ਮੋਰੇ ਭਾਗ ਸੁ ਜਿਯਤ ਉਬਰਿਯੋ ॥

मोरे भाग सु जियत उबरियो ॥

more bhaag su jiyat ubariyo ||

ਕੌਨਹੂੰ ਕਾਜ ਦੇਸ ਇਹ ਆਯੋ ॥

कौनहूँ काज देस इह आयो ॥

kauanahoo(n) kaaj dhes ieh aayo ||

ਸੋ ਹਮ ਆਜੁ ਖੋਜ ਤੇ ਪਾਯੋ ॥੨੦॥

सो हम आजु खोज ते पायो ॥२०॥

so ham aaj khoj te paayo ||20||

ਗਹਿ ਗਹਿ ਤਾ ਕੋ ਗਰੇ ਲਗਾਵੈ ॥

गहि गहि ता को गरे लगावै ॥

geh geh taa ko gare lagaavai ||

ਦੇਖਤ ਰਾਵ ਚੂੰਬਿ ਮੁਖ ਜਾਵੈ ॥

देखत राव चूँबि मुख जावै ॥

dhekhat raav choo(n)b mukh jaavai ||

ਅਪਨੇ ਧਾਮ ਸੇਜ ਡਸਵਾਈ ॥

अपने धाम सेज डसवाई ॥

apane dhaam sej ddasavaiee ||

ਤਾ ਸੌ ਰੈਨਿ ਬਿਰਾਜਤ ਜਾਈ ॥੨੧॥

ता सौ रैनि बिराजत जाई ॥२१॥

taa sau rain biraajat jaiee ||21||

ਆਠੋ ਜਾਮ ਧਾਮ ਤਿਹ ਰਾਖੈ ॥

आठो जाम धाम तिह राखै ॥

aaTho jaam dhaam teh raakhai ||

ਪੂਤ ਪੂਤ ਮੁਖ ਤੇ ਤਿਹ ਭਾਖੈ ॥

पूत पूत मुख ते तिह भाखै ॥

poot poot mukh te teh bhaakhai ||

ਕਾਮ ਕੇਲ ਨਿਸਿ ਭਈ ਕਮਾਵੈ ॥

काम केल निसि भई कमावै ॥

kaam kel nis bhiee kamaavai ||

ਮੂਰਖ ਰਾਵ ਭੇਦ ਨਹਿ ਪਾਵੈ ॥੨੨॥

मूरख राव भेद नहि पावै ॥२२॥

moorakh raav bhedh neh paavai ||22||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਛਿਆਸਠਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੬੬॥੩੨੯੬॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ छिआसठवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१६६॥३२९६॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe ik sau chhiaasaThavo charitr samaapatam sat subham sat ||166||3296||afajoo(n)||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਬਾਸ ਬਰੇਲੀ ਕੇ ਬਿਖੈ ਬੀਰ ਬਡੋ ਧਨ ਰਾਵ ॥

बास बरेली के बिखै बीर बडो धन राव ॥

baas barelee ke bikhai beer baddo dhan raav ||

ਸਾਹ ਪਰੀ ਤਾ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯਾ ਰਾਖਤ ਸਭ ਕੋ ਭਾਵ ॥੧॥

साह परी ता की तृया राखत सभ को भाव ॥१॥

saeh paree taa kee tirayaa raakhat sabh ko bhaav ||1||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਏਕ ਪਾਤ੍ਰ ਰਾਜਾ ਕੇ ਆਈ ॥

एक पात्र राजा के आई ॥

ek paatr raajaa ke aaiee ||

ਭੂਖਨ ਬਸਤ੍ਰ ਅਨੂਪ ਸੁਹਾਈ ॥

भूखन बसत्र अनूप सुहाई ॥

bhookhan basatr anoop suhaiee ||

ਨ੍ਰਿਪ ਬਰ ਅਟਿਕ ਤਵਨ ਪਰ ਗਯੋ ॥

नृप बर अटिक तवन पर गयो ॥

nirap bar aTik tavan par gayo ||

ਰਾਨਿਨ ਡਾਰਿ ਹ੍ਰਿਦੈ ਤੇ ਦਯੋ ॥੨॥

रानिन डारि हृदै ते दयो ॥२॥

raanin ddaar hiradhai te dhayo ||2||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਏਕ ਭ੍ਰਾਤ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਹੁਤੋ ਜਾ ਕੋ ਰੂਪ ਅਪਾਰ ॥

एक भ्रात नृप को हुतो जा को रूप अपार ॥

ek bhraat nirap ko huto jaa ko roop apaar ||

ਸਾਹ ਪਰੀ ਤਾ ਸੌ ਬਿਧੀ ਰਾਜਾ ਕੋ ਡਰ ਡਾਰਿ ॥੩॥

साह परी ता सौ बिधी राजा को डर डारि ॥३॥

saeh paree taa sau bidhee raajaa ko ddar ddaar ||3||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਨਿਤਪ੍ਰਤਿ ਰਾਨੀ ਤਾਹਿ ਬੁਲਾਵੈ ॥

नितप्रति रानी ताहि बुलावै ॥

nitaprat raanee taeh bulaavai ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਤਿਹ ਸੰਗ ਕਮਾਵੈ ॥

काम भोग तिह संग कमावै ॥

kaam bhog teh sa(n)g kamaavai ||

ਰਾਜਾ ਕੌ ਹਿਯ ਤੇ ਬਿਸਰਾਯੋ ॥

राजा कौ हिय ते बिसरायो ॥

raajaa kau hiy te bisaraayo ||

ਤਾ ਕੌ ਰਾਜ ਦੇਉ ਠਹਰਾਯੋ ॥੪॥

ता कौ राज देउ ठहरायो ॥४॥

taa kau raaj dheau Thaharaayo ||4||

ਅਬ ਮੈ ਰਾਜ ਦੇਤ ਹੌ ਤੋ ਕੌ ॥

अब मै राज देत हौ तो कौ ॥

ab mai raaj dhet hau to kau ||

ਨਿਜੁ ਨਾਰੀ ਕਰਿਯਹੁ ਤੁਮ ਮੋ ਕੌ ॥

निजु नारी करियहु तुम मो कौ ॥

nij naaree kariyahu tum mo kau ||

ਜੋ ਮੈ ਤੁਮੈ ਕਹੌਂ ਸੋ ਕਰਿਯਹੁ ॥

जो मै तुमै कहौं सो करियहु ॥

jo mai tumai kahaua(n) so kariyahu ||

ਯਾ ਰਾਜਾ ਤੇ ਨੈਕ ਨ ਡਰਿਯਹੁ ॥੫॥

या राजा ते नैक न डरियहु ॥५॥

yaa raajaa te naik na ddariyahu ||5||

ਮਨ ਬੀਸਕ ਇਕ ਬਿਸਹਿ ਮੰਗੈਯੈ ॥

मन बीसक इक बिसहि मंगैयै ॥

man beesak ik biseh ma(n)gaiyai ||

ਸਭ ਭੋਜਨ ਕੇ ਬੀਚ ਡਰੈਯੈ ॥

सभ भोजन के बीच डरैयै ॥

sabh bhojan ke beech ddaraiyai ||

ਰਾਜਾ ਸਹਿਤ ਆਨ ਸਭ ਖੈ ਹੈ ॥

राजा सहित आन सभ खै है ॥

raajaa sahit aan sabh khai hai ||

ਛਿਨਕਿਕ ਬਿਖੈ ਮ੍ਰਿਤਕ ਹ੍ਵੈ ਜੈਹੈ ॥੬॥

छिनकिक बिखै मृतक ह्वै जैहै ॥६॥

chhinakik bikhai mritak havai jaihai ||6||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਤਿਨ ਕੌ ਪ੍ਰਥਮ ਸੰਘਾਰਿ ਕੈ ਲੀਜੈ ਰਾਜੁ ਛਿਨਾਇ ॥

