ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਪਚਾਨਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੯੫॥੫੬੩੮॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ पचानवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२९५॥५६३८॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau pachaanavo charitr samaapatam sat subham sat ||295||5638||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬੰਗਸ ਸੈਨ ਬੰਗਸੀ ਰਾਜਾ ॥

बंगस सैन बंगसी राजा ॥

ba(n)gas sain ba(n)gasee raajaa ||

ਸਦਨੁ ਭਰੇ ਜਾ ਕੇ ਸਭ ਸਾਜਾ ॥

सदनु भरे जा के सभ साजा ॥

sadhan bhare jaa ke sabh saajaa ||

ਬੰਗਸ ਦੇ ਤਾ ਕੋ ਘਰ ਰਾਨੀ ॥

बंगस दे ता को घर रानी ॥

ba(n)gas dhe taa ko ghar raanee ||

ਜਿਹ ਲਖਿ ਨਾਰਿ ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਰਿਸਾਨੀ ॥੧॥

जिह लखि नारि तृलोक रिसानी ॥१॥

jeh lakh naar tiralok risaanee ||1||

ਤਹਾ ਬਸਤ ਇਕ ਸਾਹ ਦੁਲਾਰੀ ॥

तहा बसत इक साह दुलारी ॥

tahaa basat ik saeh dhulaaree ||

ਰੂਪਮਾਨ ਗਤਿਮਾਨ ਉਜਿਯਾਰੀ ॥

रूपमान गतिमान उजियारी ॥

roopamaan gatimaan ujiyaaree ||

ਤਾਹਿ ਮੰਗਲਾ ਦੇਈ ਨਾਮਾ ॥

ताहि मंगला देई नामा ॥

taeh ma(n)galaa dheiee naamaa ||

ਜਾ ਸਮ ਨਹੀ ਕਾਮ ਕੀ ਕਾਮਾ ॥੨॥

जा सम नही काम की कामा ॥२॥

jaa sam nahee kaam kee kaamaa ||2||

ਤਹ ਇਕ ਆਇ ਗਯੋ ਬਨਿਜਾਰਾ ॥

तह इक आइ गयो बनिजारा ॥

teh ik aai gayo banijaaraa ||

ਮੋਤਿਨ ਲਾਦੇ ਉਸਟ ਹਜਾਰਾ ॥

मोतिन लादे उसट हजारा ॥

motin laadhe usaT hajaaraa ||

ਔਰ ਦਰਬੁ ਕੀ ਤੋਟਿ ਨ ਕੋਈ ॥

और दरबु की तोटि न कोई ॥

aauar dharab kee toT na koiee ||

ਲਖੈ ਸੁ ਹਰਤ ਰੀਝਿ ਕਰਿ ਸੋਈ ॥੩॥

लखै सु हरत रीझि करि सोई ॥३॥

lakhai su harat reejh kar soiee ||3||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਜਬੈ ਮੰਗਲਾ ਦੇਵਿ ਸੁ ਸਾਹੁ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

जबै मंगला देवि सु साहु निहारियो ॥

jabai ma(n)galaa dhev su saahu nihaariyo ||

ਇਹੈ ਆਪਨੇ ਚਿਤ ਮਹਿ ਚਤੁਰਿ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

इहै आपने चित महि चतुरि बिचारियो ॥

eihai aapane chit meh chatur bichaariyo ||

ਕਰਤ ਭਈ ਮਿਜਮਾਨੀ ਸਦਨ ਬੁਲਾਇ ਕੈ ॥

करत भई मिजमानी सदन बुलाइ कै ॥

karat bhiee mijamaanee sadhan bulai kai ||

ਹੋ ਭ੍ਰਾਤ ਤਵਨ ਕੇ ਆਯੋ ਦਿਯੋ ਉਡਾਇ ਕੈ ॥੪॥

हो भ्रात तवन के आयो दियो उडाइ कै ॥४॥

ho bhraat tavan ke aayo dhiyo uddai kai ||4||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਕੇ ਭੋਜਨ ਕਰੇ ਬਨਾਇ ਕੈ ॥

भाति भाति के भोजन करे बनाइ कै ॥

bhaat bhaat ke bhojan kare banai kai ||

ਤਰਹ ਤਰਹ ਕੇ ਆਨੇ ਅਮਲ ਛਿਨਾਇ ਕੈ ॥

तरह तरह के आने अमल छिनाइ कै ॥

tareh tareh ke aane amal chhinai kai ||

ਆਨਿ ਤਵਨ ਢਿਗ ਰਾਖੇ ਕੰਚਨ ਥਾਰ ਭਰਿ ॥

आनि तवन ढिग राखे कंचन थार भरि ॥

aan tavan ddig raakhe ka(n)chan thaar bhar ||

ਹੋ ਸਾਤ ਬਾਰ ਮਦਿਯਨ ਤੇ ਮਦਹਿ ਚੁਆਇ ਕਰਿ ॥੫॥

हो सात बार मदियन ते मदहि चुआइ करि ॥५॥

ho saat baar madhiyan te madheh chuaai kar ||5||

ਪ੍ਰਥਮ ਕਰਿਯੋ ਤਿਨ ਭੋਜਨ ਬਿਜਿਯਾ ਪਾਨ ਕਰਿ ॥

प्रथम करियो तिन भोजन बिजिया पान करि ॥

pratham kariyo tin bhojan bijiyaa paan kar ||

ਬਹੁਰਿ ਪਿਯੋ ਮਦ ਬਡੇ ਬਡੇ ਪ੍ਰਯਾਲਾਨ ਭਰਿ ॥

बहुरि पियो मद बडे बडे प्रयालान भरि ॥

bahur piyo madh badde badde prayaalaan bhar ||

ਜਬ ਰਸ ਮਸ ਭੇ ਤਰੁਨਿ ਤਬੈ ਐਸੋ ਕੀਯੋ ॥

जब रस मस भे तरुनि तबै ऐसो कीयो ॥

jab ras mas bhe tarun tabai aaiso keeyo ||

ਹੋ ਪਕਰਿ ਭੁਜਾ ਤੇ ਸਾਹੁ ਸੇਜ ਊਪਰਿ ਲੀਯੋ ॥੬॥

हो पकरि भुजा ते साहु सेज ऊपरि लीयो ॥६॥

ho pakar bhujaa te saahu sej uoopar leeyo ||6||

ਤਾ ਸੌ ਕਹਾ ਕਿ ਆਉ ਕਾਮ ਕ੍ਰੀੜਾ ਕਰੈ ॥

ता सौ कहा कि आउ काम क्रीड़ा करै ॥

taa sau kahaa k aau kaam kreeRaa karai ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਨ ਤਾਪ ਮਦਨ ਕੋ ਹਮ ਹਰੈ ॥

भाति भाति तन ताप मदन को हम हरै ॥

bhaat bhaat tan taap madhan ko ham harai ||

ਮੈ ਤਰੁਨੀ ਤੈਂ ਤਰੁਨ ਕਹਾ ਚਕਿਚਿਤ ਰਹਿਯੋ ॥

मै तरुनी तैं तरुन कहा चकिचित रहियो ॥

mai tarunee tai(n) tarun kahaa chakichit rahiyo ||

ਹੋ ਹਮ ਤੁਮ ਰਮਹਿ ਸੁ ਆਜੁ ਚੰਚਲਾ ਅਸ ਕਹਿਯੋ ॥੭॥

हो हम तुम रमहि सु आजु चंचला अस कहियो ॥७॥

ho ham tum rameh su aaj cha(n)chalaa as kahiyo ||7||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸਾਹੁ ਤਵਨ ਕੀ ਬਾਤ ਨ ਮਾਨੀ ॥

