ਏਕ ਪੁਰਖ ਯਹ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸੁਧਾਰਿਯੋ ॥

एक पुरख यह चरित्र सुधारियो ॥

ek purakh yeh charitr sudhaariyo ||

ਮੇਹੀਵਾਲ ਸੋਹਨਿਯਹਿ ਮਾਰਿਯੋ ॥

मेहीवाल सोहनियहि मारियो ॥

meheevaal sohaniyeh maariyo ||

ਕਾਚੋ ਘਟ ਵਾ ਕੋ ਦੈ ਬੋਰਿਯੋ ॥

काचो घट वा को दै बोरियो ॥

kaacho ghaT vaa ko dhai boriyo ||

ਮੇਹੀਵਾਲ ਹੂੰ ਕੋ ਸਿਰ ਤੋਰਿਯੋ ॥੯॥

मेहीवाल हूँ को सिर तोरियो ॥९॥

meheevaal hoo(n) ko sir toriyo ||9||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਪੁਰਖ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਇਕ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੦੧॥੧੮੬੫॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने पुरख चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ इक चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१०१॥१८६५॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane purakh charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe ik sau ik charitr samaapatam sat subham sat ||101||1865||afajoo(n)||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਅਵਧ ਪੁਰੀ ਭੀਤਰ ਬਸੈ ਅਜ ਸੁਤ ਦਸਰਥ ਰਾਵ ॥

अवध पुरी भीतर बसै अज सुत दसरथ राव ॥

avadh puree bheetar basai aj sut dhasarath raav ||

ਦੀਨਨ ਕੀ ਰਛਾ ਕਰੈ ਰਾਖਤ ਸਭ ਕੋ ਭਾਵ ॥੧॥

दीनन की रछा करै राखत सभ को भाव ॥१॥

dheenan kee rachhaa karai raakhat sabh ko bhaav ||1||

ਦੈਤ ਦੇਵਤਨ ਕੋ ਬਨ੍ਯੋ ਏਕ ਦਿਵਸ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ॥

दैत देवतन को बन्यो एक दिवस संग्राम ॥

dhait dhevatan ko banayo ek dhivas sa(n)graam ||

ਬੋਲਿ ਪਠਾਯੋ ਇੰਦ੍ਰ ਨੈ ਲੈ ਦਸਰਥ ਕੋ ਨਾਮ ॥੨॥

बोलि पठायो इंद्र नै लै दसरथ को नाम ॥२॥

bol paThaayo i(n)dhr nai lai dhasarath ko naam ||2||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਦੂਤਹਿ ਕਹਿਯੋ ਤੁਰਤ ਤੁਮ ਜੈਯਹੁ ॥

दूतहि कहियो तुरत तुम जैयहु ॥

dhooteh kahiyo turat tum jaiyahu ||

ਸੈਨ ਸਹਿਤ ਦਸਰਥ ਕੈ ਲ੍ਰਯੈਯਹੁ ॥

सैन सहित दसरथ कै ल्रयैयहु ॥

sain sahit dhasarath kai lrayaiyahu ||

ਗ੍ਰਿਹ ਕੇ ਸਕਲ ਕਾਮ ਤਜ ਆਵੈ ॥

गृह के सकल काम तज आवै ॥

gireh ke sakal kaam taj aavai ||

ਹਮਰੀ ਦਿਸਿ ਹ੍ਵੈ ਜੁਧੁ ਮਚਾਵੈ ॥੩॥

हमरी दिसि ह्वै जुधु मचावै ॥३॥

hamaree dhis havai judh machaavai ||3||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਦੂਤ ਸਤਕ੍ਰਿਤ ਜੋ ਪਠਿਯੋ ਸੋ ਦਸਰਥ ਪੈ ਆਇ ॥

दूत सतकृत जो पठियो सो दसरथ पै आइ ॥

dhoot satakirat jo paThiyo so dhasarath pai aai ||

ਜੋ ਤਾ ਸੋ ਸ੍ਵਾਮੀ ਕਹਿਯੋ ਸੋ ਤਿਹ ਕਹਿਯੋ ਸੁਨਾਇ ॥੪॥

जो ता सो स्वामी कहियो सो तिह कहियो सुनाइ ॥४॥

jo taa so savaiaamee kahiyo so teh kahiyo sunai ||4||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਬਾਸਵ ਕਹਿਯੋ ਸੁ ਤਾਹਿ ਸੁਨਾਯੋ ॥

बासव कहियो सु ताहि सुनायो ॥

baasav kahiyo su taeh sunaayo ||

ਸੋ ਸੁਨਿ ਭੇਦ ਕੇਕਈ ਪਾਯੋ ॥

सो सुनि भेद केकई पायो ॥

so sun bhedh kekiee paayo ||

ਚਲੇ ਚਲੋ ਰਹਿ ਹੌ ਤੌ ਰਹਿ ਹੌ ॥

चले चलो रहि हौ तौ रहि हौ ॥

chale chalo reh hau tau reh hau ||

ਨਾਤਰ ਦੇਹ ਅਗਨਿ ਮੈ ਦਹਿ ਹੌ ॥੫॥

नातर देह अगनि मै दहि हौ ॥५॥

naatar dheh agan mai dheh hau ||5||

ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਮੋਹ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੌ ਭਾਰੋ ॥

