ਭੂੰਜਿ ਕੋਕਿਲਾ ਕੌ ਲੈ ਦੀਨੋ ॥੬੬॥

भूँजि कोकिला कौ लै दीनो ॥६६॥

bhoo(n)j kokilaa kau lai dheeno ||66||

ਜਬ ਤਿਹ ਮਾਸੁ ਕੋਕਿਲਾ ਖਾਯੋ ॥

जब तिह मासु कोकिला खायो ॥

jab teh maas kokilaa khaayo ||

ਲਗਿਯੋ ਸਲੌਨੋ ਅਤਿ ਚਿਤ ਭਾਯੋ ॥

लगियो सलौनो अति चित भायो ॥

lagiyo salauano at chit bhaayo ||

ਜਾ ਕੇ ਤੁਲਿ ਮਾਸੁ ਕੋਊ ਨਾਹੀ ॥

जा के तुलि मासु कोऊ नाही ॥

jaa ke tul maas kouoo naahee ||

ਰਾਜਾ ਮੈ ਰੀਝੀ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥੬੭॥

राजा मै रीझी मन माही ॥६७॥

raajaa mai reejhee man maahee ||67||

ਤਬ ਰੀਸਾਲੂ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥

तब रीसालू बचन उचारे ॥

tab reesaaloo bachan uchaare ||

ਵਹੈ ਮਿਰਗ ਕਰ ਪਰਿਯੋ ਹਮਾਰੇ ॥

वहै मिरग कर परियो हमारे ॥

vahai mirag kar pariyo hamaare ||

ਜਿਯਤ ਤੂ ਜਾ ਸੌ ਭੋਗ ਕਮਾਯੋ ॥

जियत तू जा सौ भोग कमायो ॥

jiyat too jaa sau bhog kamaayo ||

ਮਰੇ ਪ੍ਰਾਤ ਮਾਸੁ ਤਿਹ ਖਾਯੋ ॥੬੮॥

मरे प्रात मासु तिह खायो ॥६८॥

mare praat maas teh khaayo ||68||

ਜਬ ਯਹ ਤਨਿਕ ਭਨਿਕ ਸੁਨਿ ਪਈ ॥

जब यह तनिक भनिक सुनि पई ॥

jab yeh tanik bhanik sun piee ||

ਲਾਲ ਹੁਤੀ ਪਿਯਰੀ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ॥

लाल हुती पियरी ह्वै गई ॥

laal hutee piyaree havai giee ||

ਧ੍ਰਿਗ ਜਿਯਬੋ ਇਹ ਜਗਤ ਹਮਾਰੋ ॥

धृग जियबो इह जगत हमारो ॥

dhirag jiyabo ieh jagat hamaaro ||

ਜਿਨ ਘਾਯੋ ਨਿਜੁ ਮੀਤ ਪ੍ਯਾਰੋ ॥੬੯॥

जिन घायो निजु मीत प्यारो ॥६९॥

jin ghaayo nij meet payaaro ||69||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸੁਨਤ ਕਟਾਰੀ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੀ ਲੈ ਅਪਨੇ ਉਰਿ ਮਾਰਿ ॥

सुनत कटारी नृपति की लै अपने उरि मारि ॥

sunat kaTaaree nirapat kee lai apane ur maar ||

ਉਰਿ ਹਨਿ ਧੋਲਹਰ ਤੇ ਗਿਰੀ ਹੋਡਿਹਿ ਨੈਨ ਨਿਹਾਰ ॥੭੦॥

उरि हनि धोलहर ते गिरी होडिहि नैन निहार ॥७०॥

aur han dholahar te giree hoddeh nain nihaar ||70||

ਉਦਰ ਕਟਾਰੀ ਮਾਰਿ ਕੈ ਪਰੀ ਮਹਲ ਤੈ ਟੂਟਿ ॥

उदर कटारी मारि कै परी महल तै टूटि ॥

audhar kaTaaree maar kai paree mahal tai TooT ||

ਏਕ ਘਰੀ ਸਸਤਕ ਰਹੀ ਬਹੁਰਿ ਪ੍ਰਾਨ ਗੇ ਛੂਟਿ ॥੭੧॥

एक घरी ससतक रही बहुरि प्रान गे छूटि ॥७१॥

ek gharee sasatak rahee bahur praan ge chhooT ||71||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਗ੍ਰਿਹ ਤੇ ਟੂਟਿ ਧਰਨਿ ਪਰ ਪਰੀ ॥

गृह ते टूटि धरनि पर परी ॥

gireh te TooT dharan par paree ||

ਲਾਜ ਮਰਤ ਜਮਪੁਰ ਮਗੁ ਧਰੀ ॥

लाज मरत जमपुर मगु धरी ॥

laaj marat jamapur mag dharee ||

ਤਬ ਚਲ ਤਹਾ ਰਿਸਾਲੂ ਆਯੋ ॥

तब चल तहा रिसालू आयो ॥

tab chal tahaa risaaloo aayo ||

ਮਾਸ ਕੂਕਰਨ ਦੁਹੂੰ ਖਵਾਯੋ ॥੭੨॥

मास कूकरन दुहूँ खवायो ॥७२॥

maas kookaran dhuhoo(n) khavaayo ||72||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜੋ ਬਨਿਤਾ ਪਤਿ ਆਪਨੋ ਤ੍ਯਾਗ ਔਰ ਪੈ ਜਾਇ ॥

