

चिपक धूतियै जाहि न गनी ॥४॥

chipak dhootiyai jaeh na ganee ||4||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਨ ਖੇਲ ਸਿਕਾਰਾ ॥

भाति भाति तन खेल सिकारा ॥

bhaat bhaat tan khel sikaaraa ||

ਅਧਿਕ ਮ੍ਰਿਗਨ ਕਹ ਖੇਦਿ ਪਛਾਰਾ ॥

अधिक मृगन कह खेदि पछारा ॥

adhik miragan keh khedh pachhaaraa ||

ਤਬ ਲਗਿ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਬਰਾਹਿਕ ਆਯੋ ॥

तब लगि दृसटि बराहिक आयो ॥

tab lag dhirasaT baraahik aayo ||

ਤਿਹ ਪਾਛੇ ਤਿਹ ਤੁਰੰਗ ਧਵਾਯੋ ॥੫॥

तिह पाछे तिह तुरंग धवायो ॥५॥

teh paachhe teh tura(n)g dhavaayo ||5||

ਜਾਤ ਭਯੋ ਤਾਹੀ ਕੇ ਦੇਸਾ ॥

जात भयो ताही के देसा ॥

jaat bhayo taahee ke dhesaa ||

ਹਾਕਿ ਤੁਰੰਗ ਪਵਨ ਕੇ ਭੇਸਾ ॥

हाकि तुरंग पवन के भेसा ॥

haak tura(n)g pavan ke bhesaa ||

ਸੁਘਨਾ ਵਤੀ ਲਖਾ ਜਬ ਤਾ ਕੌ ॥

सुघना वती लखा जब ता कौ ॥

sughanaa vatee lakhaa jab taa kau ||

ਲਯੋ ਬੁਲਾਇ ਤਹੀ ਤੇ ਵਾ ਕੌ ॥੬॥

लयो बुलाइ तही ते वा कौ ॥६॥

layo bulai tahee te vaa kau ||6||

ਧੌਲਰ ਤਰ ਕਮੰਦ ਲਰਕਾਈ ॥

धौलर तर कमंद लरकाई ॥

dhaualar tar kama(n)dh larakaiee ||

ਲਯੋ ਤਿਸੌ ਤਿਹ ਪੈਡ ਚੜਾਈ ॥

लयो तिसौ तिह पैड चड़ाई ॥

layo tisau teh paidd chaRaiee ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਅਤਿ ਰੁਚ ਕਰਿ ਮਾਨਾ ॥

काम भोग अति रुच करि माना ॥

kaam bhog at ruch kar maanaa ||

ਭੇਦ ਦੂਸਰੇ ਮਨੁਖ ਨ ਜਾਨਾ ॥੭॥

भेद दूसरे मनुख न जाना ॥७॥

bhedh dhoosare manukh na jaanaa ||7||

ਤਬ ਤਿਹ ਪਿਤ ਯੌ ਹ੍ਰਿਦੈ ਬਿਚਾਰਾ ॥

तब तिह पित यौ हृदै बिचारा ॥

tab teh pit yau hiradhai bichaaraa ||

ਨਿਜੁ ਰਾਨੀ ਕੇ ਸਾਥ ਉਚਾਰਾ ॥

निजु रानी के साथ उचारा ॥

nij raanee ke saath uchaaraa ||

ਹਮ ਤੁਮ ਆਉ ਸੁਤਾ ਕੇ ਜਾਹੀ ॥

हम तुम आउ सुता के जाही ॥

ham tum aau sutaa ke jaahee ||

ਦੁਹਿਤਾ ਹੋਇ ਖੁਸੀ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥੮॥

दुहिता होइ खुसी मन माही ॥८॥

dhuhitaa hoi khusee man maahee ||8||

ਤਬ ਵੈ ਦੋਊ ਸੁਤਾ ਕੇ ਗਏ ॥

तब वै दोऊ सुता के गए ॥

tab vai dhouoo sutaa ke ge ||

ਤਾ ਕੇ ਪ੍ਰਾਪਤਿ ਦ੍ਵਾਰ ਪਰ ਭਏ ॥

ता के प्रापति द्वार पर भए ॥

taa ke praapat dhavaiaar par bhe ||

ਸੁਘਨਾ ਵਤੀ ਤਿਹ ਲਖਿ ਦੁਖ ਪਾਯੋ ॥

सुघना वती तिह लखि दुख पायो ॥

sughanaa vatee teh lakh dhukh paayo ||

ਅਧਿਕ ਅਸਰਫੀ ਕਾਢਿ ਮੰਗਾਯੋ ॥੯॥

अधिक असरफी काढि मंगायो ॥९॥

adhik asarafee kaadd ma(n)gaayo ||9||

ਔਰ ਅਧਿਕ ਤਿਨ ਅਤਿਥ ਬੁਲਾਏ ॥

और अधिक तिन अतिथ बुलाए ॥

aauar adhik tin atith bulaae ||

ਏਕ ਏਕ ਦੈ ਮੁਹਰ ਪਠਾਏ ॥

एक एक दै मुहर पठाए ॥

ek ek dhai muhar paThaae ||

ਤਿਨ ਕੇ ਮਾਹਿ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕਰ ਮੰਗਨਾ ॥

तिन के माहि नृपति कर मंगना ॥

tin ke maeh nirapat kar ma(n)ganaa ||

ਦੈ ਸਤ ਮੁਹਰ ਨਿਕਾਰਿਯੋ ਅੰਗਨਾ ॥੧੦॥

दै सत मुहर निकारियो अंगना ॥१०॥

dhai sat muhar nikaariyo a(n)ganaa ||10||

ਮੁਰ ਪਰਵਾਰ ਲਖ੍ਯੋ ਇਨ ਰਾਜਾ ॥

मुर परवार लख्यो इन राजा ॥

mur paravaar lakhayo in raajaa ||

ਏਤੋ ਦਯੋ ਦਰਬ ਬਿਨੁ ਕਾਜਾ ॥

एतो दयो दरब बिनु काजा ॥

eto dhayo dharab bin kaajaa ||

ਤਾ ਤੇ ਦੁਗੁਨ ਤਵਨ ਕਹ ਦਯੋ ॥

ता ते दुगुन तवन कह दयो ॥

taa te dhugun tavan keh dhayo ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਜਾਨਤ ਭਯੋ ॥੧੧॥

