ਪੁਰਖ ਭੇਖ ਕਹ ਪਹਿਰ ਤ੍ਰਿਯ ਭੂਖਨ ਸਜੇ ਸੁਰੰਗ ॥

पुरख भेख कह पहिर तृय भूखन सजे सुरंग ॥

purakh bhekh keh pahir tiray bhookhan saje sura(n)g ||

ਸੇਰ ਸਾਹ ਸੌ ਇਮਿ ਕਹਾ ਮੈ ਤਵ ਹਰਾ ਤੁਰੰਗ ॥੧੭॥

सेर साह सौ इमि कहा मै तव हरा तुरंग ॥१७॥

ser saeh sau im kahaa mai tav haraa tura(n)g ||17||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਬ ਹਜਰਤਿ ਤਾ ਕੌ ਲਖਿ ਲਯੋ ॥

जब हजरति ता कौ लखि लयो ॥

jab hajarat taa kau lakh layo ||

ਹਰਖਤ ਭਯੋ ਕੋਪ ਮਿਟਿ ਗਯੋ ॥

हरखत भयो कोप मिटि गयो ॥

harakhat bhayo kop miT gayo ||

ਨਿਰਖਿ ਪ੍ਰਭਾ ਉਪਮਾ ਬਹੁ ਕੀਨੀ ॥

निरखि प्रभा उपमा बहु कीनी ॥

nirakh prabhaa upamaa bahu keenee ||

ਬੀਸ ਸਹਸ੍ਰ ਅਸਰਫੀ ਦੀਨੀ ॥੧੮॥

बीस सहस्र असरफी दीनी ॥१८॥

bees sahasr asarafee dheenee ||18||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਹਸਿ ਹਜਰਤਿ ਐਸੇ ਕਹਾ ਸੁਨੁ ਤਸਕਰ ਸੁੰਦ੍ਰੰਗ ॥

हसि हजरति ऐसे कहा सुनु तसकर सुँद्रंग ॥

has hajarat aaise kahaa sun tasakar su(n)dhra(n)g ||

ਸੋ ਬਿਧਿ ਕਹੋ ਬਨਾਇ ਮੁਹਿ ਕਿਹ ਬਿਧਿ ਹਰਾ ਤੁਰੰਗ ॥੧੯॥

सो बिधि कहो बनाइ मुहि किह बिधि हरा तुरंग ॥१९॥

so bidh kaho banai muh keh bidh haraa tura(n)g ||19||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਬ ਅਬਲਾ ਆਇਸੁ ਇਮਿ ਪਾਵਾ ॥

जब अबला आइसु इमि पावा ॥

jab abalaa aais im paavaa ||

ਮੁਹਰ ਰਾਖਿ ਮੇਖਨ ਲੈ ਆਵਾ ॥

मुहर राखि मेखन लै आवा ॥

muhar raakh mekhan lai aavaa ||

ਸਰਿਤਾ ਮੋ ਤ੍ਰਿਣ ਗੂਲ ਬਹਾਇਸਿ ॥

सरिता मो तृण गूल बहाइसि ॥

saritaa mo tiran gool bahais ||

ਰਛਪਾਲ ਤਾ ਪਰ ਡਹਕਾਇਸਿ ॥੨੦॥

रछपाल ता पर डहकाइसि ॥२०॥

rachhapaal taa par ddahakais ||20||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਬਹੁਰਿ ਨਦੀ ਭੀਤਰ ਪਰੀ ਜਾਤ ਭਈ ਤਰਿ ਪਾਰਿ ॥

बहुरि नदी भीतर परी जात भई तरि पारि ॥

bahur nadhee bheetar paree jaat bhiee tar paar ||

ਸਾਹਿ ਝਰੋਖਾ ਕੇ ਤਰੇ ਲਾਗਤ ਭਈ ਸੁਧਾਰਿ ॥੨੧॥

साहि झरोखा के तरे लागत भई सुधारि ॥२१॥

saeh jharokhaa ke tare laagat bhiee sudhaar ||21||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਬ ਘਰਿਯਾਰੀ ਘਰੀ ਬਜਾਵੈ ॥

जब घरियारी घरी बजावै ॥

jab ghariyaaree gharee bajaavai ||

ਤਬ ਵਹ ਮੇਖਿਕ ਤਹਾ ਲਗਾਵੈ ॥

तब वह मेखिक तहा लगावै ॥

tab veh mekhik tahaa lagaavai ||

ਬੀਤਾ ਦਿਵਸ ਰਜਨਿ ਬਡਿ ਗਈ ॥

बीता दिवस रजनि बडि गई ॥

beetaa dhivas rajan badd giee ||

ਤਬ ਤ੍ਰਿਯ ਤਹਾ ਪਹੂਚਤ ਭਈ ॥੨੨॥

तब तृय तहा पहूचत भई ॥२२॥

tab tiray tahaa pahoochat bhiee ||22||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਤੈਸਹਿ ਛੋਰਿ ਤੁਰੰਗ ਝਰੋਖਾ ਬੀਚ ਕਰਿ ॥

तैसहि छोरि तुरंग झरोखा बीच करि ॥

taiseh chhor tura(n)g jharokhaa beech kar ||

ਜਲ ਮੋ ਪਰੀ ਕੁਦਾਇ ਜਾਤ ਭੀ ਪਾਰ ਤਰਿ ॥

जल मो परी कुदाइ जात भी पार तरि ॥

jal mo paree kudhai jaat bhee paar tar ||

ਸਭ ਲੋਕਨ ਕੌ ਕੌਤਕ ਅਧਿਕ ਦਿਖਾਇ ਕੈ ॥

सभ लोकन कौ कौतक अधिक दिखाइ कै ॥

sabh lokan kau kauatak adhik dhikhai kai ||

ਹੋ ਸੇਰ ਸਾਹ ਸੌ ਬਚਨ ਕਹੇ ਮੁਸਕਾਇ ਕੈ ॥੨੩॥

हो सेर साह सौ बचन कहे मुसकाइ कै ॥२३॥

ho ser saeh sau bachan kahe musakai kai ||23||

ਇਹੀ ਭਾਤਿ ਸੋ ਪ੍ਰਥਮ ਬਾਜ ਮੁਰਿ ਕਰ ਪਰਿਯੋ ॥

इही भाति सो प्रथम बाज मुरि कर परियो ॥

eihee bhaat so pratham baaj mur kar pariyo ||

ਦੁਤਿਯ ਅਸ੍ਵ ਤਵ ਨਿਰਖਿਤ ਇਹ ਛਲ ਸੌ ਹਰਿਯੋ ॥

दुतिय अस्व तव निरखित इह छल सौ हरियो ॥

dhutiy asavai tav nirakhit ieh chhal sau hariyo ||

ਸੇਰ ਸਾਹਿ ਤਬ ਕਹਿਯੋ ਕਹਾ ਬੁਧਿ ਕੋ ਭਯੋ ॥

सेर साहि तब कहियो कहा बुधि को भयो ॥

ser saeh tab kahiyo kahaa budh ko bhayo ||

ਹੋ ਰਾਹਾ ਥੋ ਜਹਾ ਤਹੀ ਸੁਰਾਹਾ ਹੂੰ ਗਯੋ ॥੨੪॥

हो राहा थो जहा तही सुराहा हूँ गयो ॥२४॥

ho raahaa tho jahaa tahee suraahaa hoo(n) gayo ||24||

ਸਾਹ ਸਹਿਤ ਸਭ ਲੋਗ ਚਰਿਤ੍ਰ ਬਿਲੋਕਿ ਬਰ ॥

साह सहित सभ लोग चरित्र बिलोकि बर ॥

saeh sahit sabh log charitr bilok bar ||

ਦਾਤ ਦਾਤ ਸੋ ਕਾਟਿ ਕਹੈ ਹੈ ਦਯੋ ਕਰ ॥

दात दात सो काटि कहै है दयो कर ॥

dhaat dhaat so kaaT kahai hai dhayo kar ||

ਕਹੈ ਹਮਾਰੀ ਮਤਿਹਿ ਕਵਨ ਕਾਰਨ ਭਯੋ ॥

कहै हमारी मतिहि कवन कारन भयो ॥

kahai hamaaree mateh kavan kaaran bhayo ||

ਹੋ ਰਾਹਾ ਤਸਕਰ ਹਰਿਯੋ ਸੁਰਾਹਾ ਹਮ ਦਯੋ ॥੨੫॥

हो राहा तसकर हरियो सुराहा हम दयो ॥२५॥

ho raahaa tasakar hariyo suraahaa ham dhayo ||25||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸ੍ਵਰਨ ਮੰਜਰੀ ਬਾਜ ਹਰਿ ਮਿਤ੍ਰਹਿ ਦਏ ਬਨਾਇ ॥