जो बनिता पति आपनो त्याग और पै जाइ ॥

jo banitaa pat aapano tayaag aauar pai jai ||

ਸੋ ਐਸੋ ਪੁਨਿ ਤੁਰਤ ਹੀ ਕ੍ਯੋ ਨਹਿ ਲਹਤ ਸਜਾਇ ॥੭੩॥

सो ऐसो पुनि तुरत ही क्यो नहि लहत सजाइ ॥७३॥

so aaiso pun turat hee kayo neh lahat sajai ||73||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਸਤਾਨਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੯੭॥੧੭੯੭॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे सतानवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥९७॥१७९७॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe sataanavo charitr samaapatam sat subham sat ||97||1797||afajoo(n)||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਚੰਦ੍ਰਭਗਾ ਸਰਿਤਾ ਨਿਕਟਿ ਰਾਝਨ ਨਾਮਾ ਜਾਟ ॥

चंद्रभगा सरिता निकटि राझन नामा जाट ॥

cha(n)dhrabhagaa saritaa nikaT raajhan naamaa jaaT ||

ਜੋ ਅਬਲਾ ਨਿਰਖੈ ਤਿਸੈ ਜਾਤ ਸਦਨ ਪਰਿ ਖਾਟ ॥੧॥

जो अबला निरखै तिसै जात सदन परि खाट ॥१॥

jo abalaa nirakhai tisai jaat sadhan par khaaT ||1||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਮੋਹਤ ਤਿਹ ਤ੍ਰਿਯ ਨੈਨ ਨਿਹਾਰੇ ॥