साहु तवन की बात न मानी ॥

saahu tavan kee baat na maanee ||

ਅਧਿਕ ਮੰਗਲਾ ਭਈ ਖਿਸਾਨੀ ॥

अधिक मंगला भई खिसानी ॥

adhik ma(n)galaa bhiee khisaanee ||

ਅਧਿਕ ਕੋਪ ਕਰਿ ਹੇਤੁ ਬਿਸਾਰਾ ॥

अधिक कोप करि हेतु बिसारा ॥

adhik kop kar het bisaaraa ||

ਅਰਧਾ ਅਰਧ ਚੀਰ ਤਿਹ ਡਾਰਾ ॥੮॥

अरधा अरध चीर तिह डारा ॥८॥

aradhaa aradh cheer teh ddaaraa ||8||

ਲੂਟਿ ਲਯੋ ਤਾ ਕੋ ਸਭ ਹੀ ਧਨ ॥

लूटि लयो ता को सभ ही धन ॥

looT layo taa ko sabh hee dhan ||

ਘੋਰ ਅਪ੍ਰਾਧ ਕਿਯੋ ਪਾਪੀ ਇਨ ॥

घोर अप्राध कियो पापी इन ॥

ghor apraadh kiyo paapee in ||

ਯਾ ਕਹ ਚੀਰਿ ਮਤ ਗਜ ਡਾਰਾ ॥

या कह चीरि मत गज डारा ॥

yaa keh cheer mat gaj ddaaraa ||

ਕਿਨਹੂੰ ਪੁਰਖ ਨ ਕਰੀ ਨਿਵਾਰਾ ॥੯॥

किनहूँ पुरख न करी निवारा ॥९॥

kinahoo(n) purakh na karee nivaaraa ||9||

ਵਾਰਸ ਭਈ ਆਪੁ ਤਾ ਕੀ ਤਿਯ ॥

वारस भई आपु ता की तिय ॥

vaaras bhiee aap taa kee tiy ||

ਮਾਤ੍ਰਾ ਲਈ ਮਾਰਿ ਤਾ ਕੋ ਜਿਯ ॥

मात्रा लई मारि ता को जिय ॥

maatraa liee maar taa ko jiy ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਕਿਨੂੰ ਬਿਚਾਰਾ ॥

भेद अभेद न किनूँ बिचारा ॥

bhedh abhedh na kinoo(n) bichaaraa ||

ਭੋਗ ਨ ਕਿਯਾ ਤਿਸੈ ਕੌ ਮਾਰਾ ॥੧੦॥

भोग न किया तिसै कौ मारा ॥१०॥

bhog na kiyaa tisai kau maaraa ||10||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਇਹ ਛਲ ਮਾਰਾ ਤਾਹਿ ਕੌ ਜੌ ਨ ਰਮਾ ਤਿਹ ਸੰਗ ॥

इह छल मारा ताहि कौ जौ न रमा तिह संग ॥

eeh chhal maaraa taeh kau jau na ramaa teh sa(n)g ||

ਸੁ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਪੂਰਨ ਭਯੋ ਤਬ ਹੀ ਕਥਾ ਪ੍ਰਸੰਗ ॥੧੧॥

सु कबि स्याम पूरन भयो तब ही कथा प्रसंग ॥११॥

s kab sayaam pooran bhayo tab hee kathaa prasa(n)g ||11||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਛ੍ਰਯਾਨਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੯੬॥੫੬੪੯॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ छ्रयानवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२९६॥५६४९॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau chhrayaanavo charitr samaapatam sat subham sat ||296||5649||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬਿਜੈ ਸੂਰ ਖਤ੍ਰੀ ਇਕ ਰਹੈ ॥

बिजै सूर खत्री इक रहै ॥

bijai soor khatree ik rahai ||

ਸਿਧ ਪਾਲ ਤਾ ਕਹ ਜਗ ਕਹੈ ॥

सिध पाल ता कह जग कहै ॥

sidh paal taa keh jag kahai ||

ਸਮਸਦੀਨ ਦਿਲੀਸ ਦਿਵਾਨਾ ॥

समसदीन दिलीस दिवाना ॥

samasadheen dhilees dhivaanaa ||

ਜਾਨਤ ਸਕਲ ਰਾਵ ਅਰੁ ਰਾਨਾ ॥੧॥

जानत सकल राव अरु राना ॥१॥

jaanat sakal raav ar raanaa ||1||

ਲਛਿਮਨ ਸੈਨ ਧਾਮ ਸੁਤ ਸੁਭ ਮਤਿ ॥

लछिमन सैन धाम सुत सुभ मति ॥

lachhiman sain dhaam sut subh mat ||

ਬਜ੍ਰ ਸੈਨ ਦੂਸਰੋ ਬਿਕਟ ਮਤਿ ॥

बज्र सैन दूसरो बिकट मति ॥

bajr sain dhoosaro bikaT mat ||

ਸਕੁਚ ਮਤੀ ਦੁਹਿਤਾ ਇਕ ਤਾ ਕੇ ॥

सकुच मती दुहिता इक ता के ॥

sakuch matee dhuhitaa ik taa ke ||

ਨਰੀ ਨਾਗਨੀ ਸਮ ਨਹਿ ਜਾ ਕੇ ॥੨॥

नरी नागनी सम नहि जा के ॥२॥

naree naaganee sam neh jaa ke ||2||

ਸਮਸਦੀਨ ਦਿਲੀਸ ਜੁਵਾਨਾ ॥

समसदीन दिलीस जुवाना ॥

samasadheen dhilees juvaanaa ||

ਮਾਨਤ ਆਨਿ ਦੇਸ ਜਿਹ ਨਾਨਾ ॥

मानत आनि देस जिह नाना ॥

maanat aan dhes jeh naanaa ||

ਏਕ ਦਿਵਸ ਵਹੁ ਗਯੋ ਸਿਕਾਰਾ ॥

एक दिवस वहु गयो सिकारा ॥

ek dhivas vahu gayo sikaaraa ||

ਜਾ ਦਿਸ ਹੁਤੀ ਕੇਹਰੀ ਬਾਰਾ ॥੩॥

जा दिस हुती केहरी बारा ॥३॥

jaa dhis hutee keharee baaraa ||3||

ਤਹੀ ਦਿਲੀਸ ਆਪੁ ਚਲਿ ਗਯੋ ॥

तही दिलीस आपु चलि गयो ॥

tahee dhilees aap chal gayo ||

ਜਹਾ ਸਿੰਘਨੀ ਚਿਤਵਤ ਭਯੋ ॥

जहा सिंघनी चितवत भयो ॥

jahaa si(n)ghanee chitavat bhayo ||

ਸਿਧ ਪਾਲ ਲੀਏ ਅਪਨੇ ਸੰਗਾ ॥

सिध पाल लीए अपने संगा ॥

sidh paal le'ee apane sa(n)gaa ||

ਔਰ ਲੀਏ ਅਨਗਨ ਚਤੁਰੰਗਾ ॥੪॥

और लीए अनगन चतुरंगा ॥४॥

aauar le'ee anagan chatura(n)gaa ||4||

ਤਾ ਪਰ ਕਰੀ ਝੁਕਾਵਤ ਭਯੋ ॥

ता पर करी झुकावत भयो ॥

taa par karee jhukaavat bhayo ||

ਕੇਹਰਿ ਸਮੈ ਜਨਮ ਤਬ ਲਯੋ ॥

केहरि समै जनम तब लयो ॥

kehar samai janam tab layo ||

ਅਰਧ ਰਹਾਤਨ ਮਾਤ ਕੁਖੂਤਰ ॥

अरध रहातन मात कुखूतर ॥

aradh rahaatan maat kukhootar ||

ਅਰਧਹ ਨਾਕਰ ਗਜ ਮਸਤਕ ਪਰ ॥੫॥

अरधह नाकर गज मसतक पर ॥५॥

aradheh naakar gaj masatak par ||5||

ਤਹ ਇਕ ਭਾਟ ਕੌਤਕ ਅਸ ਲਹਾ ॥

तह इक भाट कौतक अस लहा ॥

teh ik bhaaT kauatak as lahaa ||

ਹਜਰਤਿ ਸੁਨਤ ਦੋਹਰਾ ਕਹਾ ॥

हजरति सुनत दोहरा कहा ॥

hajarat sunat dhoharaa kahaa ||

ਸੁ ਮੈ ਕਹਤ ਹੋ ਸੁਨਹੁ ਪ੍ਯਾਰੇ ॥

सु मै कहत हो सुनहु प्यारे ॥

s mai kahat ho sunahu payaare ||

ਜੋ ਤਿਨ ਸਾਹ ਨ ਚਿਤ ਤੇ ਟਾਰੇ ॥੬॥

जो तिन साह न चित ते टारे ॥६॥

jo tin saeh na chit te Taare ||6||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸਿੰਘ ਸਾਪੁਰਸ ਪਦਮਿਨੀ ਇਨ ਕਾ ਇਹੈ ਸੁਭਾਉ ॥

सिंघ सापुरस पदमिनी इन का इहै सुभाउ ॥

si(n)gh saapuras padhaminee in kaa ihai subhaau ||

ਜ੍ਯੋਂ ਜ੍ਯੋਂ ਦੁਖ ਗਾੜੋ ਪਰੈ ਤ੍ਯੋਂ ਤ੍ਯੋਂ ਆਗੇ ਪਾਉ ॥੭॥

ज्यों ज्यों दुख गाड़ो परै त्यों त्यों आगे पाउ ॥७॥

jayo(n) jayo(n) dhukh gaaRo parai tayo(n) tayo(n) aage paau ||7||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਭਾਟ ਜਬੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਾ ॥