भेद अभेद न जानत भयो ॥११॥

bhedh abhedh na jaanat bhayo ||11||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਪਿਯ ਮਿਤ੍ਰ ਕੌ ਇਹ ਛਲ ਅਤਿਥ ਬਨਾਇ ॥

राज सुता पिय मित्र कौ इह छल अतिथ बनाइ ॥

raaj sutaa piy mitr kau ieh chhal atith banai ||

ਦੈ ਅਸਰਫੀ ਨਿਕਾਰਿਯੋ ਭੇਦ ਨ ਜਾਨਾ ਰਾਇ ॥੧੨॥

दै असरफी निकारियो भेद न जाना राइ ॥१२॥

dhai asarafee nikaariyo bhedh na jaanaa rai ||12||

ਮਨ ਮਾਨਤ ਕੋ ਭੋਗ ਕਰਿ ਪਿਤ ਅਰੁ ਮਾਤ ਦਿਖਾਇ ॥

मन मानत को भोग करि पित अरु मात दिखाइ ॥

man maanat ko bhog kar pit ar maat dhikhai ||

ਇਹ ਛਲ ਸੌ ਕਾਢਾ ਤਿਸੈ ਕਿਨਹੂੰ ਨ ਗਹਿਯੋ ਬਨਾਇ ॥੧੩॥

इह छल सौ काढा तिसै किनहूँ न गहियो बनाइ ॥१३॥

eeh chhal sau kaaddaa tisai kinahoo(n) na gahiyo banai ||13||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਸਾਤ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੦੭॥੫੮੮੫॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ सात चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३०७॥५८८५॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau saat charitr samaapatam sat subham sat ||307||5885||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਕੋਚ ਬਿਹਾਰ ਸਹਿਰ ਜਹ ਬਸੈ ॥

कोच बिहार सहिर जह बसै ॥

koch bihaar sahir jeh basai ||

ਅਮਰਾਵਤੀ ਪੁਰੀ ਕਹ ਹਸੈ ॥

अमरावती पुरी कह हसै ॥

amaraavatee puree keh hasai ||

ਬ੍ਰਿਧ ਕੇਤੁ ਤਿਹ ਭੂਪ ਭਨਿਜੈ ॥

बृध केतु तिह भूप भनिजै ॥

biradh ket teh bhoop bhanijai ||

ਕੋ ਰਾਜਾ ਪਟਤਰ ਤਿਹ ਦਿਜੈ ॥੧॥

को राजा पटतर तिह दिजै ॥१॥

ko raajaa paTatar teh dhijai ||1||

ਸ੍ਰੀ ਫੁਟ ਬੇਸਰਿ ਦੇ ਤਹ ਦਾਰਾ ॥

स्री फुट बेसरि दे तह दारा ॥

sree fuT besar dhe teh dhaaraa ||

ਜਿਹ ਸਮ ਦੇਵ ਨ ਦੇਵ ਕੁਮਾਰਾ ॥

जिह सम देव न देव कुमारा ॥

jeh sam dhev na dhev kumaaraa ||

ਤਾ ਕੋ ਜਾਤ ਨ ਰੂਪ ਉਚਾਰਾ ॥

ता को जात न रूप उचारा ॥

taa ko jaat na roop uchaaraa ||

ਦਿਵਸ ਭਯੋ ਤਾ ਤੇ ਉਜਿਯਾਰਾ ॥੨॥

दिवस भयो ता ते उजियारा ॥२॥

dhivas bhayo taa te ujiyaaraa ||2||

ਹਾਜੀ ਰਾਇ ਤਹਾ ਖਤਿਰੇਟਾ ॥

हाजी राइ तहा खतिरेटा ॥

haajee rai tahaa khatireTaa ||

ਇਸਕ ਮੁਸਕ ਕੇ ਸਾਥ ਲਪੇਟਾ ॥

इसक मुसक के साथ लपेटा ॥

eisak musak ke saath lapeTaa ||

ਤਾ ਕੀ ਜਾਤ ਨ ਪ੍ਰਭਾ ਉਚਾਰੀ ॥

ता की जात न प्रभा उचारी ॥

taa kee jaat na prabhaa uchaaree ||

ਫੂਲਿ ਰਹੀ ਜਾਨੁਕ ਫੁਲਵਾਰੀ ॥੩॥

फूलि रही जानुक फुलवारी ॥३॥

fool rahee jaanuk fulavaaree ||3||

ਸ੍ਰੀ ਫੁਟ ਬੇਸਰਿ ਦੇ ਤਿਹ ਲਹਾ ॥

स्री फुट बेसरि दे तिह लहा ॥

sree fuT besar dhe teh lahaa ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਚਿਤ ਅਪਨੇ ਮਹਿ ਕਹਾ ॥

इह बिधि चित अपने महि कहा ॥

eeh bidh chit apane meh kahaa ||

ਕੈ ਅਬ ਮਰੌ ਕਟਾਰੀ ਹਨਿ ਕੈ ॥

कै अब मरौ कटारी हनि कै ॥

kai ab marau kaTaaree han kai ||

ਕੈ ਇਹ ਭਜੌ ਆਜੁ ਬਨਿ ਠਨਿ ਕੈ ॥੪॥

कै इह भजौ आजु बनि ठनि कै ॥४॥

kai ieh bhajau aaj ban Than kai ||4||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਮਸਿ ਭੀਜਤ ਤਿਹ ਬਦਨ ਪਰ ਅਤਿ ਸੁੰਦਰ ਸਰਬੰਗ ॥

मसि भीजत तिह बदन पर अति सुँदर सरबंग ॥

mas bheejat teh badhan par at su(n)dhar saraba(n)g ||

ਕਨਕ ਅਵਟਿ ਸਾਚੇ ਢਰਿਯੋ ਲੂਟੀ ਪ੍ਰਭਾ ਅਨੰਗ ॥੫॥

कनक अवटि साचे ढरियो लूटी प्रभा अनंग ॥५॥

kanak avaT saache ddariyo looTee prabhaa ana(n)g ||5||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਘਰਿ ਸਹਚਰੀ ਤਹਾ ਪਠਾਈ ॥