मोहत तिह तृय नैन निहारे ॥

mohat teh tiray nain nihaare ||

ਜਨੁ ਸਾਵਕ ਸਾਯਕ ਕੇ ਮਾਰੇ ॥

जनु सावक सायक के मारे ॥

jan saavak saayak ke maare ||

ਚਿਤ ਮੈ ਅਧਿਕ ਰੀਝ ਕੇ ਰਹੈ ॥

चित मै अधिक रीझ के रहै ॥

chit mai adhik reejh ke rahai ||

ਰਾਝਨ ਰਾਝਨ ਮੁਖ ਤੇ ਕਹੈ ॥੨॥

राझन राझन मुख ते कहै ॥२॥

raajhan raajhan mukh te kahai ||2||

ਕਰਮ ਕਾਲ ਤਹ ਐਸੋ ਭਯੋ ॥

करम काल तह ऐसो भयो ॥

karam kaal teh aaiso bhayo ||

ਤੌਨੇ ਦੇਸ ਕਾਲ ਪਰ ਗਯੋ ॥

तौने देस काल पर गयो ॥

tauane dhes kaal par gayo ||

ਜਿਯਤ ਨ ਕੌ ਨਰ ਬਚਿਯੋ ਨਗਰ ਮੈ ॥

जियत न कौ नर बचियो नगर मै ॥

jiyat na kau nar bachiyo nagar mai ||

ਸੋ ਉਬਰਿਯੋ ਜਾ ਕੇ ਧਨੁ ਘਰ ਮੈ ॥੩॥

सो उबरियो जा के धनु घर मै ॥३॥

so ubariyo jaa ke dhan ghar mai ||3||

ਚਿਤ੍ਰ ਦੇਵਿ ਇਕ ਰਾਨਿ ਨਗਰ ਮੈ ॥

चित्र देवि इक रानि नगर मै ॥

chitr dhev ik raan nagar mai ||

ਰਾਝਾ ਏਕ ਪੂਤ ਤਿਹ ਘਰ ਮੈ ॥

राझा एक पूत तिह घर मै ॥

raajhaa ek poot teh ghar mai ||

ਤਾ ਕੇ ਔਰ ਨ ਬਚਿਯੋ ਕੋਈ ॥

ता के और न बचियो कोई ॥

taa ke aauar na bachiyo koiee ||

ਮਾਇ ਪੂਤ ਵੈ ਬਾਚੇ ਦੋਈ ॥੪॥

माइ पूत वै बाचे दोई ॥४॥

mai poot vai baache dhoiee ||4||

ਰਨਿਯਹਿ ਭੂਖ ਅਧਿਕ ਜਬ ਜਾਗੀ ॥

रनियहि भूख अधिक जब जागी ॥

raniyeh bhookh adhik jab jaagee ||

ਤਾ ਕੌ ਬੇਚਿ ਮੇਖਲਾ ਸਾਜੀ ॥

ता कौ बेचि मेखला साजी ॥

taa kau bech mekhalaa saajee ||

ਨਿਤਿ ਪੀਸਨ ਪਰ ਦ੍ਵਾਰੇ ਜਾਵੈ ॥

निति पीसन पर द्वारे जावै ॥

nit peesan par dhavaiaare jaavai ||

ਜੂਠ ਚੂਨ ਚੌਕਾ ਚੁਨਿ ਖਾਵੈ ॥੫॥

जूठ चून चौका चुनि खावै ॥५॥

jooTh choon chauakaa chun khaavai ||5||

ਐਸੇ ਹੀ ਭੂਖਨ ਮਰਿ ਗਈ ॥

ऐसे ही भूखन मरि गई ॥

aaise hee bhookhan mar giee ||

ਪੁਨਿ ਬਿਧਿ ਤਹਾ ਬ੍ਰਿਸਟਿ ਅਤਿ ਦਈ ॥

पुनि बिधि तहा बृसटि अति दई ॥

pun bidh tahaa birasaT at dhiee ||

ਸੂਕੇ ਭਏ ਹਰੇ ਜਨੁ ਸਾਰੇ ॥

सूके भए हरे जनु सारे ॥

sooke bhe hare jan saare ||

ਬਹੁਰਿ ਜੀਤ ਕੇ ਬਜੇ ਨਗਾਰੇ ॥੬॥

बहुरि जीत के बजे नगारे ॥६॥

bahur jeet ke baje nagaare ||6||

ਤਹਾ ਏਕ ਰਾਝਾ ਹੀ ਉਬਰਿਯੋ ॥

तहा एक राझा ही उबरियो ॥

tahaa ek raajhaa hee ubariyo ||

ਔਰ ਲੋਗ ਸਭ ਤਹ ਕੋ ਮਰਿਯੋ ॥

और लोग सभ तह को मरियो ॥

aauar log sabh teh ko mariyo ||

ਰਾਝੋ ਜਾਟ ਹੇਤ ਤਿਨ ਪਾਰਿਯੋ ॥

राझो जाट हेत तिन पारियो ॥

raajho jaaT het tin paariyo ||

ਪੂਤ ਭਾਵ ਤੇ ਤਾਹਿ ਜਿਯਾਰਿਯੋ ॥੭॥

पूत भाव ते ताहि जियारियो ॥७॥

poot bhaav te taeh jiyaariyo ||7||

ਪੂਤ ਜਾਟ ਕੋ ਸਭ ਕੋ ਜਾਨੈ ॥

पूत जाट को सभ को जानै ॥

poot jaaT ko sabh ko jaanai ||

ਤਿਸ ਤੇ ਕੋਊ ਨ ਰਹਿਯੋ ਪਛਾਨੈ ॥

तिस ते कोऊ न रहियो पछानै ॥

tis te kouoo na rahiyo pachhaanai ||

ਐਸੇ ਕਾਲ ਬੀਤ ਕੈ ਗਯੋ ॥

ऐसे काल बीत कै गयो ॥

aaise kaal beet kai gayo ||

ਤਾ ਮੈ ਮਦਨ ਦਮਾਮੋ ਦਯੋ ॥੮॥

ता मै मदन दमामो दयो ॥८॥

taa mai madhan dhamaamo dhayo ||8||

ਮਹਿਖੀ ਚਾਰਿ ਨਿਤਿ ਗ੍ਰਿਹ ਆਵੈ ॥

महिखी चारि निति गृह आवै ॥

mahikhee chaar nit gireh aavai ||

ਰਾਝਾ ਅਪਨੋ ਨਾਮ ਸਦਾਵੈ ॥

राझा अपनो नाम सदावै ॥

raajhaa apano naam sadhaavai ||

ਪੂਤ ਜਾਟ ਕੋ ਤਿਹ ਸਭ ਜਾਨੈ ॥

पूत जाट को तिह सभ जानै ॥

poot jaaT ko teh sabh jaanai ||

ਰਾਜਪੂਤੁ ਕੈ ਕੋ ਪਹਿਚਾਨੈ ॥੯॥

राजपूतु कै को पहिचानै ॥९॥

raajapoot kai ko pahichaanai ||9||

ਇਤੀ ਬਾਤ ਰਾਝਾ ਕੀ ਕਹੀ ॥

इती बात राझा की कही ॥

eitee baat raajhaa kee kahee ||

ਅਬ ਚਲਿ ਬਾਤ ਹੀਰ ਪੈ ਰਹੀ ॥

अब चलि बात हीर पै रही ॥

ab chal baat heer pai rahee ||

ਤੁਮ ਕੌ ਤਾ ਕੀ ਕਥਾ ਸੁਨਾਊ ॥

तुम कौ ता की कथा सुनाऊ ॥

tum kau taa kee kathaa sunaauoo ||

ਤਾ ਤੇ ਤੁਮਰੋ ਹ੍ਰਿਦੈ ਸਿਰਾਊ ॥੧੦॥

ता ते तुमरो हृदै सिराऊ ॥१०॥

taa te tumaro hiradhai siraauoo ||10||

ਅੜਿਲ ॥

अड़िल ॥

aRil ||

ਇੰਦ੍ਰ ਰਾਇ ਕੇ ਨਗਰ ਅਪਸਰਾ ਇਕ ਰਹੈ ॥

इंद्र राइ के नगर अपसरा इक रहै ॥

ei(n)dhr rai ke nagar apasaraa ik rahai ||

ਮੈਨ ਕਲਾ ਤਿਹ ਨਾਮ ਸਕਲ ਜਗ ਯੌ ਕਹੈ ॥

मैन कला तिह नाम सकल जग यौ कहै ॥

main kalaa teh naam sakal jag yau kahai ||

ਤਾ ਕੌ ਰੂਪ ਨਰੇਸ ਜੋ ਕੋਊ ਨਿਹਾਰਹੀ ॥

ता कौ रूप नरेस जो कोऊ निहारही ॥

taa kau roop nares jo kouoo nihaarahee ||

ਹੋ ਗਿਰੈ ਧਰਨਿ ਪਰ ਝੂਮਿ ਮੈਨ ਸਰ ਮਾਰਹੀ ॥੧੧॥

हो गिरै धरनि पर झूमि मैन सर मारही ॥११॥

ho girai dharan par jhoom main sar maarahee ||11||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤੌਨੇ ਸਭਾ ਕਪਿਲ ਮੁਨਿ ਆਯੋ ॥