स्वरन मंजरी बाज हरि मित्रहि दए बनाइ ॥

savairan ma(n)jaree baaj har mitreh dhe banai ||

ਚਿਤ੍ਰ ਬਰਨ ਸੁਤ ਨ੍ਰਿਪ ਬਰਾ ਹ੍ਰਿਦੈ ਹਰਖ ਉਪਜਾਇ ॥੨੬॥

चित्र बरन सुत नृप बरा हृदै हरख उपजाइ ॥२६॥

chitr baran sut nirap baraa hiradhai harakh upajai ||26||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਾ ਕੋ ਭਜੈ ਹ੍ਰਿਦੈ ਹਰਖ ਉਪਜਾਇ ॥

भाति भाति ता को भजै हृदै हरख उपजाइ ॥

bhaat bhaat taa ko bhajai hiradhai harakh upajai ||

ਸੇਰ ਸਾਹਿ ਦਿਲੀਸ ਕਹ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰ ਦਿਖਾਇ ॥੨੭॥

सेर साहि दिलीस कह तृया चरित्र दिखाइ ॥२७॥

ser saeh dhilees keh tirayaa charitr dhikhai ||27||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਛਯਾਲੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੪੬॥੪੬੩੬॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ छयालीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२४६॥४६३६॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau chhayaalees charitr samaapatam sat subham sat ||246||4636||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬੀਰ ਤਿਲਕ ਇਕ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਬਿਚਛਨ ॥

बीर तिलक इक नृपति बिचछन ॥

beer tilak ik nirapat bichachhan ||

ਪੁਹਪ ਮੰਜਰੀ ਨਾਰਿ ਸੁਲਛਨ ॥

पुहप मंजरी नारि सुलछन ॥

puhap ma(n)jaree naar sulachhan ||

ਤਿਨ ਕੀ ਹਮ ਤੇ ਕਹਿ ਨ ਪਰਤ ਛਬਿ ॥

तिन की हम ते कहि न परत छबि ॥

tin kee ham te keh na parat chhab ||

ਰਤਿ ਤਿਹ ਰਹਤ ਨਿਰਖਿ ਰਤਿ ਪਤਿ ਦਬਿ ॥੧॥

रति तिह रहत निरखि रति पति दबि ॥१॥

rat teh rahat nirakh rat pat dhab ||1||

ਸ੍ਰੀ ਸੁਰਤਾਨ ਸਿੰਘ ਤਿਹ ਪੂਤਾ ॥

स्री सुरतान सिंघ तिह पूता ॥

sree surataan si(n)gh teh pootaa ||

ਜਨੁ ਬਿਧਿ ਗੜਾ ਦੁਤਿਯ ਪੁਰਹੂਤਾ ॥

जनु बिधि गड़ा दुतिय पुरहूता ॥

jan bidh gaRaa dhutiy purahootaa ||

ਜਬ ਵਹੁ ਤਰੁਨ ਭਯੋ ਲਖਿ ਪਾਯੋ ॥

जब वहु तरुन भयो लखि पायो ॥

jab vahu tarun bhayo lakh paayo ||

ਤਬ ਪਿਤ ਤਾ ਕੋ ਬ੍ਯਾਹ ਰਖਾਯੋ ॥੨॥

तब पित ता को ब्याह रखायो ॥२॥

tab pit taa ko bayaeh rakhaayo ||2||

ਕਾਸਮੀਰ ਇਕ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਰਹਤ ਬਲ ॥

कासमीर इक नृपति रहत बल ॥

kaasameer ik nirapat rahat bal ||

ਰੂਪਮਾਨ ਧਨਮਾਨ ਰਣਾਚਲ ॥

रूपमान धनमान रणाचल ॥

roopamaan dhanamaan ranaachal ||

ਤਾ ਕੇ ਧਾਮ ਸੁਤਾ ਇਕ ਸੁਨੀ ॥

ता के धाम सुता इक सुनी ॥

taa ke dhaam sutaa ik sunee ||

ਸਕਲ ਗੁਨਨ ਕੇ ਭੀਤਰ ਗੁਨੀ ॥੩॥

सकल गुनन के भीतर गुनी ॥३॥

sakal gunan ke bheetar gunee ||3||

ਬੋਲਿ ਦਿਜੰਬਰਨ ਘਰੀ ਸੁਧਾਈ ॥

बोलि दिजंबरन घरी सुधाई ॥

bol dhija(n)baran gharee sudhaiee ||

ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਤ ਕੇ ਸੰਗ ਕਰੀ ਸਗਾਈ ॥

नृप सुत के संग करी सगाई ॥

nirap sut ke sa(n)g karee sagaiee ||

ਅਧਿਕ ਸੁ ਦਰਬੁ ਪਠੈ ਦਿਯ ਤਾ ਕੌ ॥

अधिक सु दरबु पठै दिय ता कौ ॥

adhik su dharab paThai dhiy taa kau ||

ਬ੍ਯਾਹ ਬਿਚਾਰਿ ਬੁਲਾਯੋ ਵਾ ਕੌ ॥੪॥

ब्याह बिचारि बुलायो वा कौ ॥४॥

bayaeh bichaar bulaayo vaa kau ||4||

ਸੁਤਾ ਕੋ ਬ੍ਯਾਹ ਜਬੈ ਤਿਨ ਦਿਯਾਇਸਿ ॥

सुता को ब्याह जबै तिन दियाइसि ॥

sutaa ko bayaeh jabai tin dhiyais ||

ਹਾਟ ਪਾਟ ਬਸਤ੍ਰਨ ਸਭ ਛਾਇਸਿ ॥

हाट पाट बसत्रन सभ छाइसि ॥

haaT paaT basatran sabh chhais ||

ਘਰ ਘਰ ਗੀਤ ਚੰਚਲਾ ਗਾਵਤ ॥

घर घर गीत चंचला गावत ॥

ghar ghar geet cha(n)chalaa gaavat ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਬਾਦ੍ਰਿਤ ਬਜਾਵਤ ॥੫॥

भाति भाति बादृत बजावत ॥५॥

bhaat bhaat baadhirat bajaavat ||5||

ਸਕਲ ਬ੍ਯਾਹ ਕੀ ਰੀਤਿ ਕਰਹਿ ਤੇ ॥

सकल ब्याह की रीति करहि ते ॥

sakal bayaeh kee reet kareh te ||

ਅਧਿਕ ਦਿਜਨ ਕਹ ਦਾਨ ਕਰਹਿ ਵੇ ॥

अधिक दिजन कह दान करहि वे ॥

adhik dhijan keh dhaan kareh ve ||

ਜਾਚਕ ਸਭੈ ਭੂਪ ਹ੍ਵੈ ਗਏ ॥

जाचक सभै भूप ह्वै गए ॥

jaachak sabhai bhoop havai ge ||

ਜਾਚਤ ਬਹੁਰਿ ਨ ਕਾਹੂ ਭਏ ॥੬॥

जाचत बहुरि न काहू भए ॥६॥

jaachat bahur na kaahoo bhe ||6||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸਕਲ ਰੀਤਿ ਕਰਿ ਬ੍ਯਾਹ ਕੀ ਚੜੇ ਜਨੇਤ ਬਨਾਇ ॥

सकल रीति करि ब्याह की चड़े जनेत बनाइ ॥

sakal reet kar bayaeh kee chaRe janet banai ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਸੋ ਕੁਅਰ ਬਨਿ ਪ੍ਰਭਾ ਨ ਬਰਨੀ ਜਾਇ ॥੭॥

भाति भाति सो कुअर बनि प्रभा न बरनी जाइ ॥७॥

bhaat bhaat so kuar ban prabhaa na baranee jai ||7||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਕਾਸਮੀਰ ਭੀਤਰ ਪਹੁਚੇ ਜਬ ॥

