ਜਬ ਸ੍ਵੈ ਗਯੋ ਪਤਿਹਿ ਲਖਿ ਪਾਯੋ ॥

जब स्वै गयो पतिहि लखि पायो ॥

jab savai gayo pateh lakh paayo ||

ਵਹੈ ਘਾਤ ਲਖਿ ਤਾਹਿ ਬੁਲਾਯੋ ॥੧੨॥

वहै घात लखि ताहि बुलायो ॥१२॥

vahai ghaat lakh taeh bulaayo ||12||

ਪਠੈ ਸਹਚਰੀ ਲਯੋ ਬੁਲਾਈ ॥

पठै सहचरी लयो बुलाई ॥

paThai sahacharee layo bulaiee ||

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਤਾਹਿ ਕਹਾ ਸਮੁਝਾਈ ॥

बहु बिधि ताहि कहा समुझाई ॥

bahu bidh taeh kahaa samujhaiee ||

ਰਾਨੀ ਕਹਾ ਰਾਵ ਸੋ ਸੋਈ ॥

रानी कहा राव सो सोई ॥

raanee kahaa raav so soiee ||

ਯੌ ਭਜਿਯਹੁ ਜ੍ਯੋਂ ਜਗੈ ਨ ਕੋਈ ॥੧੩॥

यौ भजियहु ज्यों जगै न कोई ॥१३॥

yau bhajiyahu jayo(n) jagai na koiee ||13||

ਚਿਤ੍ਰ ਕੌਚ ਤਿਹ ਠਾ ਤਬ ਆਯੋ ॥

चित्र कौच तिह ठा तब आयो ॥

chitr kauach teh Thaa tab aayo ||

ਰਾਜਾ ਰਾਨੀ ਜਾਨਿ ਨ ਪਾਯੋ ॥

राजा रानी जानि न पायो ॥

raajaa raanee jaan na paayo ||

ਰਾਜਾ ਕੀ ਜਾਘੈ ਗਹਿ ਲੀਨੀ ॥

राजा की जाघै गहि लीनी ॥

raajaa kee jaaghai geh leenee ||

ਬਲ ਸੋ ਐਂਚਿ ਆਪੁ ਤਰ ਕੀਨੀ ॥੧੪॥

बल सो ऐंचि आपु तर कीनी ॥१४॥

bal so aai(n)ch aap tar keenee ||14||

ਤਬ ਨ੍ਰਿਪ ਜਗਾ ਕੋਪ ਕਰਿ ਭਾਰਾ ॥

तब नृप जगा कोप करि भारा ॥

tab nirap jagaa kop kar bhaaraa ||

ਚੋਰ ਚੋਰ ਕਹਿ ਖੜਗ ਸੰਭਾਰਾ ॥

चोर चोर कहि खड़ग संभारा ॥

chor chor keh khaRag sa(n)bhaaraa ||

ਰਾਨੀ ਜਗੀ ਹਾਥ ਗਹਿ ਲੀਨਾ ॥

रानी जगी हाथ गहि लीना ॥

raanee jagee haath geh leenaa ||

ਯੌ ਜੜ ਕੌ ਪ੍ਰਤਿ ਉਤਰ ਦੀਨਾ ॥੧੫॥

यौ जड़ कौ प्रति उतर दीना ॥१५॥

yau jaR kau prat utar dheenaa ||15||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਤੀਰਥ ਨਿਮਿਤ ਆਯੋ ਹੁਤੋ ਯਹ ਢਾਕਾ ਕੋ ਰਾਇ ॥

तीरथ निमित आयो हुतो यह ढाका को राइ ॥

teerath nimit aayo huto yeh ddaakaa ko rai ||

ਕਹਾ ਪ੍ਰਥਮ ਨ੍ਰਿਪ ਪਦ ਪਰਸਿ ਬਹੁਰਿ ਅਨੈਹੋ ਜਾਇ ॥੧੬॥

कहा प्रथम नृप पद परसि बहुरि अनैहो जाइ ॥१६॥

kahaa pratham nirap padh paras bahur anaiho jai ||16||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤੁਮਰੇ ਪਗ ਪਰਸਨ ਕੇ ਕਾਜਾ ॥

तुमरे पग परसन के काजा ॥

tumare pag parasan ke kaajaa ||

ਇਹ ਕਾਰਨ ਆਯੋ ਇਹ ਰਾਜਾ ॥

इह कारन आयो इह राजा ॥

eeh kaaran aayo ieh raajaa ||

ਤਿਹ ਨ ਹਨੋ ਇਹ ਬਹੁ ਧਨ ਦੀਜੈ ॥

तिह न हनो इह बहु धन दीजै ॥

teh na hano ieh bahu dhan dheejai ||

ਚਰਨ ਲਗਾ ਪਤਿ ਬਿਦਾ ਕਰੀਜੈ ॥੧੭॥

चरन लगा पति बिदा करीजै ॥१७॥

charan lagaa pat bidhaa kareejai ||17||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਬਿਦਾ ਕਿਯਾ ਨ੍ਰਿਪ ਦਰਬ ਦੈ ਤਾ ਕੋ ਚਰਨ ਲਗਾਇ ॥

बिदा किया नृप दरब दै ता को चरन लगाइ ॥

bidhaa kiyaa nirap dharab dhai taa ko charan lagai ||

ਇਹ ਛਲ ਸੌ ਮੂਰਖ ਛਲਾ ਸਕਾ ਨ ਛਲ ਕੋ ਪਾਇ ॥੧੮॥

इह छल सौ मूरख छला सका न छल को पाइ ॥१८॥

eeh chhal sau moorakh chhalaa sakaa na chhal ko pai ||18||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਪੈਸਠਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੬੫॥੫੦੭੦॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ पैसठि चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२६५॥५०७०॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau paisaTh charitr samaapatam sat subham sat ||265||5070||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਮਤਿ ਸੈਨ ਇਕ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੁਨਾ ਬਰ ॥

सुमति सैन इक नृपति सुना बर ॥

sumat sain ik nirapat sunaa bar ||

ਦੁਤਿਯ ਦਿਵਾਕਰ ਕਿਧੌ ਕਿਰਨਿਧਰ ॥

दुतिय दिवाकर किधौ किरनिधर ॥

dhutiy dhivaakar kidhau kiranidhar ||

ਸਮਰ ਮਤੀ ਰਾਨੀ ਗ੍ਰਿਹ ਤਾ ਕੇ ॥

समर मती रानी गृह ता के ॥

samar matee raanee gireh taa ke ||

ਸੁਰੀ ਆਸੁਰੀ ਸਮ ਨਹਿ ਜਾ ਕੇ ॥੧॥

सुरी आसुरी सम नहि जा के ॥१॥

suree aasuree sam neh jaa ke ||1||

ਸ੍ਰੀ ਰਨਖੰਭ ਕਲਾ ਦੁਹਿਤਾ ਤਿਹ ॥

स्री रनखंभ कला दुहिता तिह ॥

sree ranakha(n)bh kalaa dhuhitaa teh ||

ਜੀਤਿ ਲਈ ਸਸਿ ਅੰਸ ਕਲਾ ਜਿਹ ॥

जीति लई ससि अंस कला जिह ॥

jeet liee sas a(n)s kalaa jeh ||

ਨਿਰਖਿ ਭਾਨ ਜਿਹ ਪ੍ਰਭਾ ਰਹਤ ਦਬਿ ॥

निरखि भान जिह प्रभा रहत दबि ॥

nirakh bhaan jeh prabhaa rahat dhab ||

ਸੁਰੀ ਆਸੁਰਿਨ ਕੀ ਨਹਿ ਸਮ ਛਬਿ ॥੨॥

सुरी आसुरिन की नहि सम छबि ॥२॥

suree aasurin kee neh sam chhab ||2||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਤਰੁਨਿ ਭਈ ਤਰੁਨੀ ਜਬੈ ਅਧਿਕ ਸੁਖਨ ਕੇ ਸੰਗ ॥

तरुनि भई तरुनी जबै अधिक सुखन के संग ॥

tarun bhiee tarunee jabai adhik sukhan ke sa(n)g ||

ਲਰਿਕਾਪਨ ਮਿਟਿ ਜਾਤ ਭਯੋ ਦੁੰਦਭਿ ਦਿਯੋ ਅਨੰਗ ॥੩॥

लरिकापन मिटि जात भयो दुँदभि दियो अनंग ॥३॥

larikaapan miT jaat bhayo dhu(n)dhabh dhiyo ana(n)g ||3||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਚਾਰਿ ਭ੍ਰਾਤ ਤਾ ਕੇ ਬਲਵਾਨਾ ॥