तौने सभा कपिल मुनि आयो ॥

tauane sabhaa kapil mun aayo ||

ਔਸਰ ਜਹਾ ਮੈਨਕਾ ਪਾਯੋ ॥

औसर जहा मैनका पायो ॥

aauasar jahaa mainakaa paayo ||

ਤਿਹ ਲਖਿ ਮੁਨਿ ਬੀਰਜ ਗਿਰਿ ਗਯੋ ॥

तिह लखि मुनि बीरज गिरि गयो ॥

teh lakh mun beeraj gir gayo ||

ਚਪਿ ਚਿਤ ਮੈ ਸ੍ਰਾਪਤ ਤਿਹ ਭਯੋ ॥੧੨॥

चपि चित मै स्रापत तिह भयो ॥१२॥

chap chit mai sraapat teh bhayo ||12||

ਤੁਮ ਗਿਰਿ ਮਿਰਤ ਲੋਕ ਮੈ ਪਰੋ ॥

तुम गिरि मिरत लोक मै परो ॥

tum gir mirat lok mai paro ||

ਜੂਨਿ ਸਯਾਲ ਜਾਟ ਕੀ ਧਰੋ ॥

जूनि सयाल जाट की धरो ॥

joon sayaal jaaT kee dharo ||

ਹੀਰ ਆਪਨੋ ਨਾਮ ਸਦਾਵੋ ॥

हीर आपनो नाम सदावो ॥

heer aapano naam sadhaavo ||

ਜੂਠ ਕੂਠ ਤੁਰਕਨ ਕੀ ਖਾਵੋ ॥੧੩॥

जूठ कूठ तुरकन की खावो ॥१३॥

jooTh kooTh turakan kee khaavo ||13||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਤਬ ਅਬਲਾ ਕੰਪਤਿ ਭਈ ਤਾ ਕੇ ਪਰਿ ਕੈ ਪਾਇ ॥

तब अबला कंपति भई ता के परि कै पाइ ॥

tab abalaa ka(n)pat bhiee taa ke par kai pai ||

ਕ੍ਰਯੋਹੂ ਹੋਇ ਉਧਾਰ ਮਮ ਸੋ ਦਿਜ ਕਹੋ ਉਪਾਇ ॥੧੪॥

क्रयोहू होइ उधार मम सो दिज कहो उपाइ ॥१४॥

krayohoo hoi udhaar mam so dhij kaho upai ||14||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਇੰਦ੍ਰ ਸੁ ਮ੍ਰਿਤ ਮੰਡਲ ਜਬ ਜੈਹੈ ॥

इंद्र सु मृत मंडल जब जैहै ॥

ei(n)dhr su mirat ma(n)ddal jab jaihai ||

ਰਾਝਾ ਅਪਨੋ ਨਾਮੁ ਕਹੈ ਹੈ ॥

राझा अपनो नामु कहै है ॥

raajhaa apano naam kahai hai ||

ਤੋ ਸੌ ਅਧਿਕ ਪ੍ਰੀਤਿ ਉਪਜਾਵੈ ॥

तो सौ अधिक प्रीति उपजावै ॥

to sau adhik preet upajaavai ||

ਅਮਰਵਤੀ ਬਹੁਰਿ ਤੁਹਿ ਲ੍ਯਾਵੈ ॥੧੫॥

अमरवती बहुरि तुहि ल्यावै ॥१५॥

amaravatee bahur tuh layaavai ||15||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜੂਨਿ ਜਾਟ ਕੀ ਤਿਨ ਧਰੀ ਮ੍ਰਿਤ ਮੰਡਲ ਮੈ ਆਇ ॥

जूनि जाट की तिन धरी मृत मंडल मै आइ ॥

joon jaaT kee tin dharee mirat ma(n)ddal mai aai ||

ਚੂਚਕ ਕੇ ਉਪਜੀ ਭਵਨ ਹੀਰ ਨਾਮ ਧਰਵਾਇ ॥੧੬॥

चूचक के उपजी भवन हीर नाम धरवाइ ॥१६॥

choochak ke upajee bhavan heer naam dharavai ||16||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਇਸੀ ਭਾਤਿ ਸੋ ਕਾਲ ਬਿਹਾਨ੍ਰਯੋ ॥

इसी भाति सो काल बिहान्रयो ॥

eisee bhaat so kaal bihaanrayo ||

ਬੀਤਯੋ ਬਰਖ ਏਕ ਦਿਨ ਜਾਨ੍ਯੋ ॥

बीतयो बरख एक दिन जान्यो ॥

beetayo barakh ek dhin jaanayo ||

ਬਾਲਾਪਨੋ ਛੂਟਿ ਜਬ ਗਯੋ ॥

बालापनो छूटि जब गयो ॥

baalaapano chhooT jab gayo ||

ਜੋਬਨ ਆਨਿ ਦਮਾਮੋ ਦਯੋ ॥੧੭॥

जोबन आनि दमामो दयो ॥१७॥

joban aan dhamaamo dhayo ||17||

ਰਾਝਾ ਚਾਰਿ ਮਹਿਖਿਯਨ ਆਵੈ ॥

राझा चारि महिखियन आवै ॥

raajhaa chaar mahikhiyan aavai ||

ਤਾ ਕੋ ਹੇਰਿ ਹੀਰ ਬਲਿ ਜਾਵੈ ॥

ता को हेरि हीर बलि जावै ॥

taa ko her heer bal jaavai ||

ਤਾ ਸੌ ਅਧਿਕ ਨੇਹੁ ਉਪਜਾਯੋ ॥

ता सौ अधिक नेहु उपजायो ॥

taa sau adhik neh upajaayo ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਸੌ ਮੋਹ ਬਢਾਯੋ ॥੧੮॥

