ਮਨ ਕੇ ਬਿਖੈ ਅਧਿਕ ਡਰ ਪਯੋ ॥

मन के बिखै अधिक डर पयो ॥

man ke bikhai adhik ddar payo ||

ਪਤਿ ਮਾਰਤ ਜਿਹ ਲਗੀ ਨ ਬਾਰਾ ॥

पति मारत जिह लगी न बारा ॥

pat maarat jeh lagee na baaraa ||

ਕਾ ਉਪਪਤਿ ਤਿਹ ਅਗ੍ਰ ਬਿਚਾਰਾ ॥੮॥

का उपपति तिह अग्र बिचारा ॥८॥

kaa upapat teh agr bichaaraa ||8||

ਧਿਕ ਧਿਕ ਬਚ ਤਿਹ ਤ੍ਰਿਯਹ ਉਚਾਰਾ ॥

धिक धिक बच तिह तृयह उचारा ॥

dhik dhik bach teh tirayeh uchaaraa ||

ਭੋਗ ਕਰਬ ਮੈ ਤਜਾ ਤਿਹਾਰਾ ॥

भोग करब मै तजा तिहारा ॥

bhog karab mai tajaa tihaaraa ||

ਤ੍ਰਿਯ ਪਾਪਨਿ ਤੈ ਭਰਤਾ ਘਾਯੋ ॥

तृय पापनि तै भरता घायो ॥

tiray paapan tai bharataa ghaayo ||

ਤਾ ਤੇ ਮੋਹਿ ਅਧਿਕ ਡਰ ਆਯੋ ॥੯॥

ता ते मोहि अधिक डर आयो ॥९॥

taa te moh adhik ddar aayo ||9||

ਅਬ ਤੈ ਜਾਹਿ ਪਾਪਨੀ ਤਹੀ ॥

अब तै जाहि पापनी तही ॥

ab tai jaeh paapanee tahee ||

ਨਿਜ ਕਰ ਨਾਥ ਸੰਘਾਰਾ ਜਹੀ ॥

निज कर नाथ संघारा जही ॥

nij kar naath sa(n)ghaaraa jahee ||

ਅਬ ਤੇਰੋ ਸਭ ਹੀ ਧ੍ਰਿਗ ਸਾਜਾ ॥

अब तेरो सभ ही धृग साजा ॥

ab tero sabh hee dhirag saajaa ||

ਅਬ ਹੀ ਲਗਿ ਜੀਵਤ ਨਿਰਲਾਜਾ ॥੧੦॥

अब ही लगि जीवत निरलाजा ॥१०॥

ab hee lag jeevat niralaajaa ||10||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਹਿਤ ਮੇਰੇ ਜਿਨ ਪਤਿ ਹਨਾ ਕੀਨਾ ਬਡਾ ਕੁਕਾਜ ॥

हित मेरे जिन पति हना कीना बडा कुकाज ॥

hit mere jin pat hanaa keenaa baddaa kukaaj ||

ਜਮਧਰ ਮਾਰਿ ਨ ਮਰਤ ਹੈ ਅਬ ਲੌ ਜਿਯਤ ਨਿਲਾਜ ॥੧੧॥

जमधर मारि न मरत है अब लौ जियत निलाज ॥११॥

jamadhar maar na marat hai ab lau jiyat nilaaj ||11||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਏ ਨਾਰਿ ਰਿਸਾਈ ॥