सुघरि सहचरी तहा पठाई ॥

sughar sahacharee tahaa paThaiee ||

ਛਲ ਸੌ ਤਾਹਿ ਤਹਾ ਲੈ ਆਈ ॥

छल सौ ताहि तहा लै आई ॥

chhal sau taeh tahaa lai aaiee ||

ਜਬ ਤਿਹ ਹਾਥ ਚਲਾਯੋ ਰਾਨੀ ॥

जब तिह हाथ चलायो रानी ॥

jab teh haath chalaayo raanee ||

ਹਾਜੀ ਰਾਇ ਬਾਤ ਨਹਿ ਮਾਨੀ ॥੬॥

हाजी राइ बात नहि मानी ॥६॥

haajee rai baat neh maanee ||6||

ਅਬਲਾ ਕੋਟਿ ਜਤਨ ਕਰਿ ਹਾਰੀ ॥

अबला कोटि जतन करि हारी ॥

abalaa koT jatan kar haaree ||

ਕ੍ਯੋਹੂੰ ਨ ਭਜੀ ਤਾਹਿ ਨ੍ਰਿਪ ਨਾਰੀ ॥

क्योहूँ न भजी ताहि नृप नारी ॥

kayohoo(n) na bhajee taeh nirap naaree ||

ਹਾਇ ਹਾਇ ਗਿਰਿ ਭੂਮ ਉਚਾਰਾ ॥

हाइ हाइ गिरि भूम उचारा ॥

hai hai gir bhoom uchaaraa ||

ਮੁਰ ਕਰੇਜ ਡਾਇਨੀ ਨਿਹਾਰਾ ॥੭॥

मुर करेज डाइनी निहारा ॥७॥

mur karej ddainee nihaaraa ||7||

ਤਿਹ ਤ੍ਰਿਯ ਬਸਤ੍ਰ ਹੁਤੇ ਪਹਿਰਾਏ ॥

तिह तृय बसत्र हुते पहिराए ॥

teh tiray basatr hute pahiraae ||

ਡਾਇਨ ਸੁਨਤ ਲੋਗ ਉਠਿ ਧਾਏ ॥

डाइन सुनत लोग उठि धाए ॥

ddain sunat log uTh dhaae ||

ਜਬ ਗਹਿ ਤਾਹਿ ਬਹੁਤ ਬਿਧਿ ਮਾਰਾ ॥

जब गहि ताहि बहुत बिधि मारा ॥

jab geh taeh bahut bidh maaraa ||

ਤਬ ਤਿਨ ਮਨਾ ਜੁ ਤ੍ਰਿਯਾ ਉਚਾਰਾ ॥੮॥

तब तिन मना जु तृया उचारा ॥८॥

tab tin manaa ju tirayaa uchaaraa ||8||

ਤਬ ਲਗਿ ਤਹਾ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਹੂੰ ਆਯੋ ॥

तब लगि तहा नृपति हूँ आयो ॥

tab lag tahaa nirapat hoo(n) aayo ||

ਸੁਨਿ ਕਰੇਜ ਤ੍ਰਿਯ ਹਰਿਯੋ ਰਿਸਾਯੋ ॥

सुनि करेज तृय हरियो रिसायो ॥

sun karej tiray hariyo risaayo ||

ਇਹ ਡਾਇਨਿ ਕਹ ਕਹਾ ਸੰਘਾਰੋ ॥

इह डाइनि कह कहा संघारो ॥

eeh ddain keh kahaa sa(n)ghaaro ||

ਕੈ ਅਬ ਹੀ ਰਾਨੀਯਹਿ ਜਿਯਾਰੋ ॥੯॥

कै अब ही रानीयहि जियारो ॥९॥

kai ab hee raaneeyeh jiyaaro ||9||

ਤਬ ਤਿਨ ਦੂਰਿ ਠਾਢ ਨ੍ਰਿਪ ਕੀਏ ॥

तब तिन दूरि ठाढ नृप कीए ॥

tab tin dhoor Thaadd nirap ke'ee ||

ਰਾਨੀ ਕੇ ਚੁੰਬਨ ਤਿਨ ਲੀਏ ॥

रानी के चुँबन तिन लीए ॥

raanee ke chu(n)ban tin le'ee ||

ਰਾਜਾ ਲਖੈ ਕਰੇਜੋ ਡਾਰੈ ॥

राजा लखै करेजो डारै ॥

raajaa lakhai karejo ddaarai ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨਹਿ ਮੂੜ ਬਿਚਾਰੈ ॥੧੦॥