चारि भ्रात ता के बलवाना ॥

chaar bhraat taa ke balavaanaa ||

ਸੂਰਬੀਰ ਸਭ ਸਸਤ੍ਰ ਨਿਧਾਨਾ ॥

सूरबीर सभ ससत्र निधाना ॥

soorabeer sabh sasatr nidhaanaa ||

ਤੇਜਵਾਨ ਦੁਤਿਮਾਨ ਅਤੁਲ ਬਲ ॥

तेजवान दुतिमान अतुल बल ॥

tejavaan dhutimaan atul bal ||

ਅਰਿ ਅਨੇਕ ਜੀਤੇ ਜਿਹ ਦਲਿ ਮਲਿ ॥੪॥

अरि अनेक जीते जिह दलि मलि ॥४॥

ar anek jeete jeh dhal mal ||4||

ਸਾਰਦੂਲ ਧੁਜ ਨਾਹਰ ਧੁਜ ਭਨ ॥

सारदूल धुज नाहर धुज भन ॥

saaradhool dhuj naahar dhuj bhan ||

ਸਿੰਘ ਕੇਤੁ ਹਰਿ ਕੇਤੁ ਮਹਾ ਮਨ ॥

सिंघ केतु हरि केतु महा मन ॥

si(n)gh ket har ket mahaa man ||

ਚਾਰੌ ਸੂਰਬੀਰ ਬਲਵਾਨਾ ॥

चारौ सूरबीर बलवाना ॥

chaarau soorabeer balavaanaa ||

ਮਾਨਤ ਸਤ੍ਰੁ ਸਕਲ ਜਿਹ ਆਨਾ ॥੫॥

मानत सत्रु सकल जिह आना ॥५॥

maanat satr sakal jeh aanaa ||5||

ਚਾਰੌ ਕੁਅਰਿ ਪੜਨ ਕੇ ਕਾਜਾ ॥

चारौ कुअरि पड़न के काजा ॥

chaarau kuar paRan ke kaajaa ||

ਦਿਜ ਇਕ ਬੋਲਿ ਪਠਾਯੋ ਰਾਜਾ ॥

दिज इक बोलि पठायो राजा ॥

dhij ik bol paThaayo raajaa ||

ਭਾਖ੍ਰਯਾਦਿਕ ਬ੍ਯਾਕਰਨ ਪੜੇ ਜਿਨ ॥

भाख्रयादिक ब्याकरन पड़े जिन ॥

bhaakhrayaadhik bayaakaran paRe jin ||

ਔਗਾਹਨ ਸਭ ਕਿਯ ਪੁਰਾਨ ਤਿਨ ॥੬॥

औगाहन सभ किय पुरान तिन ॥६॥

aauagaahan sabh kiy puraan tin ||6||

ਅਧਿਕ ਦਰਬ ਨ੍ਰਿਪ ਬਰ ਤਿਹ ਦੀਯਾ ॥

अधिक दरब नृप बर तिह दीया ॥

adhik dharab nirap bar teh dheeyaa ||

ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਨ ਕਰਿ ਆਦਰ ਕੀਯਾ ॥

बिबिध बिधन करि आदर कीया ॥

bibidh bidhan kar aadhar keeyaa ||

ਸੁਤਾ ਸਹਿਤ ਸੌਪੇ ਸੁਤ ਤਿਹ ਘਰ ॥

सुता सहित सौपे सुत तिह घर ॥

sutaa sahit sauape sut teh ghar ||

ਕਛੁ ਬਿਦ੍ਯਾ ਦਿਜਿ ਦੇਹੁ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ ॥੭॥

कछु बिद्या दिजि देहु कृपा करि ॥७॥

kachh bidhayaa dhij dheh kirapaa kar ||7||

ਜਬ ਤੇ ਤਹ ਪੜਬੇ ਕਹ ਆਵੈ ॥

जब ते तह पड़बे कह आवै ॥

jab te teh paRabe keh aavai ||

ਅਪਨੋ ਬਿਪ ਕਹ ਸੀਸ ਝੁਕਾਵੈ ॥

अपनो बिप कह सीस झुकावै ॥

apano bip keh sees jhukaavai ||

ਜੋ ਸਿਖ੍ਯਾ ਦਿਜ ਦੇਤ ਸੁ ਲੇਹੀ ॥

जो सिख्या दिज देत सु लेही ॥

jo sikhayaa dhij dhet su lehee ||

ਅਮਿਤ ਦਰਬ ਪੰਡਿਤ ਕਹ ਦੇਹੀ ॥੮॥

अमित दरब पंडित कह देही ॥८॥

amit dharab pa(n)ddit keh dhehee ||8||

ਇਕ ਦਿਨ ਕੁਅਰਿ ਅਗਮਨੋ ਗਈ ॥

इक दिन कुअरि अगमनो गई ॥

eik dhin kuar agamano giee ||

ਦਿਜ ਕਹ ਸੀਸ ਝੁਕਾਵਤ ਭਈ ॥

दिज कह सीस झुकावत भई ॥

dhij keh sees jhukaavat bhiee ||

ਸਾਲਿਗ੍ਰਾਮ ਪੂਜਤ ਥਾ ਦਿਜਬਰ ॥

सालिग्राम पूजत था दिजबर ॥

saaligraam poojat thaa dhijabar ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਿਹ ਸੀਸ ਨ੍ਯਾਇ ਕਰਿ ॥੯॥

भाति भाति तिह सीस न्याइ करि ॥९॥

bhaat bhaat teh sees nayai kar ||9||

ਤਾ ਕੌ ਨਿਰਖਿ ਕੁਅਰਿ ਮੁਸਕਾਨੀ ॥

ता कौ निरखि कुअरि मुसकानी ॥

taa kau nirakh kuar musakaanee ||

ਸੋ ਪ੍ਰਤਿਮਾ ਪਾਹਨ ਪਹਿਚਾਨੀ ॥

सो प्रतिमा पाहन पहिचानी ॥

so pratimaa paahan pahichaanee ||

ਤਾਹਿ ਕਹਾ ਪੂਜਤ ਕਿਹ ਨਮਿਤਿਹ ॥

ताहि कहा पूजत किह नमितिह ॥

taeh kahaa poojat keh namiteh ||

ਸਿਰ ਨਾਵਤ ਕਰ ਜੋਰਿ ਕਾਜ ਜਿਹ ॥੧੦॥

सिर नावत कर जोरि काज जिह ॥१०॥

sir naavat kar jor kaaj jeh ||10||

ਦਿਜ ਬਾਚ ॥

दिज बाच ॥

dhij baach ||

ਸਾਲਗ੍ਰਾਮ ਠਾਕੁਰ ਏ ਬਾਲਾ ॥

सालग्राम ठाकुर ए बाला ॥

saalagraam Thaakur e baalaa ||

ਪੂਜਤ ਜਿਨੈ ਬਡੇ ਨਰਪਾਲਾ ॥

पूजत जिनै बडे नरपाला ॥

poojat jinai badde narapaalaa ||

ਤੈ ਅਗ੍ਯਾਨ ਇਹ ਕਹਾ ਪਛਾਨੈ ॥

तै अग्यान इह कहा पछानै ॥

tai agayaan ieh kahaa pachhaanai ||

ਪਰਮੇਸ੍ਵਰ ਕਹ ਪਾਹਨ ਜਾਨੈ ॥੧੧॥

परमेस्वर कह पाहन जानै ॥११॥

paramesavair keh paahan jaanai ||11||

ਰਾਜਾ ਸੁਤ ਬਾਚ ॥

राजा सुत बाच ॥

raajaa sut baach ||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਤਾਹਿ ਪਛਾਨਤ ਹੈ ਨ ਮਹਾ ਜੜ ਜਾ ਕੋ ਪ੍ਰਤਾਪ ਤਿਹੂੰ ਪੁਰ ਮਾਹੀ ॥

ताहि पछानत है न महा जड़ जा को प्रताप तिहूँ पुर माही ॥

taeh pachhaanat hai na mahaa jaR jaa ko prataap tihoo(n) pur maahee ||

ਪੂਜਤ ਹੈ ਪ੍ਰਭੁ ਕੈ ਤਿਸ ਕੌ ਜਿਨ ਕੇ ਪਰਸੇ ਪਰਲੋਕ ਪਰਾਹੀ ॥

पूजत है प्रभु कै तिस कौ जिन के परसे परलोक पराही ॥

poojat hai prabh kai tis kau jin ke parase paralok paraahee ||

ਪਾਪ ਕਰੋ ਪਰਮਾਰਥ ਕੈ ਜਿਹ ਪਾਪਨ ਤੇ ਅਤਿ ਪਾਪ ਡਰਾਹੀ ॥

पाप करो परमारथ कै जिह पापन ते अति पाप डराही ॥

paap karo paramaarath kai jeh paapan te at paap ddaraahee ||

ਪਾਇ ਪਰੋ ਪਰਮੇਸ੍ਵਰ ਕੇ ਪਸੁ ਪਾਹਨ ਮੈ ਪਰਮੇਸ੍ਵਰ ਨਾਹੀ ॥੧੨॥

पाइ परो परमेस्वर के पसु पाहन मै परमेस्वर नाही ॥१२॥

pai paro paramesavair ke pas paahan mai paramesavair naahee ||12||

ਬਿਜੈ ਛੰਦ ॥

बिजै छंद ॥

bijai chha(n)dh ||

ਜੀਵਨ ਮੈ ਜਲ ਮੈ ਥਲ ਮੈ ਸਭ ਰੂਪਨ ਮੈ ਸਭ ਭੂਪਨ ਮਾਹੀ ॥

जीवन मै जल मै थल मै सभ रूपन मै सभ भूपन माही ॥

jeevan mai jal mai thal mai sabh roopan mai sabh bhoopan maahee ||

ਸੂਰਜ ਮੈ ਸਸਿ ਮੈ ਨਭ ਮੈ ਜਹ ਹੇਰੌ ਤਹਾ ਚਿਤ ਲਾਇ ਤਹਾ ਹੀ ॥

सूरज मै ससि मै नभ मै जह हेरौ तहा चित लाइ तहा ही ॥

sooraj mai sas mai nabh mai jeh herau tahaa chit lai tahaa hee ||

ਪਾਵਕ ਮੈ ਅਰੁ ਪੌਨ ਹੂੰ ਮੈ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਤਲ ਮੈ ਸੁ ਕਹਾ ਨਹਿ ਜਾਹੀ ॥

पावक मै अरु पौन हूँ मै पृथवी तल मै सु कहा नहि जाही ॥

paavak mai ar pauan hoo(n) mai pirathavee tal mai su kahaa neh jaahee ||

ਬ੍ਯਾਪਕ ਹੈ ਸਭ ਹੀ ਕੇ ਬਿਖੈ ਕਛੁ ਪਾਹਨ ਮੈ ਪਰਮੇਸ੍ਵਵਰ ਨਾਹੀ ॥੧੩॥

ब्यापक है सभ ही के बिखै कछु पाहन मै परमेस्ववर नाही ॥१३॥

bayaapak hai sabh hee ke bikhai kachh paahan mai paramesavaivar naahee ||13||

ਕਾਗਜ ਦੀਪ ਸਭੈ ਕਰਿ ਕੈ ਅਰੁ ਸਾਤ ਸਮੁੰਦ੍ਰਨ ਕੀ ਮਸੁ ਕੈਯੈ ॥

कागज दीप सभै करि कै अरु सात समुँद्रन की मसु कैयै ॥

kaagaj dheep sabhai kar kai ar saat samu(n)dhran kee mas kaiyai ||

ਕਾਟਿ ਬਨਾਸਪਤੀ ਸਿਗਰੀ ਲਿਖਬੇ ਹੂੰ ਕੌ ਲੇਖਨਿ ਕਾਜ ਬਨੈਯੈ ॥

काटि बनासपती सिगरी लिखबे हूँ कौ लेखनि काज बनैयै ॥

kaaT banaasapatee sigaree likhabe hoo(n) kau lekhan kaaj banaiyai ||

ਸਾਰਸ੍ਵਤੀ ਬਕਤਾ ਕਰਿ ਕੈ ਸਭ ਜੀਵਨ ਤੇ ਜੁਗ ਸਾਠਿ ਲਿਖੈਯੈ ॥

सारस्वती बकता करि कै सभ जीवन ते जुग साठि लिखैयै ॥

saarasavaitee bakataa kar kai sabh jeevan te jug saaTh likhaiyai ||

ਜੋ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਯੁਤ ਹੈ ਨਹਿ ਕੈਸੇ ਹੂੰ ਸੋ ਜੜ ਪਾਹਨ ਮੌ ਠਹਰੈਯੈ ॥੧੪॥

