ਜਿਹ ਭੀਤਰਿ ਪਤਿਯਾ ਗੁਹਿ ਗਈ ॥

जिह भीतरि पतिया गुहि गई ॥

jeh bheetar patiyaa guh giee ||

ਕਹਿਯੋ ਕਿ ਜੈਸੀ ਮੁਝਹਿ ਨਿਹਾਰਹੁ ॥

कहियो कि जैसी मुझहि निहारहु ॥

kahiyo k jaisee mujheh nihaarahu ||

ਤੈਸਿਯੈ ਤਿਹ ਨ੍ਰਿਪ ਸਹਸ ਬਿਚਾਰਹੁ ॥੧੭॥

तैसियै तिह नृप सहस बिचारहु ॥१७॥

taisiyai teh nirap sahas bichaarahu ||17||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਨ੍ਰਿਪ ਬਰ ਬਾਲ ਬਿਲੋਕਿ ਛਬਿ ਮੋਹਿ ਰਹਾ ਸਰਬੰਗ ॥

नृप बर बाल बिलोकि छबि मोहि रहा सरबंग ॥

nirap bar baal bilok chhab moh rahaa saraba(n)g ||

ਸੁਧਿ ਗ੍ਰਿਹ ਕੀ ਬਿਸਰੀ ਸਭੈ ਚਲਤ ਭਯੋ ਤਿਹ ਸੰਗ ॥੧੮॥

सुधि गृह की बिसरी सभै चलत भयो तिह संग ॥१८॥

sudh gireh kee bisaree sabhai chalat bhayo teh sa(n)g ||18||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਲਾਲ ਮਾਲ ਕੌ ਬਹੁਰਿ ਨਿਕਾਰਾ ॥

लाल माल कौ बहुरि निकारा ॥

laal maal kau bahur nikaaraa ||

ਪਤਿਯਾ ਛੋਰਿ ਬਾਚਿ ਸਿਰ ਝਾਰਾ ॥

पतिया छोरि बाचि सिर झारा ॥

patiyaa chhor baach sir jhaaraa ||

ਜੋ ਸਰੂਪ ਦੀਯੋ ਬਿਧਿ ਯਾ ਕੇ ॥

जो सरूप दीयो बिधि या के ॥

jo saroop dheeyo bidh yaa ke ||

ਤੈਸੀ ਸੁਨੀ ਸਾਤ ਸਤ ਵਾ ਕੇ ॥੧੯॥

तैसी सुनी सात सत वा के ॥१९॥

taisee sunee saat sat vaa ke ||19||

ਕਿਹ ਬਿਧਿ ਵਾ ਕੋ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰੌ ॥

किह बिधि वा को रूप निहारौ ॥

keh bidh vaa ko roop nihaarau ||

ਸਫਲ ਜਨਮ ਕਰਿ ਤਦਿਨ ਬਿਚਾਰੌ ॥

सफल जनम करि तदिन बिचारौ ॥

safal janam kar tadhin bichaarau ||

ਜੋ ਐਸੀ ਭੇਟਨ ਕਹ ਪਾਊ ॥

जो ऐसी भेटन कह पाऊ ॥

jo aaisee bheTan keh paauoo ||

ਇਨ ਰਾਨਿਨ ਫਿਰਿ ਮੁਖ ਨ ਦਿਖਾਊ ॥੨੦॥

इन रानिन फिरि मुख न दिखाऊ ॥२०॥

ein raanin fir mukh na dhikhaauoo ||20||

ਵਹੀ ਬਾਟ ਤੇ ਉਹੀ ਸਿਧਾਯੋ ॥

वही बाट ते उही सिधायो ॥

vahee baaT te uhee sidhaayo ||

ਤਵਨਿ ਤਰੁਨਿ ਕਹ ਰਥਹਿ ਚੜਾਯੋ ॥

तवनि तरुनि कह रथहि चड़ायो ॥

tavan tarun keh ratheh chaRaayo ||

ਚਲਤ ਚਲਤ ਆਵਤ ਭਯੋ ਤਹਾ ॥

चलत चलत आवत भयो तहा ॥

chalat chalat aavat bhayo tahaa ||

ਅਬਲਾ ਮਗਹਿ ਨਿਹਾਰਤ ਜਹਾ ॥੨੧॥

अबला मगहि निहारत जहा ॥२१॥

abalaa mageh nihaarat jahaa ||21||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਰਾਜ ਸਾਜ ਸਭ ਤ੍ਯਾਗਿ ਕਰਿ ਭੇਖ ਅਤਿਥ ਬਨਾਇ ॥

राज साज सभ त्यागि करि भेख अतिथ बनाइ ॥

raaj saaj sabh tayaag kar bhekh atith banai ||

ਤਵਨਿ ਝਰੋਖਾ ਕੇ ਤਰੇ ਬੈਠਿਯੋ ਧੂੰਆ ਲਾਇ ॥੨੨॥

तवनि झरोखा के तरे बैठियो धूँआ लाइ ॥२२॥

tavan jharokhaa ke tare baiThiyo dhoo(n)aa lai ||22||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਭਿਛਾ ਲੈ ਆਵੈ ॥

राज सुता भिछा लै आवै ॥

raaj sutaa bhichhaa lai aavai ||

ਤਾ ਕਹ ਅਪਨੇ ਹਾਥ ਜਿਵਾਵੈ ॥

ता कह अपने हाथ जिवावै ॥

taa keh apane haath jivaavai ||

ਨਿਸਿ ਕਹ ਲੋਗ ਜਬੈ ਸ੍ਵੈ ਜਾਹੀ ॥

निसि कह लोग जबै स्वै जाही ॥

nis keh log jabai savai jaahee ||

ਲਪਟਿ ਲਪਟਿ ਦੋਊ ਭੋਗ ਕਮਾਹੀ ॥੨੩॥

लपटि लपटि दोऊ भोग कमाही ॥२३॥

lapaT lapaT dhouoo bhog kamaahee ||23||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਕੁਅਰਿ ਅਧਿਕ ਸੁਖ ਲੀਏ ॥