भेद अभेद नहि मूड़ बिचारै ॥१०॥

bhedh abhedh neh mooR bichaarai ||10||

ਸਭ ਤਬ ਹੀ ਲੋਗਾਨ ਹਟਾਯੋ ॥

सभ तब ही लोगान हटायो ॥

sabh tab hee logaan haTaayo ||

ਅਧਿਕ ਨਾਰਿ ਸੌ ਭੋਗ ਮਚਾਯੋ ॥

अधिक नारि सौ भोग मचायो ॥

adhik naar sau bhog machaayo ||

ਰਾਖੈ ਜੋ ਮੁਰਿ ਕਹਿ ਪ੍ਰਿਯ ਪ੍ਰਾਨਾ ॥

राखै जो मुरि कहि पृय प्राना ॥

raakhai jo mur keh piray praanaa ||

ਤੁਮ ਸੌ ਰਮੌ ਸਦਾ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥੧੧॥

तुम सौ रमौ सदा बिधि नाना ॥११॥

tum sau ramau sadhaa bidh naanaa ||11||

ਅਧਿਕ ਭੋਗ ਤਾ ਸੌ ਤ੍ਰਿਯ ਕਰਿ ਕੈ ॥

अधिक भोग ता सौ तृय करि कै ॥

adhik bhog taa sau tiray kar kai ||

ਧਾਇ ਭੇਸ ਦੈ ਦਯੋ ਨਿਕਰਿ ਕੈ ॥

धाइ भेस दै दयो निकरि कै ॥

dhai bhes dhai dhayo nikar kai ||

ਭਾਖਤ ਜਾਇ ਪਤਿਹਿ ਅਸ ਭਈ ॥

भाखत जाइ पतिहि अस भई ॥

bhaakhat jai pateh as bhiee ||

ਦੇਇ ਕਰਿਜਵਾ ਡਾਇਨਿ ਗਈ ॥੧੨॥

देइ करिजवा डाइनि गई ॥१२॥

dhei karijavaa ddain giee ||12||

ਦਿਤ ਮੁਹਿ ਪ੍ਰਥਮ ਕਰਿਜਵਾ ਭਈ ॥

दित मुहि प्रथम करिजवा भई ॥

dhit muh pratham karijavaa bhiee ||

ਪੁਨਿ ਵਹ ਅੰਤ੍ਰਧ੍ਯਾਨ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ॥

पुनि वह अंत्रध्यान ह्वै गई ॥

pun veh a(n)tradhayaan havai giee ||

ਨ੍ਰਿਪ ਬਰ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਨ ਹਮਰੀ ਆਈ ॥

नृप बर दृसटि न हमरी आई ॥

nirap bar dhirasaT na hamaree aaiee ||

ਕ੍ਯਾ ਜਨਿਯੈ ਕਿਹ ਦੇਸ ਸਿਧਾਈ ॥੧੩॥

क्या जनियै किह देस सिधाई ॥१३॥

kayaa janiyai keh dhes sidhaiee ||13||

ਸਤਿ ਸਤਿ ਤਬ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਉਚਾਰਾ ॥

सति सति तब नृपति उचारा ॥

sat sat tab nirapat uchaaraa ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਮੂੜ ਬਿਚਾਰਾ ॥

भेद अभेद न मूड़ बिचारा ॥

bhedh abhedh na mooR bichaaraa ||

ਨਿਰਖਤ ਥੋ ਤ੍ਰਿਯ ਜਾਰ ਬਜਾਈ ॥

निरखत थो तृय जार बजाई ॥

nirakhat tho tiray jaar bajaiee ||

ਇਹ ਚਰਿਤ੍ਰ ਗਯੋ ਆਂਖਿ ਚੁਰਾਈ ॥੧੪॥

इह चरित्र गयो आँखि चुराई ॥१४॥

eeh charitr gayo aa(n)kh churaiee ||14||

ਪ੍ਰਥਮ ਮਿਤ੍ਰ ਤ੍ਰਿਯ ਬੋਲਿ ਪਠਾਯੋ ॥

प्रथम मित्र तृय बोलि पठायो ॥

pratham mitr tiray bol paThaayo ||

ਕਹਿਯੋ ਨ ਕਿਯ ਤ੍ਰਿਯ ਤ੍ਰਾਸ ਦਿਖਾਯੋ ॥

कहियो न किय तृय त्रास दिखायो ॥

kahiyo na kiy tiray traas dhikhaayo ||

ਬਹੁਰਿ ਭਜਾ ਇਹ ਚਰਿਤ ਲਖਾਯਾ ॥

बहुरि भजा इह चरित लखाया ॥

bahur bhajaa ieh charit lakhaayaa ||

ਠਾਢ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਜੜ ਮੂੰਡ ਮੁੰਡਾਯਾ ॥੧੫॥

ठाढ नृपति जड़ मूँड मुँडाया ॥१५॥

Thaadd nirapat jaR moo(n)dd mu(n)ddaayaa ||15||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਆਠ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੦੮॥੫੯੦੦॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ आठ चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३०८॥५९००॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau aaTh charitr samaapatam sat subham sat ||308||5900||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਕਰਨਾਟਕ ਕੋ ਦੇਸ ਬਸਤ ਜਹ ॥