जो प्रभु पायुत है नहि कैसे हूँ सो जड़ पाहन मौ ठहरैयै ॥१४॥

jo prabh paayut hai neh kaise hoo(n) so jaR paahan mau Thaharaiyai ||14||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਏ ਜਨ ਭੇਵ ਨ ਹਰਿ ਕੋ ਪਾਵੈ ॥

ए जन भेव न हरि को पावै ॥

e jan bhev na har ko paavai ||

ਪਾਹਨ ਮੈ ਹਰਿ ਕੌ ਠਹਰਾਵੈ ॥

पाहन मै हरि कौ ठहरावै ॥

paahan mai har kau Thaharaavai ||

ਜਿਹ ਕਿਹ ਬਿਧਿ ਲੋਗਨ ਭਰਮਾਹੀ ॥

जिह किह बिधि लोगन भरमाही ॥

jeh keh bidh logan bharamaahee ||

ਗ੍ਰਿਹ ਕੋ ਦਰਬੁ ਲੂਟਿ ਲੈ ਜਾਹੀ ॥੧੫॥

गृह को दरबु लूटि लै जाही ॥१५॥

gireh ko dharab looT lai jaahee ||15||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜਗ ਮੈ ਆਪੁ ਕਹਾਵਈ ਪੰਡਿਤ ਸੁਘਰ ਸੁਚੇਤ ॥

जग मै आपु कहावई पंडित सुघर सुचेत ॥

jag mai aap kahaaviee pa(n)ddit sughar suchet ||

ਪਾਹਨ ਕੀ ਪੂਜਾ ਕਰੈ ਯਾ ਤੇ ਲਗਤ ਅਚੇਤ ॥੧੬॥

पाहन की पूजा करै या ते लगत अचेत ॥१६॥

paahan kee poojaa karai yaa te lagat achet ||16||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਚਿਤ ਭੀਤਰ ਆਸਾ ਧਨ ਧਾਰੈਂ ॥

चित भीतर आसा धन धारैं ॥

chit bheetar aasaa dhan dhaarai(n) ||

ਸਿਵ ਸਿਵ ਸਿਵ ਮੁਖ ਤੇ ਉਚਾਰੈਂ ॥

सिव सिव सिव मुख ते उचारैं ॥

siv siv siv mukh te uchaarai(n) ||

ਅਧਿਕ ਡਿੰਭ ਕਰਿ ਜਗਿ ਦਿਖਾਵੈਂ ॥

अधिक डिंभ करि जगि दिखावैं ॥

adhik ddi(n)bh kar jag dhikhaavai(n) ||

ਦ੍ਵਾਰ ਦ੍ਵਾਰ ਮਾਗਤ ਨ ਲਜਾਵੈਂ ॥੧੭॥

द्वार द्वार मागत न लजावैं ॥१७॥

dhavaiaar dhavaiaar maagat na lajaavai(n) ||17||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਨਾਕ ਮੂੰਦਿ ਕਰਿ ਚਾਰਿ ਘਰੀ ਠਾਢੇ ਰਹੈ ॥

नाक मूँदि करि चारि घरी ठाढे रहै ॥

naak moo(n)dh kar chaar gharee Thaadde rahai ||

ਸਿਵ ਸਿਵ ਸਿਵ ਹ੍ਵੈ ਏਕ ਚਰਨ ਇਸਥਿਤ ਕਹੈ ॥

सिव सिव सिव ह्वै एक चरन इसथित कहै ॥

siv siv siv havai ek charan isathit kahai ||

ਜੋ ਕੋਊ ਪੈਸਾ ਏਕ ਦੇਤ ਕਰਿ ਆਇ ਕੈ ॥

जो कोऊ पैसा एक देत करि आइ कै ॥

jo kouoo paisaa ek dhet kar aai kai ||

ਹੋ ਦਾਤਨ ਲੇਤ ਉਠਾਇ ਸਿਵਹਿ ਬਿਸਰਾਇ ਕੈ ॥੧੮॥

हो दातन लेत उठाइ सिवहि बिसराइ कै ॥१८॥

ho dhaatan let uThai siveh bisarai kai ||18||

ਕਬਿਤੁ ॥

कबितु ॥

kabit ||

ਔਰਨੁਪਦੇਸ ਕਰੈ ਆਪੁ ਧ੍ਯਾਨ ਕੌ ਨ ਧਰੈ ਲੋਗਨ ਕੌ ਸਦਾ ਤ੍ਯਾਗ ਧਨ ਕੋ ਦ੍ਰਿੜਾਤ ਹੈ ॥

औरनुपदेस करै आपु ध्यान कौ न धरै लोगन कौ सदा त्याग धन को दृड़ात है ॥

aauaranupadhes karai aap dhayaan kau na dharai logan kau sadhaa tayaag dhan ko dhiraRaat hai ||

ਤੇਹੀ ਧਨ ਲੋਭ ਊਚ ਨੀਚਨ ਕੇ ਦ੍ਵਾਰ ਦ੍ਵਾਰ ਲਾਜ ਕੌ ਤ੍ਯਾਗ ਜੇਹੀ ਤੇਹੀ ਪੈ ਘਿਘਾਤ ਹੈ ॥

तेही धन लोभ ऊच नीचन के द्वार द्वार लाज कौ त्याग जेही तेही पै घिघात है ॥

tehee dhan lobh uooch neechan ke dhavaiaar dhavaiaar laaj kau tayaag jehee tehee pai ghighaat hai ||

ਕਹਤ ਪਵਿਤ੍ਰ ਹਮ ਰਹਤ ਅਪਵਿਤ੍ਰ ਖਰੇ ਚਾਕਰੀ ਮਲੇਛਨ ਕੀ ਕੈ ਕੈ ਟੂਕ ਖਾਤ ਹੈ ॥

कहत पवित्र हम रहत अपवित्र खरे चाकरी मलेछन की कै कै टूक खात है ॥

kahat pavitr ham rahat apavitr khare chaakaree malechhan kee kai kai Took khaat hai ||

ਬਡੇ ਅਸੰਤੋਖੀ ਹੈਂ ਕਹਾਵਤ ਸੰਤੋਖੀ ਮਹਾ ਏਕ ਦ੍ਵਾਰ ਛਾਡਿ ਮਾਗਿ ਦ੍ਵਾਰੇ ਦ੍ਵਾਰ ਜਾਤ ਹੈ ॥੧੯॥

बडे असंतोखी हैं कहावत संतोखी महा एक द्वार छाडि मागि द्वारे द्वार जात है ॥१९॥

badde asa(n)tokhee hai(n) kahaavat sa(n)tokhee mahaa ek dhavaiaar chhaadd maag dhavaiaare dhavaiaar jaat hai ||19||

ਮਾਟੀ ਕੇ ਸਿਵ ਬਨਾਏ ਪੂਜਿ ਕੈ ਬਹਾਇ ਆਏ ਆਇ ਕੈ ਬਨਾਏ ਫੇਰਿ ਮਾਟੀ ਕੇ ਸੁਧਾਰਿ ਕੈ ॥

माटी के सिव बनाए पूजि कै बहाइ आए आइ कै बनाए फेरि माटी के सुधारि कै ॥

maaTee ke siv banaae pooj kai bahai aae aai kai banaae fer maaTee ke sudhaar kai ||

ਤਾ ਕੇ ਪਾਇ ਪਰਿਯੋ ਮਾਥੋ ਘਰੀ ਦ੍ਵੈ ਰਗਰਿਯੋ ਐ ਰੇ ਤਾ ਮੈ ਕਹਾ ਹੈ ਰੇ ਦੈ ਹੈ ਤੋਹਿ ਕੌ ਬਿਚਾਰਿ ਕੈ ॥

ता के पाइ परियो माथो घरी द्वै रगरियो ऐ रे ता मै कहा है रे दै है तोहि कौ बिचारि कै ॥

taa ke pai pariyo maatho gharee dhavai ragariyo aai re taa mai kahaa hai re dhai hai toh kau bichaar kai ||

ਲਿੰਗ ਕੀ ਤੂ ਪੂਜਾ ਕਰੈ ਸੰਭੁ ਜਾਨਿ ਪਾਇ ਪਰੈ ਸੋਈ ਅੰਤ ਦੈ ਹੈ ਤੇਰੇ ਕਰ ਮੈ ਨਿਕਾਰਿ ਕੈ ॥

लिंग की तू पूजा करै संभु जानि पाइ परै सोई अंत दै है तेरे कर मै निकारि कै ॥

li(n)g kee too poojaa karai sa(n)bh jaan pai parai soiee a(n)t dhai hai tere kar mai nikaar kai ||

ਦੁਹਿਤਾ ਕੌ ਦੈ ਹੈ ਕੀ ਤੂ ਆਪਨ ਖਬੈ ਹੈ ਤਾ ਕੌ ਯੌ ਹੀ ਤੋਹਿ ਮਾਰਿ ਹੈ ਰੇ ਸਦਾ ਸਿਵ ਖ੍ਵਾਰਿ ਕੈ ॥੨੦॥

दुहिता कौ दै है की तू आपन खबै है ता कौ यौ ही तोहि मारि है रे सदा सिव ख्वारि कै ॥२०॥

dhuhitaa kau dhai hai kee too aapan khabai hai taa kau yau hee toh maar hai re sadhaa siv khavaiaar kai ||20||

