ਆਪ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੰਗ ਕੀਯਾ ਗਿਆਨਾ ॥

आप नृपति संग कीया गिआना ॥

aap nirapat sa(n)g keeyaa giaanaa ||

ਕਿਯ ਉਪਦੇਸ ਪਤਿਹਿ ਬਿਧਿ ਨਾਨਾ ॥

किय उपदेस पतिहि बिधि नाना ॥

kiy upadhes pateh bidh naanaa ||

ਜੈਸੋ ਪੁਰਖ ਦਾਨ ਜਗ ਦ੍ਰਯਾਵੈ ॥

जैसो पुरख दान जग द्रयावै ॥

jaiso purakh dhaan jag dhrayaavai ||

ਤੈਸੋ ਹੀ ਆਗੇ ਬਰੁ ਪਾਵੈ ॥੭॥

तैसो ही आगे बरु पावै ॥७॥

taiso hee aage bar paavai ||7||

ਮੈ ਤੁਹਿ ਬਾਰ ਦਾਨ ਬਹੁ ਕੀਨਾ ॥

मै तुहि बार दान बहु कीना ॥

mai tuh baar dhaan bahu keenaa ||

ਤਾ ਤੇ ਪਤਿ ਤੋ ਸੋ ਨ੍ਰਿਪ ਲੀਨਾ ॥

ता ते पति तो सो नृप लीना ॥

taa te pat to so nirap leenaa ||

ਤੁਮਹੌ ਪੁੰਨਿ ਬਾਰ ਬਹੁ ਕੀਨੀ ॥

तुमहौ पुँनि बार बहु कीनी ॥

tumahau pu(n)n baar bahu keenee ||

ਤਬ ਮੋ ਸੀ ਸੁੰਦਰਿ ਤਿਯ ਲੀਨੀ ॥੮॥

तब मो सी सुँदरि तिय लीनी ॥८॥

tab mo see su(n)dhar tiy leenee ||8||

ਅਬ ਜੌ ਪੁੰਨ੍ਯ ਬਹੁਰਿ ਮੁਹਿ ਕਰਿ ਹੋ ॥

अब जौ पुँन्य बहुरि मुहि करि हो ॥

ab jau pu(n)nay bahur muh kar ho ||

ਮੋ ਸੀ ਤ੍ਰਿਯ ਆਗੇ ਪੁਨਿ ਬਰਿ ਹੋ ॥

मो सी तृय आगे पुनि बरि हो ॥

mo see tiray aage pun bar ho ||

ਧਰਮ ਕਰਤ ਕਛੁ ਢੀਲ ਨ ਕੀਜੈ ॥

धरम करत कछु ढील न कीजै ॥

dharam karat kachh ddeel na keejai ||

ਦਿਜ ਕੌ ਦੈ ਜਗ ਮੌ ਜਸੁ ਲੀਜੈ ॥੯॥

दिज कौ दै जग मौ जसु लीजै ॥९॥

dhij kau dhai jag mau jas leejai ||9||

ਇਹ ਸੁਨਿਯੌ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਮਨ ਆਈ ॥

इह सुनियौ नृप के मन आई ॥

eeh suniyau nirap ke man aaiee ||

ਪੁੰਨ੍ਯ ਕਰਨ ਇਸਤ੍ਰੀ ਠਹਰਾਈ ॥

पुँन्य करन इसत्री ठहराई ॥

pu(n)nay karan isatree Thaharaiee ||

ਜੋ ਰਾਨੀ ਕੇ ਮਨ ਮਹਿ ਭਾਯੋ ॥

जो रानी के मन महि भायो ॥

jo raanee ke man meh bhaayo ||

ਵਹੈ ਜਾਨਿ ਦਿਜ ਬੋਲਿ ਪਠਾਯੋ ॥੧੦॥

वहै जानि दिज बोलि पठायो ॥१०॥

vahai jaan dhij bol paThaayo ||10||

ਤਾ ਕਹ ਨਾਰਿ ਦਾਨ ਕਰਿ ਦੀਨੀ ॥

ता कह नारि दान करि दीनी ॥

taa keh naar dhaan kar dheenee ||

ਮੂੜ ਭੇਦ ਕੀ ਕ੍ਰਿਯਾ ਨ ਚੀਨੀ ॥

मूड़ भेद की कृया न चीनी ॥

mooR bhedh kee kirayaa na cheenee ||

ਸੋ ਲੈ ਜਾਤ ਤਰੁਨਿ ਕਹ ਭਯੋ ॥

सो लै जात तरुनि कह भयो ॥

so lai jaat tarun keh bhayo ||

ਮੂੰਡਿ ਮੂੰਡਿ ਮੂਰਖ ਕੋ ਗਯੋ ॥੧੧॥

मूँडि मूँडि मूरख को गयो ॥११॥

moo(n)dd moo(n)dd moorakh ko gayo ||11||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੋ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਬਹਤਰਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੭੨॥੫੨੭੯॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्यानो तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ बहतरि चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२७२॥५२७९॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaano tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau bahatar charitr samaapatam sat subham sat ||272||5279||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਕ੍ਰਿਤ ਸੈਨ ਇਕ ਸੁਨਾ ਨਰੇਸਾ ॥