करनाटक को देस बसत जह ॥

karanaaTak ko dhes basat jeh ||

ਸ੍ਰੀ ਕਰਨਾਟਕ ਸੈਨ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਤਹ ॥

स्री करनाटक सैन नृपति तह ॥

sree karanaaTak sain nirapat teh ||

ਕਰਨਾਟਕ ਦੇਈ ਗ੍ਰਿਹ ਨਾਰੀ ॥

करनाटक देई गृह नारी ॥

karanaaTak dheiee gireh naaree ||

ਜਾ ਤੇ ਲਿਯ ਰਵਿ ਸਸਿ ਉਜਿਯਾਰੀ ॥੧॥

जा ते लिय रवि ससि उजियारी ॥१॥

jaa te liy rav sas ujiyaaree ||1||

ਤਹ ਇਕ ਸਾਹ ਬਸਤ ਥੋ ਨੀਕੋ ॥

तह इक साह बसत थो नीको ॥

teh ik saeh basat tho neeko ||

ਜਾਹਿ ਨਿਰਖਿ ਸੁਖ ਉਪਜਤ ਜੀ ਕੋ ॥

जाहि निरखि सुख उपजत जी को ॥

jaeh nirakh sukh upajat jee ko ||

ਤਾ ਕੇ ਸੁਤਾ ਹੁਤੀ ਇਕ ਧਾਮਾ ॥

ता के सुता हुती इक धामा ॥

taa ke sutaa hutee ik dhaamaa ||

ਥਕਿਤ ਰਹਤ ਨਿਰਖਤ ਜਿਹ ਬਾਮਾ ॥੨॥

थकित रहत निरखत जिह बामा ॥२॥

thakit rahat nirakhat jeh baamaa ||2||

ਸੁਤਾ ਅਪੂਰਬ ਦੇ ਤਿਹ ਨਾਮਾ ॥

सुता अपूरब दे तिह नामा ॥

sutaa apoorab dhe teh naamaa ||

ਜਿਹ ਸੀ ਕਹੂੰ ਕੋਊ ਨਹਿ ਬਾਮਾ ॥

जिह सी कहूँ कोऊ नहि बामा ॥

jeh see kahoo(n) kouoo neh baamaa ||

ਏਕ ਸਾਹ ਕੇ ਸੁਤ ਕਹ ਬ੍ਯਾਹੀ ॥

एक साह के सुत कह ब्याही ॥

ek saeh ke sut keh bayaahee ||

ਬੀਰਜ ਕੇਤੁ ਨਾਮ ਤਿਹ ਆਹੀ ॥੩॥

बीरज केतु नाम तिह आही ॥३॥

beeraj ket naam teh aahee ||3||

ਜਬ ਵਹੁ ਬ੍ਯਾਹਿ ਤਾਹਿ ਲੈ ਗਯੋ ॥

जब वहु ब्याहि ताहि लै गयो ॥

jab vahu bayaeh taeh lai gayo ||

ਨਿਜੁ ਸਦਨਨ ਲੈ ਪ੍ਰਾਪਤਿ ਭਯੋ ॥

निजु सदनन लै प्रापति भयो ॥

nij sadhanan lai praapat bhayo ||

ਏਕ ਪੁਰਖ ਤਿਨ ਨਾਰਿ ਨਿਹਾਰਾ ॥

एक पुरख तिन नारि निहारा ॥

ek purakh tin naar nihaaraa ||

ਜਾ ਕੀ ਸਮ ਨਹਿ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰਾ ॥੪॥

जा की सम नहि राज कुमारा ॥४॥

jaa kee sam neh raaj kumaaraa ||4||

ਨਿਰਖਤ ਤਾਹਿ ਲਗਨ ਤਿਹ ਲਗੀ ॥

निरखत ताहि लगन तिह लगी ॥

nirakhat taeh lagan teh lagee ||

ਨੀਦ ਭੂਖਿ ਤਬ ਹੀ ਤੇ ਭਗੀ ॥

नीद भूखि तब ही ते भगी ॥

needh bhookh tab hee te bhagee ||

ਪਠੈ ਸਹਚਰੀ ਤਾਹਿ ਬੁਲਾਵੈ ॥

पठै सहचरी ताहि बुलावै ॥

paThai sahacharee taeh bulaavai ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਰੁਚਿ ਮਾਨ ਕਮਾਵੈ ॥੫॥

काम भोग रुचि मान कमावै ॥५॥

kaam bhog ruch maan kamaavai ||5||

ਸੰਗ ਤਾ ਕੇ ਬਹੁ ਬਧਾ ਸਨੇਹਾ ॥

संग ता के बहु बधा सनेहा ॥

sa(n)g taa ke bahu badhaa sanehaa ||

ਰਾਝਨ ਔਰ ਹੀਰ ਕੋ ਜੇਹਾ ॥

राझन और हीर को जेहा ॥

raajhan aauar heer ko jehaa ||

ਬੀਰਜ ਕੇਤ ਕਹ ਯਾਦਿ ਨ ਲ੍ਯਾਵੈ ॥

बीरज केत कह यादि न ल्यावै ॥

beeraj ket keh yaadh na layaavai ||

ਧਰਮ ਭ੍ਰਾਤ ਕਹਿ ਤਾਹਿ ਬੁਲਾਵੈ ॥੬॥

धरम भ्रात कहि ताहि बुलावै ॥६॥

dharam bhraat keh taeh bulaavai ||6||

ਭੇਦ ਸਸੁਰ ਕੇ ਲੋਗ ਨ ਜਾਨੈ ॥

भेद ससुर के लोग न जानै ॥

bhedh sasur ke log na jaanai ||

ਧਰਮ ਭ੍ਰਾਤ ਤਿਹ ਤ੍ਰਿਯ ਪਹਿਚਾਨੈ ॥

धरम भ्रात तिह तृय पहिचानै ॥

dharam bhraat teh tiray pahichaanai ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਮੂਰਖ ਲਹਹੀ ॥

भेद अभेद न मूरख लहही ॥

bhedh abhedh na moorakh lahahee ||

ਭ੍ਰਾਤਾ ਜਾਨ ਕਛੂ ਨਹਿ ਕਹਹੀ ॥੭॥

भ्राता जान कछू नहि कहही ॥७॥

bhraataa jaan kachhoo neh kahahee ||7||

ਇਕ ਦਿਨ ਤ੍ਰਿਯ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਾ ॥

इक दिन तृय इह भाति उचारा ॥

eik dhin tiray ieh bhaat uchaaraa ||

ਨਿਜੁ ਪਤਿ ਕੌ ਦੈ ਕੈ ਬਿਖੁ ਮਾਰਾ ॥

निजु पति कौ दै कै बिखु मारा ॥

nij pat kau dhai kai bikh maaraa ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਸੌ ਰੋਦਨ ਕਰੈ ॥