तिन कौ प्रथम संघारि कै लीजै राजु छिनाइ ॥

tin kau pratham sa(n)ghaar kai leejai raaj chhinai ||

ਆਪ ਦੇਸ ਪਤਿ ਹੂਜਿਯੈ ਮੋਹਿ ਸਹਿਤ ਸੁਖ ਪਾਇ ॥੭॥

आप देस पति हूजियै मोहि सहित सुख पाइ ॥७॥

aap dhes pat hoojiyai moh sahit sukh pai ||7||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤਬ ਤਿਨ ਜਾਰ ਕਾਜ ਸੋਊ ਕਿਯੋ ॥

तब तिन जार काज सोऊ कियो ॥

tab tin jaar kaaj souoo kiyo ||

ਸੈਨ ਸਹਿਤ ਨਿਵਤੋ ਨ੍ਰਿਪ ਦਿਯੋ ॥

सैन सहित निवतो नृप दियो ॥

sain sahit nivato nirap dhiyo ||

ਸਭ ਭੋਜਨ ਭੀਤਰ ਬਿਸੁ ਡਾਰੀ ॥

सभ भोजन भीतर बिसु डारी ॥

sabh bhojan bheetar bis ddaaree ||

ਸਭਹਿਨ ਬੇਸ੍ਵਾ ਸਹਿਤ ਖਵਾਰੀ ॥੮॥

सभहिन बेस्वा सहित खवारी ॥८॥

sabhahin besavaiaa sahit khavaaree ||8||

ਸੈਨ ਸਹਿਤ ਭਛਤ ਨ੍ਰਿਪ ਭਏ ॥

सैन सहित भछत नृप भए ॥

sain sahit bhachhat nirap bhe ||

ਘਰਿਕਿਕ ਬਿਖੈ ਮੌਤ ਮਰਿ ਗਏ ॥

घरिकिक बिखै मौत मरि गए ॥

gharikik bikhai mauat mar ge ||

ਜਿਯਤ ਬਚੇ ਤੋ ਤਿਨ ਗਹਿ ਘਾਏ ॥

जियत बचे तो तिन गहि घाए ॥

jiyat bache to tin geh ghaae ||

ਤਿਨ ਤੇ ਏਕ ਜਾਨ ਨਹਿ ਪਾਏ ॥੯॥

तिन ते एक जान नहि पाए ॥९॥

tin te ek jaan neh paae ||9||

ਤਿਨ ਕੌ ਮਾਰਿ ਰਾਜ ਤਿਨ ਲਿਯੋ ॥

तिन कौ मारि राज तिन लियो ॥

tin kau maar raaj tin liyo ||

ਤਾ ਕੌ ਨਿਜੁ ਨਾਰੀ ਲੈ ਕਿਯੋ ॥

ता कौ निजु नारी लै कियो ॥

taa kau nij naaree lai kiyo ||

ਹਾਥ ਠਾਢ ਕੀਨੋ ਤਿਹ ਘਾਯੋ ॥

हाथ ठाढ कीनो तिह घायो ॥

haath Thaadd keeno teh ghaayo ||

ਪਾਇ ਪਰਿਯੋ ਤਿਹ ਆਨਿ ਮਿਲਾਯੋ ॥੧੦॥

पाइ परियो तिह आनि मिलायो ॥१०॥

pai pariyo teh aan milaayo ||10||

ਐਸੋ ਚਰਿਤ ਚੰਚਲਾ ਕੀਨੋ ॥

ऐसो चरित चंचला कीनो ॥

aaiso charit cha(n)chalaa keeno ||

ਨਿਜੁ ਨਾਯਕ ਕੌ ਬਧ ਕਰਿ ਦੀਨੋ ॥

निजु नायक कौ बध करि दीनो ॥

nij naayak kau badh kar dheeno ||

ਔਰ ਸੂਰਮਨ ਕੌ ਬਧ ਕਿਯੋ ॥

और सूरमन कौ बध कियो ॥

aauar sooraman kau badh kiyo ||

ਰਾਜ ਜਾਰ ਅਪਨੈ ਕੋ ਦਿਯੋ ॥੧੧॥

राज जार अपनै को दियो ॥११॥

raaj jaar apanai ko dhiyo ||11||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਇਹ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸੌ ਚੰਚਲਾ ਨਿਜੁ ਨਾਯਕ ਕੋ ਮਾਰਿ ॥

इह चरित्र सौ चंचला निजु नायक को मारि ॥

eeh charitr sau cha(n)chalaa nij naayak ko maar ||

ਰਾਜ ਜਾਰ ਕੌ ਲੈ ਦਿਯੋ ਐਸੇ ਖੇਲਿ ਖਿਲਾਰਿ ॥੧੨॥

राज जार कौ लै दियो ऐसे खेलि खिलारि ॥१२॥

raaj jaar kau lai dhiyo aaise khel khilaar ||12||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਸਤਸਠਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੬੭॥੩੩੦੮॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ सतसठवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१६७॥३३०८॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe ik sau satasaThavo charitr samaapatam sat subham sat ||167||3308||afajoo(n)||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਪਛਿਮ ਕੋ ਰਾਜਾ ਰਹੈ ਰਨ ਮੰਡਨ ਸਿੰਘ ਨਾਮ ॥

पछिम को राजा रहै रन मंडन सिंघ नाम ॥

pachhim ko raajaa rahai ran ma(n)ddan si(n)gh naam ||

ਦੇਸ ਦੇਸ ਕੇ ਏਸ ਜਿਹ ਪੂਜਤ ਆਠੋ ਜਾਮ ॥੧॥

देस देस के एस जिह पूजत आठो जाम ॥१॥

dhes dhes ke es jeh poojat aaTho jaam ||1||

ਵਾ ਰਾਜਾ ਕੀ ਬਲਿਭਾ ਜੋਤਿ ਮਤੀ ਸੁਭ ਕਾਰਿ ॥

वा राजा की बलिभा जोति मती सुभ कारि ॥

vaa raajaa kee balibhaa jot matee subh kaar ||

ਤੀਨ ਭਵਨ ਭੀਤਰ ਨਹੀ ਜਾ ਸਮ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰਿ ॥੨॥

तीन भवन भीतर नही जा सम राज कुमारि ॥२॥

teen bhavan bheetar nahee jaa sam raaj kumaar ||2||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਏਕ ਪਾਤ੍ਰ ਰਾਜਾ ਪਹਿ ਆਈ ॥

एक पात्र राजा पहि आई ॥

ek paatr raajaa peh aaiee ||

ਨਿਜੁ ਹਾਥਨ ਬਿਧਿ ਜਾਨੁ ਬਨਾਈ ॥

निजु हाथन बिधि जानु बनाई ॥

nij haathan bidh jaan banaiee ||

ਤਾ ਪਰ ਅਟਕ ਰਾਵ ਕੀ ਭਈ ॥

ता पर अटक राव की भई ॥

taa par aTak raav kee bhiee ||

ਰਾਨੀ ਬਿਸਰਿ ਹ੍ਰਿਦੈ ਤੈ ਗਈ ॥੩॥

रानी बिसरि हृदै तै गई ॥३॥

raanee bisar hiradhai tai giee ||3||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਤਬ ਰਾਨੀ ਚਿਤ ਕੇ ਬਿਖੈ ਰਹੀ ਅਧਿਕ ਹੀ ਖੀਝਿ ॥

तब रानी चित के बिखै रही अधिक ही खीझि ॥

tab raanee chit ke bikhai rahee adhik hee kheejh ||

ਵਾ ਬੇਸ੍ਵਾ ਪਰਿ ਰਾਵ ਕੀ ਸੁਨਿ ਸ੍ਰਵਨਨ ਅਤਿ ਰੀਝਿ ॥੪॥

वा बेस्वा परि राव की सुनि स्रवनन अति रीझि ॥४॥

vaa besavaiaa par raav kee sun sravanan at reejh ||4||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਦੇਸ ਦੇਸ ਖਬਰੈ ਦੈ ਗਈ ॥