भाति भाति सौ मोह बढायो ॥१८॥

bhaat bhaat sau moh baddaayo ||18||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਖਾਤ ਪੀਤ ਬੈਠਤ ਉਠਤ ਸੋਵਤ ਜਾਗਤ ਨਿਤਿ ॥

खात पीत बैठत उठत सोवत जागत निति ॥

khaat peet baiThat uThat sovat jaagat nit ||

ਕਬਹੂੰ ਨ ਬਿਸਰੈ ਚਿਤ ਤੇ ਸੁੰਦਰ ਦਰਸ ਨਮਿਤ ॥੧੯॥

कबहूँ न बिसरै चित ते सुँदर दरस नमित ॥१९॥

kabahoo(n) na bisarai chit te su(n)dhar dharas namit ||19||

ਹੀਰ ਬਾਚ ॥

हीर बाच ॥

heer baach ||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਬਾਹਰ ਜਾਉ ਤੌ ਬਾਹਰ ਹੀ ਗ੍ਰਿਹ ਆਵਤ ਆਵਤ ਸੰਗ ਲਗੇਹੀ ॥

बाहर जाउ तौ बाहर ही गृह आवत आवत संग लगेही ॥

baahar jaau tau baahar hee gireh aavat aavat sa(n)g lagehee ||

ਜੌ ਹਠਿ ਬੈਠਿ ਰਹੋ ਘਰ ਮੈ ਪਿਯ ਪੈਠਿ ਰਹੈ ਹਿਯ ਮੈ ਪਹਿ ਲੇਹੀ ॥

जौ हठि बैठि रहो घर मै पिय पैठि रहै हिय मै पहि लेही ॥

jau haTh baiTh raho ghar mai piy paiTh rahai hiy mai peh lehee ||

ਨੀਂਦ ਹਮੈ ਨਕਵਾਨੀ ਕਰੀ ਛਿਨ ਹੀ ਛਿਨ ਰਾਮ ਸਖੀ ਸੁਪਨੇਹੀ ॥

नींद हमै नकवानी करी छिन ही छिन राम सखी सुपनेही ॥

nee(n)dh hamai nakavaanee karee chhin hee chhin raam sakhee supanehee ||

ਜਾਗਤ ਸੋਵਤ ਰਾਤਹੂੰ ਦ੍ਯੋਸ ਕਹੂੰ ਮੁਹਿ ਰਾਝਨ ਚੈਨ ਨ ਦੇਹੀ ॥੨੦॥

जागत सोवत रातहूँ द्योस कहूँ मुहि राझन चैन न देही ॥२०॥

jaagat sovat raatahoo(n) dhayos kahoo(n) muh raajhan chain na dhehee ||20||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਰਾਝਨ ਰਾਝਨ ਸਦਾ ਉਚਾਰੈ ॥

राझन राझन सदा उचारै ॥

raajhan raajhan sadhaa uchaarai ||

ਸੋਵਤ ਜਾਗਤ ਤਹਾ ਸੰਭਾਰੈ ॥

सोवत जागत तहा संभारै ॥

sovat jaagat tahaa sa(n)bhaarai ||

ਬੈਠਤ ਉਠਤ ਚਲਤ ਹੂੰ ਸੰਗਾ ॥

बैठत उठत चलत हूँ संगा ॥

baiThat uThat chalat hoo(n) sa(n)gaa ||

ਤਾਹੀ ਕੌ ਜਾਨੈ ਕੈ ਅੰਗਾ ॥੨੧॥

ताही कौ जानै कै अंगा ॥२१॥

taahee kau jaanai kai a(n)gaa ||21||

ਕਾਹੂੰ ਕੋ ਜੋ ਹੀਰ ਨਿਹਾਰੈ ॥

काहूँ को जो हीर निहारै ॥

kaahoo(n) ko jo heer nihaarai ||

ਰਾਝਨ ਹੀ ਰਿਦ ਬੀਚ ਬਿਚਾਰੈ ॥

राझन ही रिद बीच बिचारै ॥

raajhan hee ridh beech bichaarai ||

ਐਸੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਿਆ ਕੀ ਲਾਗੀ ॥

ऐसी प्रीति पृआ की लागी ॥

aaisee preet priaa kee laagee ||

ਨੀਂਦ ਭੂਖ ਤਾ ਕੀ ਸਭ ਭਾਗੀ ॥੨੨॥

नींद भूख ता की सभ भागी ॥२२॥

nee(n)dh bhookh taa kee sabh bhaagee ||22||

ਰਾਝਨ ਹੀ ਕੇ ਰੂਪ ਵਹ ਭਈ ॥

राझन ही के रूप वह भई ॥

raajhan hee ke roop veh bhiee ||

ਜ੍ਯੋ ਮਿਲਿ ਬੂੰਦਿ ਬਾਰਿ ਮੋ ਗਈ ॥

ज्यो मिलि बूँदि बारि मो गई ॥

jayo mil boo(n)dh baar mo giee ||

ਜੈਸੇ ਮ੍ਰਿਗ ਮ੍ਰਿਗਯਾ ਕੋ ਲਹੇ ॥

जैसे मृग मृगया को लहे ॥

jaise mirag miragayaa ko lahe ||

ਹੋਤ ਬਧਾਇ ਬਿਨਾ ਹੀ ਗਹੇ ॥੨੩॥

होत बधाइ बिना ही गहे ॥२३॥

hot badhai binaa hee gahe ||23||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜੈਸੇ ਲਕਰੀ ਆਗ ਮੈ ਪਰਤ ਕਹੂੰ ਤੇ ਆਇ ॥