भाट जबै इह भाति उचारा ॥

bhaaT jabai ieh bhaat uchaaraa ||

ਹਜਰਤਿ ਬਚਨ ਸ੍ਰਵਨ ਇਹ ਧਾਰਾ ॥

हजरति बचन स्रवन इह धारा ॥

hajarat bachan sravan ieh dhaaraa ||

ਜਬ ਅਪਨੇ ਮਹਲਨ ਮਹਿ ਆਯੋ ॥

जब अपने महलन महि आयो ॥

jab apane mahalan meh aayo ||

ਸਿਧ ਪਾਲ ਕਹ ਬੋਲ ਪਠਾਯੋ ॥੮॥

सिध पाल कह बोल पठायो ॥८॥

sidh paal keh bol paThaayo ||8||

ਤਾ ਸੋ ਇਹ ਬਿਧਿ ਨਾਥ ਬਖਾਨਾ ॥

ता सो इह बिधि नाथ बखाना ॥

taa so ieh bidh naath bakhaanaa ||

ਤੈ ਹੈਂ ਮੋਰ ਵਜੀਰ ਸ੍ਯਾਨਾ ॥

तै हैं मोर वजीर स्याना ॥

tai hai(n) mor vajeer sayaanaa ||

ਅਬ ਕਛੁ ਅਸ ਤੁਮ ਕਰਹੁ ਉਪਾਈ ॥

अब कछु अस तुम करहु उपाई ॥

ab kachh as tum karahu upaiee ||

ਜਾ ਤੇ ਮਿਲੈ ਪਦੁਮਿਨਿ ਆਈ ॥੯॥

जा ते मिलै पदुमिनि आई ॥९॥

jaa te milai padhumin aaiee ||9||

ਸਿਧ ਪਾਲ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਾ ॥

सिध पाल इह भाति उचारा ॥

sidh paal ieh bhaat uchaaraa ||

ਸੁਨ ਹਜਰਤਿ ਜੂ ਬਚਨ ਹਮਾਰਾ ॥

सुन हजरति जू बचन हमारा ॥

sun hajarat joo bachan hamaaraa ||

ਸਭ ਅਪਨੀ ਤੁਮ ਸੈਨ ਬੁਲਾਵੋ ॥

सभ अपनी तुम सैन बुलावो ॥

sabh apanee tum sain bulaavo ||

ਮੋਹਿ ਸਿੰਗਲਾਦੀਪ ਪਠਾਵੋ ॥੧੦॥

मोहि सिंगलादीप पठावो ॥१०॥

moh si(n)galaadheep paThaavo ||10||

ਜੌ ਤੁਮਰੀ ਆਗ੍ਯਾ ਕਹ ਪਾਊ ॥

जौ तुमरी आग्या कह पाऊ ॥

jau tumaree aagayaa keh paauoo ||

ਅਮਿਤ ਸੈਨ ਲੈ ਤਹਾ ਸਿਧਾਊ ॥

अमित सैन लै तहा सिधाऊ ॥

amit sain lai tahaa sidhaauoo ||

ਖੜਗ ਸਿੰਗਲਾਦੀਪ ਮਚੈਹੋ ॥

खड़ग सिंगलादीप मचैहो ॥

khaRag si(n)galaadheep machaiho ||

ਜ੍ਯੋਂ ਤ੍ਯੋਂ ਕੈ ਪਦੁਮਿਨਿ ਲੈ ਐਹੋ ॥੧੧॥

ज्यों त्यों कै पदुमिनि लै ऐहो ॥११॥

jayo(n) tayo(n) kai padhumin lai aaiho ||11||

ਯੌ ਕਹਿ ਗਯੋ ਧਾਮ ਜਬ ਰਾਜਾ ॥

यौ कहि गयो धाम जब राजा ॥

yau keh gayo dhaam jab raajaa ||

ਬਾਜਤ ਭਾਤ ਅਨੇਕਨ ਬਾਜਾ ॥

बाजत भात अनेकन बाजा ॥

baajat bhaat anekan baajaa ||

ਬੈਰੀ ਹੁਤੋ ਤਹਾ ਇਕ ਤਾ ਕੋ ॥

बैरी हुतो तहा इक ता को ॥

bairee huto tahaa ik taa ko ||

ਭੇਦ ਕਹਾ ਹਜਰਤਿ ਪੈ ਵਾ ਕੋ ॥੧੨॥

भेद कहा हजरति पै वा को ॥१२॥

bhedh kahaa hajarat pai vaa ko ||12||

ਏਕ ਧਾਮ ਦੁਹਿਤਾ ਹੈ ਯਾ ਕੇ ॥

एक धाम दुहिता है या के ॥

ek dhaam dhuhitaa hai yaa ke ||

ਪਰੀ ਪਦਮਿਨਿ ਤੁਲਿ ਨ ਤਾ ਕੇ ॥

परी पदमिनि तुलि न ता के ॥

paree padhamin tul na taa ke ||

ਪਠੈ ਮਨੁਛ ਤਿਹ ਹੇਰਿ ਮੰਗਾਵਹੁ ॥

पठै मनुछ तिह हेरि मंगावहु ॥

paThai manuchh teh her ma(n)gaavahu ||

ਤਿਹ ਪਾਛੇ ਪਦੁਮਿਨਿ ਖੁਜਾਵਹੁ ॥੧੩॥

तिह पाछे पदुमिनि खुजावहु ॥१३॥

teh paachhe padhumin khujaavahu ||13||

ਹਜਰਤਿ ਸੁਨਤ ਜਬੈ ਸੇ ਭਯੋ ॥

हजरति सुनत जबै से भयो ॥

hajarat sunat jabai se bhayo ||

ਤਤਛਿਨ ਦੂਤੀ ਤਹਾ ਪਠਯੋ ॥

ततछिन दूती तहा पठयो ॥

tatachhin dhootee tahaa paThayo ||

ਚਤੁਰਿ ਚਿਤੇਰੀ ਰੂਪ ਉਜਿਯਾਰੀ ॥

चतुरि चितेरी रूप उजियारी ॥

chatur chiteree roop ujiyaaree ||

ਬਿਸੁਕਰਮਾ ਕੀ ਜਾਨ ਕੁਮਾਰੀ ॥੧੪॥

बिसुकरमा की जान कुमारी ॥१४॥

bisukaramaa kee jaan kumaaree ||14||

ਇਕ ਚਤੁਰਾ ਅਰੁ ਦੁਤਿਯ ਚਿਤੇਰੀ ॥

इक चतुरा अरु दुतिय चितेरी ॥

eik chaturaa ar dhutiy chiteree ||

ਪ੍ਰਤਿਮਾ ਦੁਤਿਯ ਮਦਨ ਜਨ ਕੇਰੀ ॥

प्रतिमा दुतिय मदन जन केरी ॥

pratimaa dhutiy madhan jan keree ||

ਗੋਰ ਬਰਨ ਅਰੁ ਖਾਏ ਪਾਨਾ ॥

गोर बरन अरु खाए पाना ॥

gor baran ar khaae paanaa ||

ਜਾਨੁਕ ਚੜਾ ਚੰਦ ਅਸਮਾਨਾ ॥੧੫॥

जानुक चड़ा चंद असमाना ॥१५॥

jaanuk chaRaa cha(n)dh asamaanaa ||15||

ਤਾ ਕੇ ਧਾਮ ਚਿਤੇਰਨਿ ਗਈ ॥

ता के धाम चितेरनि गई ॥

taa ke dhaam chiteran giee ||

ਲਿਖਿ ਲ੍ਯਾਵਤ ਪ੍ਰਤਿਮਾ ਤਿਹ ਭਈ ॥

लिखि ल्यावत प्रतिमा तिह भई ॥

likh layaavat pratimaa teh bhiee ||