तृय को मोह नृपति सौ भारो ॥

tiray ko moh nirapat sau bhaaro ||

ਤਿਹ ਸੰਗ ਲੈ ਉਹ ਓਰਿ ਪਧਾਰੋ ॥

तिह संग लै उह ओरि पधारो ॥

teh sa(n)g lai uh or padhaaro ||

ਬਾਲ ਕਹਿਯੋ ਸੇਵਾ ਤਵ ਕਰਿਹੋ ॥

बाल कहियो सेवा तव करिहो ॥

baal kahiyo sevaa tav kariho ||

ਜੂਝੋ ਨਾਥ ਪਾਵਕਹਿ ਬਰਿਹੋ ॥੬॥

जूझो नाथ पावकहि बरिहो ॥६॥

joojho naath paavakeh bariho ||6||

ਅਵਧ ਰਾਜ ਤਹ ਤੁਰਤ ਸਿਧਾਯੋ ॥

अवध राज तह तुरत सिधायो ॥

avadh raaj teh turat sidhaayo ||

ਸੁਰ ਅਸੁਰਨ ਜਹ ਜੁਧ ਮਚਾਯੋ ॥

सुर असुरन जह जुध मचायो ॥

sur asuran jeh judh machaayo ||

ਬਜ੍ਰ ਬਾਨ ਬਿਛੂਆ ਜਹ ਬਰਖੈ ॥

बज्र बान बिछूआ जह बरखै ॥

bajr baan bichhooaa jeh barakhai ||

ਕੁਪਿ ਕੁਪਿ ਬੀਰ ਧਨੁਹਿਯਨ ਕਰਖੈ ॥੭॥

कुपि कुपि बीर धनुहियन करखै ॥७॥

kup kup beer dhanuhiyan karakhai ||7||

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥

भुजंग छंद ॥

bhuja(n)g chha(n)dh ||

ਬਧੇ ਗੋਲ ਗਾੜੇ ਚਲਿਯੋ ਬਜ੍ਰਧਾਰੀ ॥

बधे गोल गाड़े चलियो बज्रधारी ॥

badhe gol gaaRe chaliyo bajradhaaree ||

ਬਜੈ ਦੇਵ ਦਾਨਵ ਜਹਾ ਹੀ ਹਕਾਰੀ ॥

बजै देव दानव जहा ही हकारी ॥

bajai dhev dhaanav jahaa hee hakaaree ||

ਗਜੈ ਕੋਟਿ ਜੋਧਾ ਮਹਾ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ॥

गजै कोटि जोधा महा कोप कै कै ॥

gajai koT jodhaa mahaa kop kai kai ||

ਪਰੈ ਆਨਿ ਕੈ ਬਾਢਵਾਰੀਨ ਲੈ ਕੈ ॥੮॥

परै आनि कै बाढवारीन लै कै ॥८॥

parai aan kai baaddavaareen lai kai ||8||

ਭਜੇ ਦੇਵ ਦਾਨੋ ਅਨਿਕ ਬਾਨ ਮਾਰੇ ॥

भजे देव दानो अनिक बान मारे ॥

bhaje dhev dhaano anik baan maare ||

ਚਲੇ ਛਾਡਿ ਕੈ ਇੰਦਰ ਕੇ ਬੀਰ ਭਾਰੇ ॥

चले छाडि कै इंदर के बीर भारे ॥

chale chhaadd kai i(n)dhar ke beer bhaare ||

ਰਹਿਯੋ ਏਕ ਠਾਢੋ ਤਹਾ ਬਜ੍ਰਧਾਰੀ ॥

रहियो एक ठाढो तहा बज्रधारी ॥

rahiyo ek Thaaddo tahaa bajradhaaree ||

ਪਰਿਯੋ ਤਾਹਿ ਸੋ ਰਾਵ ਤਹਿ ਮਾਰ ਭਾਰੀ ॥੯॥

परियो ताहि सो राव तहि मार भारी ॥९॥

pariyo taeh so raav teh maar bhaaree ||9||

ਇਤੈ ਇੰਦ੍ਰ ਰਾਜਾ ਉਤੈ ਦੈਤ ਭਾਰੇ ॥

इतै इंद्र राजा उतै दैत भारे ॥

eitai i(n)dhr raajaa utai dhait bhaare ||

ਹਟੇ ਨ ਹਠੀਲੇ ਮਹਾ ਰੋਹ ਵਾਰੇ ॥

हटे न हठीले महा रोह वारे ॥

haTe na haTheele mahaa roh vaare ||

ਲਯੋ ਘੇਰਿ ਤਾ ਕੋ ਚਹੂੰ ਓਰ ਐਸੇ ॥

लयो घेरि ता को चहूँ ओर ऐसे ॥

layo gher taa ko chahoo(n) or aaise ||

ਮਨੋ ਪਵਨ ਉਠੈ ਘਟਾ ਘੋਰ ਜੈਸੇ ॥੧੦॥

मनो पवन उठै घटा घोर जैसे ॥१०॥

mano pavan uThai ghaTaa ghor jaise ||10||

ਪਰੀ ਦੇਵ ਦਾਵਾਨ ਕੀ ਮਾਰਿ ਭਾਰੀ ॥

परी देव दावान की मारि भारी ॥

paree dhev dhaavaan kee maar bhaaree ||

ਹਠਿਯੋ ਏਕ ਹਾਠੇ ਤਹਾ ਛਤ੍ਰਧਾਰੀ ॥

हठियो एक हाठे तहा छत्रधारी ॥

haThiyo ek haaThe tahaa chhatradhaaree ||

ਅਜ੍ਰਯਾਨੰਦ ਜੂ ਕੌ ਸਤੇ ਲੋਕ ਜਾਨੈ ॥

अज्रयानंद जू कौ सते लोक जानै ॥

ajrayaana(n)dh joo kau sate lok jaanai ||

ਪਰੇ ਆਨਿ ਸੋਊ ਮਹਾ ਰੋਸ ਠਾਨੈ ॥੧੧॥

परे आनि सोऊ महा रोस ठानै ॥११॥

pare aan souoo mahaa ros Thaanai ||11||

ਮਹਾ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਹਠੀ ਦੈਤ ਢੂਕੇ ॥

महा कोप कै कै हठी दैत ढूके ॥

mahaa kop kai kai haThee dhait ddooke ||

ਫਿਰੇ ਆਨਿ ਚਾਰੋ ਦਿਸਾ ਰਾਵ ਜੂ ਕੇ ॥

फिरे आनि चारो दिसा राव जू के ॥

fire aan chaaro dhisaa raav joo ke ||

ਮਹਾ ਬਜ੍ਰ ਬਾਨਾਨ ਕੈ ਘਾਇ ਮਾਰੈ ॥

महा बज्र बानान कै घाइ मारै ॥

mahaa bajr baanaan kai ghai maarai ||

ਬਲੀ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰਿ ਐਸੇ ਪੁਕਾਰੈ ॥੧੨॥

बली मार ही मारि ऐसे पुकारै ॥१२॥

balee maar hee maar aaise pukaarai ||12||

ਹਟੇ ਨ ਹਠੀਲੇ ਹਠੇ ਐਠਿਯਾਰੇ ॥

हटे न हठीले हठे ऐठियारे ॥

haTe na haTheele haThe aaiThiyaare ||

ਮੰਡੇ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਮਹਾਬੀਰ ਮਾਰੇ ॥

मंडे कोप कै कै महाबीर मारे ॥

ma(n)dde kop kai kai mahaabeer maare ||

ਚਹੁੰ ਓਰ ਬਾਦਿਤ੍ਰ ਆਨੇਕ ਬਾਜੈ ॥

चहुँ ओर बादित्र आनेक बाजै ॥

chahu(n) or baadhitr aanek baajai ||

ਉਠਿਯੋ ਰਾਗ ਮਾਰੂ ਮਹਾ ਸੂਰ ਗਾਜੈ ॥੧੩॥

उठियो राग मारू महा सूर गाजै ॥१३॥

auThiyo raag maaroo mahaa soor gaajai ||13||

ਕਿਤੇ ਹਾਕ ਮਾਰੇ ਕਿਤੇ ਬਾਕ ਦਾਬੇ ॥

किते हाक मारे किते बाक दाबे ॥

kite haak maare kite baak dhaabe ||

ਕਿਤੇ ਢਾਲ ਢਾਹੇ ਕਿਤੇ ਦਾੜ ਚਾਬੇ ॥

किते ढाल ढाहे किते दाड़ चाबे ॥

kite ddaal ddaahe kite dhaaR chaabe ||

ਕਿਤੇ ਬਾਕ ਸੌ ਹਲ ਹਲੇ ਬੀਰ ਭਾਰੀ ॥

किते बाक सौ हल हले बीर भारी ॥

kite baak sau hal hale beer bhaaree ||

ਕਿਤੇ ਜੂਝਿ ਜੋਧਾ ਗਏ ਛਤ੍ਰਧਾਰੀ ॥੧੪॥

किते जूझि जोधा गए छत्रधारी ॥१४॥

kite joojh jodhaa ge chhatradhaaree ||14||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਅਸੁਰਨ ਕੀ ਸੈਨਾ ਹੁਤੇ ਅਸੁਰ ਨਿਕਸਿਯੋ ਏਕ ॥

असुरन की सैना हुते असुर निकसियो एक ॥

asuran kee sainaa hute asur nikasiyo ek ||

ਸੂਤ ਸੰਘਾਰਿ ਅਜ ਨੰਦ ਕੌ ਮਾਰੇ ਬਿਸਿਖ ਅਨੇਕ ॥੧੫॥

सूत संघारि अज नंद कौ मारे बिसिख अनेक ॥१५॥

soot sa(n)ghaar aj na(n)dh kau maare bisikh anek ||15||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਭਰਥ ਮਾਤ ਐਸੇ ਸੁਨਿ ਪਾਯੋ ॥