देस देस खबरै दै गई ॥

dhes dhes khabarai dhai giee ||

ਬੇਸ੍ਵਨ ਰੀਝਿ ਰਾਵ ਕੀ ਭਈ ॥

बेस्वन रीझि राव की भई ॥

besavain reejh raav kee bhiee ||

ਅਬਲਾ ਦੇਸ ਦੇਸ ਤੇ ਆਈ ॥

अबला देस देस ते आई ॥

abalaa dhes dhes te aaiee ||

ਆਨਿ ਰਾਵ ਕੀ ਪੁਰੀ ਸੁਹਾਈ ॥੫॥

आनि राव की पुरी सुहाई ॥५॥

aan raav kee puree suhaiee ||5||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਤਬ ਰਾਨੀ ਕ੍ਰੁਧਿਤ ਭਈ ਧਾਰਿ ਬਦਨ ਮੈ ਮੌਨ ॥

तब रानी क्रुधित भई धारि बदन मै मौन ॥

tab raanee krudhit bhiee dhaar badhan mai mauan ||

ਨ੍ਰਿਪ ਅਟਕੇ ਬੇਸ੍ਵਨ ਭਏ ਹਮੈ ਸੰਭਰਿ ਹੈ ਕੌਨ ॥੬॥

नृप अटके बेस्वन भए हमै संभरि है कौन ॥६॥

nirap aTake besavain bhe hamai sa(n)bhar hai kauan ||6||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਐਸੋ ਜਤਨ ਕਛੂ ਅਬ ਕਰਿਯੈ ॥

ऐसो जतन कछू अब करियै ॥

aaiso jatan kachhoo ab kariyai ||

ਜਾ ਤੇ ਇਨ ਬੇਸ੍ਵਨ ਕੌ ਮਰਿਯੈ ॥

जा ते इन बेस्वन कौ मरियै ॥

jaa te in besavain kau mariyai ||

ਲਖਤ ਰਾਵ ਕੇ ਪ੍ਰੀਤਿ ਜਨਾਊ ॥

लखत राव के प्रीति जनाऊ ॥

lakhat raav ke preet janaauoo ||

ਛਲਿ ਸੋ ਬਡੋ ਕਲੇਸ ਮਿਟਾਊ ॥੭॥

छलि सो बडो कलेस मिटाऊ ॥७॥

chhal so baddo kales miTaauoo ||7||

ਅਧਿਕ ਪ੍ਰੀਤ ਬੇਸ੍ਵਨ ਸੌ ਕੀਨੀ ॥

अधिक प्रीत बेस्वन सौ कीनी ॥

adhik preet besavain sau keenee ||

ਲਛਮੀ ਬਹੁਤ ਸਭਨ ਕਹ ਦੀਨੀ ॥

लछमी बहुत सभन कह दीनी ॥

lachhamee bahut sabhan keh dheenee ||

ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰਤ ਜਿਹ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਹਮਾਰੋ ॥

प्रीति करत जिह नृपति हमारो ॥

preet karat jeh nirapat hamaaro ||

ਸੋ ਹਮ ਕੌ ਪ੍ਰਾਨਨ ਤੇ ਪ੍ਯਾਰੋ ॥੮॥

सो हम कौ प्रानन ते प्यारो ॥८॥

so ham kau praanan te payaaro ||8||

ਇਹ ਸੁਨਿ ਬੈਨ ਫੂਲ ਨ੍ਰਿਪ ਗਯੋ ॥

इह सुनि बैन फूल नृप गयो ॥

eeh sun bain fool nirap gayo ||

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਪਾਵਤ ਭਯੋ ॥

भेद अभेद न पावत भयो ॥

bhedh abhedh na paavat bhayo ||

ਯਾ ਸੌ ਕਰਤ ਪ੍ਰੀਤਿ ਮੈ ਭਾਰੀ ॥

या सौ करत प्रीति मै भारी ॥

yaa sau karat preet mai bhaaree ||

ਰਾਨੀ ਕਰਤ ਤਾਹਿ ਰਖਵਾਰੀ ॥੯॥

रानी करत ताहि रखवारी ॥९॥

raanee karat taeh rakhavaaree ||9||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸਭ ਰਾਨੀ ਬੇਸ੍ਵਨ ਸਹਿਤ ਲੀਨੀ ਨਿਕਟਿ ਬੁਲਾਇ ॥

सभ रानी बेस्वन सहित लीनी निकटि बुलाइ ॥

sabh raanee besavain sahit leenee nikaT bulai ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਕੇ ਸੁਖ ਕਿਯੇ ਤਿਨ ਤੇ ਗੀਤ ਗਵਾਇ ॥੧੦॥

भाति भाति के सुख किये तिन ते गीत गवाइ ॥१०॥

bhaat bhaat ke sukh kiye tin te geet gavai ||10||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਐਸੋ ਚਰਿਤ ਨਿਤ ਨ੍ਰਿਪ ਕਰਈ ॥