सुकृत सैन इक सुना नरेसा ॥

sukirat sain ik sunaa naresaa ||

ਜਿਹ ਕੋ ਡੰਡ ਭਰਤ ਸਭ ਦੇਸਾ ॥

जिह को डंड भरत सभ देसा ॥

jeh ko dda(n)dd bharat sabh dhesaa ||

ਸੁਕ੍ਰਿਤ ਮੰਜਰੀ ਤਿਹ ਕੀ ਦਾਰਾ ॥

सुकृत मंजरी तिह की दारा ॥

sukirat ma(n)jaree teh kee dhaaraa ||

ਜਾ ਸਮ ਦੇਵ ਨ ਦੇਵ ਕੁਮਾਰਾ ॥੧॥

जा सम देव न देव कुमारा ॥१॥

jaa sam dhev na dhev kumaaraa ||1||

ਅਤਿਭੁਤ ਸੈਨ ਸਾਹੁ ਸੁਤ ਇਕ ਤਹ ॥

अतिभुत सैन साहु सुत इक तह ॥

atibhut sain saahu sut ik teh ||

ਜਾ ਸਮ ਦੁਤਿਯ ਨ ਉਪਜ੍ਯੋ ਮਹਿ ਮਹ ॥

जा सम दुतिय न उपज्यो महि मह ॥

jaa sam dhutiy na upajayo meh meh ||

ਜਗਮਗਾਤ ਤਿਹ ਰੂਪ ਅਪਾਰਾ ॥

जगमगात तिह रूप अपारा ॥

jagamagaat teh roop apaaraa ||

ਜਿਹ ਸਮ ਇੰਦ੍ਰ ਨ ਚੰਦ੍ਰ ਕੁਮਾਰਾ ॥੨॥

जिह सम इंद्र न चंद्र कुमारा ॥२॥

jeh sam i(n)dhr na cha(n)dhr kumaaraa ||2||

ਰਾਨੀ ਅਟਕਿ ਤਵਨ ਪਰ ਗਈ ॥

रानी अटकि तवन पर गई ॥

raanee aTak tavan par giee ||

ਤਿਹ ਗ੍ਰਿਹ ਜਾਤਿ ਆਪਿ ਚਲਿ ਭਈ ॥

तिह गृह जाति आपि चलि भई ॥

teh gireh jaat aap chal bhiee ||

ਤਾ ਸੋ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਪਟ ਤਜਿ ਲਾਗੀ ॥

ता सो प्रीति कपट तजि लागी ॥

taa so preet kapaT taj laagee ||

ਛੂਟੋ ਕਹਾ ਅਨੋਖੀ ਜਾਗੀ ॥੩॥

छूटो कहा अनोखी जागी ॥३॥

chhooTo kahaa anokhee jaagee ||3||

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਤਿਨ ਸੰਗ ਭੋਗ ਕਮਾਨਾ ॥

बहु बिधि तिन संग भोग कमाना ॥

bahu bidh tin sa(n)g bhog kamaanaa ||

ਕੇਲ ਕਰਤ ਬਹੁ ਕਾਲ ਬਿਹਾਨਾ ॥

केल करत बहु काल बिहाना ॥

kel karat bahu kaal bihaanaa ||

ਸੁੰਦਰ ਔਰ ਤਹਾ ਇਕ ਆਯੋ ॥

सुँदर और तहा इक आयो ॥

su(n)dhar aauar tahaa ik aayo ||

ਵਹੈ ਪੁਰਖ ਰਾਨੀ ਕਹਲਾਯੋ ॥੪॥

वहै पुरख रानी कहलायो ॥४॥

vahai purakh raanee kahalaayo ||4||

ਵਹੈ ਪੁਰਖ ਰਾਨੀ ਕਹ ਭਾਇਸਿ ॥

वहै पुरख रानी कह भाइसि ॥

vahai purakh raanee keh bhais ||

ਕਾਮ ਕੇਲ ਗ੍ਰਿਹ ਬੋਲਿ ਕਮਾਇਸਿ ॥

काम केल गृह बोलि कमाइसि ॥

kaam kel gireh bol kamais ||

ਪ੍ਰਥਮ ਮਿਤ੍ਰ ਤਿਹ ਠਾ ਤਬ ਆਯੋ ॥

प्रथम मित्र तिह ठा तब आयो ॥

pratham mitr teh Thaa tab aayo ||

ਰਮਤ ਨਿਰਖਿ ਰਾਨੀ ਕੁਰਰਾਯੋ ॥੫॥

रमत निरखि रानी कुररायो ॥५॥

ramat nirakh raanee kuraraayo ||5||

ਅਧਿਕ ਕੋਪ ਕਰਿ ਖੜਗੁ ਨਿਕਾਰਿਯੋ ॥

अधिक कोप करि खड़गु निकारियो ॥

adhik kop kar khaRag nikaariyo ||

ਰਾਨੀ ਰਾਖਿ ਜਾਰ ਕਹ ਮਾਰਿਯੋ ॥

रानी राखि जार कह मारियो ॥

raanee raakh jaar keh maariyo ||

ਆਪੁ ਭਾਜ ਪੁਨਿ ਤਹ ਤੇ ਗਯੋ ॥

आपु भाज पुनि तह ते गयो ॥

aap bhaaj pun teh te gayo ||

ਤੇਜ ਭਏ ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਤਨ ਤਯੋ ॥੬॥

तेज भए तृय को तन तयो ॥६॥

tej bhe tiray ko tan tayo ||6||

ਲਿਖਿ ਪਤਿਯਾ ਅਸਿ ਤਾਹਿ ਪਠਾਈ ॥

लिखि पतिया असि ताहि पठाई ॥

likh patiyaa as taeh paThaiee ||

ਤੋਹਿ ਮਿਤ੍ਰ ਮੁਹਿ ਤਜਾ ਨ ਜਾਈ ॥

तोहि मित्र मुहि तजा न जाई ॥

toh mitr muh tajaa na jaiee ||

ਛਿਮਾ ਕਰਹੁ ਇਹ ਭੂਲਿ ਹਮਾਰੀ ॥

छिमा करहु इह भूलि हमारी ॥

chhimaa karahu ieh bhool hamaaree ||

ਅਬ ਦਾਸੀ ਮੈ ਭਈ ਤਿਹਾਰੀ ॥੭॥

अब दासी मै भई तिहारी ॥७॥

ab dhaasee mai bhiee tihaaree ||7||

ਜੌ ਆਗੇ ਫਿਰਿ ਐਸ ਨਿਹਰਿਯਹੁ ॥

जौ आगे फिरि ऐस निहरियहु ॥

jau aage fir aais nihariyahu ||

ਮੋਹੂ ਸਹਿਤ ਮਾਰਿ ਤਿਹ ਡਰਿਯਹੁ ॥

मोहू सहित मारि तिह डरियहु ॥

mohoo sahit maar teh ddariyahu ||

ਭਲਾ ਕਿਯਾ ਤੁਮ ਤਾਹਿ ਸੰਘਾਰਾ ॥

भला किया तुम ताहि संघारा ॥

bhalaa kiyaa tum taeh sa(n)ghaaraa ||

ਆਗੇ ਰਾਹ ਮਿਤ੍ਰ ਮੁਹਿ ਡਾਰਾ ॥੮॥

आगे राह मित्र मुहि डारा ॥८॥

aage raeh mitr muh ddaaraa ||8||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਪਤਿਯਾ ਬਾਚਤ ਮੂੜ ਮਤਿ ਫੂਲ ਗਯੋ ਮਨ ਮਾਹਿ ॥

पतिया बाचत मूड़ मति फूल गयो मन माहि ॥

patiyaa baachat mooR mat fool gayo man maeh ||

ਬਹੁਰਿ ਤਹਾ ਆਵਤ ਭਯੋ ਭੇਦ ਪਛਾਨਿਯੋ ਨਾਹਿ ॥੯॥

बहुरि तहा आवत भयो भेद पछानियो नाहि ॥९॥

bahur tahaa aavat bhayo bhedh pachhaaniyo naeh ||9||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਪ੍ਰਥਮ ਮਿਤ੍ਰ ਤਿਹ ਠਾ ਜਬ ਆਯੋ ॥

प्रथम मित्र तिह ठा जब आयो ॥

pratham mitr teh Thaa jab aayo ||

ਦੁਤਿਯ ਮਿਤ੍ਰ ਸੌ ਬਾਧਿ ਜਰਾਯੋ ॥

दुतिय मित्र सौ बाधि जरायो ॥

dhutiy mitr sau baadh jaraayo ||

ਜਿਨ ਮੇਰੇ ਮਿਤਵਾ ਕਹ ਮਾਰਿਯੋ ॥

जिन मेरे मितवा कह मारियो ॥

jin mere mitavaa keh maariyo ||

ਵਹੈ ਚਾਹਿਯਤ ਪਕਰਿ ਸੰਘਾਰਿਯੋ ॥੧੦॥

वहै चाहियत पकरि संघारियो ॥१०॥

vahai chaahiyat pakar sa(n)ghaariyo ||10||

ਅਸ ਤ੍ਰਿਯ ਪ੍ਰਥਮ ਭਜਤ ਭੀ ਜਾ ਕੋ ॥

अस तृय प्रथम भजत भी जा को ॥

as tiray pratham bhajat bhee jaa ko ||

ਇਹ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪੁਨਿ ਮਾਰਿਯੋ ਤਾ ਕੋ ॥

इह चरित्र पुनि मारियो ता को ॥

eeh charitr pun maariyo taa ko ||

ਇਨ ਅਬਲਨ ਕੀ ਰੀਤਿ ਅਪਾਰਾ ॥

इन अबलन की रीति अपारा ॥

ein abalan kee reet apaaraa ||

ਜਿਨ ਕੋ ਆਵਤ ਵਾਰ ਨ ਪਾਰਾ ॥੧੧॥

जिन को आवत वार न पारा ॥११॥

jin ko aavat vaar na paaraa ||11||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਤਿਹਤਰ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੭੩॥੫੨੯੦॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ तिहतर चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२७३॥५२९०॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau tihatar charitr samaapatam sat subham sat ||273||5290||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਇਕ ਅੰਬਸਟ ਕੇ ਦੇਸ ਨ੍ਰਿਪਾਲਾ ॥