भरथ मात ऐसे सुनि पायो ॥

bharath maat aaise sun paayo ||

ਕਾਮ ਸੂਤਿ ਅਜਿ ਸੁਤ ਕੌ ਆਯੋ ॥

काम सूति अजि सुत कौ आयो ॥

kaam soot aj sut kau aayo ||

ਆਪਨ ਭੇਖ ਸੁਭਟ ਕੋ ਧਰਿਯੋ ॥

आपन भेख सुभट को धरियो ॥

aapan bhekh subhaT ko dhariyo ||

ਜਾਇ ਸੂਤਪਨ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਕਰਿਯੋ ॥੧੬॥

जाइ सूतपन नृप को करियो ॥१६॥

jai sootapan nirap ko kariyo ||16||

ਸ੍ਯੰਦਨ ਐਸੀ ਭਾਤਿ ਧਵਾਵੈ ॥

स्यंदन ऐसी भाति धवावै ॥

saya(n)dhan aaisee bhaat dhavaavai ||

ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਬਾਨ ਨ ਲਾਗਨ ਪਾਵੈ ॥

नृप को बान न लागन पावै ॥

nirap ko baan na laagan paavai ||

ਜਾਯੋ ਚਾਹਤ ਅਜਿ ਸੁਤ ਜਹਾ ॥

जायो चाहत अजि सुत जहा ॥

jaayo chaahat aj sut jahaa ||

ਲੈ ਅਬਲਾ ਪਹੁਚਾਵੈ ਤਹਾ ॥੧੭॥

लै अबला पहुचावै तहा ॥१७॥

lai abalaa pahuchaavai tahaa ||17||

ਐਸੇ ਅਬਲਾ ਰਥਹਿ ਧਵਾਵੈ ॥

ऐसे अबला रथहि धवावै ॥

aaise abalaa ratheh dhavaavai ||

ਜਹੁ ਪਹੁਚੈ ਤਾ ਕੌ ਨ੍ਰਿਪ ਘਾਵੈ ॥

जहु पहुचै ता कौ नृप घावै ॥

jahu pahuchai taa kau nirap ghaavai ||

ਉਡੀ ਧੂਰਿ ਲਗੀ ਅਸਮਾਨਾ ॥

उडी धूरि लगी असमाना ॥

auddee dhoor lagee asamaanaa ||

ਅਸਿ ਚਮਕੈ ਬਿਜੁਰੀ ਪਰਮਾਨਾ ॥੧੮॥

असि चमकै बिजुरी परमाना ॥१८॥

as chamakai bijuree paramaanaa ||18||

ਤਿਲੁ ਤਿਲੁ ਟੂਕ ਏਕ ਕਰਿ ਮਾਰੇ ॥

तिलु तिलु टूक एक करि मारे ॥

til til Took ek kar maare ||

ਏਕ ਬੀਰ ਕਟਿ ਤੈ ਕਟਿ ਡਾਰੇ ॥

एक बीर कटि तै कटि डारे ॥

ek beer kaT tai kaT ddaare ||

ਦਸਰਥ ਅਧਿਕ ਕੋਪ ਕਰਿ ਗਾਜਿਯੋ ॥

दसरथ अधिक कोप करि गाजियो ॥

dhasarath adhik kop kar gaajiyo ||

ਰਨ ਮੈ ਰਾਗ ਮਾਰੂਆ ਬਾਜਿਯੋ ॥੧੯॥

रन मै राग मारूआ बाजियो ॥१९॥

ran mai raag maarooaa baajiyo ||19||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸੰਖ ਨਫੀਰੀ ਕਾਨ੍ਰਹਰੇ ਤੁਰਹੀ ਭੇਰ ਅਪਾਰ ॥