ਬਿਜੈ ਛੰਦ ॥

बिजै छंद ॥

bijai chha(n)dh ||

ਪਾਹਨ ਕੌ ਸਿਵ ਤੂ ਜੋ ਕਹੈ ਪਸੁ ਯਾ ਤੇ ਕਛੂ ਤੁਹਿ ਹਾਥ ਨ ਐ ਹੈ ॥

पाहन कौ सिव तू जो कहै पसु या ते कछू तुहि हाथ न ऐ है ॥

paahan kau siv too jo kahai pas yaa te kachhoo tuh haath na aai hai ||

ਤ੍ਰੈਯਕ ਜੋਨਿ ਜੁ ਆਪੁ ਪਰਾ ਹਸਿ ਕੈ ਤੁਹਿ ਕੋ ਕਹੁ ਕਾ ਬਰੁ ਦੈ ਹੈ ॥

त्रैयक जोनि जु आपु परा हसि कै तुहि को कहु का बरु दै है ॥

traiyak jon ju aap paraa has kai tuh ko kahu kaa bar dhai hai ||

ਆਪਨ ਸੋ ਕਰਿ ਹੈ ਕਬਹੂੰ ਤੁਹਿ ਪਾਹਨ ਕੀ ਪਦਵੀ ਤਬ ਪੈ ਹੈ ॥

आपन सो करि है कबहूँ तुहि पाहन की पदवी तब पै है ॥

aapan so kar hai kabahoo(n) tuh paahan kee padhavee tab pai hai ||

ਜਾਨੁ ਰੇ ਜਾਨੁ ਅਜਾਨ ਮਹਾ ਫਿਰਿ ਜਾਨ ਗਈ ਕਛੁ ਜਾਨਿ ਨ ਜੈ ਹੈ ॥੨੧॥

जानु रे जानु अजान महा फिरि जान गई कछु जानि न जै है ॥२१॥

jaan re jaan ajaan mahaa fir jaan giee kachh jaan na jai hai ||21||

ਬੈਸ ਗਈ ਲਰਿਕਾਪਨ ਮੋ ਤਰੁਨਾਪਨ ਮੈ ਨਹਿ ਨਾਮ ਲਯੋ ਰੇ ॥

बैस गई लरिकापन मो तरुनापन मै नहि नाम लयो रे ॥

bais giee larikaapan mo tarunaapan mai neh naam layo re ||

ਔਰਨ ਦਾਨ ਕਰਾਤ ਰਹਾ ਕਰ ਆਪ ਉਠਾਇ ਨ ਦਾਨ ਦਯੋ ਰੇ ॥

औरन दान करात रहा कर आप उठाइ न दान दयो रे ॥

aauaran dhaan karaat rahaa kar aap uThai na dhaan dhayo re ||

ਪਾਹਨ ਕੋ ਸਿਰ ਨ੍ਰਯਾਤਨ ਤੈ ਪਰਮੇਸ੍ਵਰ ਕੌ ਸਿਰ ਨ੍ਯਾਤ ਭਯੋ ਰੇ ॥

पाहन को सिर न्रयातन तै परमेस्वर कौ सिर न्यात भयो रे ॥

paahan ko sir nrayaatan tai paramesavair kau sir nayaat bhayo re ||

ਕਾਮਹਿ ਕਾਮ ਫਸਾ ਘਰ ਕੇ ਜੜ ਕਾਲਹਿ ਕਾਲ ਕੈ ਕਾਲ ਗਯੋ ਰੇ ॥੨੨॥

कामहि काम फसा घर के जड़ कालहि काल कै काल गयो रे ॥२२॥

kaameh kaam fasaa ghar ke jaR kaaleh kaal kai kaal gayo re ||22||

ਦ੍ਵੈਕ ਪੁਰਾਨਨ ਕੌ ਪੜਿ ਕੈ ਤੁਮ ਫੂਲਿ ਗਏ ਦਿਜ ਜੂ ਜਿਯ ਮਾਹੀ ॥

द्वैक पुरानन कौ पड़ि कै तुम फूलि गए दिज जू जिय माही ॥

dhavaik puraanan kau paR kai tum fool ge dhij joo jiy maahee ||

ਸੋ ਨ ਪੁਰਾਨ ਪੜਾ ਜਿਹ ਕੇ ਇਹ ਠੌਰ ਪੜੇ ਸਭ ਪਾਪ ਪਰਾਹੀ ॥

सो न पुरान पड़ा जिह के इह ठौर पड़े सभ पाप पराही ॥

so na puraan paRaa jeh ke ieh Thauar paRe sabh paap paraahee ||

ਡਿੰਭ ਦਿਖਾਇ ਕਰੋ ਤਪਸਾ ਦਿਨ ਰੈਨਿ ਬਸੈ ਜਿਯਰਾ ਧਨ ਮਾਹੀ ॥

डिंभ दिखाइ करो तपसा दिन रैनि बसै जियरा धन माही ॥

ddi(n)bh dhikhai karo tapasaa dhin rain basai jiyaraa dhan maahee ||

ਮੂਰਖ ਲੋਗ ਪ੍ਰਮਾਨ ਕਰੈ ਇਨ ਬਾਤਨ ਕੌ ਹਮ ਮਾਨਤ ਨਾਹੀ ॥੨੩॥

मूरख लोग प्रमान करै इन बातन कौ हम मानत नाही ॥२३॥

moorakh log pramaan karai in baatan kau ham maanat naahee ||23||

ਕਾਹੇ ਕੋ ਕਾਜ ਕਰੋ ਇਤਨੀ ਤੁਮ ਪਾਹਨ ਕੋ ਕਿਹ ਕਾਜ ਪੁਜਾਵੋ ॥

काहे को काज करो इतनी तुम पाहन को किह काज पुजावो ॥

kaahe ko kaaj karo itanee tum paahan ko keh kaaj pujaavo ||

ਕਾਹੇ ਕੋ ਡਿੰਭ ਕਰੋ ਜਗ ਮੈ ਇਹ ਲੋਕ ਗਯੋ ਪਰਲੋਕ ਗਵਾਵੋ ॥

काहे को डिंभ करो जग मै इह लोक गयो परलोक गवावो ॥

kaahe ko ddi(n)bh karo jag mai ieh lok gayo paralok gavaavo ||

ਝੂਠੇ ਨ ਮੰਤ੍ਰ ਉਪਦੇਸ ਕਰੋ ਜੋਊ ਚਾਹਤ ਹੋ ਧਨ ਲੌ ਹਰਖਾਵੋ ॥

झूठे न मंत्र उपदेस करो जोऊ चाहत हो धन लौ हरखावो ॥

jhooThe na ma(n)tr upadhes karo jouoo chaahat ho dhan lau harakhaavo ||

ਰਾਜ ਕੁਮਾਰਨ ਮੰਤ੍ਰ ਦਿਯੋ ਸੁ ਦਿਯੋ ਬਹੁਰੌ ਹਮ ਕੌ ਨ ਸਿਖਾਵੋ ॥੨੪॥

राज कुमारन मंत्र दियो सु दियो बहुरौ हम कौ न सिखावो ॥२४॥

raaj kumaaran ma(n)tr dhiyo su dhiyo bahurau ham kau na sikhaavo ||24||

ਦਿਜ ਬਾਚ ॥

दिज बाच ॥

dhij baach ||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਕਹਾ ਬਿਪ੍ਰ ਸੁਨੁ ਰਾਜ ਦੁਲਾਰੀ ॥