इक अंबसट के देस नृपाला ॥

eik a(n)basaT ke dhes nirapaalaa ||

ਪਦੁਮਿਨਿ ਦੇ ਜਾ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹ ਬਾਲਾ ॥

पदुमिनि दे जा के गृह बाला ॥

padhumin dhe jaa ke gireh baalaa ||

ਅਪ੍ਰਮਾਨ ਤਿਹ ਪ੍ਰਭਾ ਭਨਿਜੈ ॥

अप्रमान तिह प्रभा भनिजै ॥

apramaan teh prabhaa bhanijai ||

ਜਿਹ ਕੋ ਕੋ ਪਤਟਰ ਤ੍ਰਿਯ ਦਿਜੈ ॥੧॥

जिह को को पतटर तृय दिजै ॥१॥

jeh ko ko pataTar tiray dhijai ||1||

ਤਾ ਕੇ ਏਕ ਦਾਸ ਘਰ ਮਾਹੀ ॥

ता के एक दास घर माही ॥

taa ke ek dhaas ghar maahee ||

ਜਿਹ ਸਮ ਸ੍ਯਾਮ ਬਰਨ ਕਹੂੰ ਨਾਹੀ ॥

जिह सम स्याम बरन कहूँ नाही ॥

jeh sam sayaam baran kahoo(n) naahee ||

ਨਾਮਾਫਿਕ ਸੰਖ੍ਯਾ ਤਿਹ ਰਹੈ ॥

नामाफिक संख्या तिह रहै ॥

naamaafik sa(n)khayaa teh rahai ||

ਮਾਨੁਖ ਜੋਨਿ ਕਵਨ ਤਿਹ ਕਹੈ ॥੨॥

मानुख जोनि कवन तिह कहै ॥२॥

maanukh jon kavan teh kahai ||2||

ਚੇਰੀ ਏਕ ਹੁਤੀ ਤਾ ਸੌ ਰਤਿ ॥

चेरी एक हुती ता सौ रति ॥

cheree ek hutee taa sau rat ||

ਜਾ ਕੇ ਹੁਤੀ ਨ ਕਛੁ ਘਟ ਮਹਿ ਮਤਿ ॥

जा के हुती न कछु घट महि मति ॥

jaa ke hutee na kachh ghaT meh mat ||

ਨਾਮਾਫਿਕ ਤਿਨ ਨਾਰਿ ਬੁਲਾਯੋ ॥

नामाफिक तिन नारि बुलायो ॥

naamaafik tin naar bulaayo ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਮਨ ਖੋਲਿ ਮਚਾਯੋ ॥੩॥