संख नफीरी कान्रहरे तुरही भेर अपार ॥

sa(n)kh nafeeree kaanrahare turahee bher apaar ||

ਮੁਚੰਗ ਸਨਾਈ ਡੁਗਡੁਗੀ ਡਵਰੂ ਢੋਲ ਹਜਾਰ ॥੨੦॥

मुचंग सनाई डुगडुगी डवरू ढोल हजार ॥२०॥

mucha(n)g sanaiee ddugaddugee ddavaroo ddol hajaar ||20||

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥

भुजंग छंद ॥

bhuja(n)g chha(n)dh ||

ਚਲੇ ਭਾਜਿ ਲੇਾਂਡੀ ਸੁ ਜੋਧਾ ਗਰਜੈ ॥

चले भाजि लेाँडी सु जोधा गरजै ॥

chale bhaaj leaa(n)ddee su jodhaa garajai ||

ਮਹਾ ਭੇਰ ਭਾਰੀਨ ਸੌ ਨਾਦ ਬਜੈ ॥

महा भेर भारीन सौ नाद बजै ॥

mahaa bher bhaareen sau naadh bajai ||

ਪਰੀ ਆਨਿ ਭੂਤਾਨ ਕੀ ਭੀਰ ਭਾਰੀ ॥

परी आनि भूतान की भीर भारी ॥

paree aan bhootaan kee bheer bhaaree ||

ਮੰਡੇ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਬਡੇ ਛਤ੍ਰ ਧਾਰੀ ॥੨੧॥

मंडे कोप कै कै बडे छत्र धारी ॥२१॥

ma(n)dde kop kai kai badde chhatr dhaaree ||21||

ਦਿਪੈ ਹਾਥ ਮੈ ਕੋਟਿ ਕਾਢੀ ਕ੍ਰਿਪਾਨੈ ॥

दिपै हाथ मै कोटि काढी कृपानै ॥

dhipai haath mai koT kaaddee kirapaanai ||

ਗਿਰੈ ਭੂਮਿ ਮੈ ਝੂਮਿ ਜੋਧਾ ਜੁਆਨੈ ॥

गिरै भूमि मै झूमि जोधा जुआनै ॥

girai bhoom mai jhoom jodhaa juaanai ||

ਪਰੀ ਆਨਿ ਬੀਰਾਨ ਕੀ ਭੀਰ ਭਾਰੀ ॥

परी आनि बीरान की भीर भारी ॥

paree aan beeraan kee bheer bhaaree ||

ਬਹੈ ਸਸਤ੍ਰ ਔਰ ਅਸਤ੍ਰ ਕਾਤੀ ਕਟਾਰੀ ॥੨੨॥

बहै ससत्र और असत्र काती कटारी ॥२२॥

bahai sasatr aauar asatr kaatee kaTaaree ||22||

ਬਜੈ ਸਾਰ ਭਾਰੋ ਕਿਤੇ ਹੀ ਪਰਾਏ ॥

बजै सार भारो किते ही पराए ॥

bajai saar bhaaro kite hee paraae ||

ਕਿਤੇ ਚੁੰਗ ਬਾਧੇ ਚਲੇ ਖੇਤ ਆਏ ॥

किते चुँग बाधे चले खेत आए ॥

kite chu(n)g baadhe chale khet aae ||

ਪਰੀ ਬਾਨ ਗੋਲਾਨ ਕੀ ਮਾਰਿ ਐਸੀ ॥

परी बान गोलान की मारि ऐसी ॥

paree baan golaan kee maar aaisee ||

ਮਨੋ ਕ੍ਵਾਰ ਕੇ ਮੇਘ ਕੀ ਬ੍ਰਿਸਟਿ ਜੈਸੀ ॥੨੩॥

मनो क्वार के मेघ की बृसटि जैसी ॥२३॥

mano kavaiaar ke megh kee birasaT jaisee ||23||

ਪਰੀ ਮਾਰਿ ਭਾਰੀ ਮਚਿਯੋ ਲੋਹ ਗਾਢੋ ॥

परी मारि भारी मचियो लोह गाढो ॥

paree maar bhaaree machiyo loh gaaddo ||

ਅਹਿਲਾਦ ਜੋਧਾਨ ਕੈ ਚਿਤ ਬਾਢੋ ॥

अहिलाद जोधान कै चित बाढो ॥

ahilaadh jodhaan kai chit baaddo ||

ਕਹੂੰ ਭੂਤ ਔ ਪ੍ਰੇਤ ਨਾਚੈ ਰੁ ਗਾਵੈ ॥

कहूँ भूत औ प्रेत नाचै रु गावै ॥

kahoo(n) bhoot aau pret naachai r gaavai ||

ਕਹੂੰ ਜੋਗਿਨੀ ਪੀਤ ਲੋਹੂ ਸੁਹਾਵੈ ॥੨੪॥

कहूँ जोगिनी पीत लोहू सुहावै ॥२४॥

kahoo(n) joginee peet lohoo suhaavai ||24||

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਬੈਤਲਾ ਬਾਕੇ ਬਿਹਾਰੈ ॥

कहूँ बीर बैतला बाके बिहारै ॥

kahoo(n) beer baitalaa baake bihaarai ||

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਬੀਰਾਨ ਕੋ ਮਾਰਿ ਡਾਰੈ ॥

कहूँ बीर बीरान को मारि डारै ॥

kahoo(n) beer beeraan ko maar ddaarai ||

ਕਿਤੇ ਬਾਨ ਲੈ ਸੂਰ ਕੰਮਾਨ ਐਂਚੈ ॥

किते बान लै सूर कंमान ऐंचै ॥

kite baan lai soor ka(n)maan aai(n)chai ||

ਕਿਤੇ ਘੈਂਚਿ ਜੋਧਾਨ ਕੇ ਕੇਸ ਖੈਂਚੈ ॥੨੫॥

किते घैंचि जोधान के केस खैंचै ॥२५॥

kite ghai(n)ch jodhaan ke kes khai(n)chai ||25||

ਕਹੂੰ ਪਾਰਬਤੀ ਮੂਡ ਮਾਲਾ ਬਨਾਵੈ ॥

कहूँ पारबती मूड माला बनावै ॥

kahoo(n) paarabatee moodd maalaa banaavai ||

ਕਹੂੰ ਰਾਗ ਮਾਰੂ ਮਹਾ ਰੁਦ੍ਰ ਗਾਵੈ ॥

कहूँ राग मारू महा रुद्र गावै ॥

kahoo(n) raag maaroo mahaa rudhr gaavai ||

ਕਹੂੰ ਕੋਪ ਕੈ ਡਾਕਨੀ ਹਾਕ ਮਾਰੈ ॥

कहूँ कोप कै डाकनी हाक मारै ॥

kahoo(n) kop kai ddaakanee haak maarai ||

ਗਏ ਜੂਝਿ ਜੋਧਾ ਬਿਨਾ ਹੀ ਸੰਘਾਰੈ ॥੨੬॥

गए जूझि जोधा बिना ही संघारै ॥२६॥

ge joojh jodhaa binaa hee sa(n)ghaarai ||26||

ਕਹੂੰ ਦੁੰਦਭੀ ਢੋਲ ਸਹਨਾਇ ਬਜੈ ॥

कहूँ दुँदभी ढोल सहनाइ बजै ॥

kahoo(n) dhu(n)dhabhee ddol sahanai bajai ||

ਮਹਾ ਕੋਪ ਕੈ ਸੂਰ ਕੇਤੇ ਗਰਜੈ ॥

महा कोप कै सूर केते गरजै ॥

mahaa kop kai soor kete garajai ||

ਪਰੇ ਕੰਠ ਫਾਸੀ ਕਿਤੇ ਬੀਰ ਮੂਏ ॥

परे कंठ फासी किते बीर मूए ॥

pare ka(n)Th faasee kite beer mooe ||

ਤਨੰ ਤ੍ਯਾਗ ਗਾਮੀ ਸੁ ਬੈਕੁੰਠ ਹੂਏ ॥੨੭॥

तनं त्याग गामी सु बैकुँठ हूए ॥२७॥

tana(n) tayaag gaamee su baiku(n)Th hooe ||27||

ਕਿਤੇ ਖੇਤ ਮੈ ਦੇਵ ਦੇਵਾਰਿ ਮਾਰੇ ॥

किते खेत मै देव देवारि मारे ॥

kite khet mai dhev dhevaar maare ||

ਕਿਤੇ ਪ੍ਰਾਨ ਸੁਰ ਲੋਕ ਤਜਿ ਕੈ ਬਿਹਾਰੇ ॥

किते प्रान सुर लोक तजि कै बिहारे ॥

kite praan sur lok taj kai bihaare ||

ਕਿਤੇ ਘਾਇ ਲਾਗੋ ਮਹਾਬੀਰ ਝੂਮੈ ॥

किते घाइ लागो महाबीर झूमै ॥

kite ghai laago mahaabeer jhoomai ||

ਮਨੋ ਪਾਨਿ ਕੈ ਭੰਗ ਮਾਲੰਗ ਘੂਮੈ ॥੨੮॥

मनो पानि कै भंग मालंग घूमै ॥२८॥

mano paan kai bha(n)g maala(n)g ghoomai ||28||

ਬਲੀ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰਿ ਕੈ ਕੈ ਪਧਾਰੇ ॥

बली मार ही मारि कै कै पधारे ॥

balee maar hee maar kai kai padhaare ||

ਹਨੇ ਛਤ੍ਰਧਾਰੀ ਮਹਾ ਐਠਿਯਾਰੇ ॥

हने छत्रधारी महा ऐठियारे ॥

hane chhatradhaaree mahaa aaiThiyaare ||

ਕਈ ਕੋਟਿ ਪਤ੍ਰੀ ਤਿਸੀ ਠੌਰ ਛੂਟੇ ॥

कई कोटि पत्री तिसी ठौर छूटे ॥

kiee koT patree tisee Thauar chhooTe ||

ਊਡੇ ਛਿਪ੍ਰ ਸੌ ਪਤ੍ਰ ਸੇ ਛਤ੍ਰ ਟੂਟੇ ॥੨੯॥

ऊडे छिप्र सौ पत्र से छत्र टूटे ॥२९॥

uoodde chhipr sau patr se chhatr TooTe ||29||

ਮਚਿਯੋ ਜੁਧ ਗਾੜੋ ਮੰਡੌ ਬੀਰ ਭਾਰੇ ॥

मचियो जुध गाड़ो मंडौ बीर भारे ॥

machiyo judh gaaRo ma(n)ddau beer bhaare ||

ਚਹੂੰ ਓਰ ਕੇ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਹਕਾਰੇ ॥

चहूँ ओर के कोप कै कै हकारे ॥

chahoo(n) or ke kop kai kai hakaare ||

ਹੂਏ ਪਾਕ ਸਾਹੀਦ ਜੰਗਾਹ ਮ੍ਯਾਨੈ ॥

हूए पाक साहीद जंगाह म्यानै ॥

hooe paak saaheedh ja(n)gaeh mayaanai ||

ਗਏ ਜੂਝਿ ਜੋਧਾ ਘਨੋ ਸ੍ਯਾਮ ਜਾਨੈ ॥੩੦॥

गए जूझि जोधा घनो स्याम जानै ॥३०॥

ge joojh jodhaa ghano sayaam jaanai ||30||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਅਜਿ ਸੁਤ ਜਹਾ ਚਿਤ ਲੈ ਜਾਵੈ ॥

अजि सुत जहा चित लै जावै ॥

aj sut jahaa chit lai jaavai ||

ਤਹੀ ਕੇਕਈ ਲੈ ਪਹੁਚਾਵੈ ॥

तही केकई लै पहुचावै ॥

tahee kekiee lai pahuchaavai ||

ਅਬ੍ਰਿਣ ਰਾਖਿ ਐਸੋ ਰਥ ਹਾਕ੍ਰਯੋ ॥

अबृण राखि ऐसो रथ हाक्रयो ॥

abiran raakh aaiso rath haakrayo ||

ਨਿਜੁ ਪਿਯ ਕੇ ਇਕ ਬਾਰ ਨ ਬਾਕ੍ਯੋ ॥੩੧॥

निजु पिय के इक बार न बाक्यो ॥३१॥

nij piy ke ik baar na baakayo ||31||

ਜਹਾ ਕੇਕਈ ਲੈ ਪਹੁਚਾਯੋ ॥

जहा केकई लै पहुचायो ॥

jahaa kekiee lai pahuchaayo ||

ਅਜਿ ਸੁਤ ਤਾ ਕੌ ਮਾਰਿ ਗਿਰਾਯੋ ॥

अजि सुत ता कौ मारि गिरायो ॥

aj sut taa kau maar giraayo ||

ਐਸੋ ਕਰਿਯੋ ਬੀਰ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾ ॥

ऐसो करियो बीर संग्रामा ॥

aaiso kariyo beer sa(n)graamaa ||

ਖਬਰੈ ਗਈ ਰੂਮ ਅਰੁ ਸਾਮਾ ॥੩੨॥

खबरै गई रूम अरु सामा ॥३२॥

khabarai giee room ar saamaa ||32||

ਐਸੀ ਭਾਤਿ ਦੁਸਟ ਬਹੁ ਮਾਰੇ ॥

ऐसी भाति दुसट बहु मारे ॥

aaisee bhaat dhusaT bahu maare ||

ਬਾਸਵ ਕੇ ਸਭ ਸੋਕ ਨਿਵਾਰੇ ॥

बासव के सभ सोक निवारे ॥

baasav ke sabh sok nivaare ||

ਗਹਿਯੋ ਦਾਤ ਤ੍ਰਿਣ ਉਬਰਿਯੋ ਸੋਊ ॥

गहियो दात तृण उबरियो सोऊ ॥

gahiyo dhaat tiran ubariyo souoo ||

ਨਾਤਰ ਜਿਯਤ ਨ ਬਾਚ੍ਯੋ ਕੋਊ ॥੩੩॥

नातर जियत न बाच्यो कोऊ ॥३३॥

naatar jiyat na baachayo kouoo ||33||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਪਤਿ ਰਾਖ੍ਯੋ ਰਥ ਹਾਕਿਯੋ ਸੂਰਨ ਦਯੋ ਖਪਾਇ ॥

पति राख्यो रथ हाकियो सूरन दयो खपाइ ॥

pat raakhayo rath haakiyo sooran dhayo khapai ||

ਜੀਤਿ ਜੁਧ ਦ੍ਵੈ ਬਰ ਲਏ ਕੈ ਕੈ ਅਤਿ ਸੁਭ ਕਾਇ ॥੩੪॥

जीति जुध द्वै बर लए कै कै अति सुभ काइ ॥३४॥

jeet judh dhavai bar le kai kai at subh kai ||34||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਦੋਇ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੦੨॥੧੮੯੯॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ दोइ चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१०२॥१८९९॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe ik sau dhoi charitr samaapatam sat subham sat ||102||1899||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਅਸਟ ਨਦੀ ਜਿਹ ਠਾ ਮਿਲਿ ਗਈ ॥

असट नदी जिह ठा मिलि गई ॥

asaT nadhee jeh Thaa mil giee ||

ਬਹਤੀ ਅਧਿਕ ਜੋਰ ਸੋ ਭਈ ॥

बहती अधिक जोर सो भई ॥

bahatee adhik jor so bhiee ||

ਠਟਾ ਸਹਿਰ ਬਸਿਯੋ ਤਹ ਭਾਰੋ ॥

ठटा सहिर बसियो तह भारो ॥

ThaTaa sahir basiyo teh bhaaro ||

ਜਨ ਬਿਧਿ ਦੂਸਰ ਸ੍ਵਰਗ ਸੁ ਧਾਰੋ ॥੧॥

जन बिधि दूसर स्वरग सु धारो ॥१॥

jan bidh dhoosar savairag su dhaaro ||1||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਤਹਾ ਧਾਮ ਪਤਿਸਾਹ ਕੇ ਜਲਨ ਨਾਮਾ ਪੂਤ ॥