ਜਬ ਲੈ ਕਰਿ ਕਰ ਸਾਹ ਨਿਹਾਰੀ ॥

जब लै करि कर साह निहारी ॥

jab lai kar kar saeh nihaaree ||

ਜਾਨੁਕ ਤਾਨਿ ਕਟਾਰੀ ਮਾਰੀ ॥੧੬॥

जानुक तानि कटारी मारी ॥१६॥

jaanuk taan kaTaaree maaree ||16||

ਸਭ ਸੁਧਿ ਗਈ ਮਤ ਹ੍ਵੈ ਝੂੰਮਾ ॥

सभ सुधि गई मत ह्वै झूँमा ॥

sabh sudh giee mat havai jhoo(n)maa ||

ਘਾਇ ਲਗੇ ਘਾਯਲ ਜਨੁ ਘੂੰਮਾ ॥

घाइ लगे घायल जनु घूँमा ॥

ghai lage ghaayal jan ghoo(n)maa ||

ਤਨ ਕੀ ਰਹੀ ਨ ਤਨਿਕ ਸੰਭਾਰਾ ॥

तन की रही न तनिक संभारा ॥

tan kee rahee na tanik sa(n)bhaaraa ||

ਜਨੁ ਡਸਿ ਗਯੋ ਨਾਗ ਕੌਡਿਯਾਰਾ ॥੧੭॥

जनु डसि गयो नाग कौडियारा ॥१७॥

jan ddas gayo naag kauaddiyaaraa ||17||

ਇਕ ਦਿਨ ਕਰੀ ਸਾਹ ਮਿਜਮਾਨੀ ॥

इक दिन करी साह मिजमानी ॥

eik dhin karee saeh mijamaanee ||

ਸਭ ਪੁਰ ਨਾਰਿ ਧਾਮ ਮਹਿ ਆਨੀ ॥

सभ पुर नारि धाम महि आनी ॥

sabh pur naar dhaam meh aanee ||

ਸਿਧ ਪਾਲ ਕੀ ਸੁਤਾ ਜਬਾਈ ॥

सिध पाल की सुता जबाई ॥

sidh paal kee sutaa jabaiee ||

ਸਕਲ ਦੀਪ ਜ੍ਯੋਂ ਸਭਾ ਸੁਹਾਈ ॥੧੮॥

सकल दीप ज्यों सभा सुहाई ॥१८॥

sakal dheep jayo(n) sabhaa suhaiee ||18||

ਛਿਦ੍ਰ ਬੀਚ ਕਰਿ ਤਾਹਿ ਨਿਹਾਰਾ ॥

छिद्र बीच करि ताहि निहारा ॥

chhidhr beech kar taeh nihaaraa ||

ਹਜਰਤਿ ਭਯੋ ਤਬੈ ਮਤਵਾਰਾ ॥

हजरति भयो तबै मतवारा ॥

hajarat bhayo tabai matavaaraa ||

ਮਨ ਤਰੁਨੀ ਕੇ ਰੂਪ ਬਿਕਾਨ੍ਰਯੋ ॥

मन तरुनी के रूप बिकान्रयो ॥

man tarunee ke roop bikaanrayo ||

ਮ੍ਰਿਤਕ ਸੋ ਤਨੁ ਰਹਿਯੋ ਪਛਾਨ੍ਯੋ ॥੧੯॥

मृतक सो तनु रहियो पछान्यो ॥१९॥

mritak so tan rahiyo pachhaanayo ||19||

ਹਜਰਤਿ ਸਕਲ ਪਠਾਨ ਬੁਲਾਏ ॥

हजरति सकल पठान बुलाए ॥

hajarat sakal paThaan bulaae ||

ਸਿਧ ਪਾਲ ਕੈ ਧਾਮ ਪਠਾਏ ॥

सिध पाल कै धाम पठाए ॥

sidh paal kai dhaam paThaae ||

ਕੈ ਅਪਨੀ ਦੁਹਿਤਾ ਮੁਹਿ ਦੀਜੈ ॥

कै अपनी दुहिता मुहि दीजै ॥

kai apanee dhuhitaa muh dheejai ||

ਨਾਤਰ ਮੀਚ ਮੂੰਡ ਪਰ ਲੀਜੈ ॥੨੦॥

नातर मीच मूँड पर लीजै ॥२०॥

naatar meech moo(n)dd par leejai ||20||

ਸਕਲ ਪਠਾਨ ਤਵਨ ਕੇ ਗਏ ॥

सकल पठान तवन के गए ॥

sakal paThaan tavan ke ge ||

ਹਜਰਤਿ ਕਹੀ ਸੁ ਭਾਖਤ ਭਏ ॥

हजरति कही सु भाखत भए ॥

hajarat kahee su bhaakhat bhe ||

ਸਿਧ ਪਾਲ ਧੰਨ ਭਾਗ ਤਿਹਾਰੇ ॥

सिध पाल धंन भाग तिहारे ॥

sidh paal dha(n)n bhaag tihaare ||

ਗ੍ਰਿਹ ਆਵਹਿਗੇ ਸਾਹ ਸਵਾਰੇ ॥੨੧॥

गृह आवहिगे साह सवारे ॥२१॥

gireh aavahige saeh savaare ||21||

ਸਿਧ ਪਾਲ ਐਸੋ ਜਬ ਸੁਨਾ ॥

सिध पाल ऐसो जब सुना ॥

sidh paal aaiso jab sunaa ||

ਅਧਿਕ ਦੁਖਿਤ ਹ੍ਵੈ ਮਸਤਕ ਧੁਨਾ ॥

अधिक दुखित ह्वै मसतक धुना ॥

adhik dhukhit havai masatak dhunaa ||

ਦੈਵ ਕਵਨ ਗਤਿ ਕਰੀ ਹਮਾਰੀ ॥

दैव कवन गति करी हमारी ॥

dhaiv kavan gat karee hamaaree ||

ਗ੍ਰਿਹ ਅਸਿ ਉਪਜੀ ਸੁਤਾ ਦੁਖਾਰੀ ॥੨੨॥

गृह असि उपजी सुता दुखारी ॥२२॥

gireh as upajee sutaa dhukhaaree ||22||

ਜੌ ਨਹਿ ਦੇਤ ਤੁ ਬਿਗਰਤ ਕਾਜਾ ॥

जौ नहि देत तु बिगरत काजा ॥

jau neh dhet ta bigarat kaajaa ||

ਜਾਤ ਦਏ ਛਤ੍ਰਿਨ ਕੀ ਲਾਜਾ ॥

जात दए छतृन की लाजा ॥

jaat dhe chhatiran kee laajaa ||

ਮੁਗਲ ਪਠਾਨ ਤੁਰਕ ਘਰ ਮਾਹੀ ॥

मुगल पठान तुरक घर माही ॥

mugal paThaan turak ghar maahee ||

ਅਬ ਲਗਿ ਗੀ ਛਤ੍ਰਾਨੀ ਨਾਹੀ ॥੨੩॥

अब लगि गी छत्रानी नाही ॥२३॥

ab lag gee chhatraanee naahee ||23||

ਛਤ੍ਰਿਨ ਕੇ ਅਬ ਲਗੇ ਨ ਭਈ ॥

छतृन के अब लगे न भई ॥

chhatiran ke ab lage na bhiee ||

ਦੁਹਿਤਾ ਕਾਢਿ ਤੁਰਕ ਕਹ ਦਈ ॥

दुहिता काढि तुरक कह दई ॥

dhuhitaa kaadd turak keh dhiee ||

ਰਜਪੂਤਨ ਕੇ ਹੋਤਹ ਆਈ ॥

रजपूतन के होतह आई ॥

rajapootan ke hoteh aaiee ||

ਪੁਤ੍ਰੀ ਧਾਮ ਮਲੇਛ ਪਠਾਈ ॥੨੪॥

पुत्री धाम मलेछ पठाई ॥२४॥

putree dhaam malechh paThaiee ||24||