काम भोग मन खोलि मचायो ॥३॥

kaam bhog man khol machaayo ||3||

ਤਬ ਲਗਿ ਆਇ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਗਯੋ ਤਹਾ ॥

तब लगि आइ नृपति गयो तहा ॥

tab lag aai nirapat gayo tahaa ||

ਚੇਰੀ ਰਮਤ ਦਾਸਿ ਸੰਗ ਜਹਾ ॥

चेरी रमत दासि संग जहा ॥

cheree ramat dhaas sa(n)g jahaa ||

ਲਟਪਟਾਇ ਦਾਸੀ ਤਬ ਗਈ ॥

लटपटाइ दासी तब गई ॥

laTapaTai dhaasee tab giee ||

ਚਟਪਟ ਜਾਤ ਸਕਲ ਸੁਧਿ ਭਈ ॥੪॥

चटपट जात सकल सुधि भई ॥४॥

chaTapaT jaat sakal sudh bhiee ||4||

ਜਤਨ ਅਵਰ ਕਛੁ ਹਾਥ ਨ ਆਯੋ ॥

जतन अवर कछु हाथ न आयो ॥

jatan avar kachh haath na aayo ||

ਮਾਰਿ ਦਾਸ ਉਲਟੋ ਲਟਕਾਯੋ ॥

मारि दास उलटो लटकायो ॥

maar dhaas ulaTo laTakaayo ||

ਹਰੇ ਹਰੇ ਤਰ ਆਗਿ ਜਰਾਈ ॥

हरे हरे तर आगि जराई ॥

hare hare tar aag jaraiee ||

ਕਾਢਤ ਹੈ ਜਨੁ ਕਰਿ ਮਿਮਿਯਾਈ ॥੫॥

काढत है जनु करि मिमियाई ॥५॥

kaaddat hai jan kar mimiyaiee ||5||

ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਮ੍ਰਿਤਕ ਜਬ ਦਾਸ ਨਿਹਾਰਾ ॥

नृपति मृतक जब दास निहारा ॥

nirapat mritak jab dhaas nihaaraa ||

ਅਦਭੁਦ ਹ੍ਵੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਾ ॥

अदभुद ह्वै इह भाति उचारा ॥

adhabhudh havai ieh bhaat uchaaraa ||

ਕ੍ਯੋ ਇਹ ਹਨਿ ਤੈ ਦਿਯ ਲਟਕਾਈ ॥

क्यो इह हनि तै दिय लटकाई ॥

kayo ieh han tai dhiy laTakaiee ||

ਕਿਹ ਕਾਰਨ ਤਰ ਆਗਿ ਜਰਾਈ ॥੬॥

किह कारन तर आगि जराई ॥६॥

keh kaaran tar aag jaraiee ||6||

ਚੇਰੀ ਬਾਚ ॥

चेरी बाच ॥

cheree baach ||

ਮਿਲ੍ਯੋ ਬੈਦ ਮੁਹਿ ਏਕ ਨ੍ਰਿਪਾਰਾ ॥

मिल्यो बैद मुहि एक नृपारा ॥

milayo baidh muh ek nirapaaraa ||

ਕ੍ਰਿਯਾ ਦਈ ਤਿਨ ਮੋਹਿ ਸੁਧਾਰਾ ॥

कृया दई तिन मोहि सुधारा ॥

kirayaa dhiee tin moh sudhaaraa ||

ਮੈ ਇਹ ਕਰੀ ਚਕਿਤਸਾ ਤਾ ਤੇ ॥

मै इह करी चकितसा ता ते ॥

mai ieh karee chakitasaa taa te ||

ਲੀਜੈ ਸਕਲ ਬ੍ਰਿਥਾ ਸੁਨਿ ਯਾ ਤੇ ॥੭॥

लीजै सकल बृथा सुनि या ते ॥७॥

leejai sakal birathaa sun yaa te ||7||

ਖਈ ਰੋਗ ਇਹ ਕਹਿਯੋ ਰਾਜ ਮਹਿ ॥

खई रोग इह कहियो राज महि ॥

khiee rog ieh kahiyo raaj meh ||

ਤਾ ਤੇ ਮਾਰਿ ਦਾਸ ਤੂ ਇਹ ਕਹਿ ॥

ता ते मारि दास तू इह कहि ॥

taa te maar dhaas too ieh keh ||

ਕਰਿ ਮਿਮਿਯਾਈ ਨ੍ਰਿਪਹਿ ਖਵਾਵੈ ॥

करि मिमियाई नृपहि खवावै ॥

kar mimiyaiee nirapeh khavaavai ||

ਤਬ ਤਿਹ ਦੋਖ ਦੂਰ ਹ੍ਵੈ ਜਾਵੈ ॥੮॥

तब तिह दोख दूर ह्वै जावै ॥८॥

tab teh dhokh dhoor havai jaavai ||8||

ਤਿਹ ਨਿਮਿਤ ਯਾ ਕੋ ਮੈ ਘਾਯੋ ॥

तिह निमित या को मै घायो ॥

teh nimit yaa ko mai ghaayo ||

ਮਿਮਿਯਾਈ ਕੋ ਬਿਵਤ ਬਨਾਯੋ ॥

मिमियाई को बिवत बनायो ॥

mimiyaiee ko bivat banaayo ||

ਜੌ ਤੁਮ ਭਛਨ ਕਰਹੁ ਤੇ ਕੀਜੈ ॥

जौ तुम भछन करहु ते कीजै ॥

jau tum bhachhan karahu te keejai ||

ਨਾਤਰ ਛਾਡਿ ਆਜੁ ਹੀ ਦੀਜੈ ॥੯॥

नातर छाडि आजु ही दीजै ॥९॥

naatar chhaadd aaj hee dheejai ||9||

ਜਬ ਇਹ ਭਾਤਿ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੁਨਿ ਪਾਯੋ ॥

जब इह भाति नृपति सुनि पायो ॥

jab ieh bhaat nirapat sun paayo ||

ਤਾਹਿ ਬੈਦਨੀ ਕਰਿ ਠਹਰਾਯੋ ॥

ताहि बैदनी करि ठहरायो ॥

taeh baidhanee kar Thaharaayo ||

ਮਨ ਮਹਿ ਕਹਿਯੋ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਕੀਨੀ ॥

मन महि कहियो भली बिधि कीनी ॥

man meh kahiyo bhalee bidh keenee ||

ਘਰ ਮਹਿ ਨਾਰਿ ਰੋਗਿਹਾ ਦੀਨੀ ॥੧੦॥

घर महि नारि रोगिहा दीनी ॥१०॥

ghar meh naar rogihaa dheenee ||10||

ਧੰਨਿ ਧੰਨਿ ਕਹਿ ਤਾਹਿ ਬਖਾਨਾ ॥

धंनि धंनि कहि ताहि बखाना ॥

dha(n)n dha(n)n keh taeh bakhaanaa ||

ਤੇਰੋ ਗੁਨ ਹਮ ਆਜੁ ਪਛਾਨਾ ॥

तेरो गुन हम आजु पछाना ॥

tero gun ham aaj pachhaanaa ||

ਪਛਮ ਦਿਸਿ ਹਮ ਸੁਨੀ ਬਨੈਯਤ ॥

पछम दिसि हम सुनी बनैयत ॥

pachham dhis ham sunee banaiyat ||

ਹਮਰੇ ਦੇਸ ਨ ਢੂੰਡੀ ਪੈਯਤ ॥੧੧॥

हमरे देस न ढूँडी पैयत ॥११॥

hamare dhes na ddoo(n)ddee paiyat ||11||

ਤੁਹਿ ਜਾਨਤ ਮੁਹਿ ਕਹਤ ਬਤਾਈ ॥

तुहि जानत मुहि कहत बताई ॥

tuh jaanat muh kahat bataiee ||

ਮਿਮਿਆਈ ਇਹ ਦੇਸ ਬਨਾਈ ॥

मिमिआई इह देस बनाई ॥

mimiaaiee ieh dhes banaiee ||

ਕਹਾ ਭਯੋ ਇਕ ਦਾਸ ਸੰਘਾਰਾ ॥

कहा भयो इक दास संघारा ॥

kahaa bhayo ik dhaas sa(n)ghaaraa ||

ਹਮਰੋ ਰੋਗ ਬਡੋ ਤੈ ਟਾਰਾ ॥੧੨॥

हमरो रोग बडो तै टारा ॥१२॥

hamaro rog baddo tai Taaraa ||12||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਚੌਹਤਰ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੭੪॥੫੩੦੨॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ चौहतर चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२७४॥५३०२॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau chauahatar charitr samaapatam sat subham sat ||274||5302||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬੰਦਰ ਬਸ ਤਹ ਬਾਸੀ ਜਹਾ ॥

बंदर बस तह बासी जहा ॥

ba(n)dhar bas teh baasee jahaa ||

ਹਬਸੀ ਰਾਇ ਨਰਾਧਿਪ ਤਹਾ ॥

हबसी राइ नराधिप तहा ॥

habasee rai naraadhip tahaa ||

ਹਬਸ ਮਤੀ ਤਾ ਕੈ ਘਰ ਰਾਨੀ ॥

हबस मती ता कै घर रानी ॥

habas matee taa kai ghar raanee ||

ਜਨੁ ਪੁਰ ਖੋਜਿ ਚੌਦਹੂੰ ਆਨੀ ॥੧॥

जनु पुर खोजि चौदहूँ आनी ॥१॥

jan pur khoj chauadhahoo(n) aanee ||1||

ਹਾਸਿਮ ਖਾਨ ਪਠਾਨ ਇਕ ਤਹਾ ॥

हासिम खान पठान इक तहा ॥

haasim khaan paThaan ik tahaa ||

ਜਾ ਸਮ ਸੁੰਦਰ ਕੋਊ ਨ ਕਹਾ ॥

जा सम सुँदर कोऊ न कहा ॥

jaa sam su(n)dhar kouoo na kahaa ||

ਰਾਨੀ ਤਾਹਿ ਨਿਰਖਿ ਉਰਝਾਨੀ ॥

रानी ताहि निरखि उरझानी ॥

raanee taeh nirakh urajhaanee ||

ਬਿਰਹ ਬਿਕਲ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ਦਿਵਾਨੀ ॥੨॥

बिरह बिकल ह्वै गई दिवानी ॥२॥

bireh bikal havai giee dhivaanee ||2||

ਰਾਨੀ ਜਤਨ ਅਨੇਕ ਬਨਾਏ ॥

रानी जतन अनेक बनाए ॥

raanee jatan anek banaae ||

ਛਲ ਬਲ ਸੌ ਗ੍ਰਿਹ ਮਿਤ੍ਰ ਬੁਲਾਏ ॥

छल बल सौ गृह मित्र बुलाए ॥

chhal bal sau gireh mitr bulaae ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਤਿਹ ਸੰਗ ਕਮਾਨਾ ॥

काम भोग तिह संग कमाना ॥

kaam bhog teh sa(n)g kamaanaa ||

ਆਸਨ ਚੁੰਬਨ ਕੀਏ ਪ੍ਰਮਾਨਾ ॥੩॥

आसन चुँबन कीए प्रमाना ॥३॥

aasan chu(n)ban ke'ee pramaanaa ||3||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਅਨਿਕ ਭਾਤਿ ਭਜਿ ਮਿਤ੍ਰ ਕਹ ਗਰੇ ਰਹੀ ਲਪਟਾਇ ॥

अनिक भाति भजि मित्र कह गरे रही लपटाइ ॥

anik bhaat bhaj mitr keh gare rahee lapaTai ||

ਜਾਨੁ ਨਿਰਧਨੀ ਪਾਇ ਧਨ ਰਹਿਯੋ ਹੀਯ ਸੌ ਲਾਇ ॥੪॥

जानु निरधनी पाइ धन रहियो हीय सौ लाइ ॥४॥

jaan niradhanee pai dhan rahiyo heey sau lai ||4||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤਬ ਰਾਜਾ ਤਾ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹ ਆਯੋ ॥

तब राजा ता के गृह आयो ॥

tab raajaa taa ke gireh aayo ||

ਨਿਰਖਿ ਸੇਜ ਪਰ ਤਾਹਿ ਰਿਸਾਯੋ ॥

निरखि सेज पर ताहि रिसायो ॥

nirakh sej par taeh risaayo ||

ਅਸਿ ਗਹਿ ਧਯੋ ਹਾਥ ਗਹਿ ਨਾਰੀ ॥

असि गहि धयो हाथ गहि नारी ॥

as geh dhayo haath geh naaree ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਸੌ ਹਸਿ ਬਾਤ ਉਚਾਰੀ ॥੫॥