इह बिधि कुअरि अधिक सुख लीए ॥

eeh bidh kuar adhik sukh le'ee ||

ਸਭ ਹੀ ਲੋਗ ਬਿਸ੍ਵਾਸਿਤ ਕੀਏ ॥

सभ ही लोग बिस्वासित कीए ॥

sabh hee log bisavaiaasit ke'ee ||

ਅਤਿਥ ਲੋਗ ਕਹਿ ਤਾਹਿ ਬਖਾਨੈ ॥

अतिथ लोग कहि ताहि बखानै ॥

atith log keh taeh bakhaanai ||

ਰਾਜਾ ਕਰਿ ਕੋਊ ਨ ਪਛਾਨੈ ॥੨੪॥

राजा करि कोऊ न पछानै ॥२४॥

raajaa kar kouoo na pachhaanai ||24||

ਇਕ ਦਿਨ ਕੁਅਰਿ ਪਿਤਾ ਪਹਿ ਗਈ ॥

इक दिन कुअरि पिता पहि गई ॥

eik dhin kuar pitaa peh giee ||

ਬਚਨ ਕਠੋਰ ਬਖਾਨਤ ਭਈ ॥

बचन कठोर बखानत भई ॥

bachan kaThor bakhaanat bhiee ||

ਕੋਪ ਬਹੁਤ ਰਾਜਾ ਤਬ ਭਯੋ ॥

कोप बहुत राजा तब भयो ॥

kop bahut raajaa tab bhayo ||

ਬਨ ਬਾਸਾ ਦੁਹਿਤਾ ਕਹ ਦਯੋ ॥੨੫॥

बन बासा दुहिता कह दयो ॥२५॥

ban baasaa dhuhitaa keh dhayo ||25||

ਸੁਨ ਬਨਬਾਸ ਪ੍ਰਗਟਿ ਅਤਿ ਰੋਵੈ ॥

सुन बनबास प्रगटि अति रोवै ॥

sun banabaas pragaT at rovai ||

ਚਿਤ ਕੇ ਬਿਖੈ ਸਕਲ ਦੁਖ ਖੋਵੈ ॥

चित के बिखै सकल दुख खोवै ॥

chit ke bikhai sakal dhukh khovai ||

ਸਿਧਿ ਕਾਜ ਮੋਰਾ ਪ੍ਰਭੁ ਕੀਨਾ ॥

सिधि काज मोरा प्रभु कीना ॥

sidh kaaj moraa prabh keenaa ||

ਤਾਤ ਹਮੈ ਬਨ ਬਾਸਾ ਦੀਨਾ ॥੨੬॥

तात हमै बन बासा दीना ॥२६॥

taat hamai ban baasaa dheenaa ||26||

ਸਿਵਕਨ ਸੰਗ ਇਮਿ ਰਾਜ ਉਚਾਰੋ ॥

सिवकन संग इमि राज उचारो ॥

sivakan sa(n)g im raaj uchaaro ||

ਏਹ ਕੰਨ੍ਯਾ ਕਹ ਬੇਗਿ ਨਿਕਾਰੋ ॥

एह कंन्या कह बेगि निकारो ॥

eh ka(n)nayaa keh beg nikaaro ||

ਜਹ ਬਨ ਹੋਇ ਘੋਰ ਬਿਕਰਾਲਾ ॥

जह बन होइ घोर बिकराला ॥

jeh ban hoi ghor bikaraalaa ||

ਤਿਹ ਇਹ ਛਡ ਆਵਹੁ ਤਤਕਾਲਾ ॥੨੭॥

तिह इह छड आवहु ततकाला ॥२७॥

teh ieh chhadd aavahu tatakaalaa ||27||

ਲੈ ਸੇਵਕ ਤਿਤ ਸੰਗ ਸਿਧਾਏ ॥

लै सेवक तित संग सिधाए ॥

lai sevak tit sa(n)g sidhaae ||

ਤਾ ਕੋ ਬਨ ਭੀਤਰ ਤਜਿ ਆਏ ॥

ता को बन भीतर तजि आए ॥

taa ko ban bheetar taj aae ||

ਵਹ ਰਾਜਾ ਆਵਤ ਤਹ ਭਯੋ ॥

वह राजा आवत तह भयो ॥

veh raajaa aavat teh bhayo ||

ਤਹੀ ਤਵਨਿ ਤੇ ਆਸਨ ਲਯੋ ॥੨੮॥

तही तवनि ते आसन लयो ॥२८॥

tahee tavan te aasan layo ||28||

ਦ੍ਰਿੜ ਰਤਿ ਪ੍ਰਥਮ ਤਵਨ ਸੌ ਕਰੀ ॥

दृड़ रति प्रथम तवन सौ करी ॥

dhiraR rat pratham tavan sau karee ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਕੈ ਭੋਗਨ ਭਰੀ ॥

भाति भाति कै भोगन भरी ॥

bhaat bhaat kai bhogan bharee ||

ਹੈ ਆਰੂੜਤ ਪੁਨਿ ਤਿਹ ਕੀਨਾ ॥

है आरूड़त पुनि तिह कीना ॥

hai aarooRat pun teh keenaa ||

ਨਗਰ ਅਪਨ ਕੋ ਮਾਰਗ ਲੀਨਾ ॥੨੯॥

नगर अपन को मारग लीना ॥२९॥

nagar apan ko maarag leenaa ||29||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਸਤਾਵਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੫੭॥੪੮੫੬॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ सतावन चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२५७॥४८५६॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau sataavan charitr samaapatam sat subham sat ||257||4856||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਹੰਸਾ ਧੁਜ ਰਾਜਾ ਇਕ ਸੁਨਿਯਤ ॥

हंसा धुज राजा इक सुनियत ॥

ha(n)saa dhuj raajaa ik suniyat ||

ਬਲ ਪ੍ਰਤਾਪ ਜਿਹ ਅਤਿ ਜਗ ਗੁਨਿਯਤ ॥

बल प्रताप जिह अति जग गुनियत ॥

bal prataap jeh at jag guniyat ||

ਕੇਸੋਤਮਾ ਧਾਮ ਤਿਹ ਨਾਰੀ ॥

केसोतमा धाम तिह नारी ॥

kesotamaa dhaam teh naaree ||

ਜਾ ਸਮ ਸੁਨੀ ਨ ਨੈਨ ਨਿਹਾਰੀ ॥੧॥

जा सम सुनी न नैन निहारी ॥१॥

jaa sam sunee na nain nihaaree ||1||

ਹੰਸ ਮਤੀ ਤਿਹ ਗ੍ਰਿਹ ਦੁਹਿਤਾ ਇਕ ॥

हंस मती तिह गृह दुहिता इक ॥

ha(n)s matee teh gireh dhuhitaa ik ||

ਪੜੀ ਬ੍ਯਾਕਰਨ ਕੋਕ ਸਾਸਤ੍ਰਨਿਕ ॥

पड़ी ब्याकरन कोक सासत्रनिक ॥

paRee bayaakaran kok saasatranik ||

ਤਾ ਸਮ ਅਵਰ ਨ ਕੋਊ ਜਗ ਮੈ ॥

ता सम अवर न कोऊ जग मै ॥

taa sam avar na kouoo jag mai ||

ਥਕਿਤ ਰਹਿਤ ਨਿਰਖਤ ਰਵਿ ਮਗ ਮੈ ॥੨॥

थकित रहित निरखत रवि मग मै ॥२॥

thakit rahit nirakhat rav mag mai ||2||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਅਤਿ ਸੁੰਦਰਿ ਵਹ ਬਾਲ ਜਗਤ ਮਹਿ ਜਾਨਿਯੈ ॥

अति सुँदरि वह बाल जगत महि जानियै ॥

at su(n)dhar veh baal jagat meh jaaniyai ||

ਜਿਹ ਸਮ ਅਵਰ ਸੁੰਦਰੀ ਕਹੂੰ ਨ ਬਖਾਨਿਯੈ ॥

जिह सम अवर सुँदरी कहूँ न बखानियै ॥

jeh sam avar su(n)dharee kahoo(n) na bakhaaniyai ||

ਜੋਬਨ ਜੇਬ ਅਧਿਕ ਤਾ ਕੇ ਤਨ ਰਾਜਈ ॥

जोबन जेब अधिक ता के तन राजई ॥

joban jeb adhik taa ke tan raajiee ||

ਹੋ ਨਿਰਖਿ ਚੰਦ੍ਰ ਅਰੁ ਸੂਰ ਮਦਨ ਛਬਿ ਲਾਜਈ ॥੩॥

हो निरखि चंद्र अरु सूर मदन छबि लाजई ॥३॥

ho nirakh cha(n)dhr ar soor madhan chhab laajiee ||3||

ਰੂਪ ਕੁਅਰ ਸੁਕੁਮਾਰ ਜਬੈ ਅਬਲਾ ਲਹਾ ॥

रूप कुअर सुकुमार जबै अबला लहा ॥

roop kuar sukumaar jabai abalaa lahaa ||

ਜਾ ਸਮ ਨਿਰਖਾ ਕਹੂੰ ਨ ਕਹੂੰ ਕਿਨਹੂੰ ਕਹਾ ॥

जा सम निरखा कहूँ न कहूँ किनहूँ कहा ॥

jaa sam nirakhaa kahoo(n) na kahoo(n) kinahoo(n) kahaa ||

ਜਬ ਵਹ ਰਾਜ ਸਭਾ ਮਹਿ ਬੈਠਤ ਆਇ ਕੈ ॥

जब वह राज सभा महि बैठत आइ कै ॥

jab veh raaj sabhaa meh baiThat aai kai ||

ਹੋ ਸਭ ਇਸਤ੍ਰਿਨ ਕੇ ਚਿਤ ਕਹ ਲੇਤ ਚੁਰਾਇ ਕੈ ॥੪॥

हो सभ इसतृन के चित कह लेत चुराइ कै ॥४॥

ho sabh isatiran ke chit keh let churai kai ||4||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਇਕ ਸਖੀ ਬੁਲਾਈ ॥

राज सुता इक सखी बुलाई ॥

raaj sutaa ik sakhee bulaiee ||

ਸਿਖੈ ਕੁਅਰ ਕੇ ਪਾਸ ਪਠਾਈ ॥

सिखै कुअर के पास पठाई ॥

sikhai kuar ke paas paThaiee ||

ਕੋਟਿ ਜਤਨ ਕਰਿ ਤਿਹ ਹ੍ਯਾਂ ਲ੍ਯਾਵਹੁ ॥

कोटि जतन करि तिह ह्याँ ल्यावहु ॥

koT jatan kar teh hayaa(n) layaavahu ||

ਮੁਖ ਮਾਗਹੁ ਜੋਈ ਸੋਈ ਪਾਵਹੋ ॥੫॥

मुख मागहु जोई सोई पावहो ॥५॥

mukh maagahu joiee soiee paavaho ||5||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਰਾਜ ਕੁਅਰਿ ਜਬੈ ਸਹਚਰੀ ਨਿਹਾਰੀ ॥