भाति भाति सौ रोदन करै ॥

bhaat bhaat sau rodhan karai ||

ਲੋਗ ਲਖਤ ਸਿਰ ਕੇਸ ਉਪਰੈ ॥੮॥

लोग लखत सिर केस उपरै ॥८॥

log lakhat sir kes uparai ||8||

ਅਬ ਮੈ ਧਾਮ ਕਵਨ ਕੇ ਰਹੋ ॥

अब मै धाम कवन के रहो ॥

ab mai dhaam kavan ke raho ||

ਮੈ ਪਿਯ ਸਬਦ ਕਵਨ ਸੌ ਕਹੋ ॥

मै पिय सबद कवन सौ कहो ॥

mai piy sabadh kavan sau kaho ||

ਨ੍ਯਾਇ ਨਹੀ ਹਰਿ ਕੇ ਘਰਿ ਭੀਤਰਿ ॥

न्याइ नही हरि के घरि भीतरि ॥

nayai nahee har ke ghar bheetar ||

ਇਹ ਗਤਿ ਕਰੀ ਮੋਰਿ ਅਵਨੀ ਤਰ ॥੯॥

इह गति करी मोरि अवनी तर ॥९॥

eeh gat karee mor avanee tar ||9||

ਗ੍ਰਿਹ ਕੋ ਦਰਬ ਸੰਗ ਕਰਿ ਲੀਨਾ ॥

गृह को दरब संग करि लीना ॥

gireh ko dharab sa(n)g kar leenaa ||

ਮਿਤ੍ਰਹਿ ਸੰਗ ਪਯਾਨਾ ਕੀਨਾ ॥

मित्रहि संग पयाना कीना ॥

mitreh sa(n)g payaanaa keenaa ||

ਧਰਮ ਭਾਇ ਜਾ ਕੌ ਕਰਿ ਭਾਖਾ ॥

धरम भाइ जा कौ करि भाखा ॥

dharam bhai jaa kau kar bhaakhaa ||

ਇਹ ਛਲ ਨਾਥ ਧਾਮ ਕਰਿ ਰਾਖਾ ॥੧੦॥

इह छल नाथ धाम करि राखा ॥१०॥

eeh chhal naath dhaam kar raakhaa ||10||

ਲੋਗ ਸਭੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਾ ॥

लोग सभै इह भाति उचारा ॥

log sabhai ieh bhaat uchaaraa ||

ਆਪੁ ਬਿਖੈ ਮਿਲਿ ਕਰਤ ਬਿਚਾਰਾ ॥

आपु बिखै मिलि करत बिचारा ॥

aap bikhai mil karat bichaaraa ||

ਕਹਾ ਕਰੈ ਇਹ ਨਾਰਿ ਬਿਚਾਰੀ ॥

कहा करै इह नारि बिचारी ॥

kahaa karai ieh naar bichaaree ||

ਜਾ ਕੀ ਦੈਵ ਐਸ ਗਤਿ ਧਾਰੀ ॥੧੧॥

जा की दैव ऐस गति धारी ॥११॥

jaa kee dhaiv aais gat dhaaree ||11||

ਤਾ ਤੇ ਲੈ ਸਭ ਹੀ ਧਨ ਧਾਮਾ ॥

ता ते लै सभ ही धन धामा ॥

taa te lai sabh hee dhan dhaamaa ||

ਅਪੁਨੇ ਗਈ ਭਾਇ ਕੇ ਬਾਮਾ ॥

अपुने गई भाइ के बामा ॥

apune giee bhai ke baamaa ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਸਕਤ ਬਿਚਰਿ ਕੈ ॥

भेद अभेद न सकत बिचरि कै ॥

bhedh abhedh na sakat bichar kai ||

ਗਈ ਜਾਰ ਕੇ ਨਾਥ ਸੰਘਰਿ ਕੈ ॥੧੨॥

गई जार के नाथ संघरि कै ॥१२॥

giee jaar ke naath sa(n)ghar kai ||12||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਨੌ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੦੯॥੫੯੧੨॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ नौ चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३०९॥५९१२॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau nau charitr samaapatam sat subham sat ||309||5912||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਪੁਨਿ ਮੰਤ੍ਰੀ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਾ ॥

पुनि मंत्री इह भाति उचारा ॥

pun ma(n)tree ieh bhaat uchaaraa ||

ਸੁਨਹੁ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਜੂ ਬਚਨ ਹਮਾਰਾ ॥

सुनहु नृपति जू बचन हमारा ॥

sunahu nirapat joo bachan hamaaraa ||

ਗਾਰਵ ਦੇਸ ਬਸਤ ਹੈ ਜਹਾ ॥

गारव देस बसत है जहा ॥

gaarav dhes basat hai jahaa ||

ਗੌਰ ਸੈਨ ਰਾਜਾ ਥੋ ਤਹਾ ॥੧॥

गौर सैन राजा थो तहा ॥१॥

gauar sain raajaa tho tahaa ||1||

ਸ੍ਰੀ ਰਸ ਤਿਲਕ ਦੇਇ ਤਿਹ ਦਾਰਾ ॥

स्री रस तिलक देइ तिह दारा ॥

sree ras tilak dhei teh dhaaraa ||

ਚੰਦ੍ਰ ਲਿਯੋ ਜਾ ਤੇ ਉਜਿਯਾਰਾ ॥

चंद्र लियो जा ते उजियारा ॥

cha(n)dhr liyo jaa te ujiyaaraa ||

ਸਾਮੁੰਦ੍ਰਕ ਲਛਨ ਤਾ ਮੈ ਸਬਿ ॥

सामुँद्रक लछन ता मै सबि ॥

saamu(n)dhrak lachhan taa mai sab ||

ਛਬਿ ਉਚਾਰ ਤਿਹ ਸਕੈ ਕਵਨ ਕਬਿ ॥੨॥

छबि उचार तिह सकै कवन कबि ॥२॥

chhab uchaar teh sakai kavan kab ||2||

ਤਹ ਇਕ ਹੁਤੋ ਸਾਹ ਕੋ ਪੂਤਾ ॥

तह इक हुतो साह को पूता ॥

teh ik huto saeh ko pootaa ||

ਭੂਤਲ ਕੋ ਜਾਨੁਕ ਪੁਰਹੂਤਾ ॥

भूतल को जानुक पुरहूता ॥

bhootal ko jaanuk purahootaa ||

ਅਧਿਕ ਤਰੁਨ ਕੋ ਤੇਜ ਬਿਰਾਜੈ ॥

अधिक तरुन को तेज बिराजै ॥

adhik tarun ko tej biraajai ||

ਨਰੀ ਨਾਗਨੀ ਕੋ ਮਨ ਲਾਜੈ ॥੩॥

नरी नागनी को मन लाजै ॥३॥

naree naaganee ko man laajai ||3||

ਜਬ ਰਾਨੀ ਤਿਹ ਪ੍ਰਭਾ ਨਿਹਾਰੀ ॥

जब रानी तिह प्रभा निहारी ॥

jab raanee teh prabhaa nihaaree ||

ਤਬ ਤੇ ਭਈ ਅਧਿਕ ਮਤਵਾਰੀ ॥

तब ते भई अधिक मतवारी ॥

tab te bhiee adhik matavaaree ||

ਨਿਰਖਿ ਮਿਤ੍ਰ ਕੇ ਨੈਨ ਬਿਕਾਨੀ ॥

निरखि मित्र के नैन बिकानी ॥

nirakh mitr ke nain bikaanee ||

ਤਬ ਹੀ ਤੇ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ਦਿਵਾਨੀ ॥੪॥

तब ही ते ह्वै गई दिवानी ॥४॥

tab hee te havai giee dhivaanee ||4||

ਤਬ ਤਿਹ ਬੋਲਿ ਲੀਯੋ ਅਪਨੇ ਘਰ ॥

तब तिह बोलि लीयो अपने घर ॥

tab teh bol leeyo apane ghar ||

ਕਾਮ ਕੇਲ ਕੀਨਾ ਅਤਿ ਰੁਚਿ ਕਰਿ ॥

काम केल कीना अति रुचि करि ॥

kaam kel keenaa at ruch kar ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਿਹ ਗਰੇ ਲਗਾਯੋ ॥