इह बिधि सौ हसि बात उचारी ॥५॥

eeh bidh sau has baat uchaaree ||5||

ਤੈ ਰਾਜਾ ਇਹ ਭੇਦ ਨ ਜਾਨਾ ॥

तै राजा इह भेद न जाना ॥

tai raajaa ieh bhedh na jaanaa ||

ਬਿਨੁ ਬੂਝੇ ਅਸਿ ਕੋਪ ਪ੍ਰਮਾਨਾ ॥

बिनु बूझे असि कोप प्रमाना ॥

bin boojhe as kop pramaanaa ||

ਪ੍ਰਥਮਹਿ ਬਾਤ ਜਾਨਿਯੈ ਯਾ ਕੀ ॥

प्रथमहि बात जानियै या की ॥

prathameh baat jaaniyai yaa kee ||

ਬਹੁਰੌ ਸੁਧਿ ਲੀਜੈ ਕਛੁ ਤਾ ਕੀ ॥੬॥

बहुरौ सुधि लीजै कछु ता की ॥६॥

bahurau sudh leejai kachh taa kee ||6||

ਇਹ ਹੈ ਮਿਤ੍ਰ ਮਛਿੰਦਰ ਰਾਜਾ ॥

इह है मित्र मछिंदर राजा ॥

eeh hai mitr machhi(n)dhar raajaa ||

ਆਯੋ ਨ੍ਯਾਇ ਲਹਨ ਤਵ ਕਾਜਾ ॥

आयो न्याइ लहन तव काजा ॥

aayo nayai lahan tav kaajaa ||

ਤਪਸ੍ਯਾ ਬਲ ਆਯੋ ਇਹ ਠੌਰਾ ॥

तपस्या बल आयो इह ठौरा ॥

tapasayaa bal aayo ieh Thauaraa ||

ਹੈ ਸਭ ਤਪਸਿਨ ਕਾ ਸਿਰਮੌਰਾ ॥੭॥

है सभ तपसिन का सिरमौरा ॥७॥

hai sabh tapasin kaa siramauaraa ||7||

ਯਾ ਸੰਗ ਮਿਤ੍ਰਾਚਾਰ ਕਰੀਜੈ ॥

या संग मित्राचार करीजै ॥

yaa sa(n)g mitraachaar kareejai ||

ਭੁਗਤਿ ਜੁਗਤਿ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਤਿਹ ਦੀਜੈ ॥

भुगति जुगति बहु बिधि तिह दीजै ॥

bhugat jugat bahu bidh teh dheejai ||

ਭਲੀ ਭਲੀ ਤੁਹਿ ਕ੍ਰਿਯਾ ਸਿਖੈਹੈ ॥

भली भली तुहि कृया सिखैहै ॥

bhalee bhalee tuh kirayaa sikhaihai ||

ਰਾਜ ਜੋਗ ਬੈਠੋ ਗ੍ਰਿਹ ਪੈਹੈ ॥੮॥

राज जोग बैठो गृह पैहै ॥८॥

raaj jog baiTho gireh paihai ||8||

ਨ੍ਰਿਪ ਏ ਬਚਨ ਸੁਨਤ ਪਗ ਪਰਾ ॥

नृप ए बचन सुनत पग परा ॥

nirap e bachan sunat pag paraa ||

ਮਿਤ੍ਰਾਚਾਰ ਤਵਨ ਸੰਗ ਕਰਾ ॥

मित्राचार तवन संग करा ॥

mitraachaar tavan sa(n)g karaa ||

ਤਾਹਿ ਮਛਿੰਦ੍ਰਾ ਨਾਥ ਪਛਾਨ੍ਯੋ ॥

ताहि मछिंद्रा नाथ पछान्यो ॥

taeh machhi(n)dhraa naath pachhaanayo ||

ਮੂਰਖ ਭੇਵ ਅਭੇਵ ਨ ਜਾਨ੍ਯੋ ॥੯॥

मूरख भेव अभेव न जान्यो ॥९॥

moorakh bhev abhev na jaanayo ||9||

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਤਨ ਪੂਜਾ ਤਿਹ ਕਰੈ ॥

बहु बिधि तन पूजा तिह करै ॥

bahu bidh tan poojaa teh karai ||

ਬਾਰੰਬਾਰ ਪਾਇ ਪਸੁ ਪਰੈ ॥

बारंबार पाइ पसु परै ॥

baara(n)baar pai pas parai ||

ਤਾਹਿ ਸਹੀ ਰਿਖਿਰਾਜ ਪਛਾਨਾ ॥

ताहि सही रिखिराज पछाना ॥

taeh sahee rikhiraaj pachhaanaa ||

ਸਤਿ ਬਚਨ ਤ੍ਰਿਯ ਕੌ ਕਰਿ ਜਾਨਾ ॥੧੦॥

सति बचन तृय कौ करि जाना ॥१०॥

sat bachan tiray kau kar jaanaa ||10||

ਤਾਹਿ ਮਛਿੰਦਰ ਕਰਿ ਠਹਰਾਯੋ ॥

ताहि मछिंदर करि ठहरायो ॥

taeh machhi(n)dhar kar Thaharaayo ||

ਤ੍ਰਿਯ ਕਹ ਸੌਪਿ ਤਾਹਿ ਉਠਿ ਆਯੋ ॥

तृय कह सौपि ताहि उठि आयो ॥

tiray keh sauap taeh uTh aayo ||

ਵਹ ਤਾ ਸੌ ਨਿਤਿ ਭੋਗ ਕਮਾਵੈ ॥

वह ता सौ निति भोग कमावै ॥

veh taa sau nit bhog kamaavai ||

ਮੂਰਖ ਬਾਤ ਨ ਰਾਜਾ ਪਾਵੈ ॥੧੧॥

मूरख बात न राजा पावै ॥११॥

moorakh baat na raajaa paavai ||11||

ਇਹ ਛਲ ਸਾਥ ਜਾਰ ਭਜਿ ਗਯੋ ॥

इह छल साथ जार भजि गयो ॥

eeh chhal saath jaar bhaj gayo ||

ਅਤਿ ਬਿਸਮੈ ਰਾਜਾ ਕੌ ਭਯੋ ॥

अति बिसमै राजा कौ भयो ॥

at bisamai raajaa kau bhayo ||

ਤਬ ਰਾਨੀ ਰਾਜਾ ਢਿਗ ਆਈ ॥

तब रानी राजा ढिग आई ॥

tab raanee raajaa ddig aaiee ||

ਜੋਰਿ ਹਾਥ ਅਸ ਬਿਨੈ ਸੁਨਾਈ ॥੧੨॥

जोरि हाथ अस बिनै सुनाई ॥१२॥

jor haath as binai sunaiee ||12||

ਜਿਨ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਜ ਆਪਨਾ ਤ੍ਯਾਗਾ ॥

जिन नृप राज आपना त्यागा ॥

jin nirap raaj aapanaa tayaagaa ||

ਜੋਗ ਕਰਨ ਕੇ ਰਸ ਅਨੁਰਾਗਾ ॥

जोग करन के रस अनुरागा ॥

jog karan ke ras anuraagaa ||

ਸੋ ਤੇਰੀ ਪਰਵਾਹਿ ਨ ਰਾਖੈ ॥

सो तेरी परवाहि न राखै ॥

so teree paravaeh na raakhai ||

ਇਮਿ ਰਾਨੀ ਰਾਜਾ ਤਨ ਭਾਖੈ ॥੧੩॥

इमि रानी राजा तन भाखै ॥१३॥

eim raanee raajaa tan bhaakhai ||13||

ਸਤਿ ਸਤਿ ਤਬ ਰਾਜ ਬਖਾਨਾ ॥

सति सति तब राज बखाना ॥

sat sat tab raaj bakhaanaa ||

ਤਾ ਕੋ ਦਰਸ ਸਫਲ ਕਰਿ ਮਾਨਾ ॥

ता को दरस सफल करि माना ॥

taa ko dharas safal kar maanaa ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਜੜ ਕਛੂ ਨ ਪਾਯੋ ॥

भेद अभेद जड़ कछू न पायो ॥

bhedh abhedh jaR kachhoo na paayo ||

ਤ੍ਰਿਯ ਸੰਗ ਚੌਗੁਨ ਨੇਹ ਬਢਾਯੋ ॥੧੪॥੧॥

तृय संग चौगुन नेह बढायो ॥१४॥१॥

tiray sa(n)g chauagun neh baddaayo ||14||1||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਪਚਹਤਰਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੭੫॥੫੩੧੬॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ पचहतरि चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२७५॥५३१६॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau pachahatar charitr samaapatam sat subham sat ||275||5316||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੰਕ੍ਰਾਵਤੀ ਨਗਰ ਇਕ ਰਾਜਤ ॥

संक्रावती नगर इक राजत ॥

sa(n)kraavatee nagar ik raajat ||

ਜਨੁ ਸੰਕਰ ਕੇ ਲੋਕ ਬਿਰਾਜਤ ॥

जनु संकर के लोक बिराजत ॥

jan sa(n)kar ke lok biraajat ||

ਸੰਕਰ ਸੈਨ ਤਹਾ ਕੋ ਰਾਜਾ ॥

संकर सैन तहा को राजा ॥

sa(n)kar sain tahaa ko raajaa ||

ਜਾ ਸਮ ਦੁਤਿਯ ਨ ਬਿਧਨਾ ਸਾਜਾ ॥੧॥

जा सम दुतिय न बिधना साजा ॥१॥

jaa sam dhutiy na bidhanaa saajaa ||1||

ਸੰਕਰ ਦੇ ਤਾ ਕੀ ਬਰ ਨਾਰੀ ॥

संकर दे ता की बर नारी ॥

sa(n)kar dhe taa kee bar naaree ||

ਜਨੁਕ ਆਪੁ ਜਗਦੀਸ ਸਵਾਰੀ ॥

जनुक आपु जगदीस सवारी ॥

januk aap jagadhees savaaree ||

ਰੁਦ੍ਰ ਮਤੀ ਦੁਹਿਤਾ ਤਿਹ ਸੋਹੈ ॥

रुद्र मती दुहिता तिह सोहै ॥

rudhr matee dhuhitaa teh sohai ||

ਸੁਰ ਨਰ ਨਾਗ ਅਸੁਰ ਮਨ ਮੋਹੈ ॥੨॥

सुर नर नाग असुर मन मोहै ॥२॥

sur nar naag asur man mohai ||2||

ਤਹਾ ਛਬੀਲ ਦਾਸ ਥੋ ਛਤ੍ਰੀ ॥

तहा छबील दास थो छत्री ॥

tahaa chhabeel dhaas tho chhatree ||

ਰੂਪਵਾਨ ਛਬਿ ਮਾਨ ਅਤਿ ਅਤ੍ਰੀ ॥

रूपवान छबि मान अति अत्री ॥

roopavaan chhab maan at atree ||

ਤਾ ਪਰ ਅਟਕ ਕੁਅਰਿ ਕੀ ਭਈ ॥

ता पर अटक कुअरि की भई ॥

taa par aTak kuar kee bhiee ||

ਆਠ ਟੂਕ ਵਾ ਪਰ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ॥੩॥

आठ टूक वा पर ह्वै गई ॥३॥

aaTh Took vaa par havai giee ||3||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਲਗਨ ਨਿਗੋਡੀ ਲਗਿ ਗਈ ਛੁਟਿਤ ਛੁਟਾਈ ਨਾਹਿ ॥