ऐसो चरित नित नृप करई ॥

aaiso charit nit nirap kariee ||

ਕਛੁ ਰਾਨਿਨ ਤੇ ਸੰਕ ਨ ਧਰਈ ॥

कछु रानिन ते संक न धरई ॥

kachh raanin te sa(n)k na dhariee ||

ਸਭ ਬੇਸ੍ਵਨ ਤੇ ਧਾਮ ਲੁਟਾਵੈ ॥

सभ बेस्वन ते धाम लुटावै ॥

sabh besavain te dhaam luTaavai ||

ਜੋਤਿ ਮਤੀ ਜਿਯ ਮੈ ਪਛੁਤਾਵੈ ॥੧੧॥

जोति मती जिय मै पछुतावै ॥११॥

jot matee jiy mai pachhutaavai ||11||

ਤਬ ਰਾਨੀ ਨ੍ਰਿਪ ਤੀਰ ਉਚਾਰੋ ॥

तब रानी नृप तीर उचारो ॥

tab raanee nirap teer uchaaro ||

ਸੁਨੋ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਜੂ ਬਚਨ ਹਮਾਰੋ ॥

सुनो नृपति जू बचन हमारो ॥

suno nirapat joo bachan hamaaro ||

ਬੇਰੀ ਏਕ ਬੈਠਿ ਸੁਖ ਕੀਜੈ ॥

बेरी एक बैठि सुख कीजै ॥

beree ek baiTh sukh keejai ||

ਦੂਜੀ ਨਾਵ ਬੇਸਵਨ ਦੀਜੈ ॥੧੨॥

दूजी नाव बेसवन दीजै ॥१२॥

dhoojee naav besavan dheejai ||12||

ਹਮ ਤੁਮ ਬੈਠਿ ਨਾਵ ਸੁਖ ਕੈਹੈ ॥

हम तुम बैठि नाव सुख कैहै ॥

ham tum baiTh naav sukh kaihai ||

ਇਨ ਬੇਸ੍ਵਨ ਤੇ ਗੀਤਿ ਗਵੈਹੈ ॥

इन बेस्वन ते गीति गवैहै ॥

ein besavain te geet gavaihai ||

ਜੋ ਸੁੰਦਰਿ ਇਨ ਤੇ ਲਖਿ ਲਿਜਿਯਹੁ ॥

जो सुँदरि इन ते लखि लिजियहु ॥

jo su(n)dhar in te lakh lijiyahu ||

ਤਾ ਸੌ ਭੋਗ ਰਾਵ ਤੁਮ ਕਿਜਿਯਹੁ ॥੧੩॥

ता सौ भोग राव तुम किजियहु ॥१३॥

taa sau bhog raav tum kijiyahu ||13||

ਸੋ ਸੁਨਿ ਰਾਵ ਅਨੰਦਿਤ ਭਯੋ ॥

सो सुनि राव अनंदित भयो ॥

so sun raav ana(n)dhit bhayo ||

ਤ੍ਰਿਯਨ ਸਹਿਤ ਬੇਸ੍ਵਨ ਲੈ ਗਯੋ ॥

तृयन सहित बेस्वन लै गयो ॥

tirayan sahit besavain lai gayo ||

ਆਮੂੰ ਜਹਾ ਬਹਿਤ ਨਦ ਭਾਰੋ ॥

आमूँ जहा बहित नद भारो ॥

aamoo(n) jahaa bahit nadh bhaaro ||

ਜਨੁ ਬਿਧਿ ਅਸਟਮ ਸਿੰਧੁ ਸਵਾਰੋ ॥੧੪॥

जनु बिधि असटम सिंधु सवारो ॥१४॥

jan bidh asaTam si(n)dh savaaro ||14||

ਨੀਕੀ ਨਾਵ ਰਾਨਿਯਨ ਲਈ ॥

नीकी नाव रानियन लई ॥

neekee naav raaniyan liee ||

ਬੇਰੀ ਬੁਰੀ ਬੇਸ੍ਵਨ ਦਈ ॥

बेरी बुरी बेस्वन दई ॥

beree buree besavain dhiee ||

ਅਪਨੇ ਰਾਵ ਤੀਰ ਬੈਠਾਰਿਯੋ ॥

अपने राव तीर बैठारियो ॥

apane raav teer baiThaariyo ||

ਮੂਰਖ ਭੇਦ ਨ ਕਛੂ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥੧੫॥

मूरख भेद न कछू बिचारियो ॥१५॥

moorakh bhedh na kachhoo bichaariyo ||15||

ਤਬ ਰਾਨੀ ਤਿਨ ਅਤਿ ਧਨੁ ਦੀਨੋ ॥

तब रानी तिन अति धनु दीनो ॥

tab raanee tin at dhan dheeno ||

ਬੇਰਿਯਾਰ ਅਪਨੇ ਬਸਿ ਕੀਨੋ ॥

बेरियार अपने बसि कीनो ॥

beriyaar apane bas keeno ||

ਜਹਾ ਬਹਤ ਆਮੂੰ ਨਦ ਭਾਰੋ ॥

जहा बहत आमूँ नद भारो ॥

jahaa bahat aamoo(n) nadh bhaaro ||

ਬੇਸ੍ਵਨ ਤਹੀ ਬੋਰਿ ਤੁਮ ਡਾਰੋ ॥੧੬॥

बेस्वन तही बोरि तुम डारो ॥१६॥

besavain tahee bor tum ddaaro ||16||

ਅਰਧ ਨਦੀ ਨਵਕਾ ਜਬ ਗਈ ॥

अरध नदी नवका जब गई ॥

aradh nadhee navakaa jab giee ||

ਤਬ ਹੀ ਫੋਰਿ ਮਲਾਹਨ ਦਈ ॥

तब ही फोरि मलाहन दई ॥

tab hee for malaahan dhiee ||

ਸਭ ਬੇਸ੍ਵਾ ਡੂਬਨ ਤਬ ਲਾਗੀ ॥

सभ बेस्वा डूबन तब लागी ॥

sabh besavaiaa ddooban tab laagee ||

ਭਰੂਵਨਿ ਦਸੋ ਦਿਸਨ ਕਹ ਭਾਗੀ ॥੧੭॥

भरूवनि दसो दिसन कह भागी ॥१७॥

bharoovan dhaso dhisan keh bhaagee ||17||

ਬੇਸ੍ਵਾ ਸਕਲ ਗੁਚਕਿਯਨ ਖਾਹੀ ॥

बेस्वा सकल गुचकियन खाही ॥

besavaiaa sakal guchakiyan khaahee ||

ਠੌਰ ਨ ਰਹੀ ਭਾਜਿ ਜਿਤ ਜਾਹੀ ॥

ठौर न रही भाजि जित जाही ॥

Thauar na rahee bhaaj jit jaahee ||

ਹਾਇ ਹਾਇ ਰਾਨੀ ਤਬ ਕਰਈ ॥

हाइ हाइ रानी तब करई ॥

hai hai raanee tab kariee ||

ਇਨ ਮੂਏ ਰਾਜਾ ਇਹ ਮਰਈ ॥੧੮॥

इन मूए राजा इह मरई ॥१८॥

ein mooe raajaa ieh mariee ||18||

ਰਾਵ ਸੁਨਤ ਇਨ ਕਹੈ ਨਿਕਾਰਹੁ ॥

राव सुनत इन कहै निकारहु ॥

raav sunat in kahai nikaarahu ||

ਸਖਿਯਨ ਕਹਿਯੋ ਬੋਰ ਗਹਿ ਡਾਰਹੁ ॥

सखियन कहियो बोर गहि डारहु ॥

sakhiyan kahiyo bor geh ddaarahu ||

ਅਮਿਤ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਬਹਤ ਕਹੂੰ ਜਾਹੀ ॥

अमित मृदंग बहत कहूँ जाही ॥

amit miradha(n)g bahat kahoo(n) jaahee ||

ਬੇਸ੍ਵਾ ਕਹੀ ਗੁਚਕਿਯਨ ਖਾਹੀ ॥੧੯॥

बेस्वा कही गुचकियन खाही ॥१९॥

besavaiaa kahee guchakiyan khaahee ||19||

ਮੁਰਲੀ ਮੁਰਜ ਤੰਬੂਰਾ ਬਹੈ ॥

मुरली मुरज तंबूरा बहै ॥

muralee muraj ta(n)booraa bahai ||

ਭਰੂਆ ਬਹੇ ਜਾਤਿ ਨਹਿ ਕਹੇ ॥

भरूआ बहे जाति नहि कहे ॥

bharooaa bahe jaat neh kahe ||

ਭਰੂਅਨਿ ਕਹੂੰ ਪੁਕਾਰਤ ਜਾਹੀ ॥

भरूअनि कहूँ पुकारत जाही ॥

bharooan kahoo(n) pukaarat jaahee ||

ਬੇਸ੍ਵਨ ਰਹੀ ਕਛੂ ਸੁਧਿ ਨਾਹੀ ॥੨੦॥

बेस्वन रही कछू सुधि नाही ॥२०॥

besavain rahee kachhoo sudh naahee ||20||

ਡੂਬਿ ਡੂਬਿ ਭਰੂਆ ਕਹੂੰ ਮਰੇ ॥

डूबि डूबि भरूआ कहूँ मरे ॥

ddoob ddoob bharooaa kahoo(n) mare ||

ਭਰੂਅਨਿ ਉਦਰ ਨੀਰ ਸੋ ਭਰੇ ॥

भरूअनि उदर नीर सो भरे ॥

bharooan udhar neer so bhare ||

ਬੇਸ੍ਵਾ ਏਕ ਜਿਯਤ ਨਹਿ ਬਾਚੀ ॥

बेस्वा एक जियत नहि बाची ॥

besavaiaa ek jiyat neh baachee ||

ਐਸੀ ਮਾਰ ਕਿਰੀਚਕ ਮਾਚੀ ॥੨੧॥

ऐसी मार किरीचक माची ॥२१॥

aaisee maar kireechak maachee ||21||

ਗੁਚਕਿ ਖਾਤ ਬੇਸ੍ਵਾ ਜੇ ਗਈ ॥

गुचकि खात बेस्वा जे गई ॥

guchak khaat besavaiaa je giee ||

ਟੰਗਰਨਿ ਪਕਰਿ ਬੋਰਿ ਸੋਊ ਦਈ ॥

टंगरनि पकरि बोरि सोऊ दई ॥

Ta(n)garan pakar bor souoo dhiee ||

ਹਾਇ ਹਾਇ ਨ੍ਰਿਪ ਠਾਢ ਪੁਕਾਰੈ ॥

हाइ हाइ नृप ठाढ पुकारै ॥

hai hai nirap Thaadd pukaarai ||

ਕੋ ਪਹੁਚੈ ਤਿਨ ਖੈਂਚਿ ਨਿਕਾਰੈ ॥੨੨॥

को पहुचै तिन खैंचि निकारै ॥२२॥

ko pahuchai tin khai(n)ch nikaarai ||22||

ਜੋ ਬੇਸ੍ਵਾ ਕਾਢਨ ਕਹ ਗਯੋ ॥