भाति भाति तिह गरे लगायो ॥

bhaat bhaat teh gare lagaayo ||

ਅਬਲਾ ਅਧਿਕ ਹ੍ਰਿਦੈ ਸੁਖੁ ਪਾਯੋ ॥੫॥

अबला अधिक हृदै सुखु पायो ॥५॥

abalaa adhik hiradhai sukh paayo ||5||

ਤਬ ਲਗ ਆਇ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਤਹ ਗਯੋ ॥

तब लग आइ नृपति तह गयो ॥

tab lag aai nirapat teh gayo ||

ਤਤਛਿਨ ਡਾਰਿ ਮਹਲ ਤੇ ਦਯੋ ॥

ततछिन डारि महल ते दयो ॥

tatachhin ddaar mahal te dhayo ||

ਮਰਿ ਗਯੋ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਨ ਭੇਦ ਬਿਚਾਰਾ ॥

मरि गयो नृपति न भेद बिचारा ॥

mar gayo nirapat na bhedh bichaaraa ||

ਜੋ ਜਨ ਅਰਧ ਉਰਧ ਤੇ ਪਾਰਾ ॥੬॥

जो जन अरध उरध ते पारा ॥६॥

jo jan aradh uradh te paaraa ||6||

ਆਪ ਰੋਤ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਾ ॥

आप रोत इह भाति उचारा ॥

aap rot ieh bhaat uchaaraa ||

ਦੇਵ ਪਕਰਿ ਕਰਿ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਪਛਾਰਾ ॥

देव पकरि करि नृपति पछारा ॥

dhev pakar kar nirapat pachhaaraa ||

ਮੋਰੇ ਸਾਥ ਕਿਯੋ ਥੋ ਸੰਗਾ ॥

मोरे साथ कियो थो संगा ॥

more saath kiyo tho sa(n)gaa ||

ਤਾ ਤੇ ਭਯੋ ਅਪਵਿਤ੍ਰ ਸ੍ਰਬੰਗਾ ॥੭॥

ता ते भयो अपवित्र स्रबंगा ॥७॥

taa te bhayo apavitr sraba(n)gaa ||7||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਇਹ ਛਲ ਜਾਰ ਨਿਕਾਰਿਯੋ ਨਿਜੁ ਨਾਇਕਹਿ ਸੰਘਾਰਿ ॥

इह छल जार निकारियो निजु नाइकहि संघारि ॥

eeh chhal jaar nikaariyo nij naikeh sa(n)ghaar ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਮੂਰਖ ਕਿਛੂ ਸਕਾ ਨ ਨੈਕ ਬਿਚਾਰਿ ॥੮॥

भेद अभेद मूरख किछू सका न नैक बिचारि ॥८॥

bhedh abhedh moorakh kichhoo sakaa na naik bichaar ||8||

ਨਿਜੁ ਨਾਇਕ ਕੌ ਮਹਲ ਤੇ ਤਿਹ ਹਿਤ ਦਿਯੋ ਗਿਰਾਇ ॥

निजु नाइक कौ महल ते तिह हित दियो गिराइ ॥

nij naik kau mahal te teh hit dhiyo girai ||

ਯਾਰ ਬਚਾਯੋ ਆਪਨੋ ਨੈਕ ਨ ਰਹੀ ਲਜਾਇ ॥੯॥

यार बचायो आपनो नैक न रही लजाइ ॥९॥

yaar bachaayo aapano naik na rahee lajai ||9||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਦਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੧੦॥੫੯੨੧॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे तीन सौ दस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३१०॥५९२१॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe teen sau dhas charitr samaapatam sat subham sat ||310||5921||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬਿਰਹ ਸੈਨ ਇਕ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੁਜਾਨਾ ॥

बिरह सैन इक नृपति सुजाना ॥

bireh sain ik nirapat sujaanaa ||

ਮਾਨਤ ਆਨਿ ਦੇਸ ਜਿਹ ਨਾਨਾ ॥

मानत आनि देस जिह नाना ॥

maanat aan dhes jeh naanaa ||

ਬਿਰਹ ਮੰਜਰੀ ਤਾ ਕੀ ਰਾਨੀ ॥

बिरह मंजरी ता की रानी ॥

bireh ma(n)jaree taa kee raanee ||

ਸੁੰਦਰਿ ਭਵਨ ਚਤ੍ਰਦਸ ਜਾਨੀ ॥੧॥

सुँदरि भवन चत्रदस जानी ॥१॥

su(n)dhar bhavan chatradhas jaanee ||1||

ਤਾ ਕੈ ਧਾਮ ਏਕ ਸੁਤ ਭਯੋ ॥

ता कै धाम एक सुत भयो ॥

taa kai dhaam ek sut bhayo ||

ਜਾਨਕ ਰਵਿ ਦੁਤਿਯੋ ਪ੍ਰਗਟਯੋ ॥

जानक रवि दुतियो प्रगटयो ॥

jaanak rav dhutiyo pragaTayo ||

ਸੁੰਦਰਿਤਾ ਤਿਹ ਕਹੀ ਨ ਆਵੈ ॥

सुँदरिता तिह कही न आवै ॥

su(n)dharitaa teh kahee na aavai ||

ਨਿਰਖਤ ਪਲਕ ਨ ਜੋਰੀ ਜਾਵੈ ॥੨॥

निरखत पलक न जोरी जावै ॥२॥

nirakhat palak na joree jaavai ||2||

ਤਹ ਇਕ ਤਰਨਿ ਸਾਹ ਕੀ ਜਾਈ ॥

तह इक तरनि साह की जाई ॥

teh ik taran saeh kee jaiee ||

ਜਾ ਕੀ ਛਬਿ ਨਹਿ ਜਾਤ ਬਤਾਈ ॥

जा की छबि नहि जात बताई ॥

jaa kee chhab neh jaat bataiee ||

ਕੈ ਸਸਿ ਤੇ ਰੋਹਨਿ ਇਹ ਜਈ ॥

कै ससि ते रोहनि इह जई ॥

kai sas te rohan ieh jiee ||

ਆਗੇ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ਨ ਪਾਛੇ ਭਈ ॥੩॥

आगे ह्वै है न पाछे भई ॥३॥

aage havai hai na paachhe bhiee ||3||

ਰਾਜ ਕੁਅਰ ਜਬ ਤਵਨ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

राज कुअर जब तवन निहारियो ॥

raaj kuar jab tavan nihaariyo ||

ਮਦਨ ਬਾਨ ਤਨ ਤਾਹਿ ਪ੍ਰਹਾਰਿਯੋ ॥

मदन बान तन ताहि प्रहारियो ॥

madhan baan tan taeh prahaariyo ||

ਲਗੀ ਅਟਕਿ ਸੁਧਿ ਬੁਧਿ ਛੁਟ ਗਈ ॥

लगी अटकि सुधि बुधि छुट गई ॥

lagee aTak sudh budh chhuT giee ||

ਤਬਹਿ ਤਰੁਨਿ ਮਤਵਾਰੀ ਭਈ ॥੪॥

तबहि तरुनि मतवारी भई ॥४॥

tabeh tarun matavaaree bhiee ||4||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਨ ਦਰਬੁ ਲੁਟਾਈ ॥