लगन निगोडी लगि गई छुटित छुटाई नाहि ॥

lagan nigoddee lag giee chhuTit chhuTaiee naeh ||

ਮਤ ਭਈ ਮਨੁ ਮਦ ਪੀਆ ਮੋਹਿ ਰਹੀ ਮਨ ਮਾਹਿ ॥੪॥

मत भई मनु मद पीआ मोहि रही मन माहि ॥४॥

mat bhiee man madh peeaa moh rahee man maeh ||4||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਏਕ ਸਹਚਰੀ ਤਹਾ ਪਠਾਈ ॥

एक सहचरी तहा पठाई ॥

ek sahacharee tahaa paThaiee ||

ਚਿਤ ਜੁ ਹੁਤੀ ਕਹਿ ਤਾਹਿ ਸੁਨਾਈ ॥

चित जु हुती कहि ताहि सुनाई ॥

chit ju hutee keh taeh sunaiee ||

ਸੋ ਚਲਿ ਸਖੀ ਸਜਨ ਪਹਿ ਗਈ ॥

सो चलि सखी सजन पहि गई ॥

so chal sakhee sajan peh giee ||

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਤਾਹਿ ਪ੍ਰਬੋਧਤ ਭਈ ॥੫॥

बहु बिधि ताहि प्रबोधत भई ॥५॥

bahu bidh taeh prabodhat bhiee ||5||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਤਬੈ ਛਬੀਲੋ ਛੈਲ ਤਹਾ ਚਲਿ ਆਇਯੋ ॥

तबै छबीलो छैल तहा चलि आइयो ॥

tabai chhabeelo chhail tahaa chal aaiyo ||

ਰਮਿਯੋ ਤਰੁਨ ਬਹੁ ਭਾਤਿ ਕੁਅਰਿ ਸੁਖ ਪਾਇਯੋ ॥

रमियो तरुन बहु भाति कुअरि सुख पाइयो ॥

ramiyo tarun bahu bhaat kuar sukh paiyo ||

ਲਪਟਿ ਲਪਟਿ ਤਰ ਜਾਇ ਪਿਯਰਵਹਿ ਭੁਜਨ ਭਰਿ ॥

लपटि लपटि तर जाइ पियरवहि भुजन भरि ॥

lapaT lapaT tar jai piyaraveh bhujan bhar ||

ਹੋ ਦ੍ਰਿੜ ਆਸਨ ਦੈ ਰਹਿਯੋ ਨ ਇਤ ਉਤ ਜਾਤਿ ਟਰਿ ॥੬॥

हो दृड़ आसन दै रहियो न इत उत जाति टरि ॥६॥

ho dhiraR aasan dhai rahiyo na it ut jaat Tar ||6||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਏਕ ਸੁਘਰ ਦੂਜੇ ਤਰੁਨਿ ਤ੍ਰਿਤੀਏ ਸੁੰਦਰ ਮੀਤ ॥

एक सुघर दूजे तरुनि तृतीए सुँदर मीत ॥

ek sughar dhooje tarun tirate'ee su(n)dhar meet ||

ਬਸਿਯੋ ਰਹਤ ਨਿਸ ਦਿਨ ਸਦਾ ਪਲ ਪਲ ਚਿਤ ਜਿਮਿ ਚੀਤਿ ॥੭॥

बसियो रहत निस दिन सदा पल पल चित जिमि चीति ॥७॥

basiyo rahat nis dhin sadhaa pal pal chit jim cheet ||7||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਇਕ ਦਿਨ ਮਿਤਿ ਇਮਿ ਬਚਨ ਬਖਾਨਾ ॥