जो बेस्वा काढन कह गयो ॥

jo besavaiaa kaaddan keh gayo ||

ਡੂਬਤ ਵਹੂ ਨਦੀ ਮਹਿ ਭਯੋ ॥

डूबत वहू नदी महि भयो ॥

ddoobat vahoo nadhee meh bhayo ||

ਧਾਰ ਧਾਰ ਭਰੁਅਨਿ ਇਕ ਕਰਹੀ ॥

धार धार भरुअनि इक करही ॥

dhaar dhaar bharuan ik karahee ||

ਡੂਬਿ ਡੂਬਿ ਸਰਿਤਾ ਮੋ ਮਰਹੀ ॥੨੩॥

डूबि डूबि सरिता मो मरही ॥२३॥

ddoob ddoob saritaa mo marahee ||23||

ਕੂਕਿ ਕੂਕਿ ਬੇਸ੍ਵਾ ਸਭ ਹਾਰੀ ॥

कूकि कूकि बेस्वा सभ हारी ॥

kook kook besavaiaa sabh haaree ||

ਕਿਨਹੀ ਪੁਰਖ ਨ ਐਂਚਿ ਨਿਕਾਰੀ ॥

किनही पुरख न ऐंचि निकारी ॥

kinahee purakh na aai(n)ch nikaaree ||

ਭਰੂਆ ਮਰਿ ਭਰੂਅਨਿ ਜੁਤ ਰਹੇ ॥

भरूआ मरि भरूअनि जुत रहे ॥

bharooaa mar bharooan jut rahe ||

ਇਕ ਸੋ ਸਾਠਿ ਤਾਇਫੇ ਬਹੇ ॥੨੪॥

इक सो साठि ताइफे बहे ॥२४॥

eik so saaTh taife bahe ||24||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਦਸ ਦਸ ਮਨ ਤਿਲਕੈ ਭਈ ਖਟ ਮਨ ਭਈ ਇਜਾਰ ॥

दस दस मन तिलकै भई खट मन भई इजार ॥

dhas dhas man tilakai bhiee khaT man bhiee ijaar ||

ਡੂਬਿ ਮਰੀ ਬੇਸ੍ਵਾ ਸਕਲ ਕੋਊ ਨ ਸਕਿਯੋ ਨਿਕਾਰਿ ॥੨੫॥

डूबि मरी बेस्वा सकल कोऊ न सकियो निकारि ॥२५॥

ddoob maree besavaiaa sakal kouoo na sakiyo nikaar ||25||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤਬ ਰਾਨੀ ਨ੍ਰਿਪ ਪੈ ਚਲਿ ਗਈ ॥

तब रानी नृप पै चलि गई ॥

tab raanee nirap pai chal giee ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਸਮੁਝਾਵਤ ਭਈ ॥

भाति भाति समुझावत भई ॥

bhaat bhaat samujhaavat bhiee ||

ਪਤਿ ਤੁਮ ਕਛੂ ਸੋਕ ਨ ਬਿਚਾਰਹੁ ॥

पति तुम कछू सोक न बिचारहु ॥

pat tum kachhoo sok na bichaarahu ||

ਇਨ ਰਨਿਯਨ ਕੇ ਸੰਗ ਬਿਹਾਰਹੁ ॥੨੬॥

इन रनियन के संग बिहारहु ॥२६॥

ein raniyan ke sa(n)g bihaarahu ||26||

ਔਰ ਬੇਸ੍ਵਾ ਬੋਲਿ ਪਠੈਯਹੁ ॥

और बेस्वा बोलि पठैयहु ॥

aauar besavaiaa bol paThaiyahu ||

ਕਾਮ ਕੇਲ ਤਿਨ ਸੰਗ ਕਮੈਯਹੁ ॥

काम केल तिन संग कमैयहु ॥

kaam kel tin sa(n)g kamaiyahu ||

ਜੌ ਤੁਮ ਕੌ ਰਾਖਿਯੋ ਕਰਤਾਰਾ ॥

जौ तुम कौ राखियो करतारा ॥

jau tum kau raakhiyo karataaraa ||

ਹੋਇ ਸੁੰਦਰੀ ਕਈ ਹਜਾਰਾ ॥੨੭॥

होइ सुँदरी कई हजारा ॥२७॥

hoi su(n)dharee kiee hajaaraa ||27||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਮੂੜ ਰਾਵ ਚੁਪ ਹ੍ਵੈ ਰਹਿਯੋ ਸਕਿਯੋ ਨ ਚਰਿਤ ਬਿਚਾਰਿ ॥

मूड़ राव चुप ह्वै रहियो सकियो न चरित बिचारि ॥

mooR raav chup havai rahiyo sakiyo na charit bichaar ||

ਪ੍ਰਗਟ ਅਖਾਰੇ ਸਾਠਿ ਸਤ ਰਾਨੀ ਦਏ ਸੰਘਾਰਿ ॥੨੮॥

प्रगट अखारे साठि सत रानी दए संघारि ॥२८॥

pragaT akhaare saaTh sat raanee dhe sa(n)ghaar ||28||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਅਠਸਠਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੬੮॥੩੩੩੬॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ अठसठवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१६८॥३३३६॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe ik sau aThasaThavo charitr samaapatam sat subham sat ||168||3336||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬ੍ਰਿਜ ਮਹਿ ਏਕ ਅਹੀਰਨਿ ਰਹੈ ॥

बृज महि एक अहीरनि रहै ॥

biraj meh ek aheeran rahai ||

ਸਾਹ ਪਰੀ ਤਾ ਕੌ ਜਗ ਕਹੈ ॥

साह परी ता कौ जग कहै ॥

saeh paree taa kau jag kahai ||

ਅਤਿ ਉਤਮ ਤਿਹ ਅੰਗ ਬਿਰਾਜੈ ॥

अति उतम तिह अंग बिराजै ॥

at utam teh a(n)g biraajai ||

ਜਾ ਕੌ ਨਿਰਖਿ ਚੰਦ੍ਰਮਾ ਲਾਜੈ ॥੧॥

जा कौ निरखि चंद्रमा लाजै ॥१॥

jaa kau nirakh cha(n)dhramaa laajai ||1||

ਰੰਗੀ ਰਾਮ ਅਹੀਰਿਕ ਤਹਾ ॥

रंगी राम अहीरिक तहा ॥

ra(n)gee raam aheerik tahaa ||

ਲਾਗੀ ਲਗਨ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕੀ ਉਹਾ ॥

लागी लगन तृया की उहा ॥

laagee lagan tirayaa kee uhaa ||

ਜਬ ਸੋਯੋ ਅਪਨੋ ਪਤਿ ਜਾਨੈ ॥

जब सोयो अपनो पति जानै ॥

jab soyo apano pat jaanai ||

ਕਾਮ ਕੇਲ ਤਿਹ ਸੰਗ ਪ੍ਰਮਾਨੈ ॥੨॥

काम केल तिह संग प्रमानै ॥२॥

kaam kel teh sa(n)g pramaanai ||2||

ਏਕ ਦਿਵਸ ਤਾ ਸੋ ਪਤਿ ਸੋਯੋ ॥

एक दिवस ता सो पति सोयो ॥

ek dhivas taa so pat soyo ||

ਕਾਮ ਕੇਲ ਕਰਿ ਅਤਿ ਦੁਖ ਖੋਯੋ ॥

काम केल करि अति दुख खोयो ॥

kaam kel kar at dhukh khoyo ||

ਰੰਗੀ ਰਾਮ ਤਹਾ ਚਲਿ ਆਯੋ ॥

रंगी राम तहा चलि आयो ॥

ra(n)gee raam tahaa chal aayo ||

ਫਿਰਿ ਘਰ ਚਲਿਯੋ ਦਾਵ ਨਹਿ ਪਾਯੋ ॥੩॥

फिरि घर चलियो दाव नहि पायो ॥३॥

fir ghar chaliyo dhaav neh paayo ||3||

ਜਾਗਤ ਹੁਤੀ ਤ੍ਰਿਯਾ ਲਖਿ ਲੀਨੋ ॥

जागत हुती तृया लखि लीनो ॥

jaagat hutee tirayaa lakh leeno ||

ਨੈਨਨ ਸੈਨ ਮਿਤ੍ਰ ਕਹ ਦੀਨੋ ॥

नैनन सैन मित्र कह दीनो ॥

nainan sain mitr keh dheeno ||

ਖਾਰੀ ਹੁਤੀ ਸੁ ਐਂਚਿ ਮੰਗਾਈ ॥

खारी हुती सु ऐंचि मंगाई ॥

khaaree hutee su aai(n)ch ma(n)gaiee ||

ਨਿਜੁ ਪਲਘਾ ਕੇ ਨਿਕਟਿ ਬਿਛਾਈ ॥੪॥

निजु पलघा के निकटि बिछाई ॥४॥

nij palaghaa ke nikaT bichhaiee ||4||

ਪਿਯ ਕੇ ਅੰਗ ਅਲਿੰਗਨ ਕਰਿਯੋ ॥

पिय के अंग अलिंगन करियो ॥

piy ke a(n)g ali(n)gan kariyo ||

ਆਸਨ ਤਿਹ ਖਾਰੀ ਪਰ ਧਰਿਯੋ ॥

आसन तिह खारी पर धरियो ॥

aasan teh khaaree par dhariyo ||

ਮਨ ਮਾਨਤ ਕੋ ਭੋਗ ਕਮਾਯੋ ॥

मन मानत को भोग कमायो ॥

man maanat ko bhog kamaayo ||

ਮੂਰਖ ਨਾਹ ਭੇਦ ਨਹਿ ਪਾਯੋ ॥੫॥

मूरख नाह भेद नहि पायो ॥५॥

moorakh naeh bhedh neh paayo ||5||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਚਿਮਟਿ ਚਿਮਟਿ ਕਰਿ ਭੋਗ ਅਧਿਕ ਤਾ ਸੌ ਕਿਯੋ ॥