कासमीर भीतर पहुचे जब ॥

kaasameer bheetar pahuche jab ||

ਬਾਜਨ ਲਗੇ ਬਦਿਤ੍ਰ ਅਮਿਤ ਤਬ ॥

बाजन लगे बदित्र अमित तब ॥

baajan lage badhitr amit tab ||

ਨਾਚਤ ਪਾਤ੍ਰ ਅਪਾਰ ਅਨੂਪਾ ॥

नाचत पात्र अपार अनूपा ॥

naachat paatr apaar anoopaa ||

ਕੰਚਨਿ ਹੁਰਕੁਨਿ ਰੂਪ ਸਰੂਪਾ ॥੮॥

कंचनि हुरकुनि रूप सरूपा ॥८॥

ka(n)chan hurakun roop saroopaa ||8||

ਹਾਟ ਪਾਟ ਸਭ ਬਸਤ੍ਰਨ ਛਾਏ ॥

हाट पाट सभ बसत्रन छाए ॥

haaT paaT sabh basatran chhaae ||

ਅਗਰ ਚੰਦਨ ਭੇ ਮਗੁ ਛਿਰਕਾਏ ॥

अगर चंदन भे मगु छिरकाए ॥

agar cha(n)dhan bhe mag chhirakaae ||

ਸਭ ਘਰ ਬਾਧੀ ਬੰਧਨਵਾਰੈ ॥

सभ घर बाधी बंधनवारै ॥

sabh ghar baadhee ba(n)dhanavaarai ||

ਗਾਵਤ ਗੀਤ ਸੁਹਾਵਤ ਨਾਰੈ ॥੯॥

गावत गीत सुहावत नारै ॥९॥

gaavat geet suhaavat naarai ||9||

ਅਗੂਆ ਲੇਨ ਅਗਾਊ ਆਏ ॥

अगूआ लेन अगाऊ आए ॥

agooaa len agaauoo aae ||

ਆਦਰ ਸੌ ਕੁਅਰਹਿ ਗ੍ਰਿਹ ਲ੍ਯਾਏ ॥

आदर सौ कुअरहि गृह ल्याए ॥

aadhar sau kuareh gireh layaae ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤੇ ਕਰੈ ਬਡਾਈ ॥

भाति भाति ते करै बडाई ॥

bhaat bhaat te karai baddaiee ||

ਜਾਨੁਕ ਰਾਕਨਿ ਧਨਿ ਨਿਧਿ ਪਾਈ ॥੧੦॥

जानुक राकनि धनि निधि पाई ॥१०॥

jaanuk raakan dhan nidh paiee ||10||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਤਬ ਜਸ ਤਿਲਕ ਮੰਜਰੀ ਲਈ ਬੁਲਾਇ ਕੈ ॥

तब जस तिलक मंजरी लई बुलाइ कै ॥

tab jas tilak ma(n)jaree liee bulai kai ||

ਬ੍ਯਾਹ ਦਈ ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਤ ਕੇ ਸਾਥ ਬਨਾਇ ਕੈ ॥

ब्याह दई नृप सुत के साथ बनाइ कै ॥

bayaeh dhiee nirap sut ke saath banai kai ||

ਦਾਜ ਅਮਿਤ ਧਨ ਦੀਯੋ ਬਿਦਾ ਕਰਿ ਕੈ ਦਏ ॥

दाज अमित धन दीयो बिदा करि कै दए ॥

dhaaj amit dhan dheeyo bidhaa kar kai dhe ||

ਹੋ ਬਿਰਜਵਤੀ ਨਗਰੀ ਪ੍ਰਤਿ ਤੇ ਆਵਤ ਭਏ ॥੧੧॥

हो बिरजवती नगरी प्रति ते आवत भए ॥११॥

ho birajavatee nagaree prat te aavat bhe ||11||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਏਕ ਸਾਹ ਕੇ ਸਦਨ ਉਤਾਰੇ ॥

एक साह के सदन उतारे ॥

ek saeh ke sadhan utaare ||

ਗ੍ਰਿਹ ਜੈ ਹੈ ਲਖਿ ਹੈ ਜਬ ਤਾਰੇ ॥

गृह जै है लखि है जब तारे ॥

gireh jai hai lakh hai jab taare ||

ਕੁਅਰਿ ਸਾਹ ਕੋ ਪੂਤ ਨਿਹਾਰਾ ॥

कुअरि साह को पूत निहारा ॥

kuar saeh ko poot nihaaraa ||

ਤਿਹ ਤਨ ਤਾਨਿ ਮਦਨ ਸਰ ਮਾਰਾ ॥੧੨॥

तिह तन तानि मदन सर मारा ॥१२॥

teh tan taan madhan sar maaraa ||12||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਨਿਰਖਿਤ ਰਹੀ ਲੁਭਾਇ ਛਬਿ ਮਨ ਮੈ ਕਿਯਾ ਬਿਚਾਰ ॥

निरखित रही लुभाइ छबि मन मै किया बिचार ॥

nirakhit rahee lubhai chhab man mai kiyaa bichaar ||

ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਤ ਸੰਗ ਨ ਜਾਇ ਹੌ ਇਹੈ ਹਮਾਰੋ ਯਾਰ ॥੧੩॥

नृप सुत संग न जाइ हौ इहै हमारो यार ॥१३॥

nirap sut sa(n)g na jai hau ihai hamaaro yaar ||13||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬੋਲਿ ਲਿਯਾ ਤਾ ਕੋ ਅਪੁਨੇ ਘਰ ॥

बोलि लिया ता को अपुने घर ॥

bol liyaa taa ko apune ghar ||

ਰਤਿ ਮਾਨੀ ਤਾ ਸੌ ਹਸਿ ਹਸਿ ਕਰਿ ॥

रति मानी ता सौ हसि हसि करि ॥

rat maanee taa sau has has kar ||

ਆਲਿੰਗਨ ਚੁੰਬਨ ਬਹੁ ਲਏ ॥

आलिंगन चुँबन बहु लए ॥

aali(n)gan chu(n)ban bahu le ||

ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਨ ਸੌ ਆਸਨ ਦਏ ॥੧੪॥

बिबिध बिधन सौ आसन दए ॥१४॥

bibidh bidhan sau aasan dhe ||14||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਬਿਹਸਿ ਬਿਹਸਿ ਦੋਊ ਕੁਅਰ ਕਲੋਲਨ ਕੌ ਕਰੈ ॥

बिहसि बिहसि दोऊ कुअर कलोलन कौ करै ॥

bihas bihas dhouoo kuar kalolan kau karai ||

ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਨ ਕੋਕਨ ਕੇ ਮਤ ਕੌ ਉਚਰੈ ॥

बिबिध बिधन कोकन के मत कौ उचरै ॥

bibidh bidhan kokan ke mat kau ucharai ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਕੇ ਆਸਨ ਕਰਹਿ ਬਨਾਇ ਕੈ ॥

भाति भाति के आसन करहि बनाइ कै ॥

bhaat bhaat ke aasan kareh banai kai ||

ਹੋ ਲਪਟਿ ਲਪਟਿ ਦੋਊ ਜਾਹਿ ਪਰਮ ਸੁਖ ਪਾਇ ਕੈ ॥੧੫॥

हो लपटि लपटि दोऊ जाहि परम सुख पाइ कै ॥१५॥

ho lapaT lapaT dhouoo jaeh param sukh pai kai ||15||

ਕੇਲ ਕਰਤ ਸ੍ਵੈ ਜਾਹਿ ਬਹੁਰਿ ਉਠਿ ਰਤਿ ਕਰੈ ॥

केल करत स्वै जाहि बहुरि उठि रति करै ॥

kel karat savai jaeh bahur uTh rat karai ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਚਾਤੁਰਤਾ ਮੁਖ ਤੇ ਉਚਰੈ ॥

भाति भाति चातुरता मुख ते उचरै ॥

bhaat bhaat chaaturataa mukh te ucharai ||

ਤਰੁਨ ਤਰੁਨਿ ਜਬ ਮਿਲੈ ਨ ਕੋਊ ਹਾਰਹੀ ॥

तरुन तरुनि जब मिलै न कोऊ हारही ॥

tarun tarun jab milai na kouoo haarahee ||

ਹੋ ਬੇਦ ਸਾਸਤ੍ਰ ਸਿੰਮ੍ਰਿਤਿ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਹੀ ॥੧੬॥