कहा बिप्र सुनु राज दुलारी ॥

kahaa bipr sun raaj dhulaaree ||

ਤੈ ਸਿਵ ਕੀ ਮਹਿਮਾ ਨ ਬਿਚਾਰੀ ॥

तै सिव की महिमा न बिचारी ॥

tai siv kee mahimaa na bichaaree ||

ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਿਸਨ ਰੁਦ੍ਰ ਜੂ ਦੇਵਾ ॥

ब्रहमा बिसन रुद्र जू देवा ॥

brahamaa bisan rudhr joo dhevaa ||

ਇਨ ਕੀ ਸਦਾ ਕੀਜਿਯੈ ਸੇਵਾ ॥੨੫॥

इन की सदा कीजियै सेवा ॥२५॥

ein kee sadhaa keejiyai sevaa ||25||

ਤੈ ਯਾ ਕੇ ਭੇਵਹਿ ਨ ਪਛਾਨੈ ॥

तै या के भेवहि न पछानै ॥

tai yaa ke bheveh na pachhaanai ||

ਮਹਾ ਮੂੜ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਖਾਨੈ ॥

महा मूड़ इह भाति बखानै ॥

mahaa mooR ieh bhaat bakhaanai ||

ਇਨ ਕੋ ਪਰਮ ਪੁਰਾਤਨ ਜਾਨਹੁ ॥

इन को परम पुरातन जानहु ॥

ein ko param puraatan jaanahu ||

ਪਰਮ ਪੁਰਖ ਮਨ ਮਹਿ ਪਹਿਚਾਨਹੁ ॥੨੬॥

परम पुरख मन महि पहिचानहु ॥२६॥

param purakh man meh pahichaanahu ||26||

ਹਮ ਹੈ ਕੁਅਰਿ ਬਿਪ੍ਰ ਬ੍ਰਤ ਧਾਰੀ ॥

हम है कुअरि बिप्र ब्रत धारी ॥

ham hai kuar bipr brat dhaaree ||

ਊਚ ਨੀਚ ਸਭ ਕੇ ਹਿਤਕਾਰੀ ॥

ऊच नीच सभ के हितकारी ॥

uooch neech sabh ke hitakaaree ||

ਜਿਸੀ ਕਿਸੀ ਕਹ ਮੰਤ੍ਰ ਸਿਖਾਵੈ ॥

जिसी किसी कह मंत्र सिखावै ॥

jisee kisee keh ma(n)tr sikhaavai ||

ਮਹਾ ਕ੍ਰਿਪਨ ਤੇ ਦਾਨ ਕਰਾਵੈ ॥੨੭॥

महा कृपन ते दान करावै ॥२७॥

mahaa kirapan te dhaan karaavai ||27||

ਕੁਅਰਿ ਬਾਚ ॥

कुअरि बाच ॥

kuar baach ||

ਮੰਤ੍ਰ ਦੇਤ ਸਿਖ ਅਪਨ ਕਰਤ ਹਿਤ ॥

मंत्र देत सिख अपन करत हित ॥

ma(n)tr dhet sikh apan karat hit ||

ਜ੍ਯੋਂ ਤ੍ਯੋਂ ਭੇਟ ਲੈਤ ਤਾ ਤੇ ਬਿਤ ॥

ज्यों त्यों भेट लैत ता ते बित ॥

jayo(n) tayo(n) bheT lait taa te bit ||

ਸਤਿ ਬਾਤ ਤਾ ਕਹ ਨ ਸਿਖਾਵਹੁ ॥

सति बात ता कह न सिखावहु ॥

sat baat taa keh na sikhaavahu ||

ਤਾਹਿ ਲੋਕ ਪਰਲੋਕ ਗਵਾਵਹੁ ॥੨੮॥

ताहि लोक परलोक गवावहु ॥२८॥

taeh lok paralok gavaavahu ||28||

ਸੁਨਹੁ ਬਿਪ ਤੁਮ ਮੰਤ੍ਰ ਦੇਤ ਜਿਹ ॥

सुनहु बिप तुम मंत्र देत जिह ॥

sunahu bip tum ma(n)tr dhet jeh ||

ਲੂਟਿ ਲੇਤ ਤਿਹ ਘਰ ਬਿਧਿ ਜਿਹ ਕਿਹ ॥

लूटि लेत तिह घर बिधि जिह किह ॥

looT let teh ghar bidh jeh keh ||

ਤਾ ਕਹ ਕਛੂ ਗ੍ਯਾਨ ਨਹਿ ਆਵੈ ॥

ता कह कछू ग्यान नहि आवै ॥

taa keh kachhoo gayaan neh aavai ||

ਮੂਰਖ ਅਪਨਾ ਮੂੰਡ ਮੁੰਡਾਵੈ ॥੨੯॥

मूरख अपना मूँड मुँडावै ॥२९॥

moorakh apanaa moo(n)dd mu(n)ddaavai ||29||

ਤਿਹ ਤੁਮ ਕਹੁ ਮੰਤ੍ਰ ਸਿਧਿ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ॥

तिह तुम कहु मंत्र सिधि ह्वै है ॥

teh tum kahu ma(n)tr sidh havai hai ||

ਮਹਾਦੇਵ ਤੋ ਕੌ ਬਰੁ ਦੈ ਹੈ ॥

महादेव तो कौ बरु दै है ॥

mahaadhev to kau bar dhai hai ||

ਜਬ ਤਾ ਤੇ ਨਹਿ ਹੋਤ ਮੰਤ੍ਰ ਸਿਧਿ ॥

जब ता ते नहि होत मंत्र सिधि ॥

jab taa te neh hot ma(n)tr sidh ||

ਤਬ ਤੁਮ ਬਚਨ ਕਹਤ ਹੌ ਇਹ ਬਿਧਿ ॥੩੦॥

तब तुम बचन कहत हौ इह बिधि ॥३०॥

tab tum bachan kahat hau ieh bidh ||30||

ਕਛੂ ਕੁਕ੍ਰਿਯਾ ਤੁਮ ਤੇ ਭਯੋ ॥

कछू कुकृया तुम ते भयो ॥

kachhoo kukirayaa tum te bhayo ||

ਤਾ ਤੇ ਦਰਸ ਨ ਸਿਵ ਜੂ ਦਯੋ ॥

ता ते दरस न सिव जू दयो ॥

taa te dharas na siv joo dhayo ||

ਅਬ ਤੈ ਪੁੰਨ੍ਯ ਦਾਨ ਦਿਜ ਕਰ ਰੇ ॥

अब तै पुँन्य दान दिज कर रे ॥

ab tai pu(n)nay dhaan dhij kar re ||

ਪੁਨਿ ਸਿਵ ਕੇ ਮੰਤ੍ਰਹਿ ਅਨੁਸਰੁ ਰੇ ॥੩੧॥

पुनि सिव के मंत्रहि अनुसरु रे ॥३१॥

pun siv ke ma(n)treh anusar re ||31||

ਉਲਟੋ ਡੰਡ ਤਿਸੀ ਤੇ ਲੇਹੀ ॥

उलटो डंड तिसी ते लेही ॥

aulaTo dda(n)dd tisee te lehee ||

ਪੁਨਿ ਤਿਹ ਮੰਤ੍ਰ ਰੁਦ੍ਰ ਕੋ ਦੇਹੀ ॥

पुनि तिह मंत्र रुद्र को देही ॥

pun teh ma(n)tr rudhr ko dhehee ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਾ ਕੌ ਭਟਕਾਵੈ ॥

भाति भाति ता कौ भटकावै ॥

bhaat bhaat taa kau bhaTakaavai ||

ਅੰਤ ਬਾਰ ਇਮਿ ਭਾਖ ਸੁਨਾਵੈ ॥੩੨॥

अंत बार इमि भाख सुनावै ॥३२॥

a(n)t baar im bhaakh sunaavai ||32||

ਤੋ ਤੇ ਕਛੁ ਅਛਰ ਰਹਿ ਗਯੋ ॥

तो ते कछु अछर रहि गयो ॥

to te kachh achhar reh gayo ||

ਤੈ ਕਛੁ ਭੰਗ ਕ੍ਰਿਯਾ ਤੇ ਭਯੋ ॥

तै कछु भंग कृया ते भयो ॥

tai kachh bha(n)g kirayaa te bhayo ||

ਤਾ ਤੇ ਤੁਹਿ ਬਰੁ ਰੁਦ੍ਰ ਨ ਦੀਨਾ ॥

ता ते तुहि बरु रुद्र न दीना ॥

taa te tuh bar rudhr na dheenaa ||

ਪੁੰਨ੍ਯ ਦਾਨ ਚਹਿਯਤ ਪੁਨਿ ਕੀਨਾ ॥੩੩॥

पुँन्य दान चहियत पुनि कीना ॥३३॥

pu(n)nay dhaan chahiyat pun keenaa ||33||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਮੰਤ੍ਰ ਸਿਖਾਵਤ ਤਾ ਕੋ ॥

इह बिधि मंत्र सिखावत ता को ॥

eeh bidh ma(n)tr sikhaavat taa ko ||

ਲੂਟਾ ਚਾਹਤ ਬਿਪ੍ਰ ਘਰ ਜਾ ਕੋ ॥

लूटा चाहत बिप्र घर जा को ॥

looTaa chaahat bipr ghar jaa ko ||

ਜਬ ਵਹੁ ਦਰਬ ਰਹਤ ਹ੍ਵੈ ਜਾਈ ॥

जब वहु दरब रहत ह्वै जाई ॥

jab vahu dharab rahat havai jaiee ||

ਔਰ ਧਾਮ ਤਬ ਚਲਤ ਤਕਾਈ ॥੩੪॥

और धाम तब चलत तकाई ॥३४॥

aauar dhaam tab chalat takaiee ||34||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਮੰਤ੍ਰ ਜੰਤ੍ਰ ਅਰੁ ਤੰਤ੍ਰ ਸਿਧਿ ਜੌ ਇਨਿ ਮਹਿ ਕਛੁ ਹੋਇ ॥

मंत्र जंत्र अरु तंत्र सिधि जौ इनि महि कछु होइ ॥

ma(n)tr ja(n)tr ar ta(n)tr sidh jau in meh kachh hoi ||

ਹਜਰਤਿ ਹ੍ਵੈ ਆਪਹਿ ਰਹਹਿ ਮਾਗਤ ਫਿਰਤ ਨ ਕੋਇ ॥੩੫॥

हजरति ह्वै आपहि रहहि मागत फिरत न कोइ ॥३५॥

hajarat havai aapeh raheh maagat firat na koi ||35||

ਦਿਜ ਬਾਜ ॥

दिज बाज ॥

dhij baaj ||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸੁਨਿ ਏ ਬਚਨ ਮਿਸਰ ਰਿਸਿ ਭਰਾ ॥