चिमटि चिमटि करि भोग अधिक ता सौ कियो ॥

chimaT chimaT kar bhog adhik taa sau kiyo ||

ਅਧਰ ਪਾਨ ਕਰਿ ਕੈ ਕਰਿ ਜਾਰਿ ਬਿਦਾ ਦਿਯੋ ॥

अधर पान करि कै करि जारि बिदा दियो ॥

adhar paan kar kai kar jaar bidhaa dhiyo ||

ਸੋਤ ਰਹਿਯੋ ਮੂਰਖ ਕਛੁ ਭੇਦ ਨ ਪਾਇਯੋ ॥

सोत रहियो मूरख कछु भेद न पाइयो ॥

sot rahiyo moorakh kachh bhedh na paiyo ||

ਹੋ ਧਰ ਖਾਰੀ ਪਰ ਕਸ ਇਨ ਕਰਮ ਕਮਾਇਯੋ ॥੬॥

हो धर खारी पर कस इन करम कमाइयो ॥६॥

ho dhar khaaree par kas in karam kamaiyo ||6||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਉਰ ਚਿਮਟਯੋ ਪਿਯ ਸੋ ਰਹਿਯੋ ਕੇਲ ਜਾਰ ਤਨ ਕੀਨ ॥

उर चिमटयो पिय सो रहियो केल जार तन कीन ॥

aur chimaTayo piy so rahiyo kel jaar tan keen ||

ਖਾਰੀ ਦਈ ਉਠਾਇ ਪੁਨਿ ਜਾਰ ਬਿਦਾ ਕਰਿ ਦੀਨ ॥੭॥

खारी दई उठाइ पुनि जार बिदा करि दीन ॥७॥

khaaree dhiee uThai pun jaar bidhaa kar dheen ||7||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਉਨਤਰਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੬੯॥੩੩੪੩॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ उनतरवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१६९॥३३४३॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe ik sau unataravo charitr samaapatam sat subham sat ||169||3343||afajoo(n)||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਪਲਵਲ ਕੋ ਰਾਜਾ ਰਹੈ ਸਰਬ ਸਿੰਘ ਤਿਹ ਨਾਮ ॥

पलवल को राजा रहै सरब सिंघ तिह नाम ॥

palaval ko raajaa rahai sarab si(n)gh teh naam ||

ਦੇਸ ਦੇਸ ਕੇ ਏਸ ਜਿਹ ਭਜਤ ਆਠਹੂੰ ਜਾਮ ॥੧॥

देस देस के एस जिह भजत आठहूँ जाम ॥१॥

dhes dhes ke es jeh bhajat aaThahoo(n) jaam ||1||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਕਲਾ ਸੁ ਬੀਰ ਤਾਹਿ ਬਰ ਨਾਰੀ ॥