ब्याकुल राज कुअरि जबै सहचरी निहारी ॥

bayaakul raaj kuar jabai sahacharee nihaaree ||

ਮਤਿ ਨ ਕੁਅਰਿ ਮਰਿ ਜਾਇ ਇਹੈ ਜਿਯ ਮਾਹਿ ਬਿਚਾਰੀ ॥

मति न कुअरि मरि जाइ इहै जिय माहि बिचारी ॥

mat na kuar mar jai ihai jiy maeh bichaaree ||

ਚਲੀ ਸਕਲ ਡਰ ਡਾਰਿ ਪਹੂਚੀ ਜਾਇ ਤਹ ॥

चली सकल डर डारि पहूची जाइ तह ॥

chalee sakal ddar ddaar pahoochee jai teh ||

ਹੋ ਬੈਠੋ ਸੇਜ ਸਵਾਰਿ ਤਵਨ ਕੋ ਮਿਤ੍ਰ ਜਹ ॥੬॥

हो बैठो सेज सवारि तवन को मित्र जह ॥६॥

ho baiTho sej savaar tavan ko mitr jeh ||6||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜ੍ਯੋਂ ਤ੍ਯੋਂ ਕਰ ਤਾ ਕੌ ਤਹ ਲ੍ਯਾਈ ॥

ज्यों त्यों कर ता कौ तह ल्याई ॥

jayo(n) tayo(n) kar taa kau teh layaiee ||

ਬਾਤ ਮਿਲਨ ਕੀ ਤਿਹ ਨ ਜਤਾਈ ॥

बात मिलन की तिह न जताई ॥

baat milan kee teh na jataiee ||

ਤਬ ਵਹੁ ਧਾਮ ਕੁਅਰਿ ਕੇ ਆਯੋ ॥

तब वहु धाम कुअरि के आयो ॥

tab vahu dhaam kuar ke aayo ||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਨਿਰਖਤ ਸੁਖ ਪਾਯੋ ॥੭॥

राज सुता निरखत सुख पायो ॥७॥

raaj sutaa nirakhat sukh paayo ||7||

ਤਾ ਕੌ ਕਹੀ ਆਨਿ ਮੋ ਕੌ ਭਜੁ ॥

ता कौ कही आनि मो कौ भजु ॥

taa kau kahee aan mo kau bhaj ||

ਲਾਜ ਸਾਜ ਸਭ ਹੀ ਅਬ ਹੀ ਤਜੁ ॥

लाज साज सभ ही अब ही तजु ॥

laaj saaj sabh hee ab hee taj ||

ਮਿਥਨ ਭੇਦ ਜਬ ਮੀਤ ਪਛਾਨਾ ॥

मिथन भेद जब मीत पछाना ॥

mithan bhedh jab meet pachhaanaa ||

ਧਰਮ ਛੂਟਨ ਤੇ ਅਧਿਕ ਡਰਾਨਾ ॥੮॥

धरम छूटन ते अधिक डराना ॥८॥

dharam chhooTan te adhik ddaraanaa ||8||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸੁੰਦਰਿ ਅਧਿਕ ਕਹਾਇ ਜਗ ਜਨਮ ਰਾਜ ਗ੍ਰਿਹ ਪਾਇ ॥

सुँदरि अधिक कहाइ जग जनम राज गृह पाइ ॥

su(n)dhar adhik kahai jag janam raaj gireh pai ||

ਢੀਠ ਰਮਿਯੋ ਮੋ ਸੋ ਚਹੈ ਅਜਹੂੰ ਨ ਨਿਲਜ ਲਜਾਇ ॥੯॥

ढीठ रमियो मो सो चहै अजहूँ न निलज लजाइ ॥९॥

ddeeTh ramiyo mo so chahai ajahoo(n) na nilaj lajai ||9||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਬ ਤੁਹਿ ਮੈ ਨਿਰਖਤ ਛਬਿ ਭਈ ॥

जब तुहि मै निरखत छबि भई ॥

jab tuh mai nirakhat chhab bhiee ||

ਲੋਕ ਲਾਜ ਤਬ ਹੀ ਤਜ ਦਈ ॥

लोक लाज तब ही तज दई ॥

lok laaj tab hee taj dhiee ||

ਧਰਮ ਕਰਮ ਮੈ ਕਛੂ ਨ ਜਾਨਾ ॥

धरम करम मै कछू न जाना ॥

dharam karam mai kachhoo na jaanaa ||

ਤਵ ਦੁਤਿ ਲਖਿ ਮੁਰ ਜੀਯ ਬਿਕਾਨਾ ॥੧੦॥

तव दुति लखि मुर जीय बिकाना ॥१०॥

tav dhut lakh mur jeey bikaanaa ||10||

ਸੁਨ ਤਰਨੀ ਮੈ ਤੋਹਿ ਨ ਭਜੌ ॥

सुन तरनी मै तोहि न भजौ ॥

sun taranee mai toh na bhajau ||

ਧਰਮ ਆਪਨੋ ਕਬਹੂੰ ਨ ਤਜੌ ॥

धरम आपनो कबहूँ न तजौ ॥

dharam aapano kabahoo(n) na tajau ||

ਜਬ ਤੇ ਕ੍ਰਿਪਾਨੰਦ ਮੁਹਿ ਜਾਯੋ ॥

जब ते कृपानंद मुहि जायो ॥

jab te kirapaana(n)dh muh jaayo ||

ਇਹੈ ਮਿਸ੍ਰ ਉਪਦੇਸ ਬਤਾਯੋ ॥੧੧॥

इहै मिस्र उपदेस बतायो ॥११॥

eihai misr upadhes bataayo ||11||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਪਰ ਨਾਰੀ ਕੀ ਸੇਜ ਪਰ ਭੂਲਿ ਨ ਦੀਜਹੁ ਪਾਇ ॥

पर नारी की सेज पर भूलि न दीजहु पाइ ॥

par naaree kee sej par bhool na dheejahu pai ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਨਹਿ ਕੀਜਿਯਹੁ ਤਾ ਸੋ ਰੁਚਿ ਉਪਜਾਇ ॥੧੨॥

काम भोग नहि कीजियहु ता सो रुचि उपजाइ ॥१२॥

kaam bhog neh keejiyahu taa so ruch upajai ||12||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਅਬ ਤੁਮਰੇ ਮੈ ਕਰਮ ਨਿਹਾਰੇ ॥

अब तुमरे मै करम निहारे ॥

ab tumare mai karam nihaare ||

ਕਹਿ ਹੌ ਰਾਜਾ ਪਾਸ ਸਵਾਰੇ ॥

कहि हौ राजा पास सवारे ॥

keh hau raajaa paas savaare ||

ਤੋਹਿ ਸਦਨ ਤੇ ਪਕਰਿ ਮੰਗੈ ਹੌ ॥

तोहि सदन ते पकरि मंगै हौ ॥

toh sadhan te pakar ma(n)gai hau ||

ਅਨਿਕ ਭਾਤਿ ਸਾਸਨਾ ਦਿਵੈਹੌ ॥੧੩॥

अनिक भाति सासना दिवैहौ ॥१३॥

anik bhaat saasanaa dhivaihau ||13||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਪਰਦਾ ਤੁਮਰੋ ਫਾਰਿਹੌ ਤੁਮਰੇ ਪਿਤਾ ਹਜੂਰਿ ॥

परदा तुमरो फारिहौ तुमरे पिता हजूरि ॥

paradhaa tumaro faarihau tumare pitaa hajoor ||

ਤੋ ਕਹ ਦੇਸ ਨਿਕਾਰਿ ਹੌ ਕੂਕ੍ਰਿਨ ਕੀ ਜ੍ਯੋਂ ਕੂਰ ॥੧੪॥

तो कह देस निकारि हौ कूकृन की ज्यों कूर ॥१४॥

to keh dhes nikaar hau kookiran kee jayo(n) koor ||14||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਰਿ ਬਰਿ ਗਈ ਨਾਮੁ ਕੁਤਿਯਾ ਸੁਨਿ ॥