हो बेद सासत्र सिंमृति इह भाति उचारही ॥१६॥

ho bedh saasatr si(n)mirat ieh bhaat uchaarahee ||16||

ਤ੍ਰਿਯਾ ਬਾਚ ॥

तृया बाच ॥

tirayaa baach ||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਮੈ ਨ ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਤ ਕੇ ਸੰਗ ਜੈ ਹੌ ॥

मै न नृप सुत के संग जै हौ ॥

mai na nirap sut ke sa(n)g jai hau ||

ਬਿਨ ਦਾਮਨ ਇਹ ਹਾਥ ਬਿਕੈ ਹੌ ॥

बिन दामन इह हाथ बिकै हौ ॥

bin dhaaman ieh haath bikai hau ||

ਧਾਇ ਸੁਤਾ ਤਬ ਕੁਅਰਿ ਹਕਾਰੀ ॥

धाइ सुता तब कुअरि हकारी ॥

dhai sutaa tab kuar hakaaree ||

ਤਵਨ ਪਾਲਕੀ ਭੀਤਰ ਡਾਰੀ ॥੧੭॥

तवन पालकी भीतर डारी ॥१७॥

tavan paalakee bheetar ddaaree ||17||

ਦਿਵਸਰਾਜ ਅਸਤਾਚਲ ਗਯੋ ॥

दिवसराज असताचल गयो ॥

dhivasaraaj asataachal gayo ||

ਪ੍ਰਾਚੀ ਦਿਸਿ ਤੇ ਸਸਿ ਪ੍ਰਗਟਯੋ ॥

प्राची दिसि ते ससि प्रगटयो ॥

praachee dhis te sas pragaTayo ||

ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਤ ਭੇਦ ਪਛਾਨ੍ਯੋ ਨਾਹੀ ॥

नृप सुत भेद पछान्यो नाही ॥

nirap sut bhedh pachhaanayo naahee ||

ਤਾਰਨ ਕੀ ਸਮਝੀ ਪਰਛਾਹੀ ॥੧੮॥

तारन की समझी परछाही ॥१८॥

taaran kee samajhee parachhaahee ||18||

ਅਨਤ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕੌ ਲੈ ਗ੍ਰਿਹ ਗਯੋ ॥

अनत तृया कौ लै गृह गयो ॥

anat tirayaa kau lai gireh gayo ||

ਭੇਦ ਨ ਪਸੁ ਪਾਵਤ ਕਛੁ ਭਯੋ ॥

भेद न पसु पावत कछु भयो ॥

bhedh na pas paavat kachh bhayo ||

ਧਾਇ ਭੇਦ ਸੁਨਿਅਤਿ ਹਰਖਾਨੀ ॥

धाइ भेद सुनिअति हरखानी ॥

dhai bhedh suniat harakhaanee ||

ਮੋਰੀ ਸੁਤਾ ਕਰੀ ਬਿਧਿ ਰਾਨੀ ॥੧੯॥

मोरी सुता करी बिधि रानी ॥१९॥

moree sutaa karee bidh raanee ||19||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਰਾਜ ਕੁਅਰਿ ਸੁਤ ਸਾਹ ਕੇ ਸਦਨ ਰਹੀ ਸੁਖ ਪਾਇ ॥

राज कुअरि सुत साह के सदन रही सुख पाइ ॥

raaj kuar sut saeh ke sadhan rahee sukh pai ||

ਘਾਲ ਪਾਲਕੀ ਧਾਇ ਕੀ ਦੁਹਿਤਾ ਦਈ ਪਠਾਇ ॥੨੦॥

घाल पालकी धाइ की दुहिता दई पठाइ ॥२०॥

ghaal paalakee dhai kee dhuhitaa dhiee paThai ||20||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਸੈਤਾਲੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੪੭॥੪੬੫੬॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ सैतालीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२४७॥४६५६॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau saitaalees charitr samaapatam sat subham sat ||247||4656||afajoo(n)||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਨਦੀ ਨਰਬਦਾ ਕੋ ਰਹੈ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਚਿਤ੍ਰਰਥ ਨਾਮ ॥

नदी नरबदा को रहै नृपति चित्ररथ नाम ॥

nadhee narabadhaa ko rahai nirapat chitrarath naam ||

ਦੇਸ ਦੇਸ ਕੇ ਏਸ ਜਿਹ ਜਪਤ ਆਠਹੂੰ ਜਾਮ ॥੧॥

देस देस के एस जिह जपत आठहूँ जाम ॥१॥

dhes dhes ke es jeh japat aaThahoo(n) jaam ||1||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਚਿਤ੍ਰ ਮੰਜਰੀ ਤਾ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯ ਬਰ ॥

चित्र मंजरी ता की तृय बर ॥

chitr ma(n)jaree taa kee tiray bar ||

ਜਾਨੁਕ ਪ੍ਰਭਾ ਦਿਪਤਿ ਕਿਰਣਾਧਰ ॥

जानुक प्रभा दिपति किरणाधर ॥

jaanuk prabhaa dhipat kiranaadhar ||

ਚਾਰਿ ਪੁਤ੍ਰ ਤਾ ਕੇ ਸੁੰਦਰ ਅਤਿ ॥

चारि पुत्र ता के सुँदर अति ॥

chaar putr taa ke su(n)dhar at ||

ਸੂਰਬੀਰ ਬਲਵਾਨ ਬਿਕਟ ਮਤਿ ॥੨॥

सूरबीर बलवान बिकट मति ॥२॥

soorabeer balavaan bikaT mat ||2||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਚਿਤ੍ਰ ਕੇਤੁ ਬਚਿਤ੍ਰ ਧੁਜ ਸਸਿ ਧੁਜ ਰਵਿ ਧੁਜ ਸੂਰ ॥

चित्र केतु बचित्र धुज ससि धुज रवि धुज सूर ॥

chitr ket bachitr dhuj sas dhuj rav dhuj soor ||

ਜਿਨ ਕੇ ਧਨੁਖ ਟੰਕੋਰ ਧੁਨਿ ਰਹਤ ਜਗਤ ਮੈ ਪੂਰ ॥੩॥

जिन के धनुख टंकोर धुनि रहत जगत मै पूर ॥३॥

jin ke dhanukh Ta(n)kor dhun rahat jagat mai poor ||3||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਨਵਲ ਸਾਹ ਇਕ ਰਹਤ ਨਗਰ ਤਿਹ ॥

नवल साह इक रहत नगर तिह ॥

naval saeh ik rahat nagar teh ||

ਸਸਿ ਆਭਾ ਵਤਿ ਦੁਹਿਤਾ ਘਰ ਜਿਹ ॥

ससि आभा वति दुहिता घर जिह ॥

sas aabhaa vat dhuhitaa ghar jeh ||

ਅਮਿਤ ਪ੍ਰਭਾ ਜਾਨਿਯਤ ਜਾ ਕੀ ਜਗ ॥

अमित प्रभा जानियत जा की जग ॥

amit prabhaa jaaniyat jaa kee jag ||

ਸੁਰ ਆਸੁਰ ਥਕਿ ਰਹਤ ਨਿਰਖ ਮਗ ॥੪॥

सुर आसुर थकि रहत निरख मग ॥४॥

sur aasur thak rahat nirakh mag ||4||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਚਾਰਿ ਪੁਤ ਜੇ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੇ ਤਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾ ਨਿਹਾਰਿ ॥

चारि पुत जे नृपति के ता की प्रभा निहारि ॥

chaar put je nirapat ke taa kee prabhaa nihaar ||

ਰੀਝਿ ਰਹਤ ਭੇ ਚਿਤ ਬਿਖੈ ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚ ਨਿਰਧਾਰ ॥੫॥

रीझि रहत भे चित बिखै मन क्रम बच निरधार ॥५॥

reejh rahat bhe chit bikhai man kram bach niradhaar ||5||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਤ ਦੂਤਿਕ ਤਹਾ ਪਠਾਇਸਿ ॥

नृप सुत दूतिक तहा पठाइसि ॥

nirap sut dhootik tahaa paThais ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਿਹ ਤ੍ਰਿਯਹਿ ਭੁਲਾਇਸਿ ॥