ਹਾਡਨ ਏਕ ਦੂਸਰਨ ਖਤ੍ਰੀ ॥

हाडन एक दूसरन खत्री ॥

haaddan ek dhoosaran khatree ||

ਤੁਰਕਨ ਕਹ ਇਨ ਦਈ ਨ ਪੁਤ੍ਰੀ ॥

तुरकन कह इन दई न पुत्री ॥

turakan keh in dhiee na putree ||

ਜੋ ਛਤ੍ਰੀ ਅਸ ਕਰਮ ਕਮਾਵੈ ॥

जो छत्री अस करम कमावै ॥

jo chhatree as karam kamaavai ||

ਕੁੰਭੀ ਨਰਕ ਦੇਹ ਜੁਤ ਜਾਵੈ ॥੨੫॥

कुँभी नरक देह जुत जावै ॥२५॥

ku(n)bhee narak dheh jut jaavai ||25||

ਜੋ ਨਰ ਤੁਰਕਹਿ ਦੇਤ ਦੁਲਾਰੀ ॥

जो नर तुरकहि देत दुलारी ॥

jo nar turakeh dhet dhulaaree ||

ਧ੍ਰਿਗ ਧ੍ਰਿਗ ਜਗ ਤਿਹ ਕਰਤ ਉਚਾਰੀ ॥

धृग धृग जग तिह करत उचारी ॥

dhirag dhirag jag teh karat uchaaree ||

ਲੋਕ ਪ੍ਰਲੋਕ ਤਾਹਿ ਕੋ ਜੈਹੈ ॥

लोक प्रलोक ताहि को जैहै ॥

lok pralok taeh ko jaihai ||

ਛਤ੍ਰੀ ਸੁਤਾ ਤੁਰਕ ਕਹ ਦੈਹੈ ॥੨੬॥

छत्री सुता तुरक कह दैहै ॥२६॥

chhatree sutaa turak keh dhaihai ||26||

ਹਾਡਿਯਨ ਸੁਤਾ ਤੁਰਕਿ ਨਹਿ ਦਈ ॥

हाडियन सुता तुरकि नहि दई ॥

haaddiyan sutaa turak neh dhiee ||

ਛਤ੍ਰਾਨੀ ਤੁਰਕਨੀ ਨ ਭਈ ॥

छत्रानी तुरकनी न भई ॥

chhatraanee turakanee na bhiee ||

ਕਛ ਰਜਪੂਤਨ ਲਾਜ ਗਵਾਈ ॥

कछ रजपूतन लाज गवाई ॥

kachh rajapootan laaj gavaiee ||

ਰਾਨੀ ਤੇ ਬੇਗਮਾ ਕਹਾਈ ॥੨੭॥

रानी ते बेगमा कहाई ॥२७॥

raanee te begamaa kahaiee ||27||

ਅਬ ਮੈ ਧਰੈ ਇਹੌ ਨਿਜੁ ਬੁਧਾ ॥

अब मै धरै इहौ निजु बुधा ॥

ab mai dharai ihau nij budhaa ||

ਮੰਡੌ ਬੀਰ ਖੇਤ ਮਹਿ ਕ੍ਰੁਧਾ ॥

मंडौ बीर खेत महि क्रुधा ॥

ma(n)ddau beer khet meh krudhaa ||

ਪਹਿਰਿ ਕੌਚ ਕਰਿ ਖੜਗ ਸੰਭਾਰੌਂ ॥

पहिरि कौच करि खड़ग संभारौं ॥

pahir kauach kar khaRag sa(n)bhaaraua(n) ||

ਚੁਨਿ ਚੁਨਿ ਆਜੁ ਪਖਰਿਯਾ ਮਾਰੌਂ ॥੨੮॥

चुनि चुनि आजु पखरिया मारौं ॥२८॥

chun chun aaj pakhariyaa maaraua(n) ||28||

ਤਬ ਕੰਨ੍ਯਾ ਨਿਜੁ ਪਿਤਾ ਹਕਾਰਾ ॥

तब कंन्या निजु पिता हकारा ॥

tab ka(n)nayaa nij pitaa hakaaraa ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਤਾ ਸੌ ਮੰਤ੍ਰ ਉਚਾਰਾ ॥

इह बिधि ता सौ मंत्र उचारा ॥

eeh bidh taa sau ma(n)tr uchaaraa ||

ਤਾਤ ਤਨਿਕ ਚਿੰਤਾ ਨਹਿ ਕਰੀਯੈ ॥

तात तनिक चिंता नहि करीयै ॥

taat tanik chi(n)taa neh kareeyai ||

ਸਨਮੁਖ ਪਾਤਿਸਾਹ ਸੌ ਲਰੀਯੈ ॥੨੯॥

सनमुख पातिसाह सौ लरीयै ॥२९॥

sanamukh paatisaeh sau lareeyai ||29||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਬੋਲ ਸਦਾ ਥਿਰ ਰਹੈ ਦਿਵਸਰੇ ਜਾਇ ਹੈ ॥

बोल सदा थिर रहै दिवसरे जाइ है ॥

bol sadhaa thir rahai dhivasare jai hai ||

ਕਰੇ ਕਰਮ ਛਤ੍ਰਿਨ ਕੇ ਚਾਰਣ ਗਾਇ ਹੈ ॥

करे करम छतृन के चारण गाइ है ॥

kare karam chhatiran ke chaaran gai hai ||

ਤਾਤ ਨ ਮੋ ਕੋ ਦੀਜੈ ਆਹਵ ਕੀਜਿਯੈ ॥

तात न मो को दीजै आहव कीजियै ॥

taat na mo ko dheejai aahav keejiyai ||

ਹੋ ਦਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਦੁਹੂੰ ਜਗ ਮੈ ਜਸ ਲੀਜਿਯੈ ॥੩੦॥

हो दान कृपान दुहूँ जग मै जस लीजियै ॥३०॥

ho dhaan kirapaan dhuhoo(n) jag mai jas leejiyai ||30||

ਖੜਗ ਹਾਥ ਜਿਨਿ ਤਜਹੁ ਖੜਗਧਾਰਾ ਸਹੋ ॥

खड़ग हाथ जिनि तजहु खड़गधारा सहो ॥

khaRag haath jin tajahu khaRagadhaaraa saho ||

ਭਾਜਿ ਨ ਚਲਿਯਹੁ ਤਾਤ ਮੰਡਿ ਰਨ ਕੌ ਰਹੋ ॥

भाजि न चलियहु तात मंडि रन कौ रहो ॥

bhaaj na chaliyahu taat ma(n)dd ran kau raho ||

ਪਠੇ ਪਖਰਿਯਾ ਹਨਿਯਹੁ ਬਿਸਿਖ ਪ੍ਰਹਾਰ ਕਰਿ ॥

पठे पखरिया हनियहु बिसिख प्रहार करि ॥

paThe pakhariyaa haniyahu bisikh prahaar kar ||

ਹੋ ਮਾਰਿ ਅਰਿਨ ਕੌ ਮਰਿਯਹੁ ਹਮਹਿ ਸੰਘਾਰਿ ਕਰਿ ॥੩੧॥

हो मारि अरिन कौ मरियहु हमहि संघारि करि ॥३१॥

ho maar arin kau mariyahu hameh sa(n)ghaar kar ||31||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨਹੁ ਪਿਤਾ ਇਕ ਕਰਹੁ ਉਪਾਈ ॥