जैसे लकरी आग मै परत कहूँ ते आइ ॥

jaise lakaree aag mai parat kahoo(n) te aai ||

ਪਲਕ ਦ੍ਵੈਕ ਤਾ ਮੈ ਰਹੈ ਬਹੁਰਿ ਆਗ ਹ੍ਵੈ ਜਾਇ ॥੨੪॥

पलक द्वैक ता मै रहै बहुरि आग ह्वै जाइ ॥२४॥

palak dhavaik taa mai rahai bahur aag havai jai ||24||

ਹਰਿ ਜਾ ਅਸਿ ਐਸੇ ਸੁਨ੍ਯੋ ਕਰਤ ਏਕ ਤੇ ਦੋਇ ॥

हरि जा असि ऐसे सुन्यो करत एक ते दोइ ॥

har jaa as aaise sunayo karat ek te dhoi ||

ਬਿਰਹ ਬਢਾਰਨਿ ਜੋ ਬਧੇ ਏਕ ਦੋਇ ਤੇ ਹੋਇ ॥੨੫॥

बिरह बढारनि जो बधे एक दोइ ते होइ ॥२५॥

bireh baddaaran jo badhe ek dhoi te hoi ||25||

ਰਾਝਨ ਹੀਰ ਪ੍ਰੇਮ ਮੈ ਰਹੈ ਏਕ ਹੀ ਹੋਇ ॥

राझन हीर प्रेम मै रहै एक ही होइ ॥

raajhan heer prem mai rahai ek hee hoi ||

ਕਹਿਬੇ ਕੌ ਤਨ ਏਕ ਹੀ ਲਹਿਬੇ ਕੋ ਤਨ ਦੋਇ ॥੨੬॥

कहिबे कौ तन एक ही लहिबे को तन दोइ ॥२६॥

kahibe kau tan ek hee lahibe ko tan dhoi ||26||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਐਸੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰਿਯਾ ਕੀ ਭਈ ॥

ऐसी प्रीति पृया की भई ॥

aaisee preet pirayaa kee bhiee ||

ਸਿਗਰੀ ਬਿਸਰਿ ਤਾਹਿ ਸੁਧਿ ਗਈ ॥

सिगरी बिसरि ताहि सुधि गई ॥

sigaree bisar taeh sudh giee ||

ਰਾਝਾ ਜੂ ਕੇ ਰੂਪ ਉਰਝਾਨੀ ॥

राझा जू के रूप उरझानी ॥

raajhaa joo ke roop urajhaanee ||

ਲੋਕ ਲਾਜ ਤਜਿ ਭਈ ਦਿਵਾਨੀ ॥੨੭॥

लोक लाज तजि भई दिवानी ॥२७॥

lok laaj taj bhiee dhivaanee ||27||

ਤਬ ਚੂਚਕ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਚਾਰੀ ॥

तब चूचक इह भाति बिचारी ॥

tab choochak ieh bhaat bichaaree ||

ਯਹ ਕੰਨ੍ਯਾ ਨਹਿ ਜਿਯਤ ਹਮਾਰੀ ॥

यह कंन्या नहि जियत हमारी ॥

yeh ka(n)nayaa neh jiyat hamaaree ||

ਅਬ ਹੀ ਯਹ ਖੇਰਾ ਕੋ ਦੀਜੈ ॥

अब ही यह खेरा को दीजै ॥

ab hee yeh kheraa ko dheejai ||

ਯਾ ਮੈ ਤਨਿਕ ਢੀਲ ਨਹਿ ਕੀਜੈ ॥੨੮॥

या मै तनिक ढील नहि कीजै ॥२८॥

yaa mai tanik ddeel neh keejai ||28||

ਖੇਰਹਿ ਬੋਲ ਤੁਰਤੁ ਤਿਹ ਦਯੋ ॥

खेरहि बोल तुरतु तिह दयो ॥

khereh bol turat teh dhayo ||

ਰਾਝਾ ਅਤਿਥ ਹੋਇ ਸੰਗ ਗਯੋ ॥

राझा अतिथ होइ संग गयो ॥

raajhaa atith hoi sa(n)g gayo ||

ਮਾਗਤ ਭੀਖ ਘਾਤ ਜਬ ਪਾਯੋ ॥

मागत भीख घात जब पायो ॥

maagat bheekh ghaat jab paayo ||

ਲੈ ਤਾ ਕੋ ਸੁਰ ਲੋਕ ਸਿਧਾਯੋ ॥੨੯॥

लै ता को सुर लोक सिधायो ॥२९॥

lai taa ko sur lok sidhaayo ||29||

ਰਾਝਾ ਹੀਰ ਮਿਲਤ ਜਬ ਭਏ ॥

राझा हीर मिलत जब भए ॥

raajhaa heer milat jab bhe ||

ਚਿਤ ਕੇ ਸਕਲ ਸੋਕ ਮਿਟਿ ਗਏ ॥

चित के सकल सोक मिटि गए ॥

chit ke sakal sok miT ge ||

ਹਿਯਾ ਕੀ ਅਵਧਿ ਬੀਤਿ ਜਬ ਗਈ ॥

हिया की अवधि बीति जब गई ॥

hiyaa kee avadh beet jab giee ||

ਬਾਟਿ ਦੁਹੂੰ ਸੁਰ ਪੁਰ ਕੀ ਲਈ ॥੩੦॥

बाटि दुहूँ सुर पुर की लई ॥३०॥

baaT dhuhoo(n) sur pur kee liee ||30||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਰਾਝਾ ਭਯੋ ਸੁਰੇਸ ਤਹ ਭਈ ਮੈਨਕਾ ਹੀਰ ॥