सुनत बचन ए नारि रिसाई ॥

sunat bachan e naar risaiee ||

ਲਜਿਤ ਭਈ ਘਰ ਕੋ ਫਿਰੀ ਆਈ ॥

लजित भई घर को फिरी आई ॥

lajit bhiee ghar ko firee aaiee ||

ਪਤਿ ਕੋ ਮੂੰਡ ਤਿਸੀ ਘਰ ਡਾਰਾ ॥

पति को मूँड तिसी घर डारा ॥

pat ko moo(n)dd tisee ghar ddaaraa ||

ਆਇ ਧਾਮ ਇਸ ਭਾਤਿ ਪੁਕਾਰਾ ॥੧੨॥

आइ धाम इस भाति पुकारा ॥१२॥

aai dhaam is bhaat pukaaraa ||12||

ਪ੍ਰਾਤ ਭਏ ਸਭ ਲੋਗ ਬੁਲਾਏ ॥

प्रात भए सभ लोग बुलाए ॥

praat bhe sabh log bulaae ||

ਸਭਹਿਨ ਕਾਜੀ ਮ੍ਰਿਤਕ ਦਿਖਾਏ ॥

सभहिन काजी मृतक दिखाए ॥

sabhahin kaajee mritak dhikhaae ||

ਸ੍ਰੋਨਤ ਧਾਰ ਪਰਤ ਜਿਹ ਗਈ ॥

स्रोनत धार परत जिह गई ॥

sronat dhaar parat jeh giee ||

ਸੋ ਮਗੁ ਹ੍ਵੈ ਕਰਿ ਖੋਜਤ ਭਈ ॥੧੩॥

सो मगु ह्वै करि खोजत भई ॥१३॥

so mag havai kar khojat bhiee ||13||

ਜਹ ਜਹ ਜਾਇ ਸ੍ਰੋਨ ਕੀ ਧਾਰਾ ॥

जह जह जाइ स्रोन की धारा ॥

jeh jeh jai sron kee dhaaraa ||

ਤਿਹ ਹੇਰਤ ਜਨ ਚਲੇ ਅਪਾਰਾ ॥

तिह हेरत जन चले अपारा ॥

teh herat jan chale apaaraa ||

ਤਹ ਸਭਹੂੰ ਲੈ ਠਾਢੋ ਕੀਨਾ ॥

तह सभहूँ लै ठाढो कीना ॥

teh sabhahoo(n) lai Thaaddo keenaa ||

ਜਹ ਨਿਜੁ ਹਾਥ ਡਾਰਿ ਸਿਰ ਦੀਨਾ ॥੧੪॥

जह निजु हाथ डारि सिर दीना ॥१४॥

jeh nij haath ddaar sir dheenaa ||14||

ਮੂੰਡ ਕਟ੍ਯੋ ਸਭਹਿਨ ਲਖਿ ਪਾਯੋ ॥

मूँड कट्यो सभहिन लखि पायो ॥

moo(n)dd kaTayo sabhahin lakh paayo ||

ਇਹ ਕਾਜੀ ਯਾਹੀ ਨ੍ਰਿਪ ਘਾਯੋ ॥

इह काजी याही नृप घायो ॥

eeh kaajee yaahee nirap ghaayo ||

ਤਾ ਕਹ ਬਾਧਿ ਲੈ ਗਏ ਤਹਾ ॥

ता कह बाधि लै गए तहा ॥

taa keh baadh lai ge tahaa ||

ਜਹਾਗੀਰ ਬੈਠਾ ਥੋ ਜਹਾ ॥੧੫॥

जहागीर बैठा थो जहा ॥१५॥

jahaageer baiThaa tho jahaa ||15||

ਸਭ ਬ੍ਰਿਤਾਤ ਕਹਿ ਪ੍ਰਥਮ ਸੁਨਾਯੋ ॥

सभ बृतात कहि प्रथम सुनायो ॥

sabh birataat keh pratham sunaayo ||

ਇਹ ਕਾਜੀ ਰਾਜੈ ਇਨ ਘਾਯੋ ॥

इह काजी राजै इन घायो ॥

eeh kaajee raajai in ghaayo ||

ਹਜਰਤਿ ਬਾਧਿ ਤ੍ਰਿਯਹਿ ਕਹ ਦੀਨਾ ॥

हजरति बाधि तृयहि कह दीना ॥

hajarat baadh tirayeh keh dheenaa ||

ਭੇਦ ਕਛੂ ਜਿਯ ਮਾਝ ਨ ਚੀਨਾ ॥੧੬॥

भेद कछू जिय माझ न चीना ॥१६॥

bhedh kachhoo jiy maajh na cheenaa ||16||

ਮਾਰਨ ਕੌ ਲੈ ਤਾਹਿ ਸਿਧਾਈ ॥

मारन कौ लै ताहि सिधाई ॥

maaran kau lai taeh sidhaiee ||

ਆਂਖਿਨ ਹੀ ਮਹਿ ਨ੍ਰਿਪਹਿ ਜਤਾਈ ॥

आँखिन ही महि नृपहि जताई ॥

aa(n)khin hee meh nirapeh jataiee ||

ਮੁਰ ਜਿਯ ਰਾਖੁ ਕਹੈ ਸੌ ਕਰਿ ਹੌ ॥

मुर जिय राखु कहै सौ करि हौ ॥

mur jiy raakh kahai sau kar hau ||

ਲੈ ਘਟ ਸੀਸ ਪਾਨਿ ਕੌ ਭਰਿ ਹੌ ॥੧੭॥

लै घट सीस पानि कौ भरि हौ ॥१७॥

lai ghaT sees paan kau bhar hau ||17||

ਤਬ ਸੁੰਦਰਿ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਚਾਰੋ ॥

तब सुँदरि इह भाति बिचारो ॥

tab su(n)dhar ieh bhaat bichaaro ||

ਅਬ ਮਾਨਾ ਨ੍ਰਿਪ ਕਹਾ ਹਮਾਰੋ ॥

अब माना नृप कहा हमारो ॥

ab maanaa nirap kahaa hamaaro ||

ਤਾ ਕੌ ਛਾਡਿ ਹਾਥ ਤੇ ਦੀਨਾ ॥

ता कौ छाडि हाथ ते दीना ॥

taa kau chhaadd haath te dheenaa ||

ਖੂਨ ਬਖਸ੍ਯੋ ਮੈ ਇਹ ਕੀਨਾ ॥੧੮॥

खून बखस्यो मै इह कीना ॥१८॥

khoon bakhasayo mai ieh keenaa ||18||

ਪ੍ਰਥਮਹਿ ਛਾਡਿ ਮਿਤ੍ਰ ਕਹ ਦੀਨਾ ॥

प्रथमहि छाडि मित्र कह दीना ॥

prathameh chhaadd mitr keh dheenaa ||

ਪੁਨ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਨ ਕੀਨਾ ॥

पुन इह भाति उचारन कीना ॥

pun ieh bhaat uchaaran keenaa ||

ਅਬ ਮੈ ਸੈਰ ਮਕਾ ਕੇ ਜੈ ਹੌ ॥

अब मै सैर मका के जै हौ ॥

ab mai sair makaa ke jai hau ||

ਮਰੀ ਤ ਗਈ ਜਿਯਤ ਫਿਰਿ ਐ ਹੌ ॥੧੯॥

मरी त गई जियत फिरि ऐ हौ ॥१९॥

maree ta giee jiyat fir aai hau ||19||

ਲੋਗਨ ਸੈਰ ਭਵਾਰੋ ਦਿਯੋ ॥

लोगन सैर भवारो दियो ॥

logan sair bhavaaro dhiyo ||

ਆਪੁ ਪੈਂਡ ਤਿਹ ਗ੍ਰਿਹ ਕੌ ਲਿਯੋ ॥

आपु पैंड तिह गृह कौ लियो ॥

aap pai(n)dd teh gireh kau liyo ||

ਤਾਹਿ ਨਿਰਖਿ ਰਾਜਾ ਡਰਪਾਨਾ ॥

ताहि निरखि राजा डरपाना ॥

taeh nirakh raajaa ddarapaanaa ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਤਿਹ ਸੰਗ ਕਮਾਨਾ ॥੨੦॥

काम भोग तिह संग कमाना ॥२०॥

kaam bhog teh sa(n)g kamaanaa ||20||

ਲੋਗ ਕਹੈ ਮਕਾ ਕਹ ਗਈ ॥

लोग कहै मका कह गई ॥

log kahai makaa keh giee ||

ਹੁਆਂ ਕੀ ਸੁਧਿ ਕਿਨਹੂੰ ਨਹਿ ਲਈ ॥

हुआँ की सुधि किनहूँ नहि लई ॥

huaa(n) kee sudh kinahoo(n) neh liee ||

ਕਹਾ ਬਾਲ ਇਨ ਚਰਿਤ ਦਿਖਾਯੋ ॥

कहा बाल इन चरित दिखायो ॥

kahaa baal in charit dhikhaayo ||

ਕਿਹ ਛਲ ਸੌ ਕਾਜੀ ਕਹ ਘਾਯੋ ॥੨੧॥

किह छल सौ काजी कह घायो ॥२१॥

keh chhal sau kaajee keh ghaayo ||21||

ਇਹ ਛਲ ਸਾਥ ਕਾਜਿਯਹਿ ਮਾਰਾ ॥

इह छल साथ काजियहि मारा ॥

eeh chhal saath kaajiyeh maaraa ||

ਬਹੁਰਿ ਮਿਤ੍ਰ ਕਹ ਚਰਿਤ ਦਿਖਾਰਾ ॥

बहुरि मित्र कह चरित दिखारा ॥

bahur mitr keh charit dhikhaaraa ||

ਇਨ ਕੀ ਅਗਮ ਅਗਾਧਿ ਕਹਾਨੀ ॥

इन की अगम अगाधि कहानी ॥

ein kee agam agaadh kahaanee ||

ਦਾਨਵ ਦੇਵ ਨ ਕਿਨਹੂੰ ਜਾਨੀ ॥੨੨॥

दानव देव न किनहूँ जानी ॥२२॥

dhaanav dhev na kinahoo(n) jaanee ||22||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਸਤਸਠਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੬੭॥੫੨੧੭॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ सतसठि चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२६७॥५२१७॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau satasaTh charitr samaapatam sat subham sat ||267||5217||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਚੰਪਾਵਤੀ ਨਗਰ ਦਿਸਿ ਦਛਿਨ ॥