इक दिन मिति इमि बचन बखाना ॥

eik dhin mit im bachan bakhaanaa ||

ਤਵ ਪਿਤ ਕੇ ਹੌ ਤ੍ਰਾਸ ਤ੍ਰਸਾਨਾ ॥

तव पित के हौ त्रास त्रसाना ॥

tav pit ke hau traas trasaanaa ||

ਜੌ ਤੁਹਿ ਭਜਤ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਮੁਹਿ ਪਾਵੈ ॥

जौ तुहि भजत नृपति मुहि पावै ॥

jau tuh bhajat nirapat muh paavai ||

ਪਕਰਿ ਕਾਲ ਕੇ ਧਾਮ ਪਠਾਵੈ ॥੮॥

पकरि काल के धाम पठावै ॥८॥

pakar kaal ke dhaam paThaavai ||8||

ਬਿਹਸਿ ਕੁਅਰਿ ਅਸ ਤਾਹਿ ਬਖਾਨਾ ॥

बिहसि कुअरि अस ताहि बखाना ॥

bihas kuar as taeh bakhaanaa ||

ਤੈ ਇਸਤ੍ਰਿਨ ਕੇ ਚਰਿਤ ਨ ਜਾਨਾ ॥

तै इसतृन के चरित न जाना ॥

tai isatiran ke charit na jaanaa ||

ਪੁਰਖ ਭੇਖ ਤੁਹਿ ਸੇਜ ਬੁਲਾਊ ॥

पुरख भेख तुहि सेज बुलाऊ ॥

purakh bhekh tuh sej bulaauoo ||

ਤੌ ਮੈ ਤੁਮਰੀ ਯਾਰ ਕਹਾਊ ॥੯॥

तौ मै तुमरी यार कहाऊ ॥९॥

tau mai tumaree yaar kahaauoo ||9||

ਰੋਮਨਾਸਨੀ ਤਾਹਿ ਲਗਾਈ ॥

रोमनासनी ताहि लगाई ॥

romanaasanee taeh lagaiee ||

ਸਕਲ ਸਮਸ ਤਿਹ ਦੂਰਿ ਕਰਾਈ ॥

सकल समस तिह दूरि कराई ॥

sakal samas teh dhoor karaiee ||

ਕਰ ਮਹਿ ਤਾਹਿ ਤੰਬੂਰਾ ਦੀਯਾ ॥

कर महि ताहि तंबूरा दीया ॥

kar meh taeh ta(n)booraa dheeyaa ||

ਗਾਇਨ ਭੇਸ ਸਜਨ ਕੋ ਕੀਯਾ ॥੧੦॥

गाइन भेस सजन को कीया ॥१०॥

gain bhes sajan ko keeyaa ||10||

ਪਿਤਿ ਬੈਠੇ ਤਿਹ ਬੋਲਿ ਪਠਾਯੋ ॥

पिति बैठे तिह बोलि पठायो ॥

pit baiThe teh bol paThaayo ||

ਭਲੇ ਭਲੇ ਗੀਤਾਨ ਗਵਾਯੋ ॥

भले भले गीतान गवायो ॥

bhale bhale geetaan gavaayo ||

ਸੁਨਿ ਸੁਨਿ ਨਾਦ ਰੀਝਿ ਨ੍ਰਿਪ ਰਹਿਯੋ ॥

सुनि सुनि नाद रीझि नृप रहियो ॥

sun sun naadh reejh nirap rahiyo ||

ਭਲੀ ਭਲੀ ਗਾਇਨ ਇਹ ਕਹਿਯੋ ॥੧੧॥

भली भली गाइन इह कहियो ॥११॥

bhalee bhalee gain ieh kahiyo ||11||

ਸੰਕਰ ਦੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰੀ ॥

संकर दे इह भाति उचारी ॥

sa(n)kar dhe ieh bhaat uchaaree ||

ਸੁਨ ਗਾਇਨ ਤੈ ਬਾਤ ਹਮਾਰੀ ॥

सुन गाइन तै बात हमारी ॥

sun gain tai baat hamaaree ||

ਪੁਰਖ ਭੇਸ ਧਰਿ ਤੁਮ ਨਿਤਿ ਐਯਹੁ ॥

पुरख भेस धरि तुम निति ऐयहु ॥

purakh bhes dhar tum nit aaiyahu ||

ਇਹ ਠਾ ਗੀਤਿ ਮਧੁਰਿ ਧੁਨਿ ਗੈਯਹੁ ॥੧੨॥

इह ठा गीति मधुरि धुनि गैयहु ॥१२॥

eeh Thaa geet madhur dhun gaiyahu ||12||

ਯੌ ਸੁਨਿ ਪੁਰਖ ਭੇਸ ਤਿਨ ਧਰਾ ॥

यौ सुनि पुरख भेस तिन धरा ॥

yau sun purakh bhes tin dharaa ||

ਪ੍ਰਾਚੀ ਦਿਸਾ ਚਾਦ ਜਨ ਚਰਾ ॥

प्राची दिसा चाद जन चरा ॥

praachee dhisaa chaadh jan charaa ||

ਸਕਲ ਲੋਗ ਇਸਤ੍ਰੀ ਤਿਹ ਜਾਨੈ ॥

सकल लोग इसत्री तिह जानै ॥

sakal log isatree teh jaanai ||

ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰ ਨ ਮੂੜ ਪਛਾਨੈ ॥੧੩॥

तृया चरित्र न मूड़ पछानै ॥१३॥

tirayaa charitr na mooR pachhaanai ||13||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਮਿਤ੍ਰ ਪੁਰਖ ਕੌ ਭੇਸ ਧਰੇ ਨਿਤ ਆਵਈ ॥

मित्र पुरख कौ भेस धरे नित आवई ॥

mitr purakh kau bhes dhare nit aaviee ||

ਆਨ ਕੁਅਰਿ ਸੌ ਕਾਮ ਕਲੋਲ ਕਮਾਵਈ ॥

आन कुअरि सौ काम कलोल कमावई ॥

aan kuar sau kaam kalol kamaaviee ||

ਕੋਊ ਨ ਤਾ ਕਹ ਰੋਕਤ ਗਾਇਨ ਜਾਨਿ ਕੈ ॥

कोऊ न ता कह रोकत गाइन जानि कै ॥

kouoo na taa keh rokat gain jaan kai ||

ਹੋ ਤ੍ਰਿਯ ਚਰਿਤ੍ਰ ਕਹ ਮੂੜ ਨ ਸਕਹਿ ਪਛਾਨਿ ਕੈ ॥੧੪॥

हो तृय चरित्र कह मूड़ न सकहि पछानि कै ॥१४॥

ho tiray charitr keh mooR na sakeh pachhaan kai ||14||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਇਹ ਛਲ ਸੌ ਤਾ ਸੌ ਸਦਾ ਨਿਸੁ ਦਿਨ ਕਰਤ ਬਿਹਾਰ ॥

इह छल सौ ता सौ सदा निसु दिन करत बिहार ॥

eeh chhal sau taa sau sadhaa nis dhin karat bihaar ||

ਦਿਨ ਦੇਖਤ ਸਭ ਕੋ ਛਲੈ ਕੋਊ ਨ ਸਕੈ ਬਿਚਾਰ ॥੧੫॥

दिन देखत सभ को छलै कोऊ न सकै बिचार ॥१५॥

dhin dhekhat sabh ko chhalai kouoo na sakai bichaar ||15||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੰਕਰ ਦੇਵ ਨ ਤਾਹਿ ਪਛਾਨੈ ॥

संकर देव न ताहि पछानै ॥

sa(n)kar dhev na taeh pachhaanai ||

ਦੁਹਿਤਾ ਕੀ ਗਾਇਨ ਤਿਹ ਮਾਨੈ ॥

दुहिता की गाइन तिह मानै ॥

dhuhitaa kee gain teh maanai ||

ਅਤਿ ਸ੍ਯਾਨਪ ਤੇ ਕੈਫਨ ਖਾਵੈ ॥

अति स्यानप ते कैफन खावै ॥

at sayaanap te kaifan khaavai ||

ਮਹਾ ਮੂੜ ਨਿਤਿ ਮੂੰਡ ਮੁੰਡਾਵੈ ॥੧੬॥

महा मूड़ निति मूँड मुँडावै ॥१६॥

mahaa mooR nit moo(n)dd mu(n)ddaavai ||16||

ਕਹਾ ਭਯੋ ਜੋ ਚਤੁਰ ਕਹਾਇਸਿ ॥

कहा भयो जो चतुर कहाइसि ॥

kahaa bhayo jo chatur kahais ||

ਭੂਲਿ ਭਾਗ ਭੌਦੂ ਨ ਚੜਾਇਸਿ ॥

भूलि भाग भौदू न चड़ाइसि ॥

bhool bhaag bhauadhoo na chaRais ||

ਅਮਲੀ ਭਲੋ ਖਤਾ ਜੁ ਨ ਖਾਵੈ ॥

अमली भलो खता जु न खावै ॥

amalee bhalo khataa ju na khaavai ||

ਮੂੰਡ ਮੂੰਡ ਸੋਫਿਨ ਕੋ ਜਾਵੈ ॥੧੭॥

मूँड मूँड सोफिन को जावै ॥१७॥

moo(n)dd moo(n)dd sofin ko jaavai ||17||

ਸੰਕਰ ਸੈਨ ਨ੍ਰਿਪਹਿ ਅਸ ਛਲਾ ॥

संकर सैन नृपहि अस छला ॥

sa(n)kar sain nirapeh as chhalaa ||

ਕਹ ਕਿਯ ਚਰਿਤ ਸੰਕਰਾ ਕਲਾ ॥

कह किय चरित संकरा कला ॥

keh kiy charit sa(n)karaa kalaa ||

ਤਿਹ ਗਾਇਨ ਕੀ ਦੁਹਿਤਾ ਗਨਿਯੋ ॥

तिह गाइन की दुहिता गनियो ॥

teh gain kee dhuhitaa ganiyo ||

ਮੂਰਖ ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਜਨਿਯੋ ॥੧੮॥

मूरख भेद अभेद न जनियो ॥१८॥

moorakh bhedh abhedh na janiyo ||18||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਛਿਹਤਰਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੭੬॥੫੩੩੪॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ छिहतरि चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२७६॥५३३४॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau chhihatar charitr samaapatam sat subham sat ||276||5334||afajoo(n)||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਸਹਿਰ ਮੁਰਾਦਾਬਾਦ ਮੁਗਲ ਕੀ ਚੰਚਲਾ ॥

सहिर मुरादाबाद मुगल की चंचला ॥

sahir muraadhaabaadh mugal kee cha(n)chalaa ||

ਹੀਨ ਕਰੀ ਜਿਹ ਰੂਪ ਚੰਦ੍ਰਮਾ ਕੀ ਕਲਾ ॥

हीन करी जिह रूप चंद्रमा की कला ॥

heen karee jeh roop cha(n)dhramaa kee kalaa ||

ਰੂਪ ਮਤੀ ਤਾ ਕੇ ਸਮ ਸੋਈ ਜਾਨਿਯੈ ॥

रूप मती ता के सम सोई जानियै ॥

roop matee taa ke sam soiee jaaniyai ||

ਹੋ ਤਿਹ ਸਮਾਨ ਤਿਹੁ ਲੋਕ ਨ ਔਰ ਪ੍ਰਮਾਨਿਯੈ ॥੧॥

हो तिह समान तिहु लोक न और प्रमानियै ॥१॥

ho teh samaan tih lok na aauar pramaaniyai ||1||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਦੂਸਰਿ ਏਕ ਤਿਸੀ ਕੀ ਨਾਰੀ ॥

दूसरि एक तिसी की नारी ॥

dhoosar ek tisee kee naaree ||

ਤਿਹ ਸਮ ਹੋਤ ਨ ਤਾਹਿ ਪਿਯਾਰੀ ॥

तिह सम होत न ताहि पियारी ॥

teh sam hot na taeh piyaaree ||

ਤਿਨ ਇਹ ਜਾਨਿ ਰੋਸ ਜਿਯ ਠਾਨੋ ॥

तिन इह जानि रोस जिय ठानो ॥

tin ieh jaan ros jiy Thaano ||

ਔਰ ਪੁਰਖ ਸੰਗ ਕੀਯਾ ਯਰਾਨੋ ॥੨॥

और पुरख संग कीया यरानो ॥२॥

aauar purakh sa(n)g keeyaa yaraano ||2||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜੈਸੇ ਵਾ ਤ੍ਰਿਯ ਕੀ ਹੁਤੀ ਸਵਤਿਨ ਕੀ ਅਨੁਹਾਰਿ ॥