जरि बरि गई नामु कुतिया सुनि ॥

jar bar giee naam kutiyaa sun ||

ਕੋਪ ਕਿਯਾ ਅਤਿ ਹੀ ਮਾਥੋ ਧੁਨਿ ॥

कोप किया अति ही माथो धुनि ॥

kop kiyaa at hee maatho dhun ||

ਪ੍ਰਥਮ ਇਸੀ ਕਹ ਅਬੈ ਸੰਘਾਰੋ ॥

प्रथम इसी कह अबै संघारो ॥

pratham isee keh abai sa(n)ghaaro ||

ਬਹੁਰਿ ਮਿਸ੍ਰ ਯਾ ਕੇ ਕਹੁ ਮਾਰੋ ॥੧੫॥

बहुरि मिस्र या के कहु मारो ॥१५॥

bahur misr yaa ke kahu maaro ||15||

ਜਿਨ ਤਹਿ ਯਹ ਉਪਦੇਸ ਦ੍ਰਿੜਾਯੋ ॥

जिन तहि यह उपदेस दृड़ायो ॥

jin teh yeh upadhes dhiraRaayo ||

ਤਾ ਤੇ ਮੋ ਸੌ ਨ ਭੋਗ ਕਮਾਯੋ ॥

ता ते मो सौ न भोग कमायो ॥

taa te mo sau na bhog kamaayo ||

ਕੈ ਜੜ ਆਨਿ ਅਬੈ ਮੁਹਿ ਭਜੋ ॥

कै जड़ आनि अबै मुहि भजो ॥

kai jaR aan abai muh bhajo ||

ਨਾਤਰ ਆਸ ਪ੍ਰਾਨ ਕੀ ਤਜੋ ॥੧੬॥

नातर आस प्रान की तजो ॥१६॥

naatar aas praan kee tajo ||16||

ਮੂਰਖ ਤਿਹ ਰਤਿ ਦਾਨ ਨ ਦੀਯਾ ॥

मूरख तिह रति दान न दीया ॥

moorakh teh rat dhaan na dheeyaa ||

ਗ੍ਰਿਹ ਅਪਨੇ ਕਾ ਮਾਰਗ ਲੀਯਾ ॥

गृह अपने का मारग लीया ॥

gireh apane kaa maarag leeyaa ||

ਅਨਿਕ ਭਾਤਿ ਤਿਨ ਕੀਯਾ ਧਿਕਾਰਾ ॥

अनिक भाति तिन कीया धिकारा ॥

anik bhaat tin keeyaa dhikaaraa ||

ਪਾਇਨ ਪਰੀ ਲਾਤ ਸੌ ਮਾਰਾ ॥੧੭॥

पाइन परी लात सौ मारा ॥१७॥

pain paree laat sau maaraa ||17||

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਕ੍ਰੁਧਿਤ ਅਤਿ ਭਈ ॥

राज सुता क्रुधित अति भई ॥

raaj sutaa krudhit at bhiee ||

ਇਹ ਜੜ ਮੁਹਿ ਰਤਿ ਦਾਨ ਨ ਦਈ ॥

इह जड़ मुहि रति दान न दई ॥

eeh jaR muh rat dhaan na dhiee ||

ਪ੍ਰਥਮ ਪਕਰਿ ਕਰਿ ਯਾਹਿ ਸੰਘਾਰੋ ॥

प्रथम पकरि करि याहि संघारो ॥

pratham pakar kar yaeh sa(n)ghaaro ||

ਬਹੁਰਿ ਮਿਸ੍ਰ ਯਾ ਕੈ ਕਹ ਮਾਰੋ ॥੧੮॥

बहुरि मिस्र या कै कह मारो ॥१८॥

bahur misr yaa kai keh maaro ||18||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਤਮਕਿ ਤੇਗ ਕੋ ਤਬ ਤਿਹ ਘਾਇ ਪ੍ਰਹਾਰਿਯੋ ॥

तमकि तेग को तब तिह घाइ प्रहारियो ॥

tamak teg ko tab teh ghai prahaariyo ||

ਤਾਹਿ ਪੁਰਖ ਕਹ ਮਾਰਿ ਠੌਰ ਹੀ ਡਾਰਿਯੋ ॥

ताहि पुरख कह मारि ठौर ही डारियो ॥

taeh purakh keh maar Thauar hee ddaariyo ||

ਐਚ ਤਵਨ ਕੀ ਲੋਥਿ ਦਈ ਤਰ ਡਾਰਿ ਕੈ ॥

ऐच तवन की लोथि दई तर डारि कै ॥

aaich tavan kee loth dhiee tar ddaar kai ||

ਹੋ ਤਾ ਪਰ ਰਹੀ ਬੈਠਿ ਕਰਿ ਆਸਨ ਮਾਰਿ ਕੈ ॥੧੯॥

हो ता पर रही बैठि करि आसन मारि कै ॥१९॥

ho taa par rahee baiTh kar aasan maar kai ||19||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜਪਮਾਲਾ ਕਰ ਮਹਿ ਗਹੀ ਬੈਠੀ ਆਸਨ ਮਾਰਿ ॥

जपमाला कर महि गही बैठी आसन मारि ॥

japamaalaa kar meh gahee baiThee aasan maar ||

ਪਠੈ ਸਹਚਰੀ ਪਿਤਾ ਪ੍ਰਤਿ ਲੀਨਾ ਨਿਕਟ ਹਕਾਰਿ ॥੨੦॥

पठै सहचरी पिता प्रति लीना निकट हकारि ॥२०॥

paThai sahacharee pitaa prat leenaa nikaT hakaar ||20||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਹੰਸ ਕੇਤੁ ਤਬ ਤਾਹਿ ਸਿਧਾਨਾ ॥