तहा धाम पतिसाह के जलन नामा पूत ॥

tahaa dhaam patisaeh ke jalan naamaa poot ||

ਸੂਰਤਿ ਸੀਰਤਿ ਮੈ ਅਧਿਕ ਬਿਧਿ ਨੈ ਸਜਿਯੋ ਸਪੂਤ ॥੨॥

सूरति सीरति मै अधिक बिधि नै सजियो सपूत ॥२॥

soorat seerat mai adhik bidh nai sajiyo sapoot ||2||

ਜੋ ਅਬਲਾ ਤਾ ਕੌ ਲਖੈ ਰੀਝ ਰਹੈ ਮਨ ਮਾਹਿ ॥

जो अबला ता कौ लखै रीझ रहै मन माहि ॥

jo abalaa taa kau lakhai reejh rahai man maeh ||

ਗਿਰੇ ਮੂਰਛਨਾ ਹ੍ਵੈ ਧਰਨਿ ਤਨਿਕ ਰਹੈ ਸੁਧਿ ਨਾਹਿ ॥੩॥

गिरे मूरछना ह्वै धरनि तनिक रहै सुधि नाहि ॥३॥

gire moorachhanaa havai dharan tanik rahai sudh naeh ||3||

ਸਾਹ ਜਲਾਲ ਸਿਕਾਰ ਕੌ ਇਕ ਦਿਨ ਨਿਕਸਿਯੋ ਆਇ ॥

साह जलाल सिकार कौ इक दिन निकसियो आइ ॥

saeh jalaal sikaar kau ik dhin nikasiyo aai ||

ਮ੍ਰਿਗਿਯਨ ਕੌ ਮਾਰਤ ਭਯੋ ਤਰਲ ਤੁਰੰਗ ਧਵਾਇ ॥੪॥

मृगियन कौ मारत भयो तरल तुरंग धवाइ ॥४॥

miragiyan kau maarat bhayo taral tura(n)g dhavai ||4||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਏਕ ਮਿਰਗ ਆਗੇ ਤਿਹ ਆਯੌ ॥

एक मिरग आगे तिह आयौ ॥

ek mirag aage teh aayau ||

ਤਿਹ ਪਾਛੇ ਤਿਨ ਤੁਰੈ ਧਵਾਯੋ ॥

तिह पाछे तिन तुरै धवायो ॥

teh paachhe tin turai dhavaayo ||

ਛੋਰਿ ਸੈਨ ਐਸੇ ਵਹ ਧਾਯੋ ॥

छोरि सैन ऐसे वह धायो ॥

chhor sain aaise veh dhaayo ||

ਸਹਿਰ ਬੂਬਨਾ ਕੇ ਮਹਿ ਆਯੋ ॥੫॥

सहिर बूबना के महि आयो ॥५॥

sahir boobanaa ke meh aayo ||5||

ਅਧਿਕ ਤ੍ਰਿਖਾ ਜਬ ਤਾਹਿ ਸੰਤਾਯੋ ॥

अधिक तृखा जब ताहि संतायो ॥

adhik tirakhaa jab taeh sa(n)taayo ||

ਬਾਗ ਬੂਬਨਾ ਕੇ ਮਹਿ ਆਯੋ ॥

बाग बूबना के महि आयो ॥

baag boobanaa ke meh aayo ||

ਪਾਨੀ ਉਤਰਿ ਅਸ੍ਵ ਤੇ ਪੀਯੋ ॥

पानी उतरि अस्व ते पीयो ॥

paanee utar asavai te peeyo ||

ਤਾ ਕੋ ਤਬ ਨਿੰਦ੍ਰਹਿ ਗਹਿ ਲੀਯੋ ॥੬॥

ता को तब निंद्रहि गहि लीयो ॥६॥

taa ko tab ni(n)dhreh geh leeyo ||6||

ਤਬ ਤਹ ਸੋਇ ਰਹਿਯੋ ਸੁਖ ਪਾਈ ॥

तब तह सोइ रहियो सुख पाई ॥

tab teh soi rahiyo sukh paiee ||

ਭਈ ਸਾਝ ਅਬਲਾ ਤਹ ਆਈ ॥

भई साझ अबला तह आई ॥

bhiee saajh abalaa teh aaiee ||

ਅਮਿਤ ਰੂਪ ਜਬ ਤਾਹਿ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

अमित रूप जब ताहि निहारियो ॥

amit roop jab taeh nihaariyo ||

ਹਰਿ ਅਰਿ ਸਰ ਤਾ ਕੇ ਤਨ ਮਾਰਿਯੋ ॥੭॥

हरि अरि सर ता के तन मारियो ॥७॥

har ar sar taa ke tan maariyo ||7||

ਤਾ ਕੌ ਰੂਪ ਹੇਰਿ ਬਸ ਭਈ ॥

ता कौ रूप हेरि बस भई ॥

taa kau roop her bas bhiee ||

ਬਿਨੁ ਦਾਮਨ ਚੇਰੀ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ॥

बिनु दामन चेरी ह्वै गई ॥

bin dhaaman cheree havai giee ||

ਤਾ ਕੀ ਲਗਨ ਚਿਤ ਮੈ ਲਾਗੀ ॥

ता की लगन चित मै लागी ॥

taa kee lagan chit mai laagee ||

ਨੀਦ ਭੂਖ ਸਿਗਰੀ ਤਿਹ ਭਾਗੀ ॥੮॥

नीद भूख सिगरी तिह भागी ॥८॥

needh bhookh sigaree teh bhaagee ||8||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜਾ ਕੇ ਲਾਗਤ ਚਿਤ ਮੈ ਲਗਨ ਪਿਯਾ ਕੀ ਆਨ ॥

जा के लागत चित मै लगन पिया की आन ॥

jaa ke laagat chit mai lagan piyaa kee aan ||

ਲਾਜ ਭੂਖਿ ਭਾਗਤ ਸਭੈ ਬਿਸਰਤ ਸਕਲ ਸਿਯਾਨ ॥੯॥

लाज भूखि भागत सभै बिसरत सकल सियान ॥९॥

laaj bhookh bhaagat sabhai bisarat sakal siyaan ||9||

ਜਾ ਦਿਨ ਪਿਯ ਪ੍ਯਾਰੇ ਮਿਲੈ ਸੁਖ ਉਪਜਤ ਮਨ ਮਾਹਿ ॥

जा दिन पिय प्यारे मिलै सुख उपजत मन माहि ॥

jaa dhin piy payaare milai sukh upajat man maeh ||

ਤਾ ਦਿਨ ਸੋ ਸੁਖ ਜਗਤ ਮੈ ਹਰ ਪੁਰ ਹੂੰ ਮੈ ਨਾਹਿ ॥੧੦॥

ता दिन सो सुख जगत मै हर पुर हूँ मै नाहि ॥१०॥

taa dhin so sukh jagat mai har pur hoo(n) mai naeh ||10||

ਜਾ ਕੇ ਤਨ ਬਿਰਹਾ ਬਸੈ ਲਗਤ ਤਿਸੀ ਕੋ ਪੀਰ ॥

जा के तन बिरहा बसै लगत तिसी को पीर ॥

jaa ke tan birahaa basai lagat tisee ko peer ||

ਜੈਸੇ ਚੀਰ ਹਿਰੌਲ ਕੋ ਪਰਤ ਗੋਲ ਪਰ ਭੀਰ ॥੧੧॥

जैसे चीर हिरौल को परत गोल पर भीर ॥११॥

jaise cheer hiraual ko parat gol par bheer ||11||

ਬੂਬਨਾ ਬਾਚ ॥

बूबना बाच ॥

boobanaa baach ||

ਕੌਨ ਦੇਸ ਏਸ੍ਵਰਜ ਤੂ ਕੌਨ ਦੇਸ ਕੋ ਰਾਵ ॥

कौन देस एस्वरज तू कौन देस को राव ॥

kauan dhes esavairaj too kauan dhes ko raav ||

ਕ੍ਯੋਨ ਆਯੋ ਇਹ ਠੌਰ ਤੂ ਮੋ ਕਹ ਭੇਦ ਬਤਾਵ ॥੧੨॥

क्योन आयो इह ठौर तू मो कह भेद बताव ॥१२॥

kayon aayo ieh Thauar too mo keh bhedh bataav ||12||

ਜਲੂ ਬਾਚ ॥

जलू बाच ॥

jaloo baach ||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਠਟਾ ਦੇਸ ਏਸ੍ਵਰ ਮਹਿ ਜਾਯੋ ॥