चंपावती नगर दिसि दछिन ॥

cha(n)paavatee nagar dhis dhachhin ||

ਚੰਪਤ ਰਾਇ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੁਭ ਲਛਨ ॥

चंपत राइ नृपति सुभ लछन ॥

cha(n)pat rai nirapat subh lachhan ||

ਚੰਪਾਵਤੀ ਧਾਮ ਤਿਹ ਦਾਰਾ ॥

चंपावती धाम तिह दारा ॥

cha(n)paavatee dhaam teh dhaaraa ||

ਜਾ ਸਮ ਕਹੂੰ ਨ ਰਾਜ ਦੁਲਾਰਾ ॥੧॥

जा सम कहूँ न राज दुलारा ॥१॥

jaa sam kahoo(n) na raaj dhulaaraa ||1||

ਚੰਪਕਲਾ ਦੁਹਿਤਾ ਤਾ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹ ॥

चंपकला दुहिता ता के गृह ॥

cha(n)pakalaa dhuhitaa taa ke gireh ||

ਰੂਪਮਾਨ ਦੁਤਿਮਾਨ ਅਧਿਕ ਵਹ ॥

रूपमान दुतिमान अधिक वह ॥

roopamaan dhutimaan adhik veh ||

ਜਬ ਤਿਹ ਅੰਗ ਮੈਨਤਾ ਵਈ ॥

जब तिह अंग मैनता वई ॥

jab teh a(n)g mainataa viee ||

ਲਰਿਕਾਪਨ ਕੀ ਸੁਧਿ ਬੁਧਿ ਗਈ ॥੨॥

लरिकापन की सुधि बुधि गई ॥२॥

larikaapan kee sudh budh giee ||2||

ਹੁਤੋ ਬਾਗ ਇਕ ਤਹਾ ਅਪਾਰਾ ॥

हुतो बाग इक तहा अपारा ॥

huto baag ik tahaa apaaraa ||

ਜਿਹ ਸਰ ਨੰਦਨ ਕਹਾ ਬਿਚਾਰਾ ॥

जिह सर नंदन कहा बिचारा ॥

jeh sar na(n)dhan kahaa bichaaraa ||

ਤਹਾ ਗਈ ਵਹੁ ਕੁਅਰਿ ਮੁਦਿਤ ਮਨ ॥

तहा गई वहु कुअरि मुदित मन ॥

tahaa giee vahu kuar mudhit man ||

ਲਏ ਸੁੰਦਰੀ ਸੰਗ ਕਰਿ ਅਨਗਨ ॥੩॥

लए सुँदरी संग करि अनगन ॥३॥

le su(n)dharee sa(n)g kar anagan ||3||

ਤਹ ਨਿਰਖਾ ਇਕ ਸਾਹ ਸਰੂਪਾ ॥

तह निरखा इक साह सरूपा ॥

teh nirakhaa ik saeh saroopaa ||

ਸੂਰਤਿ ਸੀਰਤਿ ਮਾਝਿ ਅਨੂਪਾ ॥

सूरति सीरति माझि अनूपा ॥

soorat seerat maajh anoopaa ||

ਰੀਝੀ ਕੁਅਰਿ ਅਟਕਿ ਗੀ ਤਬ ਹੀ ॥

रीझी कुअरि अटकि गी तब ही ॥

reejhee kuar aTak gee tab hee ||

ਸੁੰਦਰ ਸੁਘਰ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ਜਬ ਹੀ ॥੪॥

सुँदर सुघर निहारियो जब ही ॥४॥

su(n)dhar sughar nihaariyo jab hee ||4||

ਸਭ ਸੁਧਿ ਭੂਲਿ ਸਦਨ ਕੀ ਗਈ ॥

सभ सुधि भूलि सदन की गई ॥

sabh sudh bhool sadhan kee giee ||

ਆਠ ਟੂਕ ਤਿਹ ਉਪਰ ਭਈ ॥

आठ टूक तिह उपर भई ॥

aaTh Took teh upar bhiee ||

ਗ੍ਰਿਹ ਐਬੇ ਕੀ ਬੁਧਿ ਨ ਆਈ ॥

गृह ऐबे की बुधि न आई ॥

gireh aaibe kee budh na aaiee ||

ਤਹੀ ਉਧਰਿ ਤਿਹ ਸੰਗ ਸਿਧਾਈ ॥੫॥

तही उधरि तिह संग सिधाई ॥५॥

tahee udhar teh sa(n)g sidhaiee ||5||

ਸਹਚਰਿ ਭੇਦ ਚਰਿਤ ਇਕ ਜਾਨਾ ॥

सहचरि भेद चरित इक जाना ॥

sahachar bhedh charit ik jaanaa ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਸਾਥ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪ੍ਰਮਾਨਾ ॥

इह बिधि साथ चरित्र प्रमाना ॥

eeh bidh saath charitr pramaanaa ||

ਰੋਇ ਰੋਇ ਧੁਨਿ ਊਚ ਪੁਕਾਰੈ ॥

रोइ रोइ धुनि ऊच पुकारै ॥

roi roi dhun uooch pukaarai ||

ਦੈ ਦੈ ਮੂੰਡ ਧਰਨਿ ਸੌ ਮਾਰੈ ॥੬॥

दै दै मूँड धरनि सौ मारै ॥६॥

dhai dhai moo(n)dd dharan sau maarai ||6||

ਚੰਪਕਲਾ ਰਾਜਾ ਕੀ ਜਾਈ ॥

चंपकला राजा की जाई ॥

cha(n)pakalaa raajaa kee jaiee ||

ਰਾਛਸ ਗਹੀ ਆਨਿ ਦੁਖਦਾਈ ॥

राछस गही आनि दुखदाई ॥

raachhas gahee aan dhukhadhaiee ||

ਤਾਹਿ ਛੁਰੈਯੈ ਜਾਨ ਨ ਦੀਜੈ ॥

ताहि छुरैयै जान न दीजै ॥

taeh chhuraiyai jaan na dheejai ||

ਬੇਗਹਿ ਬਧ ਦਾਨਵ ਕੋ ਕੀਜੈ ॥੭॥

बेगहि बध दानव को कीजै ॥७॥

begeh badh dhaanav ko keejai ||7||

ਏ ਸੁਨਿ ਬੈਨ ਲੋਗ ਸਭ ਧਾਏ ॥

ए सुनि बैन लोग सभ धाए ॥

e sun bain log sabh dhaae ||

ਕਾਢੇ ਖੜਗ ਬਾਗ ਮੈ ਆਏ ॥

काढे खड़ग बाग मै आए ॥

kaadde khaRag baag mai aae ||

ਦੈਤ ਵੈਤ ਤਹ ਕਛੁ ਨ ਨਿਹਾਰਾ ॥

दैत वैत तह कछु न निहारा ॥

dhait vait teh kachh na nihaaraa ||

ਚਕ੍ਰਿਤ ਭੇ ਜਿਯ ਮਾਝ ਬਿਚਾਰਾ ॥੮॥

चकृत भे जिय माझ बिचारा ॥८॥

chakirat bhe jiy maajh bichaaraa ||8||

ਹਰਿ ਦਾਨਵ ਤਿਹ ਗਯੋ ਅਕਾਸਾ ॥

हरि दानव तिह गयो अकासा ॥

har dhaanav teh gayo akaasaa ||

ਰਾਜ ਕੁਅਰਿ ਤੇ ਭਏ ਨਿਰਾਸਾ ॥

राज कुअरि ते भए निरासा ॥

raaj kuar te bhe niraasaa ||

ਰੋਇ ਪੀਟ ਦੁਹਿਤਾ ਕਹ ਹਾਰੇ ॥

रोइ पीट दुहिता कह हारे ॥

roi peeT dhuhitaa keh haare ||

ਰਾਜਾ ਭਏ ਅਧਿਕ ਦੁਖਿਯਾਰੇ ॥੯॥

राजा भए अधिक दुखियारे ॥९॥

raajaa bhe adhik dhukhiyaare ||9||

ਕੇਤਿਕ ਦਿਨਨ ਸਕਲ ਧਨ ਖਾਯੋ ॥

केतिक दिनन सकल धन खायो ॥

ketik dhinan sakal dhan khaayo ||

ਦੇਸ ਬਿਦੇਸ ਫਿਰਤ ਦੁਖ ਪਾਯੋ ॥

देस बिदेस फिरत दुख पायो ॥

dhes bidhes firat dhukh paayo ||

ਰਾਜ ਕੁਅਰਿ ਮਿਤ੍ਰਹਿ ਕੌ ਤ੍ਯਾਗੀ ॥

राज कुअरि मित्रहि कौ त्यागी ॥

raaj kuar mitreh kau tayaagee ||

ਆਧੀ ਰਤਿ ਦੇਸ ਕੌ ਭਾਗੀ ॥੧੦॥

आधी रति देस कौ भागी ॥१०॥

aadhee rat dhes kau bhaagee ||10||

ਲਿਖਿ ਪਤ੍ਰੀ ਪਿਤ ਪਾਸ ਪਠਾਈ ॥

लिखि पत्री पित पास पठाई ॥

likh patree pit paas paThaiee ||

ਦਾਨਵ ਤੇ ਮੈ ਦੇਵ ਛੁਰਾਈ ॥

दानव ते मै देव छुराई ॥

dhaanav te mai dhev chhuraiee ||

ਪਠੈ ਮਨੁਛ ਅਬ ਬੋਲਿ ਪਠਾਵਹੁ ॥

पठै मनुछ अब बोलि पठावहु ॥

paThai manuchh ab bol paThaavahu ||

ਮੋਹਿ ਮਿਲਾਇ ਅਧਿਕ ਸੁਖ ਪਾਵਹੁ ॥੧੧॥

मोहि मिलाइ अधिक सुख पावहु ॥११॥

moh milai adhik sukh paavahu ||11||

ਪੜਿ ਪਤ੍ਰੀ ਪਿਤ ਕੰਠ ਲਗਾਈ ॥

पड़ि पत्री पित कंठ लगाई ॥

paR patree pit ka(n)Th lagaiee ||

ਅਧਿਕ ਪਾਲਕੀ ਤਹਾ ਪਠਾਈ ॥

अधिक पालकी तहा पठाई ॥

adhik paalakee tahaa paThaiee ||

ਚੰਪਕਲਾ ਕਹ ਗ੍ਰਿਹ ਲੈ ਆਯੋ ॥

चंपकला कह गृह लै आयो ॥

cha(n)pakalaa keh gireh lai aayo ||

ਮੂਰਖ ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਪਾਯੋ ॥੧੨॥

मूरख भेद अभेद न पायो ॥१२॥

moorakh bhedh abhedh na paayo ||12||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਅਠਸਠ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੬੮॥੫੨੨੯॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ अठसठ चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२६८॥५२२९॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau aThasaTh charitr samaapatam sat subham sat ||268||5229||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਗੂਆ ਬੰਦਰ ਇਕ ਰਹਤ ਨ੍ਰਿਪਾਲਾ ॥