सुनि ए बचन मिसर रिसि भरा ॥

sun e bachan misar ris bharaa ||

ਧਿਕ ਧਿਕ ਤਾ ਕਹਿ ਬਚਨ ਉਚਰਾ ॥

धिक धिक ता कहि बचन उचरा ॥

dhik dhik taa keh bachan ucharaa ||

ਤਾਂੈ ਹਮਰੀ ਬਾਤ ਕਹ ਜਾਨੈ ॥

ताँै हमरी बात कह जानै ॥

taa(n)ai hamaree baat keh jaanai ||

ਭਾਗ ਖਾਇ ਕੈ ਬੈਨ ਪ੍ਰਮਾਨੈ ॥੩੬॥

भाग खाइ कै बैन प्रमानै ॥३६॥

bhaag khai kai bain pramaanai ||36||

ਕੁਅਰਿ ਬਾਚ ॥

कुअरि बाच ॥

kuar baach ||

ਸੁਨੋ ਮਿਸਰ ਤੁਮ ਬਾਤ ਨ ਜਾਨਤ ॥

सुनो मिसर तुम बात न जानत ॥

suno misar tum baat na jaanat ||

ਅਹੰਕਾਰ ਕੈ ਬਚਨ ਪ੍ਰਮਾਨਤ ॥

अहंकार कै बचन प्रमानत ॥

aha(n)kaar kai bachan pramaanat ||

ਭਾਗ ਪੀਏ ਬੁਧਿ ਜਾਤ ਨ ਹਰੀ ॥

भाग पीए बुधि जात न हरी ॥

bhaag pe'ee budh jaat na haree ||

ਬਿਨੁ ਪੀਏ ਤਵ ਬੁਧਿ ਕਹ ਪਰੀ ॥੩੭॥

बिनु पीए तव बुधि कह परी ॥३७॥

bin pe'ee tav budh keh paree ||37||

ਤੁਮ ਆਪਨ ਸ੍ਯਾਨੇ ਕਹਲਾਵਤ ॥

तुम आपन स्याने कहलावत ॥

tum aapan sayaane kahalaavat ||

ਕਬ ਹੀ ਭੂਲਿ ਨ ਭਾਗ ਚੜਾਵਤ ॥

कब ही भूलि न भाग चड़ावत ॥

kab hee bhool na bhaag chaRaavat ||

ਜਬ ਪੁਨ ਜਾਹੁ ਕਾਜ ਭਿਛਾ ਕੇ ॥

जब पुन जाहु काज भिछा के ॥

jab pun jaahu kaaj bhichhaa ke ||

ਕਰਹੋ ਖ੍ਵਾਰ ਰਹਤ ਗ੍ਰਿਹ ਜਾ ਕੇ ॥੩੮॥

करहो ख्वार रहत गृह जा के ॥३८॥

karaho khavaiaar rahat gireh jaa ke ||38||

ਜਿਹ ਧਨ ਕੋ ਤੁਮ ਤ੍ਯਾਗ ਦਿਖਾਵਤ ॥

जिह धन को तुम त्याग दिखावत ॥

jeh dhan ko tum tayaag dhikhaavat ||

ਦਰ ਦਰ ਤਿਹ ਮਾਗਨ ਕਸ ਜਾਵਤ ॥

दर दर तिह मागन कस जावत ॥

dhar dhar teh maagan kas jaavat ||

ਮਹਾ ਮੂੜ ਰਾਜਨ ਕੇ ਪਾਸਨ ॥

महा मूड़ राजन के पासन ॥

mahaa mooR raajan ke paasan ||

ਲੇਤ ਫਿਰਤ ਹੋ ਮਿਸ੍ਰ ਜੂ ਕਨ ਕਨ ॥੩੯॥

लेत फिरत हो मिस्र जू कन कन ॥३९॥

let firat ho misr joo kan kan ||39||

ਤੁਮ ਜਗ ਮਹਿ ਤ੍ਯਾਗੀ ਕਹਲਾਵਤ ॥

तुम जग महि त्यागी कहलावत ॥

tum jag meh tayaagee kahalaavat ||

ਸਭ ਲੋਕਨ ਕਹ ਤ੍ਯਾਗ ਦ੍ਰਿੜਾਵਤ ॥

सभ लोकन कह त्याग दृड़ावत ॥

sabh lokan keh tayaag dhiraRaavat ||

ਜਾ ਕਹ ਮਨ ਬਚ ਕ੍ਰਮ ਤਜਿ ਦੀਜੈ ॥

जा कह मन बच क्रम तजि दीजै ॥

jaa keh man bach kram taj dheejai ||

ਤਾ ਕਹ ਹਾਥ ਉਠਾਇ ਕਸ ਲੀਜੈ ॥੪੦॥

ता कह हाथ उठाइ कस लीजै ॥४०॥

taa keh haath uThai kas leejai ||40||

ਕਾਹੂ ਧਨ ਤ੍ਯਾਗ ਦ੍ਰਿੜਾਵਹਿ ॥

काहू धन त्याग दृड़ावहि ॥

kaahoo dhan tayaag dhiraRaaveh ||

ਕਾਹੂ ਕੋ ਕੋਊ ਗ੍ਰਹਿ ਲਾਵਹਿ ॥

काहू को कोऊ ग्रहि लावहि ॥

kaahoo ko kouoo greh laaveh ||

ਮਨ ਮਹਿ ਦਰਬ ਠਗਨ ਕੀ ਆਸਾ ॥

मन महि दरब ठगन की आसा ॥

man meh dharab Thagan kee aasaa ||

ਦ੍ਵਾਰ ਦ੍ਵਾਰ ਡੋਲਤ ਇਹ ਪ੍ਯਾਸਾ ॥੪੧॥

द्वार द्वार डोलत इह प्यासा ॥४१॥

dhavaiaar dhavaiaar ddolat ieh payaasaa ||41||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਬੇਦ ਬ੍ਯਾਕਰਨ ਸਾਸਤ੍ਰ ਸਿੰਮ੍ਰਿਤ ਇਮ ਉਚਰੈ ॥

बेद ब्याकरन सासत्र सिंमृत इम उचरै ॥

bedh bayaakaran saasatr si(n)mirat im ucharai ||

ਜਿਨਿ ਕਿਸਹੂ ਤੇ ਏਕ ਟਕਾ ਮੋ ਕੌ ਝਰੈ ॥

जिनि किसहू ते एक टका मो कौ झरै ॥

jin kisahoo te ek Takaa mo kau jharai ||

ਜੇ ਤਿਨ ਕੋ ਕਛੁ ਦੇਤ ਉਸਤਤਿ ਤਾ ਕੀ ਕਰੈ ॥

जे तिन को कछु देत उसतति ता की करै ॥

je tin ko kachh dhet usatat taa kee karai ||

ਹੋ ਜੋ ਧਨ ਦੇਤ ਨ ਤਿਨੈ ਨਿੰਦ ਤਾ ਕੀ ਰਰੈ ॥੪੨॥

हो जो धन देत न तिनै निंद ता की ररै ॥४२॥

ho jo dhan dhet na tinai ni(n)dh taa kee rarai ||42||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਨਿੰਦਿਆ ਅਰੁ ਉਸਤਤਿ ਦੋਊ ਜੀਵਤ ਹੀ ਜਗ ਮਾਹਿ ॥

निंदिआ अरु उसतति दोऊ जीवत ही जग माहि ॥

ni(n)dhiaa ar usatat dhouoo jeevat hee jag maeh ||

ਜਬ ਮਾਟੀ ਮਾਟੀ ਮਿਲੀ ਨਿੰਦੁਸਤਤਿ ਕਛੁ ਨਾਹਿ ॥੪੩॥

जब माटी माटी मिली निंदुसतति कछु नाहि ॥४३॥

jab maaTee maaTee milee ni(n)dhusatat kachh naeh ||43||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਦੇਨਹਾਰ ਦਾਇਕਹਿ ਮੁਕਤਿ ਨਹਿ ਕਰਿ ਦਿਯੋ ॥

देनहार दाइकहि मुकति नहि करि दियो ॥

dhenahaar dhaikeh mukat neh kar dhiyo ||

ਅਨਦਾਇਕ ਤਿਹ ਪੁਤ੍ਰ ਨ ਪਿਤ ਕੋ ਬਧ ਕਿਯੋ ॥

अनदाइक तिह पुत्र न पित को बध कियो ॥

anadhaik teh putr na pit ko badh kiyo ||

ਜਾ ਤੇ ਧਨ ਕਰ ਪਰੈ ਸੁ ਜਸ ਤਾ ਕੋ ਕਰੈ ॥

जा ते धन कर परै सु जस ता को करै ॥

jaa te dhan kar parai su jas taa ko karai ||

ਹੋ ਜਾ ਤੇ ਕਛੁ ਨ ਲਹੈ ਨਿੰਦ ਤਿਹ ਉਚਰੈ ॥੪੪॥

हो जा ते कछु न लहै निंद तिह उचरै ॥४४॥

ho jaa te kachh na lahai ni(n)dh teh ucharai ||44||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਦੁਹੂੰਅਨ ਸਮ ਜੋਊ ਕਰਿ ਜਾਨੈ ॥

दुहूँअन सम जोऊ करि जानै ॥

dhuhoo(n)an sam jouoo kar jaanai ||

ਨਿੰਦ੍ਯਾ ਉਸਤਤਿ ਸਮ ਕਰਿ ਮਾਨੈ ॥

निंद्या उसतति सम करि मानै ॥

ni(n)dhayaa usatat sam kar maanai ||

ਹਮ ਤਾਹੀ ਕਹ ਬ੍ਰਹਮ ਪਛਾਨਹਿ ॥

हम ताही कह ब्रहम पछानहि ॥

ham taahee keh braham pachhaaneh ||

ਵਾਹੀ ਕਹਿ ਦਿਜ ਕੈ ਅਨੁਮਾਨਹਿ ॥੪੫॥

वाही कहि दिज कै अनुमानहि ॥४५॥

vaahee keh dhij kai anumaaneh ||45||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਏ ਦਿਜ ਜਾ ਤੇ ਜਤਨ ਪਾਇ ਧਨ ਲੇਵਹੀ ॥

ए दिज जा ते जतन पाइ धन लेवही ॥

e dhij jaa te jatan pai dhan levahee ||

ਤਾ ਨਰ ਕਹ ਬਹੁ ਭਾਤਿ ਬਡਾਈ ਦੇਵਹੀ ॥

ता नर कह बहु भाति बडाई देवही ॥

taa nar keh bahu bhaat baddaiee dhevahee ||

ਮਿਥਯਾ ਉਪਮਾ ਬਕਿ ਕਰਿ ਤਹਿ ਪ੍ਰਸੰਨ ਕਰੈ ॥

मिथया उपमा बकि करि तहि प्रसंन करै ॥

mithayaa upamaa bak kar teh prasa(n)n karai ||

ਹੋ ਘੋਰ ਨਰਕ ਕੇ ਬੀਚ ਅੰਤ ਦੋਊ ਪਰੈ ॥੪੬॥

हो घोर नरक के बीच अंत दोऊ परै ॥४६॥

ho ghor narak ke beech a(n)t dhouoo parai ||46||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਧਨ ਕੇ ਕਾਜ ਕਰਤ ਸਭ ਕਾਜਾ ॥

धन के काज करत सभ काजा ॥

dhan ke kaaj karat sabh kaajaa ||

ਊਚ ਨੀਚ ਰਾਨਾ ਅਰੁ ਰਾਜਾ ॥

ऊच नीच राना अरु राजा ॥

uooch neech raanaa ar raajaa ||

ਖ੍ਯਾਲ ਕਾਲ ਕੋ ਕਿਨੂੰ ਨ ਪਾਯੋ ॥

ख्याल काल को किनूँ न पायो ॥

khayaal kaal ko kinoo(n) na paayo ||

ਜਿਨ ਇਹ ਚੌਦਹ ਲੋਕ ਬਨਾਯੋ ॥੪੭॥

जिन इह चौदह लोक बनायो ॥४७॥

jin ieh chauadheh lok banaayo ||47||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਇਹੀ ਦਰਬ ਕੇ ਲੋਭ ਬੇਦ ਬ੍ਯਾਕਰਨ ਪੜਤ ਨਰ ॥

इही दरब के लोभ बेद ब्याकरन पड़त नर ॥

eihee dharab ke lobh bedh bayaakaran paRat nar ||

ਇਹੀ ਦਰਬ ਕੇ ਲੋਭ ਮੰਤ੍ਰ ਜੰਤ੍ਰਨ ਉਪਦਿਸ ਕਰ ॥

इही दरब के लोभ मंत्र जंत्रन उपदिस कर ॥

eihee dharab ke lobh ma(n)tr ja(n)tran upadhis kar ||

ਇਹੀ ਦਰਬ ਕੇ ਲੋਭ ਦੇਸ ਪਰਦੇਸ ਸਿਧਾਏ ॥

इही दरब के लोभ देस परदेस सिधाए ॥

eihee dharab ke lobh dhes paradhes sidhaae ||

ਹੋ ਪਰੇ ਦੂਰਿ ਕਹ ਜਾਇ ਬਹੁਰਿ ਨਿਜੁ ਦੇਸਨ ਆਏ ॥੪੮॥

हो परे दूरि कह जाइ बहुरि निजु देसन आए ॥४८॥

ho pare dhoor keh jai bahur nij dhesan aae ||48||

ਕਬਿਤੁ ॥

कबितु ॥

kabit ||

ਏਹੀ ਧਨ ਲੋਭ ਤੇ ਪੜਤ ਬ੍ਯਾਕਰਨ ਸਭੈ ਏਹੀ ਧਨ ਲੋਭ ਤੇ ਪੁਰਾਨ ਹਾਥ ਧਰੇ ਹੈਂ ॥

एही धन लोभ ते पड़त ब्याकरन सभै एही धन लोभ ते पुरान हाथ धरे हैं ॥

ehee dhan lobh te paRat bayaakaran sabhai ehee dhan lobh te puraan haath dhare hai(n) ||

ਧਨ ਹੀ ਕੇ ਲੋਭ ਦੇਸ ਛਾਡਿ ਪਰਦੇਸ ਬਸੇ ਤਾਤ ਅਰੁ ਮਾਤ ਕੇ ਦਰਸ ਹੂ ਨ ਕਰੇ ਹੈਂ ॥

धन ही के लोभ देस छाडि परदेस बसे तात अरु मात के दरस हू न करे हैं ॥

dhan hee ke lobh dhes chhaadd paradhes base taat ar maat ke dharas hoo na kare hai(n) ||