सुनहु पिता इक करहु उपाई ॥

sunahu pitaa ik karahu upaiee ||

ਸਮਸਦੀਨ ਕਹ ਲੇਹੁ ਬੁਲਾਈ ॥

समसदीन कह लेहु बुलाई ॥

samasadheen keh leh bulaiee ||

ਜਬ ਆਵੇ ਤਬ ਪਕਰਿ ਸੰਘਰਿਯਹੁ ॥

जब आवे तब पकरि संघरियहु ॥

jab aave tab pakar sa(n)ghariyahu ||

ਬਹੁਰੌ ਨਿਕਸਿ ਜੁਧ ਕੌ ਕਰਿਯਹੁ ॥੩੨॥

बहुरौ निकसि जुध कौ करियहु ॥३२॥

bahurau nikas judh kau kariyahu ||32||

ਸਿਧ ਪਾਲ ਤਬ ਐਸ ਬਿਚਾਰੀ ॥

सिध पाल तब ऐस बिचारी ॥

sidh paal tab aais bichaaree ||

ਭਲੀ ਬਾਤ ਇਨ ਸੁਤਾ ਉਚਾਰੀ ॥

भली बात इन सुता उचारी ॥

bhalee baat in sutaa uchaaree ||

ਅੰਤਹਪੁਰ ਤੇ ਬਾਹਿਰ ਆਯੋ ॥

अंतहपुर ते बाहिर आयो ॥

a(n)tahapur te baahir aayo ||

ਬੋਲਿ ਪਠਾਨਨ ਐਸ ਜਤਾਯੋ ॥੩੩॥

बोलि पठानन ऐस जतायो ॥३३॥

bol paThaanan aais jataayo ||33||

ਏ ਹੈ ਪ੍ਰਭੁ ਕੇ ਬਡੇ ਬਨਾਏ ॥

ए है प्रभु के बडे बनाए ॥

e hai prabh ke badde banaae ||

ਹਮ ਤੁਮ ਸੇ ਇਨ ਕੇ ਪਗ ਲਾਏ ॥

हम तुम से इन के पग लाए ॥

ham tum se in ke pag laae ||

ਜੋ ਇਨ ਕਹਾ ਵਹੈ ਮਨ ਮਾਨਾ ॥

जो इन कहा वहै मन माना ॥

jo in kahaa vahai man maanaa ||

ਸਿਰ ਪਰ ਹੁਕਮ ਸਾਹ ਕੋ ਆਨਾ ॥੩੪॥

सिर पर हुकम साह को आना ॥३४॥

sir par hukam saeh ko aanaa ||34||

ਤਬ ਮਿਲਿ ਖਾਨ ਸਾਹ ਕੇ ਗਏ ॥

तब मिलि खान साह के गए ॥

tab mil khaan saeh ke ge ||

ਅਤਿ ਹੀ ਹ੍ਰਿਦੈ ਅਨੰਦਿਤ ਭਏ ॥

अति ही हृदै अनंदित भए ॥

at hee hiradhai ana(n)dhit bhe ||

ਤੁਰਕਹਿ ਛਤ੍ਰਿਨ ਸੁਤਾ ਨ ਦਈ ॥

तुरकहि छतृन सुता न दई ॥

turakeh chhatiran sutaa na dhiee ||

ਹਸਿ ਹੈ ਇਨੈ ਭਲੀ ਇਹ ਭਈ ॥੩੫॥

हसि है इनै भली इह भई ॥३५॥

has hai inai bhalee ieh bhiee ||35||

ਦੁਹਿਤਾ ਇਤੈ ਪਿਤਹਿ ਸਮੁਝਾਵੈ ॥

दुहिता इतै पितहि समुझावै ॥

dhuhitaa itai piteh samujhaavai ||

ਛਤ੍ਰੀ ਜਨਮੁ ਫੇਰਿ ਨਹਿ ਆਵੈ ॥

छत्री जनमु फेरि नहि आवै ॥

chhatree janam fer neh aavai ||

ਅਬ ਲੌ ਐਸੀ ਬਾਤ ਨ ਪਈ ॥

अब लौ ऐसी बात न पई ॥

ab lau aaisee baat na piee ||

ਤੁਰਕਨ ਕੇ ਛਤ੍ਰਾਨੀ ਗਈ ॥੩੬॥

तुरकन के छत्रानी गई ॥३६॥

turakan ke chhatraanee giee ||36||

ਤਾ ਤੇ ਮੋਹਿ ਨ ਦੀਜੈ ਤਾਤਾ ॥

ता ते मोहि न दीजै ताता ॥

taa te moh na dheejai taataa ||

ਮੰਡਹੁ ਜੁਧ ਹੋਤ ਹੀ ਪ੍ਰਾਤਾ ॥

मंडहु जुध होत ही प्राता ॥

ma(n)ddahu judh hot hee praataa ||

ਚਲਿ ਹੈ ਕਥਾ ਸਦਾ ਜਗ ਮਾਹੀ ॥

चलि है कथा सदा जग माही ॥

chal hai kathaa sadhaa jag maahee ||

ਪ੍ਰਾਤ ਪਠਾਨ ਕਿ ਛਤ੍ਰੀ ਨਾਹੀ ॥੩੭॥

प्रात पठान कि छत्री नाही ॥३७॥

praat paThaan k chhatree naahee ||37||

ਪਹਿਰਹੁ ਕੌਚ ਬਜਾਇ ਨਗਾਰੇ ॥

पहिरहु कौच बजाइ नगारे ॥

pahirahu kauach bajai nagaare ||

ਪੀ ਪੀ ਅਮਲ ਹੋਹੁ ਮਤਵਾਰੇ ॥

पी पी अमल होहु मतवारे ॥

pee pee amal hoh matavaare ||

ਪ੍ਰਾਤ ਮਚਤ ਹੈ ਜੁਧ ਅਪਾਰਾ ॥

प्रात मचत है जुध अपारा ॥

praat machat hai judh apaaraa ||

ਹ੍ਵੈ ਹੈ ਅੰਧ ਧੁੰਧ ਬਿਕਰਾਰਾ ॥੩੮॥

ह्वै है अंध धुँध बिकरारा ॥३८॥

havai hai a(n)dh dhu(n)dh bikaraaraa ||38||

ਪਾਤਿਸਾਹ ਸੰਗ ਹੈ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾ ॥

पातिसाह संग है संग्रामा ॥

paatisaeh sa(n)g hai sa(n)graamaa ||

ਸਭ ਹੀ ਕਰਹੁ ਕੇਸਰੀ ਜਾਮਾ ॥

सभ ही करहु केसरी जामा ॥

sabh hee karahu kesaree jaamaa ||

ਟਾਕਿ ਆਫੂਐ ਤੁਰੈ ਨਚਾਵੌ ॥

टाकि आफूऐ तुरै नचावौ ॥

Taak aafooaai turai nachaavau ||

ਸਾਗ ਝਲਕਤੀ ਹਾਥ ਫਿਰਾਵੌ ॥੩੯॥

साग झलकती हाथ फिरावौ ॥३९॥

saag jhalakatee haath firaavau ||39||

ਪ੍ਰਥਮ ਤ੍ਯਾਗਿ ਪ੍ਰਾਨਨ ਕੀ ਆਸਾ ॥

प्रथम त्यागि प्रानन की आसा ॥

pratham tayaag praanan kee aasaa ||

ਬਾਹਹੁ ਖੜਗ ਸਕਲ ਤਜਿ ਤ੍ਰਾਸਾ ॥

बाहहु खड़ग सकल तजि त्रासा ॥

baahahu khaRag sakal taj traasaa ||

ਪੋਸਤ ਭਾਗ ਅਫੀਮ ਚੜਾਵੋ ॥

पोसत भाग अफीम चड़ावो ॥

posat bhaag afeem chaRaavo ||

ਰੇਤੀ ਮਾਝ ਚਰਿਤ੍ਰ ਦਿਖਾਵੋ ॥੪੦॥

रेती माझ चरित्र दिखावो ॥४०॥

retee maajh charitr dhikhaavo ||40||

ਹਜਰਤਿ ਜੋਰਿ ਤਹਾ ਦਲ ਆਯੋ ॥

हजरति जोरि तहा दल आयो ॥

hajarat jor tahaa dhal aayo ||

ਸਕਲ ਬ੍ਯਾਹ ਕੋ ਸਾਜ ਬਨਾਯੋ ॥

सकल ब्याह को साज बनायो ॥

sakal bayaeh ko saaj banaayo ||

ਸਿਧ ਪਾਲ ਕੇ ਜਬ ਘਰਿ ਆਏ ॥

सिध पाल के जब घरि आए ॥

sidh paal ke jab ghar aae ||

ਪੁਨਿ ਕੰਨ੍ਯਾ ਅਸ ਬਚਨ ਸੁਨਾਏ ॥੪੧॥

पुनि कंन्या अस बचन सुनाए ॥४१॥

pun ka(n)nayaa as bachan sunaae ||41||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਗ੍ਰਿਹ ਆਵੈ ਜੋ ਸਤ੍ਰੁ ਨ ਤਾਹਿ ਸੰਘਾਰਿਯੈ ॥

गृह आवै जो सत्रु न ताहि संघारियै ॥

gireh aavai jo satr na taeh sa(n)ghaariyai ||

ਧਾਮ ਗਏ ਇਹੁ ਮਾਰਹੁ ਮੰਤ੍ਰ ਬਿਚਾਰਿਯੈ ॥

धाम गए इहु मारहु मंत्र बिचारियै ॥

dhaam ge ih maarahu ma(n)tr bichaariyai ||

ਲਛਿਮਨ ਪੁਤ੍ਰਹਿ ਡਾਰਿ ਡੋਰਿ ਦਿਯ ਤ੍ਰਿਯ ਉਚਰਿ ॥

लछिमन पुत्रहि डारि डोरि दिय तृय उचरि ॥

lachhiman putreh ddaar ddor dhiy tiray uchar ||

ਹੋ ਸੰਗ ਸਤ ਸੈ ਖਤਿਰੇਟਾ ਗਯੋ ਤ੍ਰਿਯ ਭੇਸ ਧਰਿ ॥੪੨॥

हो संग सत सै खतिरेटा गयो तृय भेस धरि ॥४२॥

ho sa(n)g sat sai khatireTaa gayo tiray bhes dhar ||42||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਬ ਤੇ ਜਾਤ ਧਾਮ ਤੇ ਭਏ ॥