कला सु बीर ताहि बर नारी ॥

kalaa su beer taeh bar naaree ||

ਮਥਿ ਸਮੁੰਦ੍ਰ ਜਨੁ ਸਾਤ ਨਿਕਾਰੀ ॥

मथि समुँद्र जनु सात निकारी ॥

math samu(n)dhr jan saat nikaaree ||

ਜੋਬਨ ਜੋਤਿ ਅਧਿਕ ਤਿਹ ਸੋਹੈ ॥

जोबन जोति अधिक तिह सोहै ॥

joban jot adhik teh sohai ||

ਦੇਵ ਅਦੇਵਨ ਕੋ ਮਨ ਮੋਹੈ ॥੨॥

देव अदेवन को मन मोहै ॥२॥

dhev adhevan ko man mohai ||2||

ਰਾਵਤ ਸਿੰਘ ਬਿਲੌਕਤ ਭਈ ॥

रावत सिंघ बिलौकत भई ॥

raavat si(n)gh bilauakat bhiee ||

ਹਰਿ ਅਰਿ ਬਸਿ ਰਾਨੀ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ॥

हरि अरि बसि रानी ह्वै गई ॥

har ar bas raanee havai giee ||

ਸਹਚਰਿ ਪਠੈ ਬੁਲਾਯੋ ਜਬੈ ॥

सहचरि पठै बुलायो जबै ॥

sahachar paThai bulaayo jabai ||

ਕਾਮ ਕੇਲ ਤਾ ਸੌ ਕਿਯ ਤਬੈ ॥੩॥

काम केल ता सौ किय तबै ॥३॥

kaam kel taa sau kiy tabai ||3||

ਐਸੀ ਭਾਤਿ ਜਾਰ ਨਿਤਿ ਆਵੈ ॥

ऐसी भाति जार निति आवै ॥

aaisee bhaat jaar nit aavai ||

ਵਾ ਰਾਨੀ ਸੌ ਭੋਗ ਕਮਾਵੈ ॥

वा रानी सौ भोग कमावै ॥

vaa raanee sau bhog kamaavai ||

ਦਾਸੀ ਏਕ ਤਹਾ ਚਲਿ ਆਈ ॥

दासी एक तहा चलि आई ॥

dhaasee ek tahaa chal aaiee ||

ਨਿਰਖਿ ਮੀਤ ਤਿਹ ਰਹ੍ਯੋ ਲੁਭਾਈ ॥੪॥

निरखि मीत तिह रह्यो लुभाई ॥४॥

nirakh meet teh rahayo lubhaiee ||4||

ਕੇਲ ਕਮਾਇ ਜਾਰ ਜਬ ਆਯੋ ॥

केल कमाइ जार जब आयो ॥

kel kamai jaar jab aayo ||

ਚੇਰੀ ਕੋ ਲਖਿ ਰੂਪ ਲੁਭਾਯੋ ॥

चेरी को लखि रूप लुभायो ॥

cheree ko lakh roop lubhaayo ||

ਰਨਿਯਹਿ ਡਾਰਿ ਹ੍ਰਿਦੈ ਤੇ ਦਯੋ ॥

रनियहि डारि हृदै ते दयो ॥

raniyeh ddaar hiradhai te dhayo ||

ਤਾ ਕੀ ਸੇਜ ਸੁਹਾਵਤ ਭਯੋ ॥੫॥

ता की सेज सुहावत भयो ॥५॥

taa kee sej suhaavat bhayo ||5||

ਕੇਲ ਬਿਨਾ ਰਾਨੀ ਅਕੁਲਾਈ ॥

केल बिना रानी अकुलाई ॥

kel binaa raanee akulaiee ||

ਤਾ ਕੌ ਪੈਂਡ ਬਿਲੋਕਨ ਆਈ ॥

ता कौ पैंड बिलोकन आई ॥

taa kau pai(n)dd bilokan aaiee ||

ਕਹਾ ਰਹੇ ਪ੍ਰੀਤਮ ਨਹਿ ਆਏ ॥

कहा रहे प्रीतम नहि आए ॥

kahaa rahe preetam neh aae ||

ਕਾਹੂ ਬੈਰਿਨਿ ਸੌ ਉਰਝਾਏ ॥੬॥

काहू बैरिनि सौ उरझाए ॥६॥

kaahoo bairin sau urajhaae ||6||

ਸੁਧਿ ਭੂਲੀ ਕਿਧੋ ਕਿਨੂੰ ਭੁਲਾਯੋ ॥

सुधि भूली किधो किनूँ भुलायो ॥

sudh bhoolee kidho kinoo(n) bhulaayo ||

ਖੋਜਤ ਰਹਿਯੋ ਪੈਂਡ ਨਹਿ ਪਾਯੋ ॥

खोजत रहियो पैंड नहि पायो ॥

khojat rahiyo pai(n)dd neh paayo ||

ਤ੍ਰਾਸ ਦਿਯੋ ਕਿਨਹੂੰ ਤਿਹ ਆਈ ॥

त्रास दियो किनहूँ तिह आई ॥

traas dhiyo kinahoo(n) teh aaiee ||

ਭੇਟ ਭਈ ਕੋਊ ਭਾਮਿਨਿ ਭਾਈ ॥੭॥

भेट भई कोऊ भामिनि भाई ॥७॥

bheT bhiee kouoo bhaamin bhaiee ||7||

ਆਵਤ ਹੈ ਕਿ ਆਇ ਕਰ ਗਏ ॥

आवत है कि आइ कर गए ॥

aavat hai k aai kar ge ||

ਆਵਹਿਗੇ ਕਿ ਰੂਠ ਕੇ ਗਏ ॥

आवहिगे कि रूठ के गए ॥

aavahige k rooTh ke ge ||

ਮਿਲਿ ਹੈ ਯਾਰ ਆਇ ਸੁਖਦਾਈ ॥

मिलि है यार आइ सुखदाई ॥

mil hai yaar aai sukhadhaiee ||

ਬਡੀ ਬਾਰ ਲਗਿ ਬਾਰ ਲਗਾਈ ॥੮॥

बडी बार लगि बार लगाई ॥८॥

baddee baar lag baar lagaiee ||8||

ਯੌ ਚਿਤ ਚਿੰਤ ਤਹਾ ਪਗੁ ਧਾਰਿਯੋ ॥

यौ चित चिंत तहा पगु धारियो ॥

yau chit chi(n)t tahaa pag dhaariyo ||

ਮੀਤ ਚੇਰਿਯਹਿ ਰਮਤ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

मीत चेरियहि रमत निहारियो ॥

meet cheriyeh ramat nihaariyo ||

ਸਿਰ ਪਗ ਲਗੇ ਕੋਪ ਤਬ ਭਈ ॥

सिर पग लगे कोप तब भई ॥

sir pag lage kop tab bhiee ||

ਜਾਹਿ ਖਬਰਿ ਰਾਜ ਤਨ ਦਈ ॥੯॥

जाहि खबरि राज तन दई ॥९॥

jaeh khabar raaj tan dhiee ||9||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਘਰ ਖੋਏ ਬੈਠਿਯੋ ਕਹਾ ਪਰੀ ਧਾਮ ਤਵ ਧਾਰ ॥

घर खोए बैठियो कहा परी धाम तव धार ॥

ghar khoe baiThiyo kahaa paree dhaam tav dhaar ||

ਖੜਗ ਹਾਥ ਗਹਿ ਦੇਖ ਚਲ ਆਂਖੈ ਦੋਊ ਪਸਾਰਿ ॥੧੦॥

खड़ग हाथ गहि देख चल आँखै दोऊ पसारि ॥१०॥

khaRag haath geh dhekh chal aa(n)khai dhouoo pasaar ||10||

ਤਬ ਰਾਜਾ ਚੇਰੀ ਭਏ ਤਾ ਕੌ ਰਮਤ ਨਿਹਾਰਿ ॥

तब राजा चेरी भए ता कौ रमत निहारि ॥

tab raajaa cheree bhe taa kau ramat nihaar ||

ਦੁਹੂੰਅਨ ਕੌ ਮਾਰਤ ਭਯੋ ਸਕਿਯੋ ਨ ਮੂੜ ਬਿਚਾਰਿ ॥੧੧॥

दुहूँअन कौ मारत भयो सकियो न मूड़ बिचारि ॥११॥

dhuhoo(n)an kau maarat bhayo sakiyo na mooR bichaar ||11||

ਇਹ ਚਰਿਤ੍ਰ ਕੈ ਚੰਚਲਾ ਰਾਜਾ ਸੌ ਛਲ ਕੀਨ ॥

इह चरित्र कै चंचला राजा सौ छल कीन ॥

eeh charitr kai cha(n)chalaa raajaa sau chhal keen ||

ਜਾਰ ਤਵਨ ਚੇਰੀ ਸਹਿਤ ਪਠੈ ਧਾਮ ਜਮ ਦੀਨ ॥੧੨॥

जार तवन चेरी सहित पठै धाम जम दीन ॥१२॥

jaar tavan cheree sahit paThai dhaam jam dheen ||12||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਸਤਰਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੭੦॥੩੩੫੫॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ सतरवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१७०॥३३५५॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe ik sau sataravo charitr samaapatam sat subham sat ||170||3355||afajoo(n)||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਰੰਘਰਾਰੀ ਰੰਘਰੋ ਬਸੈ ਕੰਚਨ ਸਿੰਘ ਸੁ ਨਾਮ ॥

रंघरारी रंघरो बसै कंचन सिंघ सु नाम ॥

ra(n)gharaaree ra(n)gharo basai ka(n)chan si(n)gh su naam ||

ਸਾਹਿਬ ਦੇਈ ਤ੍ਰਿਯ ਰਹੈ ਜਾਹਿ ਸਤਾਵੈ ਕਾਮ ॥੧॥

साहिब देई तृय रहै जाहि सतावै काम ॥१॥

saahib dheiee tiray rahai jaeh sataavai kaam ||1||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤਾਹਿ ਜਾਰਨੀ ਨਾਥ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

ताहि जारनी नाथ बिचारियो ॥

taeh jaaranee naath bichaariyo ||

ਏਕ ਦਿਵਸ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

एक दिवस इह भाति उचारियो ॥

ek dhivas ieh bhaat uchaariyo ||

ਦੇਸ ਛੋਰਿ ਪਰਦੇਸ ਸਿਧੈਹੌ ॥

देस छोरि परदेस सिधैहौ ॥

dhes chhor paradhes sidhaihau ||

ਅਧਿਕ ਕਮਾਇ ਤੁਮੈ ਧਨ ਲ੍ਯੈਹੌ ॥੨॥

अधिक कमाइ तुमै धन ल्यैहौ ॥२॥

adhik kamai tumai dhan layaihau ||2||

ਜਾਤ ਭਯੋ ਐਸੋ ਬਚ ਕਹਿਯੋ ॥

जात भयो ऐसो बच कहियो ॥

jaat bhayo aaiso bach kahiyo ||

ਲਾਗਿ ਧਾਮ ਕੋਨੇ ਸੌ ਰਹਿਯੋ ॥

लागि धाम कोने सौ रहियो ॥

laag dhaam kone sau rahiyo ||

ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਤਬ ਜਾਰ ਬੁਲਾਯੋ ॥

साहिब दे तब जार बुलायो ॥

saahib dhe tab jaar bulaayo ||

ਕਾਮ ਭੋਗ ਤਿਹ ਸਾਥ ਕਮਾਯੋ ॥੩॥

काम भोग तिह साथ कमायो ॥३॥

kaam bhog teh saath kamaayo ||3||

ਗ੍ਰਿਹ ਕੋਨਾ ਸੌ ਪਤਿਹ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

गृह कोना सौ पतिह निहारियो ॥

gireh konaa sau pateh nihaariyo ||

ਇਹੈ ਚੰਚਲਾ ਚਰਿਤ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

इहै चंचला चरित बिचारियो ॥

eihai cha(n)chalaa charit bichaariyo ||

ਲਪਟਿ ਲਪਟਿ ਆਸਨ ਸੌ ਜਾਵੈ ॥

लपटि लपटि आसन सौ जावै ॥

lapaT lapaT aasan sau jaavai ||

ਕੂਕਿ ਕੂਕਿ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੁਨਾਵੈ ॥੪॥

कूकि कूकि इह भाति सुनावै ॥४॥

kook kook ieh bhaat sunaavai ||4||

ਜੋ ਪਤਿ ਹੋਤ ਆਜੁ ਘਰ ਮਾਹੀ ॥

जो पति होत आजु घर माही ॥

jo pat hot aaj ghar maahee ||

ਕ੍ਯੋ ਹੇਰਤ ਤੈ ਮਮ ਪਰਛਾਹੀ ॥

क्यो हेरत तै मम परछाही ॥

kayo herat tai mam parachhaahee ||

ਪ੍ਰੀਤਮ ਨਹੀ ਆਜੁ ਹ੍ਯਾਂ ਮੇਰੋ ॥

प्रीतम नही आजु ह्याँ मेरो ॥

preetam nahee aaj hayaa(n) mero ||

ਅਬ ਹੀ ਸੀਸ ਫੋਰਤੋ ਤੇਰੋ ॥੫॥

अब ही सीस फोरतो तेरो ॥५॥

ab hee sees forato tero ||5||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਅਤਿ ਰਤਿ ਤਾ ਸੋ ਮਾਨਿ ਕੈ ਦੀਨੋ ਜਾਰ ਉਠਾਇ ॥