गूआ बंदर इक रहत नृपाला ॥

gooaa ba(n)dhar ik rahat nirapaalaa ||

ਜਾ ਕੋ ਡੰਡ ਭਰਤ ਭੂਆਲਾ ॥

जा को डंड भरत भूआला ॥

jaa ko dda(n)dd bharat bhooaalaa ||

ਅਪ੍ਰਮਾਨ ਤਾ ਕੇ ਘਰ ਮੈ ਧਨ ॥

अप्रमान ता के घर मै धन ॥

apramaan taa ke ghar mai dhan ||

ਚੰਦ੍ਰ ਸੂਰ ਕੈ ਇੰਦ੍ਰ ਦੁਤਿਯ ਜਨੁ ॥੧॥

चंद्र सूर कै इंद्र दुतिय जनु ॥१॥

cha(n)dhr soor kai i(n)dhr dhutiy jan ||1||

ਮਿਤ੍ਰ ਮਤੀ ਤਾ ਕੀ ਅਰਧੰਗਾ ॥

मित्र मती ता की अरधंगा ॥

mitr matee taa kee aradha(n)gaa ||

ਪੁੰਨ੍ਰਯਮਾਨ ਦੂਸਰ ਜਨੁ ਗੰਗਾ ॥

पुँन्रयमान दूसर जनु गंगा ॥

pu(n)nrayamaan dhoosar jan ga(n)gaa ||

ਮੀਨ ਕੇਤੁ ਰਾਜਾ ਤਹ ਰਾਜੈ ॥

मीन केतु राजा तह राजै ॥

meen ket raajaa teh raajai ||

ਜਾ ਕੋ ਨਿਰਖਿ ਮੀਨ ਧੁਜ ਲਾਜੈ ॥੨॥

जा को निरखि मीन धुज लाजै ॥२॥

jaa ko nirakh meen dhuj laajai ||2||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਸ੍ਰੀ ਝਖਕੇਤੁ ਮਤੀ ਦੁਹਿਤਾ ਤਿਹ ਜਾਨਿਯੈ ॥

स्री झखकेतु मती दुहिता तिह जानियै ॥

sree jhakhaket matee dhuhitaa teh jaaniyai ||

ਅਪ੍ਰਮਾਨ ਅਬਲਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾ ਪ੍ਰਮਾਨਿਯੈ ॥

अप्रमान अबला की प्रभा प्रमानियै ॥

apramaan abalaa kee prabhaa pramaaniyai ||

ਜਾ ਸਮ ਸੁੰਦਰਿ ਕਹੂੰ ਨ ਜਗ ਮਹਿ ਜਾਨਿਯਤ ॥

जा सम सुँदरि कहूँ न जग महि जानियत ॥

jaa sam su(n)dhar kahoo(n) na jag meh jaaniyat ||

ਹੋ ਰੂਪਮਾਨ ਉਹਿ ਕੀ ਸੀ ਵਹੀ ਬਖਾਨਿਯਤ ॥੩॥

हो रूपमान उहि की सी वही बखानियत ॥३॥

ho roopamaan uh kee see vahee bakhaaniyat ||3||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਪ੍ਰਾਤ ਭਏ ਨ੍ਰਿਪ ਸਭਾ ਲਗਾਈ ॥

प्रात भए नृप सभा लगाई ॥

praat bhe nirap sabhaa lagaiee ||

ਊਚ ਨੀਚ ਸਭ ਲਿਯਾ ਬੁਲਾਈ ॥

ऊच नीच सभ लिया बुलाई ॥

uooch neech sabh liyaa bulaiee ||

ਤਹ ਇਕ ਪੁਤ੍ਰ ਸਾਹੁ ਕੋ ਆਯੋ ॥

तह इक पुत्र साहु को आयो ॥

teh ik putr saahu ko aayo ||

ਜਿਹ ਸਮ ਦਿਤਿ ਆਦਿਤਿ ਨ ਜਾਯੋ ॥੪॥

जिह सम दिति आदिति न जायो ॥४॥

jeh sam dhit aadhit na jaayo ||4||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਰਾਜ ਕੁਅਰਿ ਰਹੀ ਥਕਿਤ ਸੁ ਤਾਹਿ ਨਿਹਾਰਿ ਕਰਿ ॥

राज कुअरि रही थकित सु ताहि निहारि करि ॥

raaj kuar rahee thakit su taeh nihaar kar ||

ਚਕ੍ਰਿਤ ਚਿਤ ਮਹਿ ਰਹੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਬਿਚਾਰਿ ਕਰਿ ॥

चकृत चित महि रही चरित्र बिचारि करि ॥

chakirat chit meh rahee charitr bichaar kar ||

ਸਖੀ ਪਠੀ ਤਿਹ ਧਾਮ ਮਿਲਨ ਕੀ ਆਸ ਕੈ ॥

सखी पठी तिह धाम मिलन की आस कै ॥

sakhee paThee teh dhaam milan kee aas kai ||

ਹੋ ਚਾਹ ਰਹੀ ਜਸ ਮੇਘ ਪਪਿਹਰਾ ਪ੍ਯਾਸ ਕੈ ॥੫॥

हो चाह रही जस मेघ पपिहरा प्यास कै ॥५॥

ho chaeh rahee jas megh papiharaa payaas kai ||5||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਅਤਿ ਪ੍ਰਸੰਨ੍ਯ ਚਿਤ ਮਹਿ ਭਈ ਮਨ ਭਾਵਨ ਕਹ ਪਾਇ ॥

अति प्रसंन्य चित महि भई मन भावन कह पाइ ॥

at prasa(n)nay chit meh bhiee man bhaavan keh pai ||

ਸਹਚਰਿ ਕੋ ਜੁ ਦਰਦ੍ਰਿ ਥੋ ਤਤਛਿਨ ਦਿਯਾ ਮਿਟਾਇ ॥੬॥

सहचरि को जु दरदृ थो ततछिन दिया मिटाइ ॥६॥

sahachar ko ju dharadhr tho tatachhin dhiyaa miTai ||6||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਬ ਹੀ ਤਰੁਨਿ ਤਰੁਨ ਕੌ ਪਾਯੋ ॥

जब ही तरुनि तरुन कौ पायो ॥

jab hee tarun tarun kau paayo ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਿਨ ਗਰੇ ਲਗਾਯੋ ॥