जब ते जात धाम ते भए ॥

jab te jaat dhaam te bhe ||

ਤਬ ਤਾ ਕੇ ਮੰਦਰ ਮੋ ਅਏ ॥

तब ता के मंदर मो अए ॥

tab taa ke ma(n)dhar mo ae ||

ਲੁਬਧਮਾਨ ਹ੍ਵੈ ਹਾਥ ਚਲਾਯੋ ॥

लुबधमान ह्वै हाथ चलायो ॥

lubadhamaan havai haath chalaayo ||

ਲਛਿਮਨ ਕਾਢਿ ਕਟਾਰੀ ਘਾਯੋ ॥੪੩॥

लछिमन काढि कटारी घायो ॥४३॥

lachhiman kaadd kaTaaree ghaayo ||43||

ਤਾਕਹ ਐਸ ਕਟਾਰੀ ਮਾਰਾ ॥

ताकह ऐस कटारी मारा ॥

taakeh aais kaTaaree maaraa ||

ਬਹੁਰਿ ਨ ਹਜਰਤਿ ਬੈਨ ਉਚਾਰਾ ॥

बहुरि न हजरति बैन उचारा ॥

bahur na hajarat bain uchaaraa ||

ਤਾਕਹ ਮਾਰਿ ਭੇਸ ਨਰ ਧਾਰੋ ॥

ताकह मारि भेस नर धारो ॥

taakeh maar bhes nar dhaaro ||

ਲੋਗਨ ਮਹਿ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰੋ ॥੪੪॥

लोगन महि इह भाति उचारो ॥४४॥

logan meh ieh bhaat uchaaro ||44||

ਮੋਹਿ ਅਮਲ ਕੇ ਕਾਜ ਪਠਾਵਾ ॥

मोहि अमल के काज पठावा ॥

moh amal ke kaaj paThaavaa ||

ਤੁਮ ਤਨ ਇਹ ਬਿਧਿ ਆਪੁ ਕਹਾਵਾ ॥

तुम तन इह बिधि आपु कहावा ॥

tum tan ieh bidh aap kahaavaa ||

ਧਾਮ ਆਵਨੇ ਕੋਈ ਨ ਪਾਵੈ ॥

धाम आवने कोई न पावै ॥

dhaam aavane koiee na paavai ||

ਜੋ ਆਵੈ ਸੋ ਜਾਨ ਗਵਾਵੈ ॥੪੫॥

जो आवै सो जान गवावै ॥४५॥

jo aavai so jaan gavaavai ||45||

ਇਹ ਛਲ ਲਾਘਿ ਡਿਵਢੀਯਨ ਆਯੋ ॥

इह छल लाघि डिवढीयन आयो ॥

eeh chhal laagh ddivaddeeyan aayo ||

ਚੋਬਦਾਰ ਨਹਿ ਕਿਨੀ ਹਟਾਯੋ ॥

चोबदार नहि किनी हटायो ॥

chobadhaar neh kinee haTaayo ||

ਜਬ ਹੀ ਕੁਮਕ ਆਪਨੀ ਗਯੋ ॥

जब ही कुमक आपनी गयो ॥

jab hee kumak aapanee gayo ||

ਤਬ ਹੀ ਅਮਿਤ ਕੁਲਾਹਲ ਭਯੋ ॥੪੬॥

तब ही अमित कुलाहल भयो ॥४६॥

tab hee amit kulaahal bhayo ||46||

ਬਾਜੈ ਲਗੇ ਤਹਾ ਸਦਿਯਾਨੇ ॥

बाजै लगे तहा सदियाने ॥

baajai lage tahaa sadhiyaane ||

ਬਾਜਤ ਤਿਹੂੰ ਭਵਨ ਮਹਿ ਜਾਨੇ ॥

बाजत तिहूँ भवन महि जाने ॥

baajat tihoo(n) bhavan meh jaane ||

ਢੋਲ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਮੁਚੰਗ ਨਗਾਰੇ ॥

ढोल मृदंग मुचंग नगारे ॥

ddol miradha(n)g mucha(n)g nagaare ||

ਮੰਦਲ ਤੂਰ ਉਪੰਗ ਅਪਾਰੇ ॥੪੭॥

मंदल तूर उपंग अपारे ॥४७॥

ma(n)dhal toor upa(n)g apaare ||47||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਬਜੈ ਦਮਾਮਾ ਜਬ ਲਗੇ ਸੁਨਿ ਮਾਰੂ ਧੁਨਿ ਕਾਨ ॥

बजै दमामा जब लगे सुनि मारू धुनि कान ॥

bajai dhamaamaa jab lage sun maaroo dhun kaan ||

ਖਾਨ ਖਵੀਨ ਜਿਤੇ ਹੁਤੇ ਟੂਟਿ ਪਰੇ ਤਹ ਆਨਿ ॥੪੮॥

खान खवीन जिते हुते टूटि परे तह आनि ॥४८॥

khaan khaveen jite hute TooT pare teh aan ||48||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਐਸੋ ਕਵਨ ਦ੍ਵੈਖਨੀ ਜਾਯੋ ॥

ऐसो कवन द्वैखनी जायो ॥

aaiso kavan dhavaikhanee jaayo ||

ਜਿਨੈ ਜੁਝਊਆ ਇਹਾ ਬਜਾਯੋ ॥

जिनै जुझऊआ इहा बजायो ॥

jinai jujhuooaa ihaa bajaayo ||

ਐਸਾ ਭਯੋ ਕਵਨ ਮਤਵਾਲਾ ॥

ऐसा भयो कवन मतवाला ॥

aaisaa bhayo kavan matavaalaa ||

ਜਹ ਮੂਰਖ ਨਹਿ ਸੂਝਤ ਚਾਲਾ ॥੪੯॥

जह मूरख नहि सूझत चाला ॥४९॥

jeh moorakh neh soojhat chaalaa ||49||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਭਾਖਿ ਖਾਨ ਸਭ ਧਾਏ ॥

इह बिधि भाखि खान सभ धाए ॥

eeh bidh bhaakh khaan sabh dhaae ||

ਬਾਧੇ ਚੁੰਗ ਚੌਪ ਤਨ ਆਏ ॥

बाधे चुँग चौप तन आए ॥

baadhe chu(n)g chauap tan aae ||

ਸਮਸਦੀਨ ਲਛਿਮਨ ਜਹ ਘਾਯੋ ॥

समसदीन लछिमन जह घायो ॥

samasadheen lachhiman jeh ghaayo ||

ਤਿਹ ਠਾ ਸਕਲ ਸੈਨ ਮਿਲਿ ਆਯੋ ॥੫੦॥

तिह ठा सकल सैन मिलि आयो ॥५०॥

teh Thaa sakal sain mil aayo ||50||

ਲੋਦੀ ਸੂਰ ਨਯਾਜੀ ਚਲੇ ॥

लोदी सूर नयाजी चले ॥

lodhee soor nayaajee chale ||

ਲੀਨੇ ਸੰਗ ਸੂਰਮਾ ਭਲੇ ॥

लीने संग सूरमा भले ॥

leene sa(n)g sooramaa bhale ||

ਦਾਓਜਈ ਰੁਹੇਲੇ ਆਏ ॥

दाओजई रुहेले आए ॥

dhaaojiee ruhele aae ||

ਆਫਰੀਦਿਯਨ ਤੁਰੈ ਨਚਾਏ ॥੫੧॥

आफरीदियन तुरै नचाए ॥५१॥

aafareedhiyan turai nachaae ||51||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਬਾਵਨ ਖੇਲ ਪਠਾਨ ਤਹ ਸਭੈ ਪਰੇ ਅਰਿਰਾਇ ॥

बावन खेल पठान तह सभै परे अरिराइ ॥

baavan khel paThaan teh sabhai pare arirai ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਬਾਨਾ ਬਧੇ ਗਨਨਾ ਗਨੀ ਨ ਜਾਇ ॥੫੨॥

भाति भाति बाना बधे गनना गनी न जाइ ॥५२॥

bhaat bhaat baanaa badhe gananaa ganee na jai ||52||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਪਖਰਿਯਾਰੇ ਦ੍ਵਾਰਨ ਨਹਿ ਮਾਵੈ ॥

पखरियारे द्वारन नहि मावै ॥

pakhariyaare dhavaiaaran neh maavai ||

ਜਹਾ ਤਹਾ ਭਟ ਤੁਰੰਗ ਨਚਾਵੈ ॥

जहा तहा भट तुरंग नचावै ॥

jahaa tahaa bhaT tura(n)g nachaavai ||

ਬਾਨਨ ਕੀ ਆਂਧੀ ਤਹ ਆਈ ॥

बानन की आँधी तह आई ॥

baanan kee aa(n)dhee teh aaiee ||

ਹਾਥ ਪਸਾਰਾ ਲਖਾ ਨ ਜਾਈ ॥੫੩॥

हाथ पसारा लखा न जाई ॥५३॥

haath pasaaraa lakhaa na jaiee ||53||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਸੋਰ ਨਗਰ ਮੈ ਪਯੋ ॥