भाति भाति तिह तृयहि भुलाइसि ॥

bhaat bhaat teh tirayeh bhulais ||

ਇਹੀ ਭਾਤਿ ਚਾਰੌ ਉਠਿ ਧਾਏ ॥

इही भाति चारौ उठि धाए ॥

eihee bhaat chaarau uTh dhaae ||

ਚਾਰੋ ਚਲਿ ਤਾ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹ ਆਏ ॥੬॥

चारो चलि ता के गृह आए ॥६॥

chaaro chal taa ke gireh aae ||6||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸਾਹ ਸੁਤਾ ਅਤਿ ਪਤਿਬ੍ਰਤਾ ਅਧਿਕ ਚਤੁਰ ਮਤਿਵਾਨ ॥

साह सुता अति पतिब्रता अधिक चतुर मतिवान ॥

saeh sutaa at patibrataa adhik chatur mativaan ||

ਚਾਰਹੁ ਪਠਿਯੋ ਸੰਦੇਸ ਲਿਖਿ ਚਿਤ ਚਰਿਤ੍ਰ ਇਕ ਆਨ ॥੭॥

चारहु पठियो संदेस लिखि चित चरित्र इक आन ॥७॥

chaarahu paThiyo sa(n)dhes likh chit charitr ik aan ||7||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜੁਦੋ ਜੁਦੋ ਲਿਖਿ ਚਹੂੰਨ ਪਠਾਯੋ ॥

जुदो जुदो लिखि चहूँन पठायो ॥

judho judho likh chahoo(n)n paThaayo ||

ਕਿਸ ਕੋ ਭੇਦ ਨ ਕਿਸੂ ਜਤਾਯੋ ॥

किस को भेद न किसू जतायो ॥

kis ko bhedh na kisoo jataayo ||

ਸਖੀ ਭਏ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸਿਖਾਇਸਿ ॥

सखी भए इह भाति सिखाइसि ॥

sakhee bhe ieh bhaat sikhais ||

ਰਾਜ ਕੁਮਾਰਨ ਬੋਲਿ ਪਠਾਇਸਿ ॥੮॥

राज कुमारन बोलि पठाइसि ॥८॥

raaj kumaaran bol paThais ||8||

ਸਾਹੁ ਸੁਤਾ ਬਾਚ ਸਖੀ ਸੋ ॥

साहु सुता बाच सखी सो ॥

saahu sutaa baach sakhee so ||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜਿਮਿ ਜਿਮਿ ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਤ ਆਇ ਹੈ ਉਤਮ ਭੇਖ ਸੁ ਧਾਰਿ ॥

जिमि जिमि नृप सुत आइ है उतम भेख सु धारि ॥

jim jim nirap sut aai hai utam bhekh su dhaar ||

ਤਿਮਿ ਤਿਮਿ ਪਗਨ ਖਰਾਕ ਤੈ ਕਿਜਿਯੋ ਮੇਰੇ ਦ੍ਵਾਰ ॥੯॥

तिमि तिमि पगन खराक तै किजियो मेरे द्वार ॥९॥

tim tim pagan kharaak tai kijiyo mere dhavaiaar ||9||

ਪ੍ਰਥਮ ਪੁਤ੍ਰ ਜਬ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੋ ਆਯੋ ਭੇਖ ਸੁ ਧਾਰਿ ॥

प्रथम पुत्र जब नृपति को आयो भेख सु धारि ॥

pratham putr jab nirapat ko aayo bhekh su dhaar ||

ਪਾਇਨ ਕੋ ਖਟਕੋ ਕਿਯੋ ਆਨਿ ਸਖੀ ਤਿਹ ਦ੍ਵਾਰ ॥੧੦॥

पाइन को खटको कियो आनि सखी तिह द्वार ॥१०॥

pain ko khaTako kiyo aan sakhee teh dhavaiaar ||10||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਹਾ ਹਾ ਪਦ ਤਬ ਤਰੁਨਿ ਉਚਾਰੋ ॥

हा हा पद तब तरुनि उचारो ॥

haa haa padh tab tarun uchaaro ||

ਹਾਥਨ ਕੌ ਛਤਿਯਾ ਪਰ ਮਾਰੋ ॥

हाथन कौ छतिया पर मारो ॥

haathan kau chhatiyaa par maaro ||

ਕੋਊ ਆਹਿ ਦ੍ਵਾਰ ਮੁਹਿ ਠਾਢਾ ॥

कोऊ आहि द्वार मुहि ठाढा ॥

kouoo aaeh dhavaiaar muh Thaaddaa ||

ਤਾ ਤੇ ਅਧਿਕ ਤ੍ਰਾਸ ਮੁਹਿ ਬਾਢਾ ॥੧੧॥

ता ते अधिक त्रास मुहि बाढा ॥११॥

taa te adhik traas muh baaddaa ||11||

ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਤ ਕਹਿਯੋ ਜਤਨ ਇਕ ਕਰੋ ॥

नृप सुत कहियो जतन इक करो ॥

nirap sut kahiyo jatan ik karo ||

ਚਾਰਿ ਸੰਦੂਕ ਹੈਂ ਇਕ ਮੈ ਪਰੋ ॥

चारि संदूक हैं इक मै परो ॥

chaar sa(n)dhook hai(n) ik mai paro ||

ਏਕ ਸੰਦੂਕ ਮਾਝ ਰਹਿਯੋ ਦੁਰਿ ॥

एक संदूक माझ रहियो दुरि ॥

ek sa(n)dhook maajh rahiyo dhur ||

ਜੈ ਹੈ ਲੋਕ ਬਿਲੋਕ ਬਿਮੁਖ ਘਰ ॥੧੨॥

जै है लोक बिलोक बिमुख घर ॥१२॥

jai hai lok bilok bimukh ghar ||12||

ਇਮਿ ਸੰਦੂਕ ਭੀਤਰ ਤਿਹ ਡਾਰੋ ॥

इमि संदूक भीतर तिह डारो ॥

eim sa(n)dhook bheetar teh ddaaro ||

ਦੁਤਿਯ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੋ ਪੁਤ੍ਰ ਹਕਾਰੋ ॥

दुतिय नृपति को पुत्र हकारो ॥

dhutiy nirapat ko putr hakaaro ||

ਪਗ ਖਟਕੋ ਸਹਚਰਿ ਤਬ ਕੀਨੋ ॥

पग खटको सहचरि तब कीनो ॥

pag khaTako sahachar tab keeno ||

ਦੁਤਿਯ ਸੰਦੂਕ ਡਾਰਿ ਤਿਹ ਦੀਨੋ ॥੧੩॥

दुतिय संदूक डारि तिह दीनो ॥१३॥

dhutiy sa(n)dhook ddaar teh dheeno ||13||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਇਹ ਛਲ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਚਾਰਿ ਸੁਤ ਚਹੂੰ ਸੰਦੂਕਨ ਡਾਰਿ ॥

इह छल नृप के चारि सुत चहूँ संदूकन डारि ॥

eeh chhal nirap ke chaar sut chahoo(n) sa(n)dhookan ddaar ||

ਤਿਨ ਪਿਤੁ ਗ੍ਰਿਹ ਪਯਾਨੋ ਕਿਯੋ ਉਤਿਮ ਭੇਖ ਸੁ ਧਾਰਿ ॥੧੪॥

तिन पितु गृह पयानो कियो उतिम भेख सु धारि ॥१४॥

tin pit gireh payaano kiyo utim bhekh su dhaar ||14||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਚਾਰਿ ਸੰਦੂਕ ਸੰਗ ਲੀਨੇ ਕਰ ॥

चारि संदूक संग लीने कर ॥

chaar sa(n)dhook sa(n)g leene kar ||

ਪਹੁਚਤ ਭਈ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੈ ਦਰ ਪਰ ॥

पहुचत भई नृपति कै दर पर ॥

pahuchat bhiee nirapat kai dhar par ||

ਜਬ ਰਾਜਾ ਕੋ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

जब राजा को रूप निहारियो ॥

jab raajaa ko roop nihaariyo ||

ਤਾ ਪਰ ਵਾਰ ਨਦੀ ਤਿਨ ਡਾਰਿਯੋ ॥੧੫॥

ता पर वार नदी तिन डारियो ॥१५॥

taa par vaar nadhee tin ddaariyo ||15||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਵਾਰਿ ਸੰਦੂਕ ਨ੍ਰਿਪਾਲ ਪਰ ਦਏ ਨਦੀ ਮੈ ਡਾਰਿ ॥