भाति भाति तिन गरे लगायो ॥

bhaat bhaat tin gare lagaayo ||

ਰੈਨਿ ਸਗਰਿ ਰਤਿ ਕਰਤ ਬਿਹਾਨੀ ॥

रैनि सगरि रति करत बिहानी ॥

rain sagar rat karat bihaanee ||

ਚਾਰਿ ਪਹਰ ਪਲ ਚਾਰ ਪਛਾਨੀ ॥੭॥

चारि पहर पल चार पछानी ॥७॥

chaar pahar pal chaar pachhaanee ||7||

ਪਿਛਲੀ ਪਹਰ ਰਾਤ੍ਰਿ ਜਬ ਰਹੀ ॥

पिछली पहर रातृ जब रही ॥

pichhalee pahar raatr jab rahee ||

ਰਾਜ ਕੁਅਰਿ ਐਸੇ ਤਿਹ ਕਹੀ ॥

राज कुअरि ऐसे तिह कही ॥

raaj kuar aaise teh kahee ||

ਹਮ ਤੁਮ ਆਵ ਨਿਕਸਿ ਦੋਊ ਜਾਵੈ ॥

हम तुम आव निकसि दोऊ जावै ॥

ham tum aav nikas dhouoo jaavai ||

ਔਰ ਦੇਸ ਦੋਊ ਕਹੂੰ ਸੁਹਾਵੈ ॥੮॥

और देस दोऊ कहूँ सुहावै ॥८॥

aauar dhes dhouoo kahoo(n) suhaavai ||8||

ਤੁਹਿ ਮੁਹਿ ਕਹ ਧਨ ਕੀ ਥੁਰ ਨਾਹੀ ॥

तुहि मुहि कह धन की थुर नाही ॥

tuh muh keh dhan kee thur naahee ||

ਤੁਮਰੀ ਚਹਤ ਕੁਸਲ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥

तुमरी चहत कुसल मन माही ॥

tumaree chahat kusal man maahee ||

ਯੌ ਕਹਿ ਦੁਹੂੰ ਅਧਿਕ ਧਨੁ ਲੀਨਾ ॥

यौ कहि दुहूँ अधिक धनु लीना ॥

yau keh dhuhoo(n) adhik dhan leenaa ||

ਔਰੇ ਦੇਸ ਪਯਾਨਾ ਕੀਨਾ ॥੯॥

औरे देस पयाना कीना ॥९॥

aauare dhes payaanaa keenaa ||9||

ਚਤੁਰਿ ਭੇਦ ਸਹਚਰਿ ਇਕ ਪਾਈ ॥

चतुरि भेद सहचरि इक पाई ॥

chatur bhedh sahachar ik paiee ||

ਤਿਹ ਗ੍ਰਿਹ ਕੋ ਦਈ ਆਗਿ ਲਗਾਈ ॥

तिह गृह को दई आगि लगाई ॥

teh gireh ko dhiee aag lagaiee ||

ਰਨਿਯਨਿ ਰਾਨੀ ਜਰੀ ਸੁਨਾਈ ॥

रनियनि रानी जरी सुनाई ॥

raniyan raanee jaree sunaiee ||

ਰੋਵਤ ਆਪੁ ਨ੍ਰਿਪਹਿ ਪਹਿ ਧਾਈ ॥੧੦॥

रोवत आपु नृपहि पहि धाई ॥१०॥

rovat aap nirapeh peh dhaiee ||10||

ਰਾਨੀ ਕਹਾ ਨ੍ਰਿਪਹਿ ਜਰਿ ਮਰੀ ॥

रानी कहा नृपहि जरि मरी ॥

raanee kahaa nirapeh jar maree ||

ਤੁਮ ਤਾ ਕੀ ਕਛੁ ਸੁਧਿ ਨ ਕਰੀ ॥

तुम ता की कछु सुधि न करी ॥

tum taa kee kachh sudh na karee ||

ਅਬ ਤਿਨ ਕੇ ਚਲਿ ਅਸਤਿ ਉਠਾਵੌ ॥

अब तिन के चलि असति उठावौ ॥

ab tin ke chal asat uThaavau ||

ਮਾਨੁਖ ਦੈ ਗੰਗਾ ਪਹੁਚਾਵੌ ॥੧੧॥

मानुख दै गंगा पहुचावौ ॥११॥

maanukh dhai ga(n)gaa pahuchaavau ||11||

ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਨਿ ਬਚਨ ਉਤਾਇਲ ਧਾਯੋ ॥

नृप सुनि बचन उताइल धायो ॥

nirap sun bachan utail dhaayo ||

ਜਹ ਗ੍ਰਿਹ ਜਰਤ ਹੁਤੋ ਤਹ ਆਯੋ ॥

जह गृह जरत हुतो तह आयो ॥

jeh gireh jarat huto teh aayo ||

ਹਹਾ ਕਰਤ ਰਾਨੀਯਹਿ ਨਿਕਾਰਹੁ ॥

हहा करत रानीयहि निकारहु ॥

hahaa karat raaneeyeh nikaarahu ||

ਜਰਤਿ ਅਗਨਿ ਤੇ ਯਾਹਿ ਉਬਾਰਹੁ ॥੧੨॥

जरति अगनि ते याहि उबारहु ॥१२॥

jarat agan te yaeh ubaarahu ||12||

ਜਾਨੀ ਜਰੀ ਅਗਨਿ ਮਹਿ ਰਾਨੀ ॥

जानी जरी अगनि महि रानी ॥

jaanee jaree agan meh raanee ||

ਉਧਲਿ ਗਈ ਮਨ ਬਿਖੈ ਨ ਆਨੀ ॥

उधलि गई मन बिखै न आनी ॥

audhal giee man bikhai na aanee ||

ਅਧਿਕ ਸੋਕ ਮਨ ਮਾਹਿ ਬਢਾਯੋ ॥

अधिक सोक मन माहि बढायो ॥

adhik sok man maeh baddaayo ||

ਪ੍ਰਜਾ ਸਹਿਤ ਕਛੁ ਭੇਦ ਨ ਪਾਯੋ ॥੧੩॥

प्रजा सहित कछु भेद न पायो ॥१३॥

prajaa sahit kachh bhedh na paayo ||13||

ਧਨਿ ਧਨਿ ਇਹ ਰਾਨੀ ਕੋ ਧਰਮਾ ॥

धनि धनि इह रानी को धरमा ॥

dhan dhan ieh raanee ko dharamaa ||

ਜਿਨ ਅਸਿ ਕੀਨਾ ਦੁਹਕਰਿ ਕਰਮਾ ॥

जिन असि कीना दुहकरि करमा ॥

jin as keenaa dhuhakar karamaa ||

ਲਜਾ ਨਿਮਿਤ ਪ੍ਰਾਨ ਦੈ ਡਾਰਾ ॥

लजा निमित प्रान दै डारा ॥

lajaa nimit praan dhai ddaaraa ||

ਜਰਿ ਕਰਿ ਮਰੀ ਨ ਰੌਰਨ ਪਾਰਾ ॥੧੪॥

जरि करि मरी न रौरन पारा ॥१४॥

jar kar maree na rauaran paaraa ||14||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਉਨਹਤਰਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੬੯॥੫੨੪੩॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ उनहतरि चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२६९॥५२४३॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau unahatar charitr samaapatam sat subham sat ||269||5243||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਮੋਰੰਗ ਦਿਸਿ ਇਕ ਰਹਤ ਨ੍ਰਿਪਾਲਾ ॥