इह बिधि सोर नगर मै पयो ॥

eeh bidh sor nagar mai payo ||

ਜਨੁ ਰਵਿ ਉਲਟਿ ਪਲਟ ਹ੍ਵੈ ਗਯੋ ॥

जनु रवि उलटि पलट ह्वै गयो ॥

jan rav ulaT palaT havai gayo ||

ਜੈਸੇ ਜਲਧਿ ਬਾਰਿ ਪਰਹਰੈ ॥

जैसे जलधि बारि परहरै ॥

jaise jaladh baar paraharai ||

ਉਛਰਿ ਉਛਰਿ ਮਛਰੀ ਜ੍ਯੋਂ ਮਰੈ ॥੫੪॥

उछरि उछरि मछरी ज्यों मरै ॥५४॥

auchhar uchhar machharee jayo(n) marai ||54||

ਜਿਹ ਬਿਧਿ ਨਾਵ ਨਦੀ ਕੀ ਧਾਰਾ ॥

जिह बिधि नाव नदी की धारा ॥

jeh bidh naav nadhee kee dhaaraa ||

ਬਹੀ ਜਾਤ ਕੋਊ ਨਹਿ ਰਖਵਾਰਾ ॥

बही जात कोऊ नहि रखवारा ॥

bahee jaat kouoo neh rakhavaaraa ||

ਤੈਸੀ ਦਸਾ ਨਗਰ ਕੀ ਭਈ ॥

तैसी दसा नगर की भई ॥

taisee dhasaa nagar kee bhiee ||

ਜਨੁ ਬਿਨੁ ਸਕ੍ਰ ਸਚੀ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ॥੫੫॥

जनु बिनु सक्र सची ह्वै गई ॥५५॥

jan bin sakr sachee havai giee ||55||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਇਹਿ ਦਿਸਿ ਸਭ ਛਤ੍ਰੀ ਚੜੇ ਉਹਿ ਦਿਸਿ ਚੜੇ ਪਠਾਨ ॥

इहि दिसि सभ छत्री चड़े उहि दिसि चड़े पठान ॥

eeh dhis sabh chhatree chaRe uh dhis chaRe paThaan ||

ਸੁਨਹੁ ਸੰਤ ਚਿਤ ਦੈ ਸਭੈ ਜਿਹ ਬਿਧਿ ਭਯੋ ਨਿਦਾਨ ॥੫੬॥

सुनहु संत चित दै सभै जिह बिधि भयो निदान ॥५६॥

sunahu sa(n)t chit dhai sabhai jeh bidh bhayo nidhaan ||56||

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥

भुजंग प्रयात छंद ॥

bhuja(n)g prayaat chha(n)dh ||

ਜਬੈ ਜੋਰਿ ਬਾਨਾ ਅਨੀ ਖਾਨ ਆਏ ॥

जबै जोरि बाना अनी खान आए ॥

jabai jor baanaa anee khaan aae ||

ਇਤੈ ਛੋਭਿ ਛਤ੍ਰੀ ਸਭੈ ਬੀਰ ਧਾਏ ॥

इतै छोभि छत्री सभै बीर धाए ॥

eitai chhobh chhatree sabhai beer dhaae ||

ਚਲੇ ਬਾਨ ਐਸੇ ਦੁਹੂੰ ਓਰ ਭਾਰੇ ॥

चले बान ऐसे दुहूँ ओर भारे ॥

chale baan aaise dhuhoo(n) or bhaare ||

ਲਗੈ ਅੰਗ ਜਾ ਕੇ ਨ ਜਾਹੀ ਨਿਕਾਰੇ ॥੫੭॥

लगै अंग जा के न जाही निकारे ॥५७॥

lagai a(n)g jaa ke na jaahee nikaare ||57||

ਤਬੈ ਲਛਿਮਨ ਕੁਮਾਰ ਜੂ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ॥

तबै लछिमन कुमार जू कोप कै कै ॥

tabai lachhiman kumaar joo kop kai kai ||

ਹਨੇ ਖਾਨ ਬਾਨੀ ਸਭੈ ਸਸਤ੍ਰ ਲੈ ਕੈ ॥

हने खान बानी सभै ससत्र लै कै ॥

hane khaan baanee sabhai sasatr lai kai ||

ਕਿਤੇ ਖੇਤ ਮਾਰੇ ਪਰੇ ਬੀਰ ਐਸੇ ॥

किते खेत मारे परे बीर ऐसे ॥

kite khet maare pare beer aaise ||

ਬਿਰਾਜੈ ਕਟੇ ਇੰਦ੍ਰ ਕੇ ਕੇਤੁ ਜੈਸੇ ॥੫੮॥

बिराजै कटे इंद्र के केतु जैसे ॥५८॥

biraajai kaTe i(n)dhr ke ket jaise ||58||

ਪੀਏ ਜਾਨੁ ਭੰਗੈ ਮਲੰਗੈ ਪਰੇ ਹੈ ॥

पीए जानु भंगै मलंगै परे है ॥

pe'ee jaan bha(n)gai mala(n)gai pare hai ||

ਕਹੂੰ ਕੋਟਿ ਸੌਡੀਨ ਸੀਸੈ ਝਰੇ ਹੈ ॥

कहूँ कोटि सौडीन सीसै झरे है ॥

kahoo(n) koT sauaddeen seesai jhare hai ||

ਕਹੂੰ ਉਸਟ ਮਾਰੇ ਸੁ ਲੈ ਭੂਮਿ ਤੋਪੈ ॥

कहूँ उसट मारे सु लै भूमि तोपै ॥

kahoo(n) usaT maare su lai bhoom topai ||

ਕਹੂੰ ਖੇਤ ਖਾਡੇ ਲਸੈ ਨਗਨ ਧੋਪੈ ॥੫੯॥

कहूँ खेत खाडे लसै नगन धोपै ॥५९॥

kahoo(n) khet khaadde lasai nagan dhopai ||59||

ਕਹੂੰ ਬਾਨ ਕਾਟੇ ਪਰੇ ਭੂਮਿ ਐਸੇ ॥

कहूँ बान काटे परे भूमि ऐसे ॥

kahoo(n) baan kaaTe pare bhoom aaise ||

ਬੁਯੋ ਕੋ ਕ੍ਰਿਸਾਨੈ ਕਢੇ ਈਖ ਜੈਸੇ ॥

बुयो को कृसानै कढे ईख जैसे ॥

buyo ko kirasaanai kadde ieekh jaise ||

ਕਹੂੰ ਲਹਿਲਹੈ ਪੇਟ ਮੈ ਯੌ ਕਟਾਰੀ ॥

कहूँ लहिलहै पेट मै यौ कटारी ॥

kahoo(n) lahilahai peT mai yau kaTaaree ||

ਮਨੋ ਮਛ ਸੋਹੈ ਬਧੇ ਬੀਚ ਜਾਰੀ ॥੬੦॥

मनो मछ सोहै बधे बीच जारी ॥६०॥

mano machh sohai badhe beech jaaree ||60||

ਕਿਤੈ ਪੇਟ ਪਾਟੇ ਪਰੇ ਖੇਤ ਬਾਜੀ ॥

कितै पेट पाटे परे खेत बाजी ॥

kitai peT paaTe pare khet baajee ||

ਕਹੂੰ ਮਤ ਦੰਤੀ ਫਿਰੈ ਛੂਛ ਤਾਜੀ ॥

कहूँ मत दंती फिरै छूछ ताजी ॥

kahoo(n) mat dha(n)tee firai chhoochh taajee ||

ਕਹੂੰ ਮੂੰਡ ਮਾਲੀ ਪੁਐ ਮੁੰਡ ਮਾਲਾ ॥

कहूँ मूँड माली पुऐ मुँड माला ॥

kahoo(n) moo(n)dd maalee puaai mu(n)dd maalaa ||

ਕਹੂੰ ਭੂਤ ਔ ਪ੍ਰੇਤ ਨਾਚੈ ਬਿਤਾਲਾ ॥੬੧॥

कहूँ भूत औ प्रेत नाचै बिताला ॥६१॥

kahoo(n) bhoot aau pret naachai bitaalaa ||61||

ਕਹੂੰ ਦੈਤ ਕਾਢੋ ਫਿਰੈ ਦਾਤ ਭਾਰੇ ॥

कहूँ दैत काढो फिरै दात भारे ॥

kahoo(n) dhait kaaddo firai dhaat bhaare ||

ਬਮੈ ਸ੍ਰੌਨ ਕੇਤੇ ਪਰੇ ਖੇਤ ਮਾਰੇ ॥

बमै स्रौन केते परे खेत मारे ॥

bamai srauan kete pare khet maare ||

ਕਹੂੰ ਤਾਜਿ ਡਾਰੇ ਜਿਰਹ ਖੋਲ ਐਸੇ ॥

कहूँ ताजि डारे जिरह खोल ऐसे ॥

kahoo(n) taaj ddaare jireh khol aaise ||