हंस केतु तब ताहि सिधाना ॥

ha(n)s ket tab taeh sidhaanaa ||

ਨਿਰਖਿ ਸੁਤਾ ਤਰ ਮਿਤ੍ਰਕ ਡਰਾਨਾ ॥

निरखि सुता तर मित्रक डराना ॥

nirakh sutaa tar mitrak ddaraanaa ||

ਕਹਸਿ ਕੁਅਰਿ ਇਹ ਕਸਿ ਤੁਹਿ ਕਰਾ ॥

कहसि कुअरि इह कसि तुहि करा ॥

kahas kuar ieh kas tuh karaa ||

ਬਿਨੁਪਰਾਧ ਯਾ ਕੋ ਜਿਯ ਹਰਾ ॥੨੧॥

बिनुपराध या को जिय हरा ॥२१॥

binuparaadh yaa ko jiy haraa ||21||

ਚਿੰਤਾਮਨਿ ਮੁਹਿ ਮੰਤ੍ਰ ਸਿਖਾਯੋ ॥

चिंतामनि मुहि मंत्र सिखायो ॥

chi(n)taaman muh ma(n)tr sikhaayo ||

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਮਿਸ੍ਰ ਉਪਦੇਸ ਦ੍ਰਿੜਾਯੋ ॥

बहु बिधि मिस्र उपदेस दृड़ायो ॥

bahu bidh misr upadhes dhiraRaayo ||

ਜੌ ਇਹ ਰੂਪ ਕੁਅਰ ਤੈ ਮਰਿ ਹੈ ॥

जौ इह रूप कुअर तै मरि है ॥

jau ieh roop kuar tai mar hai ||

ਤਬ ਸਭ ਕਾਜ ਤਿਹਾਰੌ ਸਰਿ ਹੈ ॥੨੨॥

तब सभ काज तिहारौ सरि है ॥२२॥

tab sabh kaaj tihaarau sar hai ||22||

ਤਾ ਤੇ ਮੈ ਯਾ ਕੋ ਗਹਿ ਮਾਰਾ ॥

ता ते मै या को गहि मारा ॥

taa te mai yaa ko geh maaraa ||

ਸੁਨਹੁ ਪਿਤਾ ਤੁਮ ਬਚਨ ਹਮਾਰਾ ॥

सुनहु पिता तुम बचन हमारा ॥

sunahu pitaa tum bachan hamaaraa ||

ਸਾਧੋ ਮੰਤ੍ਰ ਬੈਠ ਯਾ ਪਰ ਮੈ ॥

साधो मंत्र बैठ या पर मै ॥

saadho ma(n)tr baiTh yaa par mai ||

ਜੋ ਜਾਨਿਹਿ ਸੋ ਕਰਹੁ ਅਬੈ ਤੈ ॥੨੩॥

जो जानिहि सो करहु अबै तै ॥२३॥

jo jaaneh so karahu abai tai ||23||

ਹੰਸ ਕੇਤੁ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋਪ ਭਰਾ ਤਬ ॥

हंस केतु नृप कोप भरा तब ॥

ha(n)s ket nirap kop bharaa tab ||

ਬਚਨ ਸੁਤਾ ਕੌ ਸ੍ਰਵਨ ਸੁਨਾ ਜਬ ॥

बचन सुता कौ स्रवन सुना जब ॥

bachan sutaa kau sravan sunaa jab ||

ਹ੍ਯਾਂ ਲ੍ਯਾਵਹੁਾਂ ਤਿਹ ਮਿਸ੍ਰ ਪਕਰਿ ਕੈ ॥

ह्याँ ल्यावहुाँ तिह मिस्र पकरि कै ॥

hayaa(n) layaavahuaa(n) teh misr pakar kai ||

ਜੋ ਐਸੇ ਗਯੋ ਮੰਤ੍ਰ ਸਿਖਰਿ ਕੈ ॥੨੪॥

जो ऐसे गयो मंत्र सिखरि कै ॥२४॥

jo aaise gayo ma(n)tr sikhar kai ||24||

ਸੁਨਿ ਭ੍ਰਿਤ ਬਚਨ ਉਤਾਇਲ ਧਾਏ ॥

सुनि भृत बचन उताइल धाए ॥

sun bhirat bachan utail dhaae ||

ਤਿਹ ਮਿਸ੍ਰਹਿ ਨ੍ਰਿਪ ਪਹਿ ਗਹਿ ਲ੍ਯਾਏ ॥

तिह मिस्रहि नृप पहि गहि ल्याए ॥

teh misreh nirap peh geh layaae ||

ਤਾ ਕਹ ਅਧਿਕ ਜਾਤਨਾ ਦਿਯਾ ॥

ता कह अधिक जातना दिया ॥

taa keh adhik jaatanaa dhiyaa ||

ਕਰਮ ਚੰਡਾਰ ਬਿਪ੍ਰ ਹੈ ਕਿਯਾ ॥੨੫॥

करम चंडार बिप्र है किया ॥२५॥

karam cha(n)ddaar bipr hai kiyaa ||25||

ਸੁਨਿ ਬਚ ਮਿਸ੍ਰ ਅਚੰਭੈ ਰਹਾ ॥

सुनि बच मिस्र अचंभै रहा ॥

sun bach misr acha(n)bhai rahaa ||

ਤ੍ਰਾਹਿ ਤ੍ਰਾਹਿ ਰਾਜਾ ਤਨ ਕਹਾ ॥

त्राहि त्राहि राजा तन कहा ॥

traeh traeh raajaa tan kahaa ||

ਮੈ ਪ੍ਰਭੁ ਕਰਮ ਨ ਐਸਾ ਕਿਯਾ ॥

मै प्रभु करम न ऐसा किया ॥

mai prabh karam na aaisaa kiyaa ||

ਤਵ ਦੁਹਿਤਾ ਕਹ ਮੰਤ੍ਰ ਨ ਦਿਯਾ ॥੨੬॥

तव दुहिता कह मंत्र न दिया ॥२६॥

tav dhuhitaa keh ma(n)tr na dhiyaa ||26||

ਤਬ ਲਗਿ ਰਾਜ ਕੁਅਰਿ ਤਹ ਆਈ ॥

तब लगि राज कुअरि तह आई ॥

tab lag raaj kuar teh aaiee ||

ਦਿਜਬਰ ਕੇ ਪਾਇਨ ਲਪਟਾਈ ॥

दिजबर के पाइन लपटाई ॥

dhijabar ke pain lapaTaiee ||

ਤੁਮ ਸੁ ਮੰਤ੍ਰ ਜੋ ਹਮਹਿ ਸਿਖਾਯੋ ॥

तुम सु मंत्र जो हमहि सिखायो ॥

tum su ma(n)tr jo hameh sikhaayo ||

ਤਾਹੀ ਬਿਧਿ ਮੈ ਜਾਪ ਕਮਾਯੋ ॥੨੭॥

ताही बिधि मै जाप कमायो ॥२७॥

taahee bidh mai jaap kamaayo ||27||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਤਵ ਆਇਸੁ ਹਮ ਮਾਨਿ ਮਨੁਛ ਕਹ ਮਾਰਿਯੋ ॥

तव आइसु हम मानि मनुछ कह मारियो ॥

tav aais ham maan manuchh keh maariyo ||

ਤਾ ਪਾਛੇ ਚਿੰਤਾਮਨਿ ਮੰਤ੍ਰ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

ता पाछे चिंतामनि मंत्र उचारियो ॥

taa paachhe chi(n)taaman ma(n)tr uchaariyo ||

ਚਾਰਿ ਪਹਰ ਨਿਸਿ ਜਪਾ ਸੁ ਸਿਧਿ ਨ ਕਛੁ ਭਯੋ ॥

चारि पहर निसि जपा सु सिधि न कछु भयो ॥

chaar pahar nis japaa su sidh na kachh bhayo ||

ਹੋ ਤਾ ਤੇ ਹਮ ਰਿਸਿ ਠਾਨਿ ਸੁ ਕਹਿ ਨ੍ਰਿਪ ਪ੍ਰਤਿ ਦਯੋ ॥੨੮॥

हो ता ते हम रिसि ठानि सु कहि नृप प्रति दयो ॥२८॥

ho taa te ham ris Thaan su keh nirap prat dhayo ||28||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਅਬ ਕਿਹ ਕਾਜ ਮੁਕਰਿ ਤੈ ਗਯੋ ॥

अब किह काज मुकरि तै गयो ॥

ab keh kaaj mukar tai gayo ||

ਤਬ ਚਿੰਤਾਮਨ ਹਮਹਿ ਦ੍ਰਿੜਯੋ ॥

तब चिंतामन हमहि दृड़यो ॥

tab chi(n)taaman hameh dhiraRayo ||

ਅਬ ਕ੍ਯੋ ਨ ਕਹਤ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੇ ਤੀਰਾ ॥

अब क्यो न कहत नृपति के तीरा ॥

ab kayo na kahat nirapat ke teeraa ||

ਸਾਚ ਕਹਤ ਕਸ ਲਾਗਤ ਪੀਰਾ ॥੨੯॥

साच कहत कस लागत पीरा ॥२९॥

saach kahat kas laagat peeraa ||29||

ਮਿਸ੍ਰ ਚਕ੍ਰਿਤ ਚਹੂੰ ਓਰ ਨਿਹਾਰੈ ॥

मिस्र चकृत चहूँ ओर निहारै ॥

misr chakirat chahoo(n) or nihaarai ||

ਕਹਾ ਭਯੋ ਜਗਦੀਸ ਸੰਭਾਰੈ ॥

कहा भयो जगदीस संभारै ॥

kahaa bhayo jagadhees sa(n)bhaarai ||

ਕਰਿ ਉਪਦੇਸ ਬਹੁਤ ਬਿਧਿ ਹਾਰਾ ॥

करि उपदेस बहुत बिधि हारा ॥

kar upadhes bahut bidh haaraa ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ੍ਰਿਪ ਕਛੁ ਨ ਬਿਚਾਰਾ ॥੩੦॥

भेद अभेद नृप कछु न बिचारा ॥३०॥

bhedh abhedh nirap kachh na bichaaraa ||30||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਫਾਸੀ ਤਿਹ ਮਿਸ੍ਰਹਿ ਦਿਯਾ ਹੰਸ ਕੇਤੁ ਰਿਸਿ ਮਾਨਿ ॥

फासी तिह मिस्रहि दिया हंस केतु रिसि मानि ॥

faasee teh misreh dhiyaa ha(n)s ket ris maan ||

ਹੰਸ ਮਤੀ ਕਹ ਜਿਹ ਸਿਖ੍ਯੋ ਐਸੋ ਮੰਤ੍ਰ ਬਿਧਾਨ ॥੩੧॥

हंस मती कह जिह सिख्यो ऐसो मंत्र बिधान ॥३१॥

ha(n)s matee keh jeh sikhayo aaiso ma(n)tr bidhaan ||31||

ਜਿਹ ਨ ਭਜੀ ਤਿਹ ਘੈ ਹਨਾ ਇਹ ਛਲ ਮਿਸ੍ਰਹਿ ਮਾਰਿ ॥

जिह न भजी तिह घै हना इह छल मिस्रहि मारि ॥

jeh na bhajee teh ghai hanaa ieh chhal misreh maar ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਨ੍ਰਿਪ ਕ੍ਰੁਧਿਤ ਕੀਯਾ ਹੰਸ ਮਤੀ ਬਰ ਨਾਰਿ ॥੩੨॥

इह बिधि नृप क्रुधित कीया हंस मती बर नारि ॥३२॥

eeh bidh nirap krudhit keeyaa ha(n)s matee bar naar ||32||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਅਠਾਵਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੫੮॥੪੮੮੮॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ अठावन चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२५८॥४८८८॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau aThaavan charitr samaapatam sat subham sat ||258||4888||afajoo(n)||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਰੁਦ੍ਰ ਕੇਤੁ ਰਾਜਾ ਹੁਤੋ ਰਾਸਟ੍ਰ ਦੇਸ ਕੋ ਨਾਹਿ ॥