ਊਚੇ ਦ੍ਰੁਮ ਸਾਲ ਤਹਾ ਲਾਬੇ ਬਟ ਤਾਲ ਜਹਾ ਤਿਨ ਮੈ ਸਿਧਾਤ ਹੈ ਨ ਜੀ ਮੈ ਨੈਕੁ ਡਰੇ ਹੈਂ ॥

ऊचे द्रुम साल तहा लाबे बट ताल जहा तिन मै सिधात है न जी मै नैकु डरे हैं ॥

uooche dhrum saal tahaa laabe baT taal jahaa tin mai sidhaat hai na jee mai naik ddare hai(n) ||

ਧਨ ਕੈ ਨੁਰਾਗੀ ਹੈਂ ਕਹਾਵਤ ਤਿਆਗੀ ਆਪੁ ਕਾਸੀ ਬੀਚ ਜਏ ਤੇ ਕਮਾਊ ਜਾਇ ਮਰੇ ਹੈਂ ॥੪੯॥

धन कै नुरागी हैं कहावत तिआगी आपु कासी बीच जए ते कमाऊ जाइ मरे हैं ॥४९॥

dhan kai nuraagee hai(n) kahaavat tiaagee aap kaasee beech je te kamaauoo jai mare hai(n) ||49||

ਬਿਜੈ ਛੰਦ ॥

बिजै छंद ॥

bijai chha(n)dh ||

ਲਾਲਚ ਏਕ ਲਗੈ ਧਨ ਕੇ ਸਿਰ ਮਧਿ ਜਟਾਨ ਕੇ ਜੂਟ ਸਵਾਰੈਂ ॥

लालच एक लगै धन के सिर मधि जटान के जूट सवारैं ॥

laalach ek lagai dhan ke sir madh jaTaan ke jooT savaarai(n) ||

ਕਾਠ ਕੀ ਕੰਠਿਨ ਕੌ ਧਰਿ ਕੈ ਇਕ ਕਾਨਨ ਮੈ ਬਿਨੁ ਕਾਨਿ ਪਧਾਰੈਂ ॥

काठ की कंठिन कौ धरि कै इक कानन मै बिनु कानि पधारैं ॥

kaaTh kee ka(n)Thin kau dhar kai ik kaanan mai bin kaan padhaarai(n) ||

ਮੋਚਨ ਕੌ ਗਹਿ ਕੈ ਇਕ ਹਾਥਨ ਸੀਸ ਹੂ ਕੇ ਸਭ ਕੇਸ ਉਪਾਰੈਂ ॥

मोचन कौ गहि कै इक हाथन सीस हू के सभ केस उपारैं ॥

mochan kau geh kai ik haathan sees hoo ke sabh kes upaarai(n) ||

ਡਿੰਭੁ ਕਰੈ ਜਗ ਡੰਡਨ ਕੌ ਇਹ ਲੋਕ ਗਯੋ ਪਰਲੋਕ ਬਿਗਾਰੈਂ ॥੫੦॥

डिंभु करै जग डंडन कौ इह लोक गयो परलोक बिगारैं ॥५०॥

ddi(n)bh karai jag dda(n)ddan kau ieh lok gayo paralok bigaarai(n) ||50||

ਮਾਟੀ ਕੇ ਲਿੰਗ ਬਨਾਇ ਕੈ ਪੂਜਤ ਤਾ ਮੈ ਕਹੋ ਇਨ ਕਾ ਸਿਧਿ ਪਾਈ ॥

माटी के लिंग बनाइ कै पूजत ता मै कहो इन का सिधि पाई ॥

maaTee ke li(n)g banai kai poojat taa mai kaho in kaa sidh paiee ||

ਜੋ ਨਿਰਜੋਤਿ ਭਯੋ ਜਗ ਜਾਨਤ ਤਾਹਿ ਕੇ ਆਗੇ ਲੈ ਜੋਤਿ ਜਗਾਈ ॥

जो निरजोति भयो जग जानत ताहि के आगे लै जोति जगाई ॥

jo nirajot bhayo jag jaanat taeh ke aage lai jot jagaiee ||

ਪਾਇ ਪਰੇ ਪਰਮੇਸ੍ਵਰ ਜਾਨਿ ਅਜਾਨ ਬਡੈ ਕਰਿ ਕੈ ਹਠਤਾਈ ॥

पाइ परे परमेस्वर जानि अजान बडै करि कै हठताई ॥

pai pare paramesavair jaan ajaan baddai kar kai haThataiee ||

ਚੇਤ ਅਚੇਤ ਸੁਚੇਤਨ ਕੋ ਚਿਤ ਕੀ ਤਜਿ ਕੈ ਚਟ ਦੈ ਦੁਚਿਤਾਈ ॥੫੧॥

चेत अचेत सुचेतन को चित की तजि कै चट दै दुचिताई ॥५१॥

chet achet suchetan ko chit kee taj kai chaT dhai dhuchitaiee ||51||

ਕਾਸੀ ਕੇ ਬੀਚ ਪੜੈ ਬਹੁ ਕਾਲ ਭੁਟੰਤ ਮੈ ਅੰਤ ਮਰੈ ਪੁਨਿ ਜਾਈ ॥

कासी के बीच पड़ै बहु काल भुटंत मै अंत मरै पुनि जाई ॥

kaasee ke beech paRai bahu kaal bhuTa(n)t mai a(n)t marai pun jaiee ||

ਤਾਤ ਰਹਾ ਅਰੁ ਮਾਤ ਕਹੂੰ ਬਨਿਤਾ ਸੁਤ ਪੁਤ੍ਰ ਕਲਤ੍ਰਨ ਭਾਈ ॥

तात रहा अरु मात कहूँ बनिता सुत पुत्र कलत्रन भाई ॥

taat rahaa ar maat kahoo(n) banitaa sut putr kalatran bhaiee ||

ਦੇਸ ਬਿਦੇਸ ਫਿਰੈ ਤਜਿ ਕੈ ਘਰ ਥੋਰੀ ਸੀ ਸੀਖਿ ਕੈ ਚਾਤੁਰਤਾਈ ॥

देस बिदेस फिरै तजि कै घर थोरी सी सीखि कै चातुरताई ॥

dhes bidhes firai taj kai ghar thoree see seekh kai chaaturataiee ||

ਲੋਭ ਕੀ ਲੀਕ ਨ ਲਾਘੀ ਕਿਸੂ ਨਰ ਲੋਭ ਰਹਾ ਸਭ ਲੋਗ ਲੁਭਾਈ ॥੫੨॥

लोभ की लीक न लाघी किसू नर लोभ रहा सभ लोग लुभाई ॥५२॥

lobh kee leek na laaghee kisoo nar lobh rahaa sabh log lubhaiee ||52||

ਕਬਿਤੁ ॥

कबितु ॥

kabit ||

ਏਕਨ ਕੋ ਮੂੰਡਿ ਮਾਡਿ ਏਕਨ ਸੌ ਲੇਹਿ ਡਾਡ ਏਕਨ ਕੈ ਕੰਠੀ ਕਾਠ ਕੰਠ ਮੈ ਡਰਤ ਹੈਂ ॥

एकन को मूँडि माडि एकन सौ लेहि डाड एकन कै कंठी काठ कंठ मै डरत हैं ॥

ekan ko moo(n)dd maadd ekan sau leh ddaadd ekan kai ka(n)Thee kaaTh ka(n)Th mai ddarat hai(n) ||

ਏਕਨ ਦ੍ਰਿੜਾਵੈ ਮੰਤ੍ਰ ਏਕਨ ਲਿਖਾਵੈ ਜੰਤ੍ਰ ਏਕਨ ਕੌ ਤੰਤ੍ਰਨ ਪ੍ਰਬੋਧ੍ਰਯੋ ਈ ਕਰਤ ਹੈਂ ॥

एकन दृड़ावै मंत्र एकन लिखावै जंत्र एकन कौ तंत्रन प्रबोध्रयो ई करत हैं ॥

ekan dhiraRaavai ma(n)tr ekan likhaavai ja(n)tr ekan kau ta(n)tran prabodhrayo iee karat hai(n) ||

ਏਕਨ ਕੌ ਬਿਦ੍ਯਾ ਕੋ ਬਿਵਾਦਨ ਬਤਾਵੈ ਡਿੰਭ ਜਗ ਕੋ ਦਿਖਾਇ ਜ੍ਯੋਂ ਕ੍ਯੋਨ ਮਾਤ੍ਰਾ ਕੌ ਹਰਤ ਹੈ ॥

एकन कौ बिद्या को बिवादन बतावै डिंभ जग को दिखाइ ज्यों क्योन मात्रा कौ हरत है ॥

ekan kau bidhayaa ko bivaadhan bataavai ddi(n)bh jag ko dhikhai jayo(n) kayon maatraa kau harat hai ||

ਮੈਯਾ ਕੌ ਨ ਮਾਨੈ ਮਹਾ ਕਾਲੈ ਨ ਮਨਾਵੈ ਮੂੜ ਮਾਟੀ ਕੌ ਮਾਨਤ ਤਾ ਤੇ ਮਾਗਤ ਮਰਤ ਹੈ ॥੫੩॥

मैया कौ न मानै महा कालै न मनावै मूड़ माटी कौ मानत ता ते मागत मरत है ॥५३॥

maiyaa kau na maanai mahaa kaalai na manaavai mooR maaTee kau maanat taa te maagat marat hai ||53||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਚੇਤ ਅਚੇਤੁ ਕੀਏ ਜਿਨ ਚੇਤਨ ਤਾਹਿ ਅਚੇਤ ਨ ਕੋ ਠਹਰਾਵੈਂ ॥