वारि संदूक नृपाल पर दए नदी मै डारि ॥

vaar sa(n)dhook nirapaal par dhe nadhee mai ddaar ||

ਸਭ ਛਤ੍ਰਿਨ ਛਿਨ ਮੋ ਛਲਾ ਕੋਊ ਨ ਸਕਾ ਬਿਚਾਰ ॥੧੬॥

सभ छतृन छिन मो छला कोऊ न सका बिचार ॥१६॥

sabh chhatiran chhin mo chhalaa kouoo na sakaa bichaar ||16||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਧੰਨ੍ਯ ਧੰਨ੍ਯ ਸਭ ਲੋਕ ਬਖਾਨੈ ॥

धंन्य धंन्य सभ लोक बखानै ॥

dha(n)nay dha(n)nay sabh lok bakhaanai ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਮੂਰਖ ਜਾਨੈ ॥

भेद अभेद न मूरख जानै ॥

bhedh abhedh na moorakh jaanai ||

ਭੂਪ ਭਗਤਿ ਤਿਹ ਅਧਿਕ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

भूप भगति तिह अधिक बिचारियो ॥

bhoop bhagat teh adhik bichaariyo ||

ਨ੍ਰਿਪ ਪਰ ਦਰਬੁ ਇਤੋ ਜਿਨ ਵਾਰਿਯੋ ॥੧੭॥

नृप पर दरबु इतो जिन वारियो ॥१७॥

nirap par dharab ito jin vaariyo ||17||

ਤਬ ਰਾਜੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

तब राजे इह भाति उचारियो ॥

tab raaje ieh bhaat uchaariyo ||

ਸਾਹ ਸੁਤਾ ਜੇਤੋ ਧਨ ਵਾਰਿਯੋ ॥

साह सुता जेतो धन वारियो ॥

saeh sutaa jeto dhan vaariyo ||

ਛੋਰਿ ਭੰਡਾਰ ਤਿਤੋ ਤਿਹ ਦੀਜੈ ॥

छोरि भंडार तितो तिह दीजै ॥

chhor bha(n)ddaar tito teh dheejai ||

ਮੰਤ੍ਰਨ ਕਹਾ ਬਿਲੰਬ ਨ ਕੀਜੈ ॥੧੮॥

मंत्रन कहा बिलंब न कीजै ॥१८॥

ma(n)tran kahaa bila(n)b na keejai ||18||

ਚਾਰਿ ਸੰਦੂਕ ਅਸਰਫੀ ਦੀਨੀ ॥

चारि संदूक असरफी दीनी ॥

chaar sa(n)dhook asarafee dheenee ||

ਸਾਹੁ ਸੁਤਾ ਸਭ ਹੀ ਸੋ ਲੀਨੀ ॥

साहु सुता सभ ही सो लीनी ॥

saahu sutaa sabh hee so leenee ||

ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਚਾਰੌ ਪੂਤ ਡੁਬਾਈ ॥

नृप के चारौ पूत डुबाई ॥

nirap ke chaarau poot ddubaiee ||

ਲੈ ਧਨੁ ਅਮਿਤ ਬਹੁਰਿ ਘਰ ਆਈ ॥੧੯॥

लै धनु अमित बहुरि घर आई ॥१९॥

lai dhan amit bahur ghar aaiee ||19||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਇਹ ਛਲ ਸੋ ਸੁਤਿ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੇ ਚਾਰੌ ਦਏ ਡੁਬਾਇ ॥

इह छल सो सुति नृपति के चारौ दए डुबाइ ॥

eeh chhal so sut nirapat ke chaarau dhe ddubai ||

ਆਨਿ ਧਾਮ ਬਹੁਰੋ ਬਸੀ ਹ੍ਰਿਦੈ ਹਰਖ ਉਪਜਾਇ ॥੨੦॥

आनि धाम बहुरो बसी हृदै हरख उपजाइ ॥२०॥

aan dhaam bahuro basee hiradhai harakh upajai ||20||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਅਠਤਾਲੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੪੮॥੪੬੭੬॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ अठतालीस चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२४८॥४६७६॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau aThataalees charitr samaapatam sat subham sat ||248||4676||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬਤਿਸੁ ਲਛਨ ਨਗਰ ਇਕ ਸੋਹੈ ॥

बतिसु लछन नगर इक सोहै ॥

batis lachhan nagar ik sohai ||

ਜਾ ਕੇ ਤਟ ਅਮਰਾਵਤਿ ਕੋ ਹੈ ॥

जा के तट अमरावति को है ॥

jaa ke taT amaraavat ko hai ||

ਸੈਨ ਸੁਲਛਨ ਨ੍ਰਿਪ ਤਹ ਸੁਭ ਮਤਿ ॥

सैन सुलछन नृप तह सुभ मति ॥

sain sulachhan nirap teh subh mat ||

ਸੂਰਬੀਰ ਬਲਵਾਨ ਬਿਕਟ ਮਤਿ ॥੧॥

सूरबीर बलवान बिकट मति ॥१॥

soorabeer balavaan bikaT mat ||1||

ਮੰਜ੍ਰਿ ਬਿਚਛਨਿ ਨਾਰਿ ਤਵਨਿ ਬਰ ॥

मंजृ बिचछनि नारि तवनि बर ॥

ma(n)jr bichachhan naar tavan bar ||

ਪੜੀ ਬ੍ਯਾਕਰਨ ਸਾਸਤ੍ਰ ਕੋਕ ਸਰ ॥

पड़ी ब्याकरन सासत्र कोक सर ॥

paRee bayaakaran saasatr kok sar ||

ਸੋਭਾ ਅਧਿਕ ਤਵਨ ਕੀ ਸੋਹਤ ॥

सोभा अधिक तवन की सोहत ॥

sobhaa adhik tavan kee sohat ||

ਸੁਰ ਨਰ ਨਾਗ ਅਸੁਰ ਮਨ ਮੋਹਤ ॥੨॥

सुर नर नाग असुर मन मोहत ॥२॥

sur nar naag asur man mohat ||2||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਏਕ ਸਾਹ ਕੋ ਪੂਤ ਤਹਾ ਸੁੰਦਰ ਘਨੋ ॥