मोरंग दिसि इक रहत नृपाला ॥

mora(n)g dhis ik rahat nirapaalaa ||

ਜਾ ਕੇ ਦਿਪਤ ਤੇਜ ਕੀ ਜ੍ਵਾਲਾ ॥

जा के दिपत तेज की ज्वाला ॥

jaa ke dhipat tej kee javaiaalaa ||

ਪੂਰਬ ਦੇ ਤਿਹ ਨਾਰਿ ਭਣਿਜੈ ॥

पूरब दे तिह नारि भणिजै ॥

poorab dhe teh naar bhanijai ||

ਕੋ ਅਬਲਾ ਪਟਤਰ ਤਿਹ ਦਿਜੈ ॥੧॥

को अबला पटतर तिह दिजै ॥१॥

ko abalaa paTatar teh dhijai ||1||

ਪੂਰਬ ਸੈਨ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੋ ਨਾਮਾ ॥

पूरब सैन नृपति को नामा ॥

poorab sain nirapat ko naamaa ||

ਜਿਨ ਜੀਤੇ ਅਨਗਨ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾ ॥

जिन जीते अनगन संग्रामा ॥

jin jeete anagan sa(n)graamaa ||

ਜਾ ਕੇ ਚੜਤ ਅਮਿਤ ਦਲ ਸੰਗਾ ॥

जा के चड़त अमित दल संगा ॥

jaa ke chaRat amit dhal sa(n)gaa ||

ਹੈ ਗੈ ਰਥ ਪੈਦਲ ਚਤੁਰੰਗਾ ॥੨॥

है गै रथ पैदल चतुरंगा ॥२॥

hai gai rath paidhal chatura(n)gaa ||2||

ਤਹ ਇਕ ਆਯੋ ਸਾਹ ਅਪਾਰਾ ॥

तह इक आयो साह अपारा ॥

teh ik aayo saeh apaaraa ||

ਜਾ ਕੇ ਸੰਗ ਇਕ ਪੁਤ੍ਰ ਪ੍ਯਾਰਾ ॥

जा के संग इक पुत्र प्यारा ॥

jaa ke sa(n)g ik putr payaaraa ||

ਜਾ ਕੋ ਰੂਪ ਕਹੈ ਨਹੀ ਆਵੈ ॥

जा को रूप कहै नही आवै ॥

jaa ko roop kahai nahee aavai ||

ਊਖ ਲਿਖਤ ਲੇਖਨ ਹ੍ਵੈ ਜਾਵੈ ॥੩॥

ऊख लिखत लेखन ह्वै जावै ॥३॥

uookh likhat lekhan havai jaavai ||3||

ਪੂਰਬ ਦੇ ਤਿਹ ਊਪਰ ਅਟਕੀ ॥

पूरब दे तिह ऊपर अटकी ॥

poorab dhe teh uoopar aTakee ||

ਭੂਲਿ ਗਈ ਸਭ ਹੀ ਸੁਧਿ ਘਟਿ ਕੀ ॥

भूलि गई सभ ही सुधि घटि की ॥

bhool giee sabh hee sudh ghaT kee ||

ਲਗਿਯੋ ਕੁਅਰ ਸੋ ਨੇਹ ਅਪਾਰਾ ॥

लगियो कुअर सो नेह अपारा ॥

lagiyo kuar so neh apaaraa ||

ਜਿਹ ਬਿਨੁ ਰੁਚੈ ਨ ਭੋਜਨ ਬਾਰਾ ॥੪॥

जिह बिनु रुचै न भोजन बारा ॥४॥

jeh bin ruchai na bhojan baaraa ||4||

ਏਕ ਦਿਵਸ ਤਿਹ ਬੋਲਿ ਪਠਾਯੋ ॥

एक दिवस तिह बोलि पठायो ॥

ek dhivas teh bol paThaayo ||

ਕਾਮ ਕੇਲ ਰੁਚਿ ਮਾਨਿ ਕਮਾਯੋ ॥

काम केल रुचि मानि कमायो ॥

kaam kel ruch maan kamaayo ||

ਦੁਹੂੰਅਨ ਐਸੇ ਬਧਾ ਸਨੇਹਾ ॥

दुहूँअन ऐसे बधा सनेहा ॥

dhuhoo(n)an aaise badhaa sanehaa ||

ਜਿਨ ਕੋ ਭਾਖਿ ਨ ਆਵਤ ਨੇਹਾ ॥੫॥

जिन को भाखि न आवत नेहा ॥५॥

jin ko bhaakh na aavat nehaa ||5||

ਸਾਹੁ ਪੁਤ੍ਰ ਤਬ ਸਾਹੁ ਬਿਸਾਰਿਯੋ ॥

साहु पुत्र तब साहु बिसारियो ॥

saahu putr tab saahu bisaariyo ||

ਤਾ ਕੇ ਸਦਾ ਰਹਿਤ ਜਿਯ ਧਾਰਿਯੋ ॥

ता के सदा रहित जिय धारियो ॥

taa ke sadhaa rahit jiy dhaariyo ||

ਪਿਤਾ ਸੰਗ ਕਛੁ ਕਲਹ ਬਢਾਯੋ ॥

पिता संग कछु कलह बढायो ॥

pitaa sa(n)g kachh kaleh baddaayo ||

ਚੜਿ ਘੋਰਾ ਪਰਦੇਸ ਸਿਧਾਯੋ ॥੬॥

चड़ि घोरा परदेस सिधायो ॥६॥

chaR ghoraa paradhes sidhaayo ||6||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਤ੍ਰਿਯ ਨਿਮਿਤ ਨਿਜੁ ਪਿਤੁ ਸੌ ਕਲਹ ਬਢਾਇ ਕੈ ॥

तृय निमित निजु पितु सौ कलह बढाइ कै ॥

tiray nimit nij pit sau kaleh baddai kai ||

ਚੜਿ ਬਾਜੀ ਪਰ ਚਲਾ ਦੇਸ ਕਹ ਧਾਇ ਕੈ ॥

चड़ि बाजी पर चला देस कह धाइ कै ॥

chaR baajee par chalaa dhes keh dhai kai ||

ਪਿਤੁ ਜਾਨ੍ਯੋ ਸੁਤ ਮੇਰੋ ਦੇਸ ਅਪਨੇ ਗਯੋ ॥

पितु जान्यो सुत मेरो देस अपने गयो ॥

pit jaanayo sut mero dhes apane gayo ||

ਹੌ ਅਰਧ ਰਾਤ੍ਰਿ ਗੇ ਗ੍ਰਿਹ ਰਾਨੀ ਆਵਤ ਭਯੋ ॥੭॥

हौ अरध रातृ गे गृह रानी आवत भयो ॥७॥

hau aradh raatr ge gireh raanee aavat bhayo ||7||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤਹ ਤੇ ਸਾਹੁ ਜਬੈ ਉਠਿ ਗਯੋ ॥

तह ते साहु जबै उठि गयो ॥

teh te saahu jabai uTh gayo ||

ਤਬ ਰਾਨੀ ਅਸ ਚਰਿਤ ਬਨਯੋ ॥

तब रानी अस चरित बनयो ॥

tab raanee as charit banayo ||

ਤਾਹਿ ਨਿਪੁੰਸਕ ਕਰਿ ਠਹਰਾਯੋ ॥

ताहि निपुँसक करि ठहरायो ॥

taeh nipu(n)sak kar Thaharaayo ||

ਰਾਜਾ ਸੌ ਇਸ ਭਾਤਿ ਜਤਾਯੋ ॥੮॥

राजा सौ इस भाति जतायो ॥८॥

raajaa sau is bhaat jataayo ||8||

ਮੈ ਇਕ ਮੋਲ ਨਿਪੁੰਸਕ ਆਨਾ ॥

मै इक मोल निपुँसक आना ॥

mai ik mol nipu(n)sak aanaa ||

ਜਾ ਕੋ ਰੂਪ ਨ ਜਾਤ ਬਖਾਨਾ ॥

जा को रूप न जात बखाना ॥

jaa ko roop na jaat bakhaanaa ||

ਤਾ ਤੇ ਅਪਨੇ ਕਾਜ ਕਰੈ ਹੌ ॥

ता ते अपने काज करै हौ ॥

taa te apane kaaj karai hau ||

ਮਨ ਭਾਵਤ ਕੇ ਭੋਗ ਕਮੈ ਹੌ ॥੯॥

मन भावत के भोग कमै हौ ॥९॥

man bhaavat ke bhog kamai hau ||9||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਭਲੀ ਭਲੀ ਰਾਜਾ ਕਹੀ ਭੇਦ ਨ ਸਕਾ ਬਿਚਾਰ ॥

भली भली राजा कही भेद न सका बिचार ॥

bhalee bhalee raajaa kahee bhedh na sakaa bichaar ||

ਪੁਰਖ ਨਿਪੁੰਸਕ ਭਾਖਿ ਤ੍ਰਿਯ ਰਾਖਾ ਧਾਮ ਸੁਧਾਰਿ ॥੧੦॥

पुरख निपुँसक भाखि तृय राखा धाम सुधारि ॥१०॥

purakh nipu(n)sak bhaakh tiray raakhaa dhaam sudhaar ||10||

ਰਮ੍ਯੋ ਕਰਤ ਰਾਨੀ ਭਏ ਤਵਨ ਪੁਰਖ ਦਿਨ ਰੈਨਿ ॥

रम्यो करत रानी भए तवन पुरख दिन रैनि ॥

ramayo karat raanee bhe tavan purakh dhin rain ||

ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਨਿਪੁੰਸਕ ਤਿਹ ਲਖੈ ਕਛੂ ਨ ਭਾਖੈ ਬੈਨ ॥੧੧॥

नृपति निपुँसक तिह लखै कछू न भाखै बैन ॥११॥

nirapat nipu(n)sak teh lakhai kachhoo na bhaakhai bain ||11||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਸਤਰ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੭੦॥੫੨੫੪॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ सतर चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२७०॥५२५४॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau satar charitr samaapatam sat subham sat ||270||5254||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤੇਲੰਗਾ ਜਹ ਦੇਸ ਅਪਾਰਾ ॥