रुद्र केतु राजा हुतो रासट्र देस को नाहि ॥

rudhr ket raajaa huto raasaTr dhes ko naeh ||

ਜਾ ਸਮ ਔਰ ਨਰੇਸ ਨਹਿ ਦੁਤਿਯ ਪ੍ਰਿਥੀ ਤਲ ਮਾਹਿ ॥੧॥

जा सम और नरेस नहि दुतिय पृथी तल माहि ॥१॥

jaa sam aauar nares neh dhutiy pirathee tal maeh ||1||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਸ੍ਰੀ ਮ੍ਰਿਗਰਾਜ ਕਲਾ ਤਾ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯ ॥

स्री मृगराज कला ता की तृय ॥

sree miragaraaj kalaa taa kee tiray ||

ਬਸਤ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੇ ਜਿਹ ਅੰਤਰ ਜਿਯ ॥

बसत नृपति के जिह अंतर जिय ॥

basat nirapat ke jeh a(n)tar jiy ||

ਜਾ ਕੇ ਰੂਪ ਤੁਲਿ ਨਹਿ ਕੋਊ ॥

जा के रूप तुलि नहि कोऊ ॥

jaa ke roop tul neh kouoo ||

ਏਕੈ ਘੜੀ ਬਿਧਾਤਾ ਸੋਊ ॥੨॥

एकै घड़ी बिधाता सोऊ ॥२॥

ekai ghaRee bidhaataa souoo ||2||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਦੋਇ ਪੁਤ੍ਰ ਤਾ ਤੇ ਭਏ ਅਤਿ ਰੂਪ ਕੀ ਰਾਸਿ ॥

दोइ पुत्र ता ते भए अति रूप की रासि ॥

dhoi putr taa te bhe at roop kee raas ||

ਤੀਨਿ ਭਵਨ ਮਹਿ ਜਾਨਿਯਤ ਜਾ ਕੋ ਤੇਜ ਰੁ ਤ੍ਰਾਸ ॥੩॥

तीनि भवन महि जानियत जा को तेज रु त्रास ॥३॥

teen bhavan meh jaaniyat jaa ko tej r traas ||3||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਬ੍ਰਿਖਭ ਕੇਤੁ ਸੁਭ ਨਾਮੁ ਪ੍ਰਥਮ ਕੋ ਜਾਨਿਯੈ ॥

बृखभ केतु सुभ नामु प्रथम को जानियै ॥

birakhabh ket subh naam pratham ko jaaniyai ||

ਬ੍ਰਯਾਘ੍ਰ ਕੇਤੁ ਦੂਸਰ ਕੋ ਨਾਮ ਪ੍ਰਮਾਨਿਯੈ ॥

ब्रयाघ्र केतु दूसर को नाम प्रमानियै ॥

brayaaghr ket dhoosar ko naam pramaaniyai ||

ਰੂਪਵਾਨ ਬਲਵਾਨ ਬਿਦਿਤ ਜਗ ਮੈ ਭਏ ॥

रूपवान बलवान बिदित जग मै भए ॥

roopavaan balavaan bidhit jag mai bhe ||

ਹੋ ਜਨੁਕ ਸੂਰ ਸਸਿ ਪ੍ਰਗਟ ਦੁਤਿਯ ਤਿਹ ਪੁਰ ਵਏ ॥੪॥

हो जनुक सूर ससि प्रगट दुतिय तिह पुर वए ॥४॥

ho januk soor sas pragaT dhutiy teh pur ve ||4||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਬ ਜੋਬਨ ਝਮਕਾ ਤਿਨ ਕੇ ਤਨ ॥

जब जोबन झमका तिन के तन ॥

jab joban jhamakaa tin ke tan ||

ਜਾਤ ਭਯੋ ਜਬ ਹੀ ਲਰਿਕਾਪਨ ॥

जात भयो जब ही लरिकापन ॥

jaat bhayo jab hee larikaapan ||

ਅਰਿ ਅਨੇਕ ਬਹੁ ਬਿਧਨ ਸੰਘਾਰੇ ॥

अरि अनेक बहु बिधन संघारे ॥

ar anek bahu bidhan sa(n)ghaare ||

ਚਾਕਰ ਪ੍ਰਜਾ ਅਪਨੇ ਪਾਰੇ ॥੫॥

चाकर प्रजा अपने पारे ॥५॥

chaakar prajaa apane paare ||5||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਕੇ ਦੇਸ ਲੈ ਬਹੁ ਜੀਤੇ ਅਰਿ ਰਾਜ ॥

भाति भाति के देस लै बहु जीते अरि राज ॥

bhaat bhaat ke dhes lai bahu jeete ar raaj ||

ਸਭਹਿਨ ਸਿਰ ਸੋਭਿਤ ਭਏ ਦਿਨਮਨਿ ਜ੍ਯੋ ਨਰ ਰਾਜ ॥੬॥

सभहिन सिर सोभित भए दिनमनि ज्यो नर राज ॥६॥

sabhahin sir sobhit bhe dhinaman jayo nar raaj ||6||

ਰੂਪ ਕੁਅਰ ਘਟਿ ਪ੍ਰਥਮ ਮੈ ਦੂਸਰ ਰੂਪ ਅਪਾਰ ॥

रूप कुअर घटि प्रथम मै दूसर रूप अपार ॥

roop kuar ghaT pratham mai dhoosar roop apaar ||

ਦੇਸ ਦੇਸ ਤੇ ਆਨਿ ਤ੍ਰਿਯ ਸੇਵਤ ਜਾਹਿ ਹਜਾਰ ॥੭॥

देस देस ते आनि तृय सेवत जाहि हजार ॥७॥

dhes dhes te aan tiray sevat jaeh hajaar ||7||

ਸੋਰਠਾ ॥

सोरठा ॥

soraThaa ||

ਐਸੋ ਕਿਸੀ ਨ ਦੇਸ ਜੈਸੋ ਲਹੁ ਸੁੰਦਰ ਕੁਅਰ ॥

ऐसो किसी न देस जैसो लहु सुँदर कुअर ॥

aaiso kisee na dhes jaiso lahu su(n)dhar kuar ||

ਕੈ ਦੂਸਰੋ ਦਿਨੇਸ ਕੈ ਨਿਸੇਸ ਅਲਿਕੇਸ ਯਹਿ ॥੮॥

कै दूसरो दिनेस कै निसेस अलिकेस यहि ॥८॥

kai dhoosaro dhines kai nises alikes yeh ||8||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤਾ ਕੀ ਮਾਤ ਪੁਤ੍ਰ ਕੀ ਲਖਿ ਛਬਿ ॥

ता की मात पुत्र की लखि छबि ॥

taa kee maat putr kee lakh chhab ||

ਜਾਤ ਭਈ ਸੁਧਿ ਸਾਤ ਤਵਨ ਸਬ ॥

जात भई सुधि सात तवन सब ॥

jaat bhiee sudh saat tavan sab ||

ਰਮ੍ਯੋ ਚਹਤ ਲਹੁ ਸੁਤ ਕੇ ਸੰਗਾ ॥

रम्यो चहत लहु सुत के संगा ॥

ramayo chahat lahu sut ke sa(n)gaa ||

ਰਾਨੀ ਬ੍ਯਾਪੀ ਅਧਿਕ ਅਨੰਗਾ ॥੯॥

रानी ब्यापी अधिक अनंगा ॥९॥

raanee bayaapee adhik ana(n)gaa ||9||

ਤਿਹ ਤਬ ਚਹਾ ਨਾਥ ਕਹ ਮਰਿਯੈ ॥

तिह तब चहा नाथ कह मरियै ॥

teh tab chahaa naath keh mariyai ||

ਪੁਨਿ ਟੀਕਾ ਕੋ ਪੁਤ੍ਰ ਸੰਘਰਿਯੈ ॥

पुनि टीका को पुत्र संघरियै ॥

pun Teekaa ko putr sa(n)ghariyai ||

ਕਵਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਕਹ ਕਹਾ ਬਿਚਾਰੋ ॥

कवन चरित्र कह कहा बिचारो ॥

kavan charitr keh kahaa bichaaro ||

ਲਹੁ ਸਿਰ ਪੁਤ੍ਰ ਛਤ੍ਰ ਕਹ ਢਾਰੋ ॥੧੦॥

लहु सिर पुत्र छत्र कह ढारो ॥१०॥

lahu sir putr chhatr keh ddaaro ||10||

ਏਕ ਦਿਵਸ ਸਿਵ ਧੁਜਹਿ ਬੁਲਾਯੋ ॥

एक दिवस सिव धुजहि बुलायो ॥

ek dhivas siv dhujeh bulaayo ||

ਮਦਰਾ ਸੋ ਕਰਿ ਮਤ ਸੁਵਾਯੋ ॥

मदरा सो करि मत सुवायो ॥

madharaa so kar mat suvaayo ||

ਪੁਨਿ ਟੀਕਾ ਕੋ ਪੂਤ ਹਕਾਰਾ ॥

पुनि टीका को पूत हकारा ॥

pun Teekaa ko poot hakaaraa ||

ਅਧਿਕ ਮਤ ਤਾਹੂ ਕਹ ਪ੍ਯਾਰਾ ॥੧੧॥

अधिक मत ताहू कह प्यारा ॥११॥

adhik mat taahoo keh payaaraa ||11||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਪਤਿ ਸੁਤ ਪ੍ਰਥਮ ਸੁਵਾਇ ਕਰਿ ਕਾਢਿ ਲਿਯਾ ਅਸਿ ਹਾਥ ॥