एक साह को पूत तहा सुँदर घनो ॥

ek saeh ko poot tahaa su(n)dhar ghano ||

ਜਨੁ ਔਤਾਰ ਮਦਨ ਕੋ ਯਾ ਜਗ ਮੋ ਬਨੋ ॥

जनु औतार मदन को या जग मो बनो ॥

jan aauataar madhan ko yaa jag mo bano ||

ਬਿਤਨ ਕੇਤੁ ਤਿਹ ਨਾਮ ਕੁਅਰ ਕੈ ਜਾਨਿਯੈ ॥

बितन केतु तिह नाम कुअर कै जानियै ॥

bitan ket teh naam kuar kai jaaniyai ||

ਹੋ ਜਾ ਸਮ ਸੁੰਦਰ ਅਵਰ ਨ ਕਤਹੁ ਬਖਾਨਿਯੈ ॥੩॥

हो जा सम सुँदर अवर न कतहु बखानियै ॥३॥

ho jaa sam su(n)dhar avar na katahu bakhaaniyai ||3||

ਨੈਨ ਹਰਿਨ ਕੇ ਹਰੇ ਬੈਨ ਪਿਕ ਕੇ ਹਰੇ ॥

नैन हरिन के हरे बैन पिक के हरे ॥

nain harin ke hare bain pik ke hare ||

ਜਨੁਕ ਸਾਨਿ ਪਰ ਬਿਸਿਖ ਦੋਊ ਬਾਢਿਨ ਧਰੇ ॥

जनुक सानि पर बिसिख दोऊ बाढिन धरे ॥

januk saan par bisikh dhouoo baaddin dhare ||

ਬਿਨਾ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ਲਗਤ ਨ ਕਾਢੇ ਜਾਤ ਹੈ ॥

बिना प्रहारे लगत न काढे जात है ॥

binaa prahaare lagat na kaadde jaat hai ||

ਹੋ ਖਟਕਤ ਹਿਯ ਕੇ ਮਾਝ ਸਦਾ ਪਿਯਰਾਤ ਹੈ ॥੪॥

हो खटकत हिय के माझ सदा पियरात है ॥४॥

ho khaTakat hiy ke maajh sadhaa piyaraat hai ||4||

ਨਿਰਖਿ ਤਵਨ ਕੋ ਰੂਪ ਤਰਿਨਿ ਮੋਹਿਤ ਭਈ ॥

निरखि तवन को रूप तरिनि मोहित भई ॥

nirakh tavan ko roop tarin mohit bhiee ||

ਲੋਕ ਲਾਜ ਕੁਲ ਕਾਨਿ ਤ੍ਯਾਗਿ ਤਬ ਹੀ ਦਈ ॥

लोक लाज कुल कानि त्यागि तब ही दई ॥

lok laaj kul kaan tayaag tab hee dhiee ||

ਆਸਿਕ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯ ਭਾਤਿ ਰਹੀ ਉਰਝਾਇ ਕੈ ॥

आसिक की तृय भाति रही उरझाइ कै ॥

aasik kee tiray bhaat rahee urajhai kai ||

ਹੋ ਸਕਿਯੋ ਨ ਧੀਰਜ ਬਾਧਿ ਸੁ ਲਿਯੋ ਬੁਲਾਇ ਕੈ ॥੫॥

हो सकियो न धीरज बाधि सु लियो बुलाइ कै ॥५॥

ho sakiyo na dheeraj baadh su liyo bulai kai ||5||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਭੇਦਿ ਪਾਇ ਤ੍ਰਿਯ ਤਾਹਿ ਬੁਲਾਇਸਿ ॥

भेदि पाइ तृय ताहि बुलाइसि ॥

bhedh pai tiray taeh bulais ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਭੋਜਨਹਿ ਖਵਾਇਸਿ ॥

भाति भाति भोजनहि खवाइसि ॥

bhaat bhaat bhojaneh khavais ||

ਕੇਲ ਕਰਨ ਤਾ ਸੌ ਚਿਤ ਚਹਾ ॥

केल करन ता सौ चित चहा ॥

kel karan taa sau chit chahaa ||

ਲਾਜਿ ਬਿਸਾਰਿ ਪ੍ਰਗਟ ਤਿਹ ਕਹਾ ॥੬॥

लाजि बिसारि प्रगट तिह कहा ॥६॥

laaj bisaar pragaT teh kahaa ||6||

ਬਿਤਨ ਕੇਤੁ ਜਬ ਯੌ ਸੁਨਿ ਪਾਯੋ ॥

बितन केतु जब यौ सुनि पायो ॥

bitan ket jab yau sun paayo ||

ਭੋਗ ਨ ਕਿਯੋ ਨਾਕ ਐਂਠਾਯੋ ॥

भोग न कियो नाक ऐंठायो ॥

bhog na kiyo naak aai(n)Thaayo ||

ਸੁਨਿ ਅਬਲਾ ਮੈ ਤੋਹਿ ਨ ਭਜਿਹੌ ॥

सुनि अबला मै तोहि न भजिहौ ॥

sun abalaa mai toh na bhajihau ||

ਨਾਰਿ ਆਪਨੀ ਕੌ ਨਹਿ ਤਜਿਹੌ ॥੭॥

नारि आपनी कौ नहि तजिहौ ॥७॥

naar aapanee kau neh tajihau ||7||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜੌ ਉਪਾਇ ਕੋਟਿਕ ਕਰਹੁ ਲਛਿਕ ਕਰਹੁ ਇਲਾਜ ॥

जौ उपाइ कोटिक करहु लछिक करहु इलाज ॥

jau upai koTik karahu lachhik karahu ilaaj ||

ਧਰਮ ਆਪਨੌ ਛਾਡਿ ਤੁਹਿ ਤਊ ਨ ਭਜਹੌ ਆਜ ॥੮॥

धरम आपनौ छाडि तुहि तऊ न भजहौ आज ॥८॥

dharam aapanau chhaadd tuh tuoo na bhajahau aaj ||8||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਰਾਨੀ ਜਤਨ ਕੋਟਿ ਕਰਿ ਰਹੀ ॥

रानी जतन कोटि करि रही ॥

raanee jatan koT kar rahee ||

ਏਕੈ ਨਾਹਿ ਮੂੜ ਤਿਹ ਗਹੀ ॥

एकै नाहि मूड़ तिह गही ॥

ekai naeh mooR teh gahee ||

ਕੋਪ ਭਯੋ ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਜਿਯ ਭਾਰੋ ॥

कोप भयो तृय को जिय भारो ॥

kop bhayo tiray ko jiy bhaaro ||

ਤਾ ਕੌ ਬਾਧਿ ਭੋਹਰੇ ਡਾਰੋ ॥੯॥

ता कौ बाधि भोहरे डारो ॥९॥

taa kau baadh bhohare ddaaro ||9||

ਤਾ ਕੌ ਬਾਧਿ ਭੋਹਰਾ ਡਾਰਾ ॥

ता कौ बाधि भोहरा डारा ॥

taa kau baadh bhoharaa ddaaraa ||

ਮੂਆ ਸਾਹੁ ਸੁਤ ਜਗਤ ਉਚਾਰਾ ॥

मूआ साहु सुत जगत उचारा ॥

mooaa saahu sut jagat uchaaraa ||

ਸੌਦਾ ਕਾਜ ਕਹਿਯੋ ਕਹੂੰ ਗਯੋ ॥

सौदा काज कहियो कहूँ गयो ॥

sauadhaa kaaj kahiyo kahoo(n) gayo ||

ਚੋਰਨ ਮਾਰਿ ਲੂਟਿ ਧਨ ਲਯੋ ॥੧੦॥

चोरन मारि लूटि धन लयो ॥१०॥

choran maar looT dhan layo ||10||

ਭੇਸ ਅਨੂਪ ਤਰੁਨਿ ਤਿਨ ਧਰਾ ॥

भेस अनूप तरुनि तिन धरा ॥

bhes anoop tarun tin dharaa ||

ਅਭਰਨ ਅੰਗ ਅੰਗ ਮੈ ਕਰਾ ॥

अभरन अंग अंग मै करा ॥

abharan a(n)g a(n)g mai karaa ||

ਬਿਤਨ ਕੇਤੁ ਕੇ ਢਿਗ ਚਲ ਗਈ ॥

बितन केतु के ढिग चल गई ॥

bitan ket ke ddig chal giee ||

ਭਾਤਿ ਅਨੇਕ ਨਿਹੋਰਤ ਭਈ ॥੧੧॥

भाति अनेक निहोरत भई ॥११॥

bhaat anek nihorat bhiee ||11||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਗ੍ਰੀਵ ਅੰਚਰਾ ਡਾਰਿ ਰਹੀ ਸਿਰ ਨ੍ਯਾਇ ਕੈ ॥

ग्रीव अंचरा डारि रही सिर न्याइ कै ॥

greev a(n)charaa ddaar rahee sir nayai kai ||

ਪਕਰਿ ਕੁਅਰ ਕੇ ਪਾਇ ਰਹੀ ਲਪਟਾਇ ਕੈ ॥

पकरि कुअर के पाइ रही लपटाइ कै ॥

pakar kuar ke pai rahee lapaTai kai ||

ਏਕ ਬਾਰ ਡਰ ਡਾਰਿ ਆਨਿ ਪਿਯ ਰਤਿ ਕਰੋ ॥

एक बार डर डारि आनि पिय रति करो ॥

ek baar ddar ddaar aan piy rat karo ||

ਹੋ ਸਕਲ ਕਾਮ ਕੋ ਤਾਪ ਹਮਾਰੋ ਅਬ ਹਰੋ ॥੧੨॥

हो सकल काम को ताप हमारो अब हरो ॥१२॥

ho sakal kaam ko taap hamaaro ab haro ||12||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਮਰਿ ਮਰਿ ਜਨਮ ਕੋਟਿ ਤੁਮ ਧਰੋ ॥