भाति भाति तन दरबु लुटाई ॥

bhaat bhaat tan dharab luTaiee ||

ਅਧਿਕ ਸਖਿਨ ਕਹ ਰਹੀ ਪਠਾਈ ॥

अधिक सखिन कह रही पठाई ॥

adhik sakhin keh rahee paThaiee ||

ਰਾਜ ਕੁਅਰ ਕ੍ਯੋਹੂੰ ਨਹਿ ਆਏ ॥

राज कुअर क्योहूँ नहि आए ॥

raaj kuar kayohoo(n) neh aae ||

ਤਾ ਸੌ ਕਰੇ ਨ ਮਨ ਕੇ ਭਾਏ ॥੫॥

ता सौ करे न मन के भाए ॥५॥

taa sau kare na man ke bhaae ||5||

ਕਰਿ ਕਰਿ ਜਤਨ ਕੁਅਰਿ ਬਹੁ ਹਾਰੀ ॥

करि करि जतन कुअरि बहु हारी ॥

kar kar jatan kuar bahu haaree ||

ਕੈਸਹੂੰ ਭਜੀ ਮਿਤ੍ਰ ਨਹਿ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥

कैसहूँ भजी मित्र नहि प्यारी ॥

kaisahoo(n) bhajee mitr neh payaaree ||

ਘਾਯਲ ਫਿਰੈ ਕੁਅਰਿ ਮਤਵਾਰੀ ॥

घायल फिरै कुअरि मतवारी ॥

ghaayal firai kuar matavaaree ||

ਜਾਨੁਕ ਮ੍ਰਿਗੀ ਬਿਸਿਖ ਤਨ ਮਾਰੀ ॥੬॥

जानुक मृगी बिसिख तन मारी ॥६॥

jaanuk miragee bisikh tan maaree ||6||

ਰੋਵਤ ਕੁਅਰਿ ਕਬੂੰ ਉਠਿ ਗਾਵੈ ॥

रोवत कुअरि कबूँ उठि गावै ॥

rovat kuar kaboo(n) uTh gaavai ||

ਨਾਚਤ ਕਬਹੂੰ ਬਚਨ ਸੁਨਾਵੈ ॥

नाचत कबहूँ बचन सुनावै ॥

naachat kabahoo(n) bachan sunaavai ||

ਮਿਤ੍ਰ ਮਿਲਾਇ ਦੇਇ ਮੁਹਿ ਕੋਈ ॥

मित्र मिलाइ देइ मुहि कोई ॥

mitr milai dhei muh koiee ||

ਜੋ ਮੁਖ ਮਾਗੈ ਦਯੋ ਤਿਹ ਸੋਈ ॥੭॥

जो मुख मागै दयो तिह सोई ॥७॥

jo mukh maagai dhayo teh soiee ||7||

ਏਕ ਸਖੀ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰੋ ॥

एक सखी इह भाति उचारो ॥

ek sakhee ieh bhaat uchaaro ||

ਸੁਨਹੁ ਮਿਤ੍ਰਨੀਥ ਬਚਨ ਹਮਾਰੋ ॥

सुनहु मित्रनीथ बचन हमारो ॥

sunahu mitraneeth bachan hamaaro ||

ਜੋ ਤੁਹਿ ਕੌ ਤਵ ਮਿਤ੍ਰ ਮਿਲਾਊਾਂ ॥

जो तुहि कौ तव मित्र मिलाऊाँ ॥

jo tuh kau tav mitr milaauooaa(n) ||

ਤਉ ਕਹਾ ਤੁਮ ਤੇ ਬਰ ਪਾਊਾਂ ॥੮॥

तउ कहा तुम ते बर पाऊाँ ॥८॥

tau kahaa tum te bar paauooaa(n) ||8||

ਸਾਹ ਸੁਤਾ ਜਬ ਯੌ ਸੁਨਿ ਪਾਵਾ ॥

साह सुता जब यौ सुनि पावा ॥

saeh sutaa jab yau sun paavaa ||

ਜਨੁਕ ਬਹੁਰਿ ਬਪੁ ਮੈ ਜਿਯ ਆਵਾ ॥

जनुक बहुरि बपु मै जिय आवा ॥

januk bahur bap mai jiy aavaa ||

ਨਿਧਨੀ ਅਧਿਕ ਮਨਹੁ ਧਨ ਪਾਯੋ ॥

निधनी अधिक मनहु धन पायो ॥

nidhanee adhik manahu dhan paayo ||

ਜਨੁ ਕਰ ਅੰਮਿਤ ਮ੍ਰਿਤ ਕੇ ਆਯੋ ॥੯॥

जनु कर अंमित मृत के आयो ॥९॥

jan kar a(n)mit mirat ke aayo ||9||

ਜਾ ਸੌ ਲਗਨ ਕੁਅਰ ਕੀ ਹੁਤੀ ॥

जा सौ लगन कुअर की हुती ॥

jaa sau lagan kuar kee hutee ||

ਤਾ ਸੌ ਭੇਸ ਧਾਰਿ ਕੈ ਸੁਤੀ ॥

ता सौ भेस धारि कै सुती ॥

taa sau bhes dhaar kai sutee ||

ਰਾਜ ਗ੍ਰਿਹਨ ਮੈ ਕਿਯਾ ਪਿਯਾਨਾ ॥

राज गृहन मै किया पियाना ॥

raaj girahan mai kiyaa piyaanaa ||