राझा भयो सुरेस तह भई मैनका हीर ॥

raajhaa bhayo sures teh bhiee mainakaa heer ||

ਯਾ ਜਗ ਮੈ ਗਾਵਤ ਸਦਾ ਸਭ ਕਬਿ ਕੁਲ ਜਸ ਧੀਰ ॥੩੧॥

या जग मै गावत सदा सभ कबि कुल जस धीर ॥३१॥

yaa jag mai gaavat sadhaa sabh kab kul jas dheer ||31||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਅਠਾਨਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੯੮॥੧੮੨੮॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे अठानवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥९८॥१८२८॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe aThaanavo charitr samaapatam sat subham sat ||98||1828||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਪੋਠੋਹਾਰਿ ਨਾਰਿ ਇਕ ਰਹੈ ॥

पोठोहारि नारि इक रहै ॥

poThohaar naar ik rahai ||

ਰੁਦ੍ਰ ਕਲਾ ਤਾ ਕੋ ਜਗ ਕਹੈ ॥

रुद्र कला ता को जग कहै ॥

rudhr kalaa taa ko jag kahai ||

ਤਿਹ ਗ੍ਰਿਹ ਰੋਜ ਖੁਦਾਈ ਆਵੈ ॥

तिह गृह रोज खुदाई आवै ॥

teh gireh roj khudhaiee aavai ||

ਧਨ ਡਰ ਪਾਇ ਤਾਹਿ ਲੈ ਜਾਵੈ ॥੧॥

धन डर पाइ ताहि लै जावै ॥१॥

dhan ddar pai taeh lai jaavai ||1||

ਇਕ ਦਿਨ ਇਨ ਕਛੁ ਧਨੁ ਨਹਿ ਦਯੋ ॥

इक दिन इन कछु धनु नहि दयो ॥

eik dhin in kachh dhan neh dhayo ||

ਕੋਪ ਖਦਾਇਨ ਕੇ ਮਨ ਭਯੋ ॥

कोप खदाइन के मन भयो ॥

kop khadhain ke man bhayo ||

ਸਭ ਹੀ ਹਾਥ ਕੁਰਾਨ ਉਠਾਏ ॥

सभ ही हाथ कुरान उठाए ॥

sabh hee haath kuraan uThaae ||

ਮਿਲਿ ਗਿਲਿ ਭਵਨ ਤਵਨ ਕੇ ਆਏ ॥੨॥

मिलि गिलि भवन तवन के आए ॥२॥

mil gil bhavan tavan ke aae ||2||

ਹਾਨਤ ਕਹਿਯੋ ਨਬੀ ਕੀ ਕਰੀ ॥

हानत कहियो नबी की करी ॥

haanat kahiyo nabee kee karee ||

ਯਹ ਸੁਨਿ ਬਚਨ ਨਾਰਿ ਅਤਿ ਡਰੀ ॥

यह सुनि बचन नारि अति डरी ॥

yeh sun bachan naar at ddaree ||

ਤਿਨ ਕੋ ਸਦਨ ਬੀਚ ਬੈਠਾਯੋ ॥

तिन को सदन बीच बैठायो ॥

tin ko sadhan beech baiThaayo ||

ਖਾਨ ਮੁਹਬਤ ਸਾਥ ਜਤਾਯੋ ॥੩॥

खान मुहबत साथ जतायो ॥३॥

khaan muhabat saath jataayo ||3||

ਤਾ ਕੇ ਤੁਰਤ ਪਯਾਦੇ ਆਏ ॥

ता के तुरत पयादे आए ॥

taa ke turat payaadhe aae ||

ਇਕ ਗ੍ਰਿਹ ਮੈ ਬੈਠਾਇ ਛਿਪਾਏ ॥

इक गृह मै बैठाइ छिपाए ॥

eik gireh mai baiThai chhipaae ||

ਖਾਨਾ ਭਲੋ ਤਿਨਾਗੇ ਰਾਖ੍ਯੋ ॥

खाना भलो तिनागे राख्यो ॥

khaanaa bhalo tinaage raakhayo ||

ਆਪੁ ਖਦਾਇਨ ਸੋ ਯੋ ਭਾਖ੍ਯੋ ॥੪॥

आपु खदाइन सो यो भाख्यो ॥४॥

aap khadhain so yo bhaakhayo ||4||

ਹਾਨਤ ਮੈ ਨ ਨਬੀ ਕੀ ਕਰੀ ॥

हानत मै न नबी की करी ॥

haanat mai na nabee kee karee ||

ਮੋ ਤੌ ਕਹੋ ਚੂਕ ਕਾ ਪਰੀ ॥

मो तौ कहो चूक का परी ॥

mo tau kaho chook kaa paree ||

ਤਾ ਕੀ ਜੋ ਨਿੰਦਾ ਮੈ ਕਰੋ ॥

ता की जो निंदा मै करो ॥

taa kee jo ni(n)dhaa mai karo ||

ਅਪਨੇ ਮਾਰਿ ਕਟਾਰੀ ਮਰੋ ॥੫॥

अपने मारि कटारी मरो ॥५॥

apane maar kaTaaree maro ||5||

ਜੋ ਕਛੁ ਲੈਨੋ ਹੋਇ ਸੁ ਲੀਜੈ ॥

जो कछु लैनो होइ सु लीजै ॥