तेलंगा जह देस अपारा ॥

tela(n)gaa jeh dhes apaaraa ||

ਸਮਰ ਸੈਨ ਤਹ ਕੋ ਸਰਦਾਰਾ ॥

समर सैन तह को सरदारा ॥

samar sain teh ko saradhaaraa ||

ਤਾਹਿ ਬਿਲਾਸ ਦੇਇ ਘਰ ਰਾਨੀ ॥

ताहि बिलास देइ घर रानी ॥

taeh bilaas dhei ghar raanee ||

ਜਾ ਕੀ ਜਾਤ ਨ ਪ੍ਰਭਾ ਬਖਾਨੀ ॥੧॥

जा की जात न प्रभा बखानी ॥१॥

jaa kee jaat na prabhaa bakhaanee ||1||

ਤਿਹ ਇਕ ਛੈਲ ਪੁਰੀ ਸੰਨ੍ਯਾਸੀ ॥

तिह इक छैल पुरी संन्यासी ॥

teh ik chhail puree sa(n)nayaasee ||

ਤਿਹ ਪੁਰ ਮਦ੍ਰ ਦੇਸ ਕੌ ਬਾਸੀ ॥

तिह पुर मद्र देस कौ बासी ॥

teh pur madhr dhes kau baasee ||

ਰਾਨੀ ਨਿਰਖਿ ਲਗਨਿ ਤਿਹ ਲਾਗੀ ॥

रानी निरखि लगनि तिह लागी ॥

raanee nirakh lagan teh laagee ||

ਜਾ ਤੇ ਨੀਂਦ ਭੂਖ ਸਭ ਭਾਗੀ ॥੨॥

जा ते नींद भूख सभ भागी ॥२॥

jaa te nee(n)dh bhookh sabh bhaagee ||2||

ਰਾਨੀ ਕੀ ਤਾਹੂ ਸੌ ਲਾਗੀ ॥

रानी की ताहू सौ लागी ॥

raanee kee taahoo sau laagee ||

ਛੂਟੈ ਕਹਾ ਅਨੋਖੀ ਜਾਗੀ ॥

छूटै कहा अनोखी जागी ॥

chhooTai kahaa anokhee jaagee ||

ਇਕ ਦਿਨ ਤਿਹ ਸੌ ਭੋਗ ਕਮਾਯੋ ॥

इक दिन तिह सौ भोग कमायो ॥

eik dhin teh sau bhog kamaayo ||

ਭੋਗ ਕਿਯਾ ਤਿਮ ਦ੍ਰਿੜ ਤ੍ਰਿਯ ਭਾਯੋ ॥੩॥

भोग किया तिम दृड़ तृय भायो ॥३॥

bhog kiyaa tim dhiraR tiray bhaayo ||3||

ਬਹੁ ਦਿਨ ਭੋਗ ਤਵਨ ਸੰਗਿ ਕਿਯਾ ॥

बहु दिन भोग तवन संगि किया ॥

bahu dhin bhog tavan sa(n)g kiyaa ||

ਐਸੁਪਦੇਸ ਤਵਨ ਕਹ ਦਿਯਾ ॥

ऐसुपदेस तवन कह दिया ॥

aaisupadhes tavan keh dhiyaa ||

ਜੌ ਮੈ ਕਹੌ ਮਿਤ੍ਰ ਸੋ ਕੀਜਹੁ ॥

जौ मै कहौ मित्र सो कीजहु ॥

jau mai kahau mitr so keejahu ||

ਮੇਰੋ ਕਹਿਯੋ ਮਾਨਿ ਕਰਿ ਲੀਜਹੁ ॥੪॥

मेरो कहियो मानि करि लीजहु ॥४॥

mero kahiyo maan kar leejahu ||4||

ਕਹੂੰ ਜੁ ਮ੍ਰਿਤਕ ਪਰਿਯੋ ਲਖਿ ਪੈਯੌ ॥

कहूँ जु मृतक परियो लखि पैयौ ॥

kahoo(n) ju mritak pariyo lakh paiyau ||

ਤਾ ਕੋ ਕਾਟਿ ਲਿੰਗ ਲੈ ਐਯੌ ॥

ता को काटि लिंग लै ऐयौ ॥

taa ko kaaT li(n)g lai aaiyau ||

ਤਾਹਿ ਕੁਪੀਨ ਬਿਖੈ ਦ੍ਰਿੜ ਰਖਿਯਹੁ ॥

ताहि कुपीन बिखै दृड़ रखियहु ॥

taeh kupeen bikhai dhiraR rakhiyahu ||

ਭੇਦ ਦੂਸਰੇ ਨਰਹਿ ਨ ਭਖਿਯਹੁ ॥੫॥

भेद दूसरे नरहि न भखियहु ॥५॥

bhedh dhoosare nareh na bhakhiyahu ||5||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਜਬ ਮੈ ਦੇਹੋ ਤੁਮੈ ਉਰਾਭੇ ਲਾਇ ਕੈ ॥

जब मै देहो तुमै उराभे लाइ कै ॥

jab mai dheho tumai uraabhe lai kai ||

ਤਬ ਤੁਮ ਹਮ ਪਰ ਉਠਿਯਹੁ ਅਧਿਕ ਰਿਸਾਇ ਕੈ ॥

तब तुम हम पर उठियहु अधिक रिसाइ कै ॥

tab tum ham par uThiyahu adhik risai kai ||

ਕਾਢਿ ਕੁਪੀਨ ਤੇ ਹਮ ਪਰ ਲਿੰਗ ਚਲਾਇਯੋ ॥

काढि कुपीन ते हम पर लिंग चलाइयो ॥

kaadd kupeen te ham par li(n)g chalaiyo ||

ਹੋ ਊਚ ਨੀਚ ਰਾਜਾ ਕਹ ਚਰਿਤ ਦਿਖਾਇਯੋ ॥੬॥

हो ऊच नीच राजा कह चरित दिखाइयो ॥६॥

ho uooch neech raajaa keh charit dhikhaiyo ||6||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੋਈ ਕਾਮ ਮਿਤ੍ਰ ਤਿਹ ਕੀਨਾ ॥