ठटा देस एस्वर महि जायो ॥

ThaTaa dhes esavair meh jaayo ||

ਖਿਲਤ ਅਖੇਟਕ ਇਹ ਠਾ ਆਯੋ ॥

खिलत अखेटक इह ठा आयो ॥

khilat akheTak ieh Thaa aayo ||

ਪਿਯਤ ਪਾਨਿ ਹਾਰਿਯੋ ਸ੍ਵੈ ਗਯੋ ॥

पियत पानि हारियो स्वै गयो ॥

piyat paan haariyo savai gayo ||

ਅਬ ਤੁਮਰੋ ਦਰਸਨ ਮੁਹਿ ਭਯੋ ॥੧੩॥

अब तुमरो दरसन मुहि भयो ॥१३॥

ab tumaro dharasan muh bhayo ||13||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਹੇਰਿ ਰੂਪ ਤਾ ਕੌ ਤਰੁਨਿ ਬਸਿ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ਪ੍ਰਬੀਨ ॥

हेरि रूप ता कौ तरुनि बसि ह्वै गई प्रबीन ॥

her roop taa kau tarun bas havai giee prabeen ||

ਜੈਸੇ ਬੂੰਦ ਕੀ ਮੇਘ ਜ੍ਯੋਂ ਹੋਤ ਨਦੀ ਮੈ ਲੀਨ ॥੧੪॥

जैसे बूँद की मेघ ज्यों होत नदी मै लीन ॥१४॥

jaise boo(n)dh kee megh jayo(n) hot nadhee mai leen ||14||

ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਾਲ ਕੀ ਉਰ ਬਸੀ ਬਿਸਰੀ ਸਕਲ ਸਿਯਾਨ ॥

प्रीति लाल की उर बसी बिसरी सकल सियान ॥

preet laal kee ur basee bisaree sakal siyaan ||

ਗਿਰੀ ਮੂਰਛਨਾ ਹ੍ਵੈ ਧਰਨਿ ਬਿਧੀ ਬਿਰਹ ਕੇ ਬਾਨ ॥੧੫॥

गिरी मूरछना ह्वै धरनि बिधी बिरह के बान ॥१५॥

giree moorachhanaa havai dharan bidhee bireh ke baan ||15||

ਸੋਰਠਾ ॥

सोरठा ॥

soraThaa ||

ਰਕਤ ਨ ਰਹਿਯੋ ਸਰੀਰ ਲੋਕ ਲਾਜ ਬਿਸਰੀ ਸਕਲ ॥

रकत न रहियो सरीर लोक लाज बिसरी सकल ॥

rakat na rahiyo sareer lok laaj bisaree sakal ||

ਅਬਲਾ ਭਈ ਅਧੀਰ ਅਮਿਤ ਰੂਪ ਪਿਯ ਕੋ ਨਿਰਖਿ ॥੧੬॥

अबला भई अधीर अमित रूप पिय को निरखि ॥१६॥

abalaa bhiee adheer amit roop piy ko nirakh ||16||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਾ ਦਿਨ ਮੀਤ ਪਿਯਾਰੋ ਪੈਯੈ ॥

जा दिन मीत पियारो पैयै ॥

jaa dhin meet piyaaro paiyai ||

ਤੌਨ ਘਰੀ ਉਪਰ ਬਲਿ ਜੈਯੈ ॥

तौन घरी उपर बलि जैयै ॥

tauan gharee upar bal jaiyai ||

ਬਿਰਹੁ ਬਧੀ ਚੇਰੀ ਤਿਹ ਭਈ ॥

बिरहु बधी चेरी तिह भई ॥

birahu badhee cheree teh bhiee ||

ਬਿਸਰਿ ਲਾਜ ਲੋਗਨ ਕੀ ਗਈ ॥੧੭॥

बिसरि लाज लोगन की गई ॥१७॥

bisar laaj logan kee giee ||17||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਨਿਰਖਿ ਬੂਬਨਾ ਬਸਿ ਭਈ ਪਰੀ ਬਿਰਹ ਕੀ ਫਾਸ ॥

निरखि बूबना बसि भई परी बिरह की फास ॥

nirakh boobanaa bas bhiee paree bireh kee faas ||

ਭੂਖਿ ਪ੍ਯਾਸ ਭਾਜੀ ਸਕਲ ਬਿਨੁ ਦਾਮਨੁ ਕੀ ਦਾਸ ॥੧੮॥

भूखि प्यास भाजी सकल बिनु दामनु की दास ॥१८॥

bhookh payaas bhaajee sakal bin dhaaman kee dhaas ||18||

ਬਤਿਸ ਅਭਰਨ ਤ੍ਰਿਯ ਕਰੈ ਸੋਰਹ ਸਜਤ ਸਿੰਗਾਰ ॥

बतिस अभरन तृय करै सोरह सजत सिंगार ॥

batis abharan tiray karai soreh sajat si(n)gaar ||

ਨਾਕ ਛਿਦਾਵਤ ਆਪਨੋ ਪਿਯ ਕੇ ਹੇਤੁ ਪਿਯਾਰ ॥੧੯॥

नाक छिदावत आपनो पिय के हेतु पियार ॥१९॥

naak chhidhaavat aapano piy ke het piyaar ||19||

ਤੀਯ ਪਿਯਾ ਕੇ ਚਿਤ ਮੈ ਐਸੋ ਲਾਗਿਯੋ ਨੇਹ ॥

तीय पिया के चित मै ऐसो लागियो नेह ॥

teey piyaa ke chit mai aaiso laagiyo neh ||

ਭੂਖ ਲਾਜ ਤਨ ਕੀ ਗਈ ਦੁਹੁਅਨ ਬਿਸਰਿਯੋ ਗ੍ਰੇਹ ॥੨੦॥

भूख लाज तन की गई दुहुअन बिसरियो ग्रेह ॥२०॥

bhookh laaj tan kee giee dhuhuan bisariyo greh ||20||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਬੀਨ ਸਕੈ ਬਿਗਸੈ ਨਹਿ ਕਾਹੂ ਸੌ ਲੋਕ ਕੀ ਲਾਜ ਬਿਦਾ ਕਰਿ ਰਾਖੇ ॥

बीन सकै बिगसै नहि काहू सौ लोक की लाज बिदा करि राखे ॥

been sakai bigasai neh kaahoo sau lok kee laaj bidhaa kar raakhe ||

ਬੀਰੀ ਚਬਾਤ ਨ ਬੈਠਿ ਸਕੈ ਬਿਲ ਮੈ ਨਹਿ ਬਾਲ ਹਹਾ ਕਰਿ ਭਾਖੈ ॥

बीरी चबात न बैठि सकै बिल मै नहि बाल हहा करि भाखै ॥

beeree chabaat na baiTh sakai bil mai neh baal hahaa kar bhaakhai ||

ਇੰਦ੍ਰ ਕੋ ਰਾਜ ਸਮਾਜਨ ਸੋ ਸੁਖ ਛਾਡਿ ਛਿਨੇਕ ਬਿਖੈ ਦੁਖ ਗਾਖੈ ॥

इंद्र को राज समाजन सो सुख छाडि छिनेक बिखै दुख गाखै ॥

ei(n)dhr ko raaj samaajan so sukh chhaadd chhinek bikhai dhukh gaakhai ||

ਤੀਰ ਲਗੋ ਤਰਵਾਰਿ ਲਗੋ ਨ ਲਗੋ ਜਿਨਿ ਕਾਹੂ ਸੌ ਕਾਹੂ ਕੀ ਆਖੈਂ ॥੨੧॥

तीर लगो तरवारि लगो न लगो जिनि काहू सौ काहू की आखैं ॥२१॥

teer lago taravaar lago na lago jin kaahoo sau kaahoo kee aakhai(n) ||21||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਹੇਰਿ ਬੂਬਨਾ ਕੌ ਧਰਨਿ ਲੋਟਤ ਮਾਤ ਅਧੀਰ ॥

हेरि बूबना कौ धरनि लोटत मात अधीर ॥

her boobanaa kau dharan loTat maat adheer ||

ਚਤੁਰਿ ਹੁਤੀ ਚੀਨਤ ਭਈ ਪਿਯ ਬਿਰਹ ਕੀ ਪੀਰਿ ॥੨੨॥

चतुरि हुती चीनत भई पिय बिरह की पीरि ॥२२॥

chatur hutee cheenat bhiee piy bireh kee peer ||22||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਯਾ ਕੀ ਲਗਨਿ ਕਿਸੂ ਸੋ ਲਾਗੀ ॥