अति रति ता सो मानि कै दीनो जार उठाइ ॥

at rat taa so maan kai dheeno jaar uThai ||

ਆਪੁ ਅਧਿਕ ਪੀਟਤ ਭਈ ਹ੍ਰਿਦੈ ਸੋਕ ਉਪਜਾਇ ॥੬॥

आपु अधिक पीटत भई हृदै सोक उपजाइ ॥६॥

aap adhik peeTat bhiee hiradhai sok upajai ||6||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਮੇਰੋ ਆਜੁ ਧਰਮੁ ਇਨ ਖੋਯੋ ॥

मेरो आजु धरमु इन खोयो ॥

mero aaj dharam in khoyo ||

ਪ੍ਰਾਨਨਾਥ ਗ੍ਰਿਹ ਮਾਝ ਨ ਹੋਯੋ ॥

प्राननाथ गृह माझ न होयो ॥

praananaath gireh maajh na hoyo ||

ਅਬ ਹੌ ਟੂਟਿ ਮਹਲ ਤੇ ਪਰਿਹੌ ॥

अब हौ टूटि महल ते परिहौ ॥

ab hau TooT mahal te parihau ||

ਨਾਤਰ ਮਾਰਿ ਕਟਾਰੀ ਮਰਿਹੌ ॥੭॥

नातर मारि कटारी मरिहौ ॥७॥

naatar maar kaTaaree marihau ||7||

ਕੈਧੋ ਅੰਗ ਅਗਨਿ ਮੈ ਜਾਰੋ ॥

कैधो अंग अगनि मै जारो ॥

kaidho a(n)g agan mai jaaro ||

ਕੈਧੋ ਪਿਯ ਪੈ ਜਾਇ ਪੁਕਾਰੋ ॥

कैधो पिय पै जाइ पुकारो ॥

kaidho piy pai jai pukaaro ||

ਜੋਰਾਵਰੀ ਜਾਰ ਭਜ ਗਯੋ ॥

जोरावरी जार भज गयो ॥

joraavaree jaar bhaj gayo ||

ਮੋਰੋ ਧਰਮ ਲੋਪ ਸਭ ਭਯੋ ॥੮॥

मोरो धरम लोप सभ भयो ॥८॥

moro dharam lop sabh bhayo ||8||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਯੌ ਕਹਿ ਕੈ ਮੁਖ ਤੇ ਬਚਨ ਜਮਧਰ ਲਈ ਉਠਾਇ ॥

यौ कहि कै मुख ते बचन जमधर लई उठाइ ॥

yau keh kai mukh te bachan jamadhar liee uThai ||

ਉਦਰ ਬਿਖੈ ਮਾਰਨ ਲਗੀ ਨਿਜੁ ਪਤਿ ਕੋ ਦਿਖਰਾਇ ॥੯॥

उदर बिखै मारन लगी निजु पति को दिखराइ ॥९॥

audhar bikhai maaran lagee nij pat ko dhikharai ||9||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਐਸੇ ਨਿਰਖਿ ਤਵਨ ਪਤਿ ਧਯੋ ॥

ऐसे निरखि तवन पति धयो ॥

aaise nirakh tavan pat dhayo ||

ਜਮਧਰ ਛੀਨ ਹਾਥ ਤੇ ਲਯੋ ॥

जमधर छीन हाथ ते लयो ॥

jamadhar chheen haath te layo ||

ਪ੍ਰਥਮ ਘਾਇ ਤੁਮ ਹਮੈ ਪ੍ਰਹਾਰੋ ॥

प्रथम घाइ तुम हमै प्रहारो ॥

pratham ghai tum hamai prahaaro ||

ਤਾ ਪਾਛੇ ਅਪਨੇ ਉਰ ਮਾਰੋ ॥੧੦॥

ता पाछे अपने उर मारो ॥१०॥

taa paachhe apane ur maaro ||10||

ਤੇਰੌ ਧਰਮ ਲੋਪ ਨਹਿੰ ਭਯੋ ॥

तेरौ धरम लोप नहिं भयो ॥

terau dharam lop nahi(n) bhayo ||

ਜੋਰਾਵਰੀ ਜਾਰ ਭਜਿ ਗਯੋ ॥

जोरावरी जार भजि गयो ॥

joraavaree jaar bhaj gayo ||

ਦਸਸਿਰ ਬਲ ਸੌ ਸਿਯ ਹਰਿ ਲੀਨੀ ॥

दससिर बल सौ सिय हरि लीनी ॥

dhasasir bal sau siy har leenee ||

ਸ੍ਰੀ ਰਘੁਨਾਥ ਤ੍ਯਾਗ ਨਹਿ ਦੀਨੀ ॥੧੧॥

स्री रघुनाथ त्याग नहि दीनी ॥११॥

sree raghunaath tayaag neh dheenee ||11||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸੁਨੁ ਅਬਲਾ ਮੈ ਆਪਨੇ ਕਰਤ ਨ ਹਿਯ ਮੈ ਰੋਸੁ ॥

सुनु अबला मै आपने करत न हिय मै रोसु ॥

sun abalaa mai aapane karat na hiy mai ros ||

ਜਾਰ ਜੋਰ ਭਜਿ ਭਜ ਗਯੋ ਤੇਰੋ ਕਛੂ ਨ ਦੋਸ ॥੧੨॥

जार जोर भजि भज गयो तेरो कछू न दोस ॥१२॥

jaar jor bhaj bhaj gayo tero kachhoo na dhos ||12||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਇਕਹਤਰੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੭੧॥੩੩੬੭॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ इकहतरो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१७१॥३३६७॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe ik sau ikahataro charitr samaapatam sat subham sat ||171||3367||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਐਂਡੇ ਰਾਇਕ ਭਾਟ ਭਣਿਜੈ ॥

ऐंडे राइक भाट भणिजै ॥

aai(n)dde raik bhaaT bhanijai ||

ਗੀਤ ਕਲਾ ਤਿਹ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕਹਿਜੈ ॥

गीत कला तिह तृया कहिजै ॥

geet kalaa teh tirayaa kahijai ||

ਬੀਰਮ ਦੇ ਤਿਨ ਬੀਰ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

बीरम दे तिन बीर निहारियो ॥

beeram dhe tin beer nihaariyo ||

ਤਬੈ ਚਿਤ ਤੇ ਭਾਟ ਬਿਸਾਰਿਯੋ ॥੧॥

तबै चित ते भाट बिसारियो ॥१॥

tabai chit te bhaaT bisaariyo ||1||

ਜਾਰ ਬਾਚ ॥

जार बाच ॥

jaar baach ||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਬਾਧਿ ਖਾਟੁ ਤਰ ਨਿਜੁ ਪਤਿਹਿ ਹਮ ਸੌ ਭੋਗ ਕਮਾਇ ॥

बाधि खाटु तर निजु पतिहि हम सौ भोग कमाइ ॥

baadh khaaT tar nij pateh ham sau bhog kamai ||