सोई काम मित्र तिह कीना ॥

soiee kaam mitr teh keenaa ||

ਜਿਹ ਬਿਧਿ ਸੌ ਤਵਨੈ ਸਿਖ ਦੀਨਾ ॥

जिह बिधि सौ तवनै सिख दीना ॥

jeh bidh sau tavanai sikh dheenaa ||

ਰਾਨੀ ਪ੍ਰਾਤ ਪਤਿਹਿ ਦਿਖਰਾਈ ॥

रानी प्रात पतिहि दिखराई ॥

raanee praat pateh dhikharaiee ||

ਸੰਨ੍ਯਾਸੀ ਪਹਿ ਸਖੀ ਪਠਾਈ ॥੭॥

संन्यासी पहि सखी पठाई ॥७॥

sa(n)nayaasee peh sakhee paThaiee ||7||

ਸੰਨ੍ਯਾਸੀ ਜੁਤ ਸਖੀ ਗਹਾਈ ॥

संन्यासी जुत सखी गहाई ॥

sa(n)nayaasee jut sakhee gahaiee ||

ਰਾਜਾ ਦੇਖਤ ਨਿਕਟ ਬੁਲਾਈ ॥

राजा देखत निकट बुलाई ॥

raajaa dhekhat nikaT bulaiee ||

ਛੈਲ ਗਿਰਹਿ ਬਹੁਤ ਭਾਤਿ ਦੁਖਾਯੋ ॥

छैल गिरहि बहुत भाति दुखायो ॥

chhail gireh bahut bhaat dhukhaayo ||

ਤੈ ਚੇਰੀ ਸੰਗ ਭੋਗ ਕਮਾਯੋ ॥੮॥

तै चेरी संग भोग कमायो ॥८॥

tai cheree sa(n)g bhog kamaayo ||8||

ਯੌ ਸੁਨਿ ਬਚਨ ਤੇਜ ਮਨ ਤਯੋ ॥

यौ सुनि बचन तेज मन तयो ॥

yau sun bachan tej man tayo ||

ਕਰ ਮਹਿ ਕਾਢਿ ਛੁਰਾ ਕਹ ਲਯੋ ॥

कर महि काढि छुरा कह लयो ॥

kar meh kaadd chhuraa keh layo ||

ਕਟਿਯੋ ਲਿੰਗ ਬਸਤ੍ਰ ਤੇ ਨਿਕਾਰਾ ॥

कटियो लिंग बसत्र ते निकारा ॥

kaTiyo li(n)g basatr te nikaaraa ||

ਰਾਜ ਤਰੁਨਿ ਕੇ ਮੁਖ ਪਰ ਮਾਰਾ ॥੯॥

राज तरुनि के मुख पर मारा ॥९॥

raaj tarun ke mukh par maaraa ||9||

ਹਾਇ ਹਾਇ ਰਾਨੀ ਕਹਿ ਭਾਗੀ ॥

हाइ हाइ रानी कहि भागी ॥

hai hai raanee keh bhaagee ||

ਤਾ ਕੇ ਉਠਿ ਚਰਨਨ ਸੰਗ ਲਾਗੀ ॥

ता के उठि चरनन संग लागी ॥

taa ke uTh charanan sa(n)g laagee ||

ਹਮਿ ਰਿਖਿ ਤੁਮਰੋ ਚਰਿਤ ਨ ਜਾਨਾ ॥

हमि रिखि तुमरो चरित न जाना ॥

ham rikh tumaro charit na jaanaa ||

ਬਿਨੁ ਸਮੁਝੇ ਤੁਹਿ ਝੂਠ ਬਖਾਨਾ ॥੧੦॥

बिनु समुझे तुहि झूठ बखाना ॥१०॥

bin samujhe tuh jhooTh bakhaanaa ||10||

ਤਬ ਰਾਜੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਚਾਰੀ ॥

तब राजे इह भाति बिचारी ॥

tab raaje ieh bhaat bichaaree ||

ਇੰਦ੍ਰੀ ਕਾਟਿ ਸੰਨ੍ਯਾਸੀ ਡਾਰੀ ॥

इंद्री काटि संन्यासी डारी ॥

ei(n)dhree kaaT sa(n)nayaasee ddaaree ||

ਧ੍ਰਿਗ ਧ੍ਰਿਗ ਕੁਪਿ ਰਾਨਿਯਹਿ ਉਚਾਰਾ ॥

धृग धृग कुपि रानियहि उचारा ॥

dhirag dhirag kup raaniyeh uchaaraa ||

ਤੈ ਤ੍ਰਿਯ ਕਿਯਾ ਦੋਖ ਯਹ ਭਾਰਾ ॥੧੧॥

तै तृय किया दोख यह भारा ॥११॥

tai tiray kiyaa dhokh yeh bhaaraa ||11||

ਅਬ ਇਹ ਰਾਖੁ ਆਪਨੇ ਧਾਮਾ ॥

अब इह राखु आपने धामा ॥

ab ieh raakh aapane dhaamaa ||

ਸੇਵਾ ਕਰਹੁ ਸਕਲ ਮਿਲਿ ਬਾਮਾ ॥

सेवा करहु सकल मिलि बामा ॥

sevaa karahu sakal mil baamaa ||

ਜਬ ਲਗਿ ਜਿਯੈ ਜਾਨ ਨਹਿ ਦੀਜੈ ॥

जब लगि जियै जान नहि दीजै ॥

jab lag jiyai jaan neh dheejai ||

ਸਦਾ ਜਤੀ ਕੀ ਪੂਜਾ ਕੀਜੈ ॥੧੨॥

सदा जती की पूजा कीजै ॥१२॥

sadhaa jatee kee poojaa keejai ||12||

ਰਾਨੀ ਬਚਨ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੋ ਮਾਨਾ ॥

रानी बचन नृपति को माना ॥

raanee bachan nirapat ko maanaa ||

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਸਾਥ ਤਾਹਿ ਗ੍ਰਿਹ ਆਨਾ ॥

बहु बिधि साथ ताहि गृह आना ॥

bahu bidh saath taeh gireh aanaa ||

ਭੋਗ ਕਰੈ ਬਹੁ ਹਰਖ ਬਢਾਈ ॥

भोग करै बहु हरख बढाई ॥

bhog karai bahu harakh baddaiee ||

ਮੂਰਖ ਬਾਤ ਨ ਰਾਜੈ ਪਾਈ ॥੧੩॥

मूरख बात न राजै पाई ॥१३॥

moorakh baat na raajai paiee ||13||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਚਰਿਤ ਬਨਾਇ ਕੈ ਤਾਹਿ ਭਜਾ ਰੁਚਿ ਮਾਨ ॥

इह बिधि चरित बनाइ कै ताहि भजा रुचि मान ॥

eeh bidh charit banai kai taeh bhajaa ruch maan ||

ਜੀਵਤ ਲਗਿ ਰਾਖਾ ਸਦਨ ਸਕਾ ਨ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਪਛਾਨ ॥੧੪॥

जीवत लगि राखा सदन सका न नृपति पछान ॥१४॥

jeevat lag raakhaa sadhan sakaa na nirapat pachhaan ||14||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਇਕਹਤਰਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੭੧॥੫੨੬੭॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ इकहतरि चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२७१॥५२६७॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau ikahatar charitr samaapatam sat subham sat ||271||5267||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਏਕ ਸੁਗੰਧ ਸੈਨ ਨ੍ਰਿਪ ਨਾਮਾ ॥

एक सुगंध सैन नृप नामा ॥

ek suga(n)dh sain nirap naamaa ||

ਗੰਧਾਗਿਰ ਪਰਬਤ ਜਿਹ ਧਾਮਾ ॥

गंधागिर परबत जिह धामा ॥

ga(n)dhaagir parabat jeh dhaamaa ||

ਸੁਗੰਧ ਮਤੀ ਤਾ ਕੀ ਚੰਚਲਾ ॥

सुगंध मती ता की चंचला ॥

suga(n)dh matee taa kee cha(n)chalaa ||

ਹੀਨ ਕਰੀ ਸਸਿ ਕੀ ਜਿਨ ਕਲਾ ॥੧॥

हीन करी ससि की जिन कला ॥१॥

heen karee sas kee jin kalaa ||1||

ਬੀਰ ਕਰਨ ਇਕ ਸਾਹੁ ਬਿਖ੍ਯਾਤਾ ॥

बीर करन इक साहु बिख्याता ॥

beer karan ik saahu bikhayaataa ||

ਜਿਹ ਸਮ ਦੁਤਿਯ ਨ ਰਚਾ ਬਿਧਾਤਾ ॥

जिह सम दुतिय न रचा बिधाता ॥

jeh sam dhutiy na rachaa bidhaataa ||

ਧਨ ਕਰਿ ਸਕਲ ਭਰੇ ਜਿਹ ਧਾਮਾ ॥

धन करि सकल भरे जिह धामा ॥

dhan kar sakal bhare jeh dhaamaa ||

ਰੀਝਿ ਰਹਤ ਦੁਤਿ ਲਖਿ ਸਭ ਬਾਮਾ ॥੨॥

रीझि रहत दुति लखि सभ बामा ॥२॥

reejh rahat dhut lakh sabh baamaa ||2||

ਸੌਦਾ ਨਮਿਤਿ ਤਹਾ ਵਹ ਆਯੋ ॥

सौदा नमिति तहा वह आयो ॥

sauadhaa namit tahaa veh aayo ||

ਜਾ ਕਹ ਨਿਰਖਿ ਰੂਪ ਸਿਰ ਨ੍ਯਾਯੋ ॥

जा कह निरखि रूप सिर न्यायो ॥

jaa keh nirakh roop sir nayaayo ||

ਜਾ ਸਮ ਸੁੰਦਰ ਸੁਨਾ ਨ ਸੂਰਾ ॥

जा सम सुँदर सुना न सूरा ॥

jaa sam su(n)dhar sunaa na sooraa ||

ਦੇਗ ਤੇਗ ਸਾਚੋ ਭਰਪੂਰਾ ॥੩॥

देग तेग साचो भरपूरा ॥३॥

dheg teg saacho bharapooraa ||3||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਰਾਨੀ ਤਾ ਕੋ ਰੂਪ ਲਖਿ ਮਨ ਮਹਿ ਰਹੀ ਲੁਭਾਇ ॥

रानी ता को रूप लखि मन महि रही लुभाइ ॥

raanee taa ko roop lakh man meh rahee lubhai ||

ਮਿਲਿਬੇ ਕੇ ਜਤਨਨ ਕਰੈ ਮਿਲ੍ਯੋ ਨ ਤਾ ਸੋ ਜਾਇ ॥੪॥

मिलिबे के जतनन करै मिल्यो न ता सो जाइ ॥४॥

milibe ke jatanan karai milayo na taa so jai ||4||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਰਾਨੀ ਬਹੁ ਉਪਚਾਰ ਬਨਾਏ ॥

रानी बहु उपचार बनाए ॥

raanee bahu upachaar banaae ||

ਬਹੁਤ ਮਨੁਖ ਤਿਹ ਠੌਰ ਪਠਾਏ ॥

बहुत मनुख तिह ठौर पठाए ॥

bahut manukh teh Thauar paThaae ||

ਬਹੁ ਕਰਿ ਜਤਨ ਏਕ ਦਿਨ ਆਨਾ ॥

बहु करि जतन एक दिन आना ॥

bahu kar jatan ek dhin aanaa ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਤਿਹ ਸੰਗ ਕਮਾਨਾ ॥੫॥

काम भोग तिह संग कमाना ॥५॥

kaam bhog teh sa(n)g kamaanaa ||5||

ਬਹੁਤ ਦਰਬ ਤਾ ਕਹ ਤਿਨ ਦੀਨਾ ॥

बहुत दरब ता कह तिन दीना ॥

bahut dharab taa keh tin dheenaa ||

ਤਾ ਕੇ ਮੋਹਿ ਚਿਤ ਕਹ ਲੀਨਾ ॥

ता के मोहि चित कह लीना ॥

taa ke moh chit keh leenaa ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਸੌ ਤਿਹ ਭੇਵ ਦ੍ਰਿੜਾਯੋ ॥

इह बिधि सौ तिह भेव दृड़ायो ॥

eeh bidh sau teh bhev dhiraRaayo ||

ਬ੍ਰਾਹਮਨ ਕੋ ਤਿਹ ਭੇਸ ਧਰਾਯੋ ॥੬॥

ब्राहमन को तिह भेस धरायो ॥६॥

braahaman ko teh bhes dharaayo ||6||