जैसे वा तृय की हुती सवतिन की अनुहारि ॥

jaise vaa tiray kee hutee savatin kee anuhaar ||

ਤੈਸੋ ਈ ਤਿਨ ਖੋਜਿ ਨਰ ਤਿਹ ਸੰਗ ਕੀਯਾ ਪîਾਰ ॥੩॥

तैसो ई तिन खोजि नर तिह संग कीया पîार ॥३॥

taiso iee tin khoj nar teh sa(n)g keeyaa paar ||3||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤ੍ਰਿਯ ਇਕ ਦਿਨ ਤਿਹ ਧਾਮ ਬੁਲਾਇਸਿ ॥

तृय इक दिन तिह धाम बुलाइसि ॥

tiray ik dhin teh dhaam bulais ||

ਕਾਮ ਕੇਲ ਤਿਹ ਸੰਗ ਕਮਾਇਸਿ ॥

काम केल तिह संग कमाइसि ॥

kaam kel teh sa(n)g kamais ||

ਸਵਤਿਹ ਫਾਸਿ ਡਾਰਿ ਗਰ ਮਾਰਿਯੋ ॥

सवतिह फासि डारि गर मारियो ॥

savateh faas ddaar gar maariyo ||

ਜਾਇ ਮੁਗਲ ਤਨ ਐਸ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥੪॥

जाइ मुगल तन ऐस उचारियो ॥४॥

jai mugal tan aais uchaariyo ||4||

ਅਦਭੁਤ ਬਾਤ ਨਾਥ ਇਕ ਭਈ ॥

अदभुत बात नाथ इक भई ॥

adhabhut baat naath ik bhiee ||

ਤੁਮਰੀ ਨਾਰ ਪੁਰਖੁ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ॥

तुमरी नार पुरखु ह्वै गई ॥

tumaree naar purakh havai giee ||

ਐਸੀ ਬਾਤ ਸੁਨੀ ਨਹਿ ਹੇਰੀ ॥

ऐसी बात सुनी नहि हेरी ॥

aaisee baat sunee neh heree ||

ਜੋ ਗਤਿ ਭਈ ਨਾਰਿ ਕੀ ਤੇਰੀ ॥੫॥

जो गति भई नारि की तेरी ॥५॥

jo gat bhiee naar kee teree ||5||

ਸੁਨਿ ਏ ਬਚਨ ਚਕ੍ਰਿਤ ਜੜ ਭਯੋ ॥

सुनि ए बचन चकृत जड़ भयो ॥

sun e bachan chakirat jaR bhayo ||

ਉਠਿ ਤਿਹ ਆਪੁ ਬਿਲੋਕਨ ਗਯੋ ॥

उठि तिह आपु बिलोकन गयो ॥

auTh teh aap bilokan gayo ||

ਤਾ ਕੇ ਲਿੰਗ ਛੋਰਿ ਜੌ ਲਹਾ ॥

ता के लिंग छोरि जौ लहा ॥

taa ke li(n)g chhor jau lahaa ||

ਕਹਿਯੋ ਭਯੋ ਜੋ ਮੁਹਿ ਤ੍ਰਿਯ ਕਹਾ ॥੬॥

कहियो भयो जो मुहि तृय कहा ॥६॥

kahiyo bhayo jo muh tiray kahaa ||6||

ਅਤਿ ਚਿੰਤਾਤੁਰ ਚਿਤ ਮਹਿ ਭਯੋ ॥

अति चिंतातुर चित महि भयो ॥

at chi(n)taatur chit meh bhayo ||

ਬੂਡਿ ਸੋਕ ਸਾਗਰ ਮਹਿ ਗਯੋ ॥

बूडि सोक सागर महि गयो ॥

boodd sok saagar meh gayo ||

ਐ ਇਲਾਹ ਤੈਂ ਇਹ ਕਸ ਕੀਨਾ ॥

ऐ इलाह तैं इह कस कीना ॥

aai ilaeh tai(n) ieh kas keenaa ||

ਇਸਤ੍ਰੀ ਕੌ ਮਾਨਸ ਕਰ ਦੀਨਾ ॥੭॥

इसत्री कौ मानस कर दीना ॥७॥

eisatree kau maanas kar dheenaa ||7||

ਯਹ ਮੋ ਕੋ ਥੀ ਅਧਿਕ ਪਿਯਾਰੀ ॥

यह मो को थी अधिक पियारी ॥

yeh mo ko thee adhik piyaaree ||

ਅਬ ਇਹ ਦੈਵ ਪੁਰਖ ਕਰਿ ਡਾਰੀ ॥

अब इह दैव पुरख करि डारी ॥

ab ieh dhaiv purakh kar ddaaree ||

ਦੂਸਰ ਨਾਰਿ ਇਸੈ ਦੇ ਡਾਰੂੰ ॥

दूसर नारि इसै दे डारूँ ॥

dhoosar naar isai dhe ddaaroo(n) ||

ਭੇਦ ਨ ਦੂਸਰ ਪਾਸ ਉਚਾਰੂੰ ॥੮॥

भेद न दूसर पास उचारूँ ॥८॥

bhedh na dhoosar paas uchaaroo(n) ||8||

ਨਿਸਚੈ ਬਾਤ ਇਹੈ ਠਹਰਈ ॥

निसचै बात इहै ठहरई ॥

nisachai baat ihai Thahariee ||

ਪਹਿਲੀ ਨਾਰਿ ਤਿਸੈ ਲੈ ਦਈ ॥

पहिली नारि तिसै लै दई ॥

pahilee naar tisai lai dhiee ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਜੜ ਕਛੂ ਨ ਪਾਯੋ ॥

भेद अभेद जड़ कछू न पायो ॥

bhedh abhedh jaR kachhoo na paayo ||

ਇਹ ਛਲ ਅਪਨੋ ਮੂੰਡ ਮੁੰਡਾਯੋ ॥੯॥

इह छल अपनो मूँड मुँडायो ॥९॥

eeh chhal apano moo(n)dd mu(n)ddaayo ||9||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਪੁਰਖ ਭਈ ਨਿਜੁ ਨਾਰਿ ਲਹਿ ਤਾਹਿ ਦਈ ਨਿਜੁ ਨਾਰਿ ॥

पुरख भई निजु नारि लहि ताहि दई निजु नारि ॥

purakh bhiee nij naar leh taeh dhiee nij naar ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਕੀ ਬਾਤ ਕੌ ਸਕਾ ਨ ਮੂੜ ਬਿਚਾਰਿ ॥੧੦॥

भेद अभेद की बात कौ सका न मूड़ बिचारि ॥१०॥

bhedh abhedh kee baat kau sakaa na mooR bichaar ||10||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਇਸਤ੍ਰੀ ਪੁਰਖ ਭਈ ਠਹਿਰਾਈ ॥

इसत्री पुरख भई ठहिराई ॥

eisatree purakh bhiee Thahiraiee ||

ਇਸਤ੍ਰੀ ਤਾ ਕਹ ਦਈ ਬਨਾਈ ॥

इसत्री ता कह दई बनाई ॥

eisatree taa keh dhiee banaiee ||

ਦੁਤਿਯ ਨ ਪੁਰਖਹਿ ਭੇਦ ਜਤਾਯੋ ॥

दुतिय न पुरखहि भेद जतायो ॥

dhutiy na purakheh bhedh jataayo ||

ਇਹ ਛਲ ਅਪਨੋ ਮੂੰਡ ਮੁੰਡਾਯੋ ॥੧੧॥

इह छल अपनो मूँड मुँडायो ॥११॥

eeh chhal apano moo(n)dd mu(n)ddaayo ||11||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਸਤਹਤਰਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੭੭॥੫੩੪੫॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ सतहतरि चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२७७॥५३४५॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau satahatar charitr samaapatam sat subham sat ||277||5345||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||