पति सुत प्रथम सुवाइ करि काढि लिया असि हाथ ॥

pat sut pratham suvai kar kaadd liyaa as haath ||

ਪੂਤ ਹੇਤ ਮਾਰਾ ਤਿਨੈ ਹਾਥ ਆਪਨੇ ਸਾਥ ॥੧੨॥

पूत हेत मारा तिनै हाथ आपने साथ ॥१२॥

poot het maaraa tinai haath aapane saath ||12||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਮਾਰਿ ਪੂਤ ਪਤਿ ਰੋਇ ਪੁਕਾਰਾ ॥

मारि पूत पति रोइ पुकारा ॥

maar poot pat roi pukaaraa ||

ਪਤਿ ਸੁਤ ਸੁਤ ਪਤਿ ਮਾਰਿ ਸੰਘਾਰਾ ॥

पति सुत सुत पति मारि संघारा ॥

pat sut sut pat maar sa(n)ghaaraa ||

ਮਦ ਕੇ ਮਹਾ ਮਤ ਏ ਭਏ ॥

मद के महा मत ए भए ॥

madh ke mahaa mat e bhe ||

ਆਪੁਸ ਮੈ ਕੋਪਿਤ ਤਨ ਤਏ ॥੧੩॥

आपुस मै कोपित तन तए ॥१३॥

aapus mai kopit tan te ||13||

ਉਦਿਤ ਦੋਊ ਆਹਵ ਕਹ ਭਏ ॥

उदित दोऊ आहव कह भए ॥

audhit dhouoo aahav keh bhe ||

ਕਾਢਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਕੋਪ ਤਨ ਤਏ ॥

काढि कृपान कोप तन तए ॥

kaadd kirapaan kop tan te ||

ਅਸਿ ਲੈ ਪਿਤੁ ਸੁਤ ਕੇ ਸਿਰ ਝਾਰਾ ॥

असि लै पितु सुत के सिर झारा ॥

as lai pit sut ke sir jhaaraa ||

ਪੂਤ ਕਾਢਿ ਪਿਤੁ ਸੀਸ ਪ੍ਰਹਾਰਾ ॥੧੪॥

पूत काढि पितु सीस प्रहारा ॥१४॥

poot kaadd pit sees prahaaraa ||14||

ਮੈ ਠਾਢੀ ਇਹ ਚਰਿਤ ਨਿਹਾਰਾ ॥

मै ठाढी इह चरित निहारा ॥

mai Thaaddee ieh charit nihaaraa ||

ਫੂਟਿ ਨ ਗਏ ਨੈਨ ਕਰਤਾਰਾ ॥

फूटि न गए नैन करतारा ॥

fooT na ge nain karataaraa ||

ਦਾਵ ਬਚਾਇ ਨ ਇਨ ਤੇ ਅਯੋ ॥

दाव बचाइ न इन ते अयो ॥

dhaav bachai na in te ayo ||

ਤਾ ਤੇ ਕਾਲ ਦੁਹੂੰਨ ਕੇ ਭਯੋ ॥੧੫॥

ता ते काल दुहूँन के भयो ॥१५॥

taa te kaal dhuhoo(n)n ke bhayo ||15||

ਅਬ ਹੌ ਦੈਵ ਕਹੌ ਕਾ ਕਰੌਂ ॥

अब हौ दैव कहौ का करौं ॥

ab hau dhaiv kahau kaa karaua(n) ||

ਉਰ ਮਹਿ ਮਾਰਿ ਕਟਾਰੀ ਮਰੌਂ ॥

उर महि मारि कटारी मरौं ॥

aur meh maar kaTaaree maraua(n) ||

ਬਾਨ ਪ੍ਰਸਥ ਹ੍ਵੈ ਬਨਹਿ ਸਿਧੈ ਹੌਂ ॥

बान प्रसथ ह्वै बनहि सिधै हौं ॥

baan prasath havai baneh sidhai haua(n) ||

ਲਹੁ ਸੁਤ ਕੇ ਸਿਰ ਛਤ੍ਰ ਢੁਰੈ ਹੌਂ ॥੧੬॥

लहु सुत के सिर छत्र ढुरै हौं ॥१६॥

lahu sut ke sir chhatr ddurai haua(n) ||16||

ਪ੍ਰਥਮ ਪੂਤ ਪਤਿ ਕੋ ਬਧ ਕੀਨਾ ॥

प्रथम पूत पति को बध कीना ॥

pratham poot pat ko badh keenaa ||

ਬਹੁਰਿ ਰਾਜ ਲਹੁ ਸੁਤ ਕਹ ਦੀਨਾ ॥

बहुरि राज लहु सुत कह दीना ॥

bahur raaj lahu sut keh dheenaa ||

ਬਹੁਰੌ ਭੇਖ ਅਤਿਥ ਕੋ ਧਾਰੀ ॥

बहुरौ भेख अतिथ को धारी ॥

bahurau bhekh atith ko dhaaree ||

ਪੰਥ ਉਤਰਾ ਓਰ ਸਿਧਾਰੀ ॥੧੭॥

पंथ उतरा ओर सिधारी ॥१७॥

pa(n)th utaraa or sidhaaree ||17||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਤਹਾ ਜਾਇ ਤਪਸਾ ਕਰੀ ਸਿਵ ਕੀ ਬਿਬਿਧ ਪ੍ਰਕਾਰ ॥

तहा जाइ तपसा करी सिव की बिबिध प्रकार ॥

tahaa jai tapasaa karee siv kee bibidh prakaar ||

ਭੂਤ ਰਾਟ ਰੀਝਤ ਭਏ ਨਿਰਖਿ ਨਿਠੁਰਤਾ ਨਾਰਿ ॥੧੮॥

भूत राट रीझत भए निरखि निठुरता नारि ॥१८॥

bhoot raaT reejhat bhe nirakh niThurataa naar ||18||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬਰੰਬ੍ਰਯੂਹ ਪੁਤ੍ਰੀ ਹੈ ਕਹਾ ॥

बरंब्रयूह पुत्री है कहा ॥

bara(n)brayooh putree hai kahaa ||

ਜੋ ਤਵ ਬ੍ਯਾਪਿ ਹ੍ਰਿਦੈ ਮਹਿ ਰਹਾ ॥

जो तव ब्यापि हृदै महि रहा ॥

jo tav bayaap hiradhai meh rahaa ||

ਦੇਹੁ ਤ ਪਿਤਾ ਇਹੈ ਬਰ ਪਾਊ ॥

देहु त पिता इहै बर पाऊ ॥

dheh ta pitaa ihai bar paauoo ||

ਬਿਰਧਾ ਤੇ ਤਰੁਨੀ ਹ੍ਵੈ ਜਾਊ ॥੧੯॥

बिरधा ते तरुनी ह्वै जाऊ ॥१९॥

biradhaa te tarunee havai jaauoo ||19||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਬਿਰਧਾ ਤੇ ਤਰੁਨੀ ਭਈ ਬਰੁ ਦੀਨਾ ਤ੍ਰਿਪਰਾਰਿ ॥

बिरधा ते तरुनी भई बरु दीना तृपरारि ॥

biradhaa te tarunee bhiee bar dheenaa tiraparaar ||

ਤੁਚਾ ਪੁਰਾਤਨ ਛਾਡਿ ਕਰਿ ਜ੍ਯੋ ਅਹਿ ਕੁੰਚੁਰ ਡਾਰਿ ॥੨੦॥

तुचा पुरातन छाडि करि ज्यो अहि कुँचुर डारि ॥२०॥

tuchaa puraatan chhaadd kar jayo eh ku(n)chur ddaar ||20||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬਿਰਧਾ ਤੇ ਤਰੁਨੀ ਜਬ ਭਈ ॥