या की लगनि किसू सो लागी ॥

yaa kee lagan kisoo so laagee ||

ਤਾ ਤੇ ਭੂਖਿ ਪ੍ਯਾਸ ਸਭ ਭਾਗੀ ॥

ता ते भूखि प्यास सभ भागी ॥

taa te bhookh payaas sabh bhaagee ||

ਤਾ ਤੇ ਬੇਗਿ ਉਪਾਯਹਿ ਕਰਿਯੈ ॥

ता ते बेगि उपायहि करियै ॥

taa te beg upaayeh kariyai ||

ਜਾ ਤੇ ਸਗਰੋ ਸੋਕ ਨਿਵਰਿਯੈ ॥੨੩॥

जा ते सगरो सोक निवरियै ॥२३॥

jaa te sagaro sok nivariyai ||23||

ਹ੍ਰਿਦੈ ਮੰਤ੍ਰ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

हृदै मंत्र इह भाति बिचारियो ॥

hiradhai ma(n)tr ieh bhaat bichaariyo ||

ਨਿਜ ਪਤਿ ਸੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

निज पति सो इह भाति उचारियो ॥

nij pat so ieh bhaat uchaariyo ||

ਸੁਤਾ ਤਰੁਨਿ ਤੁਮਰੇ ਗ੍ਰਿਹ ਭਈ ॥

सुता तरुनि तुमरे गृह भई ॥

sutaa tarun tumare gireh bhiee ||

ਤਾ ਕੀ ਕਰਨ ਸਗਾਈ ਲਈ ॥੨੪॥

ता की करन सगाई लई ॥२४॥

taa kee karan sagaiee liee ||24||

ਯਾ ਕੋ ਅਧਿਕ ਸੁਯੰਬਰ ਕੈਹੈ ॥

या को अधिक सुयंबर कैहै ॥

yaa ko adhik suya(n)bar kaihai ||

ਬਡੇ ਬਡੇ ਰਾਜਾਨ ਬੁਲੈਹੈ ॥

बडे बडे राजान बुलैहै ॥

badde badde raajaan bulaihai ||

ਦੁਹਿਤਾ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਸਭਨ ਪਰ ਕਰਿ ਹੈ ॥

दुहिता दृसटि सभन पर करि है ॥

dhuhitaa dhirasaT sabhan par kar hai ||

ਜੋ ਚਿਤ ਰੁਚੇ ਤਿਸੀ ਕਹ ਬਰਿ ਹੈ ॥੨੫॥

जो चित रुचे तिसी कह बरि है ॥२५॥

jo chit ruche tisee keh bar hai ||25||

ਭਯੋ ਪ੍ਰਾਤ ਯਹ ਬ੍ਯੋਤ ਬਨਾਯੋ ॥

भयो प्रात यह ब्योत बनायो ॥

bhayo praat yeh bayot banaayo ||

ਪੁਰ ਬਾਸਿਨ ਸਭਹੀਨ ਬੁਲਾਯੋ ॥

पुर बासिन सभहीन बुलायो ॥

pur baasin sabhaheen bulaayo ||

ਦੇਸ ਦੇਸ ਬਹੁ ਦੂਤ ਪਠਾਏ ॥

देस देस बहु दूत पठाए ॥

dhes dhes bahu dhoot paThaae ||

ਨਰਪਤਿ ਸਭ ਠੌਰਨ ਤੇ ਆਏ ॥੨੬॥

नरपति सभ ठौरन ते आए ॥२६॥

narapat sabh Thauaran te aae ||26||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਤੌਨ ਬਾਗ ਮੈ ਬੂਬਨਾ ਨਿਤ ਪ੍ਰਤਿ ਕਰਤ ਪਯਾਨ ॥

तौन बाग मै बूबना नित प्रति करत पयान ॥

tauan baag mai boobanaa nit prat karat payaan ||

ਭੇਟਤ ਸਾਹ ਜਲਾਲ ਕੋ ਰੈਨਿ ਬਸੈ ਗ੍ਰਿਹ ਆਨਿ ॥੨੭॥

भेटत साह जलाल को रैनि बसै गृह आनि ॥२७॥

bheTat saeh jalaal ko rain basai gireh aan ||27||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਐਸੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਦੁਹੂੰ ਮੈ ਭਈ ॥

ऐसी प्रीति दुहूँ मै भई ॥

aaisee preet dhuhoo(n) mai bhiee ||

ਦੁਹੂੰਅਨ ਬਿਸਰਿ ਸਕਲ ਸੁਧਿ ਗਈ ॥

दुहूँअन बिसरि सकल सुधि गई ॥

dhuhoo(n)an bisar sakal sudh giee ||

ਕਮਲ ਨਾਭ ਕੀ ਛਬਿ ਪਹਿਚਨਿਯਤ ॥

कमल नाभ की छबि पहिचनियत ॥

kamal naabh kee chhab pahichaniyat ||

ਟੂਕ ਦੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ਤਾਰ ਇਕ ਜਨਿਯਤ ॥੨੮॥

टूक दु प्रीति तार इक जनियत ॥२८॥

Took dh preet taar ik janiyat ||28||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਭਯੋ ਪ੍ਰਾਤ ਪਿਤ ਬੂਬਨਾ ਰਾਜਾ ਲਏ ਬੁਲਾਇ ॥

भयो प्रात पित बूबना राजा लए बुलाइ ॥

bhayo praat pit boobanaa raajaa le bulai ||

ਆਗ੍ਯਾ ਦੁਹਿਤਾ ਕੋ ਦਈ ਰੁਚੈ ਬਰੋ ਤਿਹ ਜਾਇ ॥੨੯॥

आग्या दुहिता को दई रुचै बरो तिह जाइ ॥२९॥

aagayaa dhuhitaa ko dhiee ruchai baro teh jai ||29||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਯਹੈ ਸਕੇਤ ਤਹਾ ਬਦਿ ਆਈ ॥

यहै सकेत तहा बदि आई ॥

yahai saket tahaa badh aaiee ||

ਸਾਹਿ ਜਲਾਲਹਿ ਲਯੋ ਬੁਲਾਈ ॥

साहि जलालहि लयो बुलाई ॥

saeh jalaaleh layo bulaiee ||

ਜਬ ਹੌ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਤਵੂ ਪਰ ਕਰਿਹੌ ॥

जब हौ दृसटि तवू पर करिहौ ॥

jab hau dhirasaT tavoo par karihau ||

ਫੂਲਨ ਕੀ ਮਾਲਾ ਉਰ ਡਰਿ ਹੌ ॥੩੦॥

फूलन की माला उर डरि हौ ॥३०॥

foolan kee maalaa ur ddar hau ||30||

ਚੜਿ ਬਿਵਾਨ ਦੇਖਨ ਨ੍ਰਿਪ ਗਈ ॥

चड़ि बिवान देखन नृप गई ॥

chaR bivaan dhekhan nirap giee ||

ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਕਰਤ ਸਭਹਿਨ ਪਰ ਭਈ ॥

दृसटि करत सभहिन पर भई ॥

dhirasaT karat sabhahin par bhiee ||

ਜਬ ਤਿਹ ਸਾਹ ਜਲਾਲ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

जब तिह साह जलाल निहारियो ॥

jab teh saeh jalaal nihaariyo ||

ਫੂਲ ਹਾਰ ਤਾ ਕੇ ਉਰ ਡਾਰਿਯੋ ॥੩੧॥

फूल हार ता के उर डारियो ॥३१॥

fool haar taa ke ur ddaariyo ||31||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਬ ਬਾਜਨ ਬਾਜੇ ॥

भाति भाति तब बाजन बाजे ॥

bhaat bhaat tab baajan baaje ||

ਜਨਿਯਤ ਸਾਹਿ ਜਲੂ ਕੇ ਗਾਜੇ ॥

जनियत साहि जलू के गाजे ॥

janiyat saeh jaloo ke gaaje ||

ਸਭ ਨ੍ਰਿਪ ਬਕ੍ਰ ਫੂਕ ਹ੍ਵੈ ਗਏ ॥

सभ नृप बक्र फूक ह्वै गए ॥

sabh nirap bakr fook havai ge ||

ਜਾਨਕ ਲੂਟਿ ਬਿਧਾ ਤਹਿ ਲਏ ॥੩੨॥

जानक लूटि बिधा तहि लए ॥३२॥

jaanak looT bidhaa teh le ||32||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਫੂਕ ਬਕਤ੍ਰ ਭੇ ਸਭ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਗਏ ਆਪਨੇ ਗ੍ਰੇਹ ॥