मरि मरि जनम कोटि तुम धरो ॥

mar mar janam koT tum dharo ||

ਬਾਰ ਹਜਾਰ ਪਾਇ ਕਿ ਨ ਪਰੋ ॥

बार हजार पाइ कि न परो ॥

baar hajaar pai k na paro ||

ਤੋ ਕੋ ਤਊ ਨ ਭਜੋ ਨਿਲਜ ਤਬ ॥

तो को तऊ न भजो निलज तब ॥

to ko tuoo na bhajo nilaj tab ||

ਕਹਿ ਦੈ ਹੋ ਤਵ ਪਤਿ ਪ੍ਰਤਿ ਬਿਧਿ ਸਬ ॥੧੩॥

कहि दै हो तव पति प्रति बिधि सब ॥१३॥

keh dhai ho tav pat prat bidh sab ||13||

ਅਧਿਕ ਜਤਨ ਰਾਨੀ ਕਰਿ ਹਾਰੀ ॥

अधिक जतन रानी करि हारी ॥

adhik jatan raanee kar haaree ||

ਪਾਇ ਪਰੀ ਲਾਤਨ ਜੜ ਮਾਰੀ ॥

पाइ परी लातन जड़ मारी ॥

pai paree laatan jaR maaree ||

ਚਲੁ ਕੂਕਰੀ ਨਿਲਜ ਮੂੜ ਮਤਿ ॥

चलु कूकरी निलज मूड़ मति ॥

chal kookaree nilaj mooR mat ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਚਾਹਤ ਮੋ ਸੋ ਕਤ ॥੧੪॥

काम भोग चाहत मो सो कत ॥१४॥

kaam bhog chaahat mo so kat ||14||

ਕੁਬਚ ਸੁਨੇ ਤ੍ਰਿਯ ਭਈ ਬਿਮਨ ਮਨ ॥

कुबच सुने तृय भई बिमन मन ॥

kubach sune tiray bhiee biman man ||

ਅਮਿਤ ਕੋਪ ਜਾਗਾ ਤਾ ਕੇ ਤਨ ॥

अमित कोप जागा ता के तन ॥

amit kop jaagaa taa ke tan ||

ਜਿਹ ਪਤਿ ਕੋ ਮੁਹਿ ਤ੍ਰਾਸ ਦਿਖਾਰੈ ॥

जिह पति को मुहि त्रास दिखारै ॥

jeh pat ko muh traas dhikhaarai ||

ਤੌ ਮੈ ਜੌ ਸੋਈ ਤੁਹਿ ਮਾਰੈ ॥੧੫॥

तौ मै जौ सोई तुहि मारै ॥१५॥

tau mai jau soiee tuh maarai ||15||

ਯੌ ਕਹਿ ਕੈ ਤਿਹ ਪਕਰਿ ਨਿਕਾਰਿਯੋ ॥

यौ कहि कै तिह पकरि निकारियो ॥

yau keh kai teh pakar nikaariyo ||

ਪਠੈ ਸਹਚਰੀ ਨਾਥ ਹਕਾਰਿਯੋ ॥

पठै सहचरी नाथ हकारियो ॥

paThai sahacharee naath hakaariyo ||

ਭੂਤ ਭਾਖਿ ਤਿਹ ਦਿਯੋ ਦਿਖਾਈ ॥

भूत भाखि तिह दियो दिखाई ॥

bhoot bhaakh teh dhiyo dhikhaiee ||

ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਅਤਿ ਚਿਤ ਚਿੰਤ ਉਪਜਾਈ ॥੧੬॥

नृप के अति चित चिंत उपजाई ॥१६॥

nirap ke at chit chi(n)t upajaiee ||16||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸੁਨ ਰਾਜਾ ਜੋ ਤਸਕਰਨ ਹਨ੍ਯੋ ਸਾਹ ਕੋ ਪੂਤ ॥

सुन राजा जो तसकरन हन्यो साह को पूत ॥

sun raajaa jo tasakaran hanayo saeh ko poot ||

ਸੋ ਮੇਰੇ ਗ੍ਰਿਹ ਪ੍ਰਗਟਿਯੋ ਹੇਰਹੁ ਹ੍ਵੈ ਕਰਿ ਭੂਤ ॥੧੭॥

सो मेरे गृह प्रगटियो हेरहु ह्वै करि भूत ॥१७॥

so mere gireh pragaTiyo herahu havai kar bhoot ||17||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਨ੍ਰਿਪ ਤਬ ਕਹੀ ਗਾਡਿ ਇਹ ਡਾਰੋ ॥

नृप तब कही गाडि इह डारो ॥

nirap tab kahee gaadd ieh ddaaro ||

ਯਾਹਿ ਨ ਰਾਖੋ ਤੁਰਤ ਸੰਘਾਰੋ ॥

याहि न राखो तुरत संघारो ॥

yaeh na raakho turat sa(n)ghaaro ||

ਪਾਵਕ ਭਏ ਪਲੀਤਾ ਜਰਿਯਹਿ ॥

पावक भए पलीता जरियहि ॥

paavak bhe paleetaa jariyeh ||

ਸਾਹੁ ਪੁਤ੍ਰ ਕੇ ਸਿਰ ਪਰ ਡਰਿਯਹਿ ॥੧੮॥

साहु पुत्र के सिर पर डरियहि ॥१८॥

saahu putr ke sir par ddariyeh ||18||

ਹਾ ਹਾ ਸਬਦ ਬਹੁਤ ਕਰਿ ਰਹਿਯੋ ॥

हा हा सबद बहुत करि रहियो ॥

haa haa sabadh bahut kar rahiyo ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ੍ਰਿਪ ਮੂੜ ਨ ਲਹਿਯੋ ॥

भेद अभेद नृप मूड़ न लहियो ॥

bhedh abhedh nirap mooR na lahiyo ||

ਨਿਰਖਹੁ ਕਾ ਤ੍ਰਿਯ ਚਰਿਤ ਸੁਧਾਰਿਯੋ ॥

निरखहु का तृय चरित सुधारियो ॥

nirakhahu kaa tiray charit sudhaariyo ||

ਸਾਹ ਪੂਤ ਕਰਿ ਭੂਤ ਸੰਘਾਰਿਯੋ ॥੧੯॥

साह पूत करि भूत संघारियो ॥१९॥

saeh poot kar bhoot sa(n)ghaariyo ||19||

ਤਰੁਨਿਨ ਕਰ ਹਿਯਰੋ ਨਹਿ ਦੀਜੈ ॥

तरुनिन कर हियरो नहि दीजै ॥

tarunin kar hiyaro neh dheejai ||

ਤਿਨ ਕੋ ਚੋਰਿ ਸਦਾ ਚਿਤ ਲੀਜੈ ॥

तिन को चोरि सदा चित लीजै ॥

tin ko chor sadhaa chit leejai ||

ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਕਛੁ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ਨ ਕਰਿਯੈ ॥

तृय को कछु बिस्वास न करियै ॥

tiray ko kachh bisavaiaas na kariyai ||

ਤ੍ਰਿਯ ਚਰਿਤ੍ਰ ਤੇ ਜਿਯ ਅਤਿ ਡਰਿਯੈ ॥੨੦॥

तृय चरित्र ते जिय अति डरियै ॥२०॥

tiray charitr te jiy at ddariyai ||20||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਉਨਚਾਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੪੯॥੪੬੯੬॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ उनचास चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२४९॥४६९६॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe dhoi sau unachaas charitr samaapatam sat subham sat ||249||4696||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਅਜਿਤਾਵਤੀ ਨਗਰ ਇਕ ਸੋਹੈ ॥

अजितावती नगर इक सोहै ॥

ajitaavatee nagar ik sohai ||

ਅਜਿਤ ਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਤਹ ਕੋ ਹੈ ॥

अजित सिंघ राजा तह को है ॥

ajit si(n)gh raajaa teh ko hai ||

ਅਜਿਤ ਮੰਜਰੀ ਗ੍ਰਿਹ ਜਾ ਕੇ ਤ੍ਰਿਯ ॥

अजित मंजरी गृह जा के तृय ॥

ajit ma(n)jaree gireh jaa ke tiray ||

ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚ ਜਿਨ ਬਸਿ ਕੀਨਾ ਪਿਯ ॥੧॥

मन क्रम बच जिन बसि कीना पिय ॥१॥

man kram bach jin bas keenaa piy ||1||

ਭੁਜੰਗ ਮਤੀ ਤਾ ਕੀ ਦੁਹਿਤਾ ਇਕ ॥

भुजंग मती ता की दुहिता इक ॥

bhuja(n)g matee taa kee dhuhitaa ik ||

ਪੜੀ ਕੋਕ ਬ੍ਯਾਕਰਨ ਸਾਸਤ੍ਰਨਿਕ ॥

पड़ी कोक ब्याकरन सासत्रनिक ॥

paRee kok bayaakaran saasatranik ||