बिरधा ते तरुनी जब भई ॥

biradhaa te tarunee jab bhiee ||

ਤਬ ਚਲਿ ਤਿਸੀ ਨਗਰ ਕਹ ਗਈ ॥

तब चलि तिसी नगर कह गई ॥

tab chal tisee nagar keh giee ||

ਜਹ ਖੇਲਤ ਸੁਤ ਚੜਾ ਸਿਕਾਰਾ ॥

जह खेलत सुत चड़ा सिकारा ॥

jeh khelat sut chaRaa sikaaraa ||

ਮਾਰੇ ਰੀਛ ਰੋਝ ਝੰਖਾਰਾ ॥੨੧॥

मारे रीछ रोझ झंखारा ॥२१॥

maare reechh rojh jha(n)khaaraa ||21||

ਏਕ ਮ੍ਰਿਗੀ ਕਾ ਭੇਸ ਧਰਾ ਤਬ ॥

एक मृगी का भेस धरा तब ॥

ek miragee kaa bhes dharaa tab ||

ਤਨ ਕੇ ਬਸਤ੍ਰ ਛੋਡ ਸੁੰਦਰ ਸਬ ॥

तन के बसत्र छोड सुँदर सब ॥

tan ke basatr chhodd su(n)dhar sab ||

ਖੇਲਤ ਹੁਤੋ ਅਖਿਟ ਸੁਤ ਜਹਾ ॥

खेलत हुतो अखिट सुत जहा ॥

khelat huto akhiT sut jahaa ||

ਹਰਨੀ ਹ੍ਵੈ ਨਿਕਸਤ ਭੀ ਤਹਾ ॥੨੨॥

हरनी ह्वै निकसत भी तहा ॥२२॥

haranee havai nikasat bhee tahaa ||22||

ਤਾ ਪਾਛੇ ਤਿਹ ਸੁਤ ਹੈ ਡਾਰਾ ॥

ता पाछे तिह सुत है डारा ॥

taa paachhe teh sut hai ddaaraa ||

ਸੰਗੀ ਕਿਸੂ ਨ ਓਰ ਨਿਹਾਰਾ ॥

संगी किसू न ओर निहारा ॥

sa(n)gee kisoo na or nihaaraa ||

ਏਕਲ ਜਾਤ ਦੂਰਿ ਭਯੋ ਤਹਾ ॥

एकल जात दूरि भयो तहा ॥

ekal jaat dhoor bhayo tahaa ||

ਥੋ ਬਨ ਘੋਰ ਭਯਾਨਕ ਜਹਾ ॥੨੩॥

थो बन घोर भयानक जहा ॥२३॥

tho ban ghor bhayaanak jahaa ||23||

ਸਾਲ ਤਮਾਲ ਜਹਾ ਦ੍ਰੁਮ ਭਾਰੇ ॥

साल तमाल जहा द्रुम भारे ॥

saal tamaal jahaa dhrum bhaare ||

ਨਿੰਬੂ ਕਦਮ ਸੁ ਬਟ ਜਟਿਯਾਰੇ ॥

निंबू कदम सु बट जटियारे ॥

ni(n)boo kadham su baT jaTiyaare ||

ਸੀਬਰ ਤਾਰ ਖਜੂਰੇ ਭਾਰੀ ॥

सीबर तार खजूरे भारी ॥

seebar taar khajoore bhaaree ||

ਨਿਜ ਹਾਥਨ ਜਨੁ ਈਸ ਸੁਧਾਰੀ ॥੨੪॥

निज हाथन जनु ईस सुधारी ॥२४॥

nij haathan jan iees sudhaaree ||24||

ਮ੍ਰਿਗੀ ਜਾਇ ਤਹ ਗਈ ਭੁਲਾਈ ॥

मृगी जाइ तह गई भुलाई ॥

miragee jai teh giee bhulaiee ||

ਉਤਮਾਗਨਾ ਭੇਸ ਬਨਾਈ ॥

उतमागना भेस बनाई ॥

autamaaganaa bhes banaiee ||

ਆਨਿ ਅਪਨ ਤਿਹ ਰੂਪ ਦਿਖਾਰਾ ॥

आनि अपन तिह रूप दिखारा ॥

aan apan teh roop dhikhaaraa ||

ਰਾਜ ਕੁਅਰ ਮੋਹਿਤ ਕਰਿ ਡਾਰਾ ॥੨੫॥

राज कुअर मोहित करि डारा ॥२५॥

raaj kuar mohit kar ddaaraa ||25||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਸੁਰੀ ਆਸੁਰੀ ਕਿੰਨ੍ਰਨਿ ਕਵਨ ਬਿਚਾਰਿਯੈ ॥

सुरी आसुरी किंन्रनि कवन बिचारियै ॥

suree aasuree ki(n)nran kavan bichaariyai ||

ਨਰੀ ਨਾਗਨੀ ਨਗਨੀ ਕੋ ਜਿਯ ਧਾਰਿਯੈ ॥

नरी नागनी नगनी को जिय धारियै ॥

naree naaganee naganee ko jiy dhaariyai ||

ਗੰਧਰਬੀ ਅਪਸਰਾ ਕਵਨ ਇਹ ਜਾਨਿਯੈ ॥

गंधरबी अपसरा कवन इह जानियै ॥

ga(n)dharabee apasaraa kavan ieh jaaniyai ||

ਹੋ ਰਵੀ ਸਸੀ ਬਾਸਵੀ ਪਾਰਬਤੀ ਮਾਨਿਯੈ ॥੨੬॥

हो रवी ससी बासवी पारबती मानियै ॥२६॥

ho ravee sasee baasavee paarabatee maaniyai ||26||

ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਨਿਰਖ ਤਹ ਰਹਾ ਲੁਭਾਇ ਕੈ ॥

राज कुमार निरख तह रहा लुभाइ कै ॥

raaj kumaar nirakh teh rahaa lubhai kai ||

ਪੂਛਤ ਭਯੋ ਚਲਿ ਤਾਹਿ ਤੀਰ ਤਿਹ ਜਾਇ ਕੈ ॥

पूछत भयो चलि ताहि तीर तिह जाइ कै ॥

poochhat bhayo chal taeh teer teh jai kai ||

ਨਰੀ ਨਾਗਨੀ ਨਗਨੀ ਇਨ ਤੇ ਕਵਨਿ ਤੁਯ ॥

नरी नागनी नगनी इन ते कवनि तुय ॥

naree naaganee naganee in te kavan tuy ||

ਹੋ ਕਵਨ ਸਾਚੁ ਕਹਿ ਕਹਿਯੋ ਸੁ ਤਾ ਤੈ ਏਸ ਭੁਅ ॥੨੭॥

हो कवन साचु कहि कहियो सु ता तै एस भुअ ॥२७॥

ho kavan saach keh kahiyo su taa tai es bhua ||27||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਮਨ ਬਚ ਕ੍ਰਮ ਮੈ ਤੋਰਿ ਛਬਿ ਨਿਰਖਤ ਗਯੋ ਲੁਭਾਇ ॥

मन बच क्रम मै तोरि छबि निरखत गयो लुभाइ ॥

man bach kram mai tor chhab nirakhat gayo lubhai ||

ਅਬ ਹੀ ਹ੍ਵੈ ਅਪਨੀ ਬਸਹੁ ਧਾਮ ਹਮਾਰੇ ਆਇ ॥੨੮॥

अब ही ह्वै अपनी बसहु धाम हमारे आइ ॥२८॥

ab hee havai apanee basahu dhaam hamaare aai ||28||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਏਕ ਆਧ ਬਿਰ ਨਾਹਿ ਨਾਹਿ ਤਿਨ ਭਾਖਿਯੋ ॥

एक आध बिर नाहि नाहि तिन भाखियो ॥

ek aadh bir naeh naeh tin bhaakhiyo ||

ਲਗੀ ਨਿਗੋਡੀ ਲਗਨ ਜਾਤ ਨਹਿ ਆਖਿਯੋ ॥

लगी निगोडी लगन जात नहि आखियो ॥

lagee nigoddee lagan jaat neh aakhiyo ||

ਅੰਤ ਕੁਅਰ ਜੋ ਕਹਾ ਮਾਨਿ ਸੋਈ ਲਿਯੋ ॥

अंत कुअर जो कहा मानि सोई लियो ॥

a(n)t kuar jo kahaa maan soiee liyo ||