चेत अचेतु कीए जिन चेतन ताहि अचेत न को ठहरावैं ॥

chet achet ke'ee jin chetan taeh achet na ko Thaharaavai(n) ||

ਤਾਹਿ ਕਹੈ ਪਰਮੇਸ੍ਵਰ ਕੈ ਮਨ ਮਾਹਿ ਕਹੇ ਘਟਿ ਮੋਲ ਬਿਕਾਵੈਂ ॥

ताहि कहै परमेस्वर कै मन माहि कहे घटि मोल बिकावैं ॥

taeh kahai paramesavair kai man maeh kahe ghaT mol bikaavai(n) ||

ਜਾਨਤ ਹੈ ਨ ਅਜਾਨ ਬਡੈ ਸੁ ਇਤੇ ਪਰ ਪੰਡਿਤ ਆਪੁ ਕਹਾਵੈਂ ॥

जानत है न अजान बडै सु इते पर पंडित आपु कहावैं ॥

jaanat hai na ajaan baddai su ite par pa(n)ddit aap kahaavai(n) ||

ਲਾਜ ਕੇ ਮਾਰੇ ਮਰੈ ਨ ਮਹਾ ਲਟ ਐਂਠਹਿ ਐਂਠ ਅਮੈਠਿ ਗਵਾਵੈਂ ॥੫੪॥

लाज के मारे मरै न महा लट ऐंठहि ऐंठ अमैठि गवावैं ॥५४॥

laaj ke maare marai na mahaa laT aai(n)Theh aai(n)Th amaiTh gavaavai(n) ||54||

ਬਿਜੈ ਛੰਦ ॥

बिजै छंद ॥

bijai chha(n)dh ||

ਗਤਮਾਨ ਕਹਾਵਤ ਗਾਤ ਸਭੈ ਕਛੂ ਜਾਨੈ ਨ ਬਾਤ ਗਤਾਗਤ ਹੈ ॥

गतमान कहावत गात सभै कछू जानै न बात गतागत है ॥

gatamaan kahaavat gaat sabhai kachhoo jaanai na baat gataagat hai ||

ਦੁਤਿਮਾਨ ਘਨੇ ਬਲਵਾਨ ਬਡੇ ਹਮ ਜਾਨਤ ਜੋਗ ਮਧੇ ਜਤ ਹੈ ॥

दुतिमान घने बलवान बडे हम जानत जोग मधे जत है ॥

dhutimaan ghane balavaan badde ham jaanat jog madhe jat hai ||

ਪਾਹਨ ਕੈ ਕਹੈ ਬੀਚ ਸਹੀ ਸਿਵ ਜਾਨੈ ਨ ਮੂੜ ਮਹਾ ਮਤ ਹੈ ॥

पाहन कै कहै बीच सही सिव जानै न मूड़ महा मत है ॥

paahan kai kahai beech sahee siv jaanai na mooR mahaa mat hai ||

ਤੁਮਹੂੰ ਨ ਬਿਚਾਰਿ ਸੁ ਜਾਨ ਕਹੋ ਇਨ ਮੈ ਕਹਾ ਪਾਰਬਤੀ ਪਤਿ ਹੈ ॥੫੫॥

तुमहूँ न बिचारि सु जान कहो इन मै कहा पारबती पति है ॥५५॥

tumahoo(n) na bichaar su jaan kaho in mai kahaa paarabatee pat hai ||55||

ਮਾਟੀ ਕੌ ਸੀਸ ਨਿਵਾਵਤ ਹੈ ਜੜ ਯਾ ਤੇ ਕਹੋ ਤੁਹਿ ਕਾ ਸਿਧਿ ਐ ਹੈ ॥

माटी कौ सीस निवावत है जड़ या ते कहो तुहि का सिधि ऐ है ॥

maaTee kau sees nivaavat hai jaR yaa te kaho tuh kaa sidh aai hai ||

ਜੌਨ ਰਿਝਾਇ ਲਯੋ ਜਗ ਕੌ ਤਵ ਚਾਵਰ ਡਾਰਤ ਰੀਝਿ ਨ ਜੈ ਹੈ ॥

जौन रिझाइ लयो जग कौ तव चावर डारत रीझि न जै है ॥

jauan rijhai layo jag kau tav chaavar ddaarat reejh na jai hai ||

ਧੂਪ ਜਗਾਇ ਕੈ ਸੰਖ ਬਜਾਇ ਸੁ ਫੂਲਨ ਕੀ ਬਰਖਾ ਬਰਖੈ ਹੈ ॥

धूप जगाइ कै संख बजाइ सु फूलन की बरखा बरखै है ॥

dhoop jagai kai sa(n)kh bajai su foolan kee barakhaa barakhai hai ||

ਅੰਤ ਉਪਾਇ ਕੈ ਹਾਰਿ ਹੈਂ ਰੇ ਪਸੁ ਪਾਹਨ ਮੈ ਪਰਮੇਸ੍ਵਰ ਨ ਪੈ ਹੈ ॥੫੬॥

अंत उपाइ कै हारि हैं रे पसु पाहन मै परमेस्वर न पै है ॥५६॥

a(n)t upai kai haar hai(n) re pas paahan mai paramesavair na pai hai ||56||

ਏਕਨ ਜੰਤ੍ਰ ਸਿਖਾਵਤ ਹੈ ਦਿਜ ਏਕਨ ਮੰਤ੍ਰ ਪ੍ਰਯੋਗ ਬਤਾਵੈ ॥

एकन जंत्र सिखावत है दिज एकन मंत्र प्रयोग बतावै ॥

ekan ja(n)tr sikhaavat hai dhij ekan ma(n)tr prayog bataavai ||

ਜੋ ਨ ਭਿਜੈ ਇਨ ਬਾਤਨ ਤੇ ਤਿਹ ਗੀਤਿ ਕਬਿਤ ਸਲੋਕ ਸੁਨਾਵੈ ॥

जो न भिजै इन बातन ते तिह गीति कबित सलोक सुनावै ॥

jo na bhijai in baatan te teh geet kabit salok sunaavai ||

ਦ੍ਯੋਸ ਹਿਰੈ ਧਨ ਲੋਗਨ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹ ਚੋਰੁ ਚਕੈ ਠਗ ਦੇਖਿ ਲਜਾਵੈ ॥

द्योस हिरै धन लोगन के गृह चोरु चकै ठग देखि लजावै ॥

dhayos hirai dhan logan ke gireh chor chakai Thag dhekh lajaavai ||

ਕਾਨਿ ਕਰੈ ਨਹਿ ਕਾਜੀ ਕੁਟਵਾਰ ਕੀ ਮੂੰਡਿ ਕੈ ਮੂੰਡਿ ਮੁਰੀਦਨ ਖਾਵੈ ॥੫੭॥

कानि करै नहि काजी कुटवार की मूँडि कै मूँडि मुरीदन खावै ॥५७॥

kaan karai neh kaajee kuTavaar kee moo(n)dd kai moo(n)dd mureedhan khaavai ||57||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਪਾਹਨ ਕੀ ਪੂਜਾ ਕਰੈਂ ਜੋ ਹੈ ਅਧਿਕ ਅਚੇਤ ॥

पाहन की पूजा करैं जो है अधिक अचेत ॥

paahan kee poojaa karai(n) jo hai adhik achet ||

ਭਾਗ ਨ ਏਤੇ ਪਰ ਭਖੈ ਜਾਨਤ ਆਪ ਸੁਚੇਤ ॥੫੮॥

भाग न एते पर भखै जानत आप सुचेत ॥५८॥

bhaag na ete par bhakhai jaanat aap suchet ||58||

ਤੋਟਕ ਛੰਦ ॥

तोटक छंद ॥

toTak chha(n)dh ||

ਧਨ ਕੇ ਲਗਿ ਲੋਭ ਗਏ ਅਨਤੈ ॥

धन के लगि लोभ गए अनतै ॥

dhan ke lag lobh ge anatai ||

ਤਜਿ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸੁਤ ਬਾਲ ਕਿਤੈ ॥

तजि मात पिता सुत बाल कितै ॥

taj maat pitaa sut baal kitai ||

ਬਸਿ ਕੈ ਬਹੁ ਮਾਸ ਤਹਾ ਹੀ ਮਰੈ ॥

बसि कै बहु मास तहा ही मरै ॥

bas kai bahu maas tahaa hee marai ||

ਫਿਰਿ ਕੈ ਗ੍ਰਿਹਿ ਕੇ ਨਹਿ ਪੰਥ ਪਰੈ ॥੫੯॥

फिरि कै गृहि के नहि पंथ परै ॥५९॥

fir kai gireh ke neh pa(n)th parai ||59||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਧਨੀ ਲੋਗ ਹੈ ਪੁਹਪ ਸਮ ਗੁਨਿ ਜਨ ਭੌਰ ਬਿਚਾਰ ॥

धनी लोग है पुहप सम गुनि जन भौर बिचार ॥

dhanee log hai puhap sam gun jan bhauar bichaar ||

ਗੂੰਜ ਰਹਤ ਤਿਹ ਪਰ ਸਦਾ ਸਭ ਧਨ ਧਾਮ ਬਿਸਾਰ ॥੬੦॥

गूँज रहत तिह पर सदा सभ धन धाम बिसार ॥६०॥

goo(n)j rahat teh par sadhaa sabh dhan dhaam bisaar ||60||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸਭ ਕੋਊ ਅੰਤ ਕਾਲ ਬਸਿ ਭਯਾ ॥

सभ कोऊ अंत काल बसि भया ॥

sabh kouoo a(n)t kaal bas bhayaa ||

ਧਨ ਕੀ ਆਸ ਨਿਕਰਿ ਤਜਿ ਗਯਾ ॥

धन की आस निकरि तजि गया ॥

dhan kee aas nikar taj gayaa ||

ਆਸਾ ਕਰਤ ਗਯਾ ਸੰਸਾਰਾ ॥

आसा करत गया संसारा ॥

aasaa karat gayaa sa(n)saaraa ||

ਇਹ ਆਸਾ ਕੋ ਵਾਰ ਨ ਪਾਰਾ ॥੬੧॥

इह आसा को वार न पारा ॥६१॥

eeh aasaa ko vaar na paaraa ||61||

ਏਕ ਨਿਰਾਸ ਵਹੈ ਕਰਤਾਰਾ ॥

एक निरास वहै करतारा ॥

ek niraas vahai karataaraa ||

ਜਿਨ ਕੀਨਾ ਇਹ ਸਕਲ ਪਸਾਰਾ ॥

जिन कीना इह सकल पसारा ॥

jin keenaa ieh sakal pasaaraa ||

ਆਸਾ ਰਹਿਤ ਔਰ ਕੋਊ ਨਾਹੀ ॥

आसा रहित और कोऊ नाही ॥

aasaa rahit aauar kouoo naahee ||

ਜਾਨੁ ਲੇਹੁ ਦਿਜਬਰ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥੬੨॥

जानु लेहु दिजबर मन माही ॥६२॥

jaan leh dhijabar man maahee ||62||

ਲੋਭ ਲਗੇ ਧਨ ਕੇ ਏ ਦਿਜਬਰ ॥

लोभ लगे धन के ए दिजबर ॥

lobh lage dhan ke e dhijabar ||

ਮਾਗਤ ਫਿਰਤ ਸਭਨ ਕੇ ਘਰ ਘਰ ॥

मागत फिरत सभन के घर घर ॥

maagat firat sabhan ke ghar ghar ||