फूक बकत्र भे सभ नृपति गए आपने ग्रेह ॥

fook bakatr bhe sabh nirapat ge aapane greh ||

ਜਲੂ ਬੂਬਨਾ ਕੋ ਤਬੈ ਅਧਿਕ ਬਢਤ ਭਯੋ ਨੇਹ ॥੩੩॥

जलू बूबना को तबै अधिक बढत भयो नेह ॥३३॥

jaloo boobanaa ko tabai adhik baddat bhayo neh ||33||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਇਹ ਛਲ ਸੋ ਅਬਲਾ ਕਰਿ ਆਈ ॥

इह छल सो अबला करि आई ॥

eeh chhal so abalaa kar aaiee ||

ਜਾਨਕ ਰੰਕ ਨਵੋ ਨਿਧਿ ਪਾਈ ॥

जानक रंक नवो निधि पाई ॥

jaanak ra(n)k navo nidh paiee ||

ਐਸੀ ਬਸਿ ਤਰੁਨੀ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ॥

ऐसी बसि तरुनी ह्वै गई ॥

aaisee bas tarunee havai giee ||

ਮਾਨਹੁ ਸਾਹ ਜਲਾਲੈ ਭਈ ॥੩੪॥

मानहु साह जलालै भई ॥३४॥

maanahu saeh jalaalai bhiee ||34||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਅਰੁਨ ਬਸਤ੍ਰ ਅਤਿ ਕ੍ਰਾਤ ਤਿਹ ਤਰੁਨਿ ਤਰੁਨ ਕੋ ਪਾਇ ॥

अरुन बसत्र अति क्रात तिह तरुनि तरुन को पाइ ॥

arun basatr at kraat teh tarun tarun ko pai ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਭੋਗਨ ਭਯੋ ਤਾਹਿ ਗਰੇ ਸੌ ਲਾਇ ॥੩੫॥

भाति भाति भोगन भयो ताहि गरे सौ लाइ ॥३५॥

bhaat bhaat bhogan bhayo taeh gare sau lai ||35||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਐਸੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਦੁਹੂ ਕੀ ਲਾਗੀ ॥

ऐसी प्रीति दुहू की लागी ॥

aaisee preet dhuhoo kee laagee ||

ਜਾ ਕੋ ਸਭ ਗਾਵਤ ਅਨੁਰਾਗੀ ॥

जा को सभ गावत अनुरागी ॥

jaa ko sabh gaavat anuraagee ||

ਸੋਤ ਜਗਤ ਡੋਲਤ ਹੀ ਮਗ ਮੈ ॥

सोत जगत डोलत ही मग मै ॥

sot jagat ddolat hee mag mai ||

ਜਾਹਿਰ ਭਈ ਸਗਲ ਹੀ ਜਗ ਮੈ ॥੩੬॥

जाहिर भई सगल ही जग मै ॥३६॥

jaahir bhiee sagal hee jag mai ||36||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਤਿੰਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੦੩॥੧੯੩੫॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ तिंन चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१०३॥१९३५॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe ik sau ti(n)n charitr samaapatam sat subham sat ||103||1935||afajoo(n)||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਇਕ ਅਬਲਾ ਥੀ ਜਾਟ ਕੀ ਤਸਕਰ ਸੋ ਤਿਹ ਨੇਹ ॥

इक अबला थी जाट की तसकर सो तिह नेह ॥

eik abalaa thee jaaT kee tasakar so teh neh ||

ਕੇਲ ਕਮਾਵਤ ਤੌਨ ਸੋ ਨਿਤਿ ਬੁਲਾਵਤ ਗ੍ਰੇਹ ॥੧॥

केल कमावत तौन सो निति बुलावत ग्रेह ॥१॥

kel kamaavat tauan so nit bulaavat greh ||1||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਏਕ ਦਿਵਸ ਤਸਕਰ ਗ੍ਰਿਹ ਆਯੋ ॥

एक दिवस तसकर गृह आयो ॥

ek dhivas tasakar gireh aayo ||

ਬਹਸਿ ਨਾਰਿ ਯੌ ਬਚਨ ਸੁਨਾਯੋ ॥

बहसि नारि यौ बचन सुनायो ॥

bahas naar yau bachan sunaayo ||

ਕਹਾ ਚੋਰ ਤੁਮ ਦਰਬੁ ਚੁਰਾਵਤ ॥

कहा चोर तुम दरबु चुरावत ॥

kahaa chor tum dharab churaavat ||

ਸੁ ਤੁਮ ਨਿਜੁ ਧਨ ਹਿਰਿ ਲੈ ਜਾਵਤ ॥੨॥

सु तुम निजु धन हिरि लै जावत ॥२॥

s tum nij dhan hir lai jaavat ||2||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਕਾਪਤ ਹੋ ਚਿਤ ਮੈ ਅਧਿਕ ਨੈਕੁ ਨਿਹਾਰਤ ਭੋਰ ॥

कापत हो चित मै अधिक नैकु निहारत भोर ॥

kaapat ho chit mai adhik naik nihaarat bhor ||

ਭਜਤ ਸੰਧਿ ਕੋ ਤਜਿ ਸਦਨ ਚਿਤ ਚੁਰਾਵੋ ਚੋਰ ॥੩॥

भजत संधि को तजि सदन चित चुरावो चोर ॥३॥

bhajat sa(n)dh ko taj sadhan chit churaavo chor ||3||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਪ੍ਰਥਮ ਸਾਧਿ ਦੈ ਦਰਬੁ ਚੁਰਾਵੈ ॥

प्रथम साधि दै दरबु चुरावै ॥

pratham saadh dhai dharab churaavai ||

ਪੁਨਿ ਅਪੁਨੇ ਪਤਿ ਕੌ ਦਿਖਰਾਵੈ ॥

पुनि अपुने पति कौ दिखरावै ॥

pun apune pat kau dhikharaavai ||

ਕਾਜੀ ਮੁਫਤੀ ਸਕਲ ਨਿਹਾਰੈ ॥

काजी मुफती सकल निहारै ॥

kaajee mufatee sakal nihaarai ||

ਸੋ ਤਸਕਰ ਤਿਹ ਰਾਹ ਪਧਾਰੈ ॥੪॥

सो तसकर तिह राह पधारै ॥४॥

so tasakar teh raeh padhaarai ||4||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਧਨ ਤਸਕਰ ਕੌ ਅਮਿਤ ਦੇ ਘਰ ਤੇ ਦਯੋ ਪਠਾਇ ॥

धन तसकर कौ अमित दे घर ते दयो पठाइ ॥

dhan tasakar kau amit dhe ghar te dhayo paThai ||

ਕੋਟਵਾਰ ਕੋ ਖਬਰਿ ਕਰਿ ਹੌ ਮਿਲਿਹੌ ਤੁਹਿ ਆਇ ॥੫॥

कोटवार को खबरि करि हौ मिलिहौ तुहि आइ ॥५॥

koTavaar ko khabar kar hau milihau tuh aai ||5||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਅਮਿਤ ਦਰਬੁ ਦੈ ਚੋਰ ਨਿਕਾਰਿਯੋ ॥

अमित दरबु दै चोर निकारियो ॥

amit dharab dhai chor nikaariyo ||

ਦੈ ਸਾਧਹਿ ਇਹ ਭਾਤਿ ਪੁਕਾਰਿਯੋ ॥

दै साधहि इह भाति पुकारियो ॥

dhai saadheh ieh bhaat pukaariyo ||

ਪਤਿਹਿ ਜਗਾਇ ਕਹਿਯੋ ਧਨ ਹਰਿਯੋ ॥

पतिहि जगाइ कहियो धन हरियो ॥

pateh jagai kahiyo dhan hariyo ||

ਇਹ ਦੇਸੇਸ ਨ੍ਯਾਇ ਨਹਿ ਕਰਿਯੋ ॥੬॥

इह देसेस न्याइ नहि करियो ॥६॥

eeh dheses nayai neh kariyo ||6||

ਤ੍ਰਿਯੋ ਬਾਚ ॥

तृयो बाच ॥

tirayo baach ||

ਕੋਟਵਾਰ ਪੈ ਜਾਇ ਪੁਕਾਰਿਯੋ ॥

कोटवार पै जाइ पुकारियो ॥

koTavaar pai jai pukaariyo ||

ਕਿਨੀ ਚੋਰ ਧਨ ਹਰਿਯੋ ਹਮਾਰਿਯੋ ॥

किनी चोर धन हरियो हमारियो ॥

kinee chor dhan hariyo hamaariyo ||

ਸਕਲ ਲੋਕ ਤਿਹ ਠਾ ਪਗ ਧਰਿਯੈ ॥

सकल लोक तिह ठा पग धरियै ॥

sakal lok teh Thaa pag dhariyai ||