jo kachh laino hoi su leejai ||

ਹਾਨਤ ਕੋ ਮੁਹਿ ਦੋਸੁ ਨ ਦੀਜੈ ॥

हानत को मुहि दोसु न दीजै ॥

haanat ko muh dhos na dheejai ||

ਬਿਹਸਿ ਖੁਦਾਇਨ ਬਚਨ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

बिहसि खुदाइन बचन उचारियो ॥

bihas khudhain bachan uchaariyo ||

ਧਨ ਲਾਲਚ ਹਮ ਚਰਿਤ ਸੁ ਧਾਰਿਯੋ ॥੬॥

धन लालच हम चरित सु धारियो ॥६॥

dhan laalach ham charit su dhaariyo ||6||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜੋ ਹੌ ਕਛੂ ਮੁਹੰਮਦਹਿ ਮੁਖ ਤੈ ਕਾਢੋ ਗਾਰਿ ॥

जो हौ कछू मुहंमदहि मुख तै काढो गारि ॥

jo hau kachhoo muha(n)madheh mukh tai kaaddo gaar ||

ਤੋ ਮੈ ਆਪਨ ਆਪ ਹੀ ਮਰੋ ਕਟਾਰੀ ਮਾਰਿ ॥੭॥

तो मै आपन आप ही मरो कटारी मारि ॥७॥

to mai aapan aap hee maro kaTaaree maar ||7||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤੈ ਨਹਿ ਕਛੂ ਨਬੀ ਕੋ ਕਹਿਯੋ ॥

तै नहि कछू नबी को कहियो ॥

tai neh kachhoo nabee ko kahiyo ||

ਧਨ ਕੇ ਹੇਤ ਤੋਹਿ ਹਮ ਗਹਿਯੋ ॥

धन के हेत तोहि हम गहियो ॥

dhan ke het toh ham gahiyo ||

ਅਧਿਕ ਦਰਬੁ ਅਬ ਹੀ ਮੁਹਿ ਦੀਜੈ ॥

अधिक दरबु अब ही मुहि दीजै ॥

adhik dharab ab hee muh dheejai ||

ਨਾਤਰ ਮੀਚ ਮੂੰਡਿ ਪੈ ਲੀਜੈ ॥੮॥

नातर मीच मूँडि पै लीजै ॥८॥

naatar meech moo(n)dd pai leejai ||8||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਹਮ ਬਹੁ ਲੋਗ ਪਿਸੌਰ ਕੇ ਇਨੀ ਤੁਹਮਤਨ ਸਾਥ ॥

हम बहु लोग पिसौर के इनी तुहमतन साथ ॥

ham bahu log pisauar ke inee tuhamatan saath ||

ਧਨੀ ਕਰੈ ਨਿਧਨੀ ਘਨੇ ਹ੍ਵੈ ਹ੍ਵੈ ਗਏ ਅਨਾਥ ॥੯॥

धनी करै निधनी घने ह्वै ह्वै गए अनाथ ॥९॥

dhanee karai nidhanee ghane havai havai ge anaath ||9||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਯੌ ਸੁਨਿ ਬਚਨ ਪਯਾਦਨੁ ਪਾਯੋ ॥

यौ सुनि बचन पयादनु पायो ॥

yau sun bachan payaadhan paayo ||

ਵੇਈ ਸਭ ਝੂਠੇ ਠਹਿਰਾਯੋ ॥

वेई सभ झूठे ठहिरायो ॥

veiee sabh jhooThe Thahiraayo ||

ਗ੍ਰਿਹ ਤੇ ਨਿਕਸਿ ਤਿਨੈ ਗਹਿ ਲੀਨੋ ॥

गृह ते निकसि तिनै गहि लीनो ॥

gireh te nikas tinai geh leeno ||

ਸਭਹਿਨ ਕੀ ਮੁਸਕੈ ਕਸਿ ਦੀਨੋ ॥੧੦॥

सभहिन की मुसकै कसि दीनो ॥१०॥

sabhahin kee musakai kas dheeno ||10||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਲਾਤ ਮੁਸਟ ਕੁਰਰੇ ਘਨੇ ਬਰਸੀ ਪਨ੍ਰਹੀ ਅਪਾਰ ॥

लात मुसट कुररे घने बरसी पन्रही अपार ॥

laat musaT kurare ghane barasee panrahee apaar ||

ਦੈ ਮੁਸਕਨ ਕੌ ਲੈ ਚਲੇ ਹੇਰਤੁ ਲੋਕ ਹਜਾਰ ॥੧੧॥

दै मुसकन कौ लै चले हेरतु लोक हजार ॥११॥

dhai musakan kau lai chale herat lok hajaar ||11||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤਿਨ ਕੋ ਬਾਧਿ ਲੈ ਗਏ ਤਹਾ ॥

तिन को बाधि लै गए तहा ॥

tin ko baadh lai ge tahaa ||

ਖਾਨ ਮੁਹਬਤਿ ਬੈਠੋ ਜਹਾ ॥

खान मुहबति बैठो जहा ॥

khaan muhabat baiTho jahaa ||

ਪਨਹਿਨ ਮਾਰਿ ਨਵਾਬ ਦਿਲਾਈ ॥

पनहिन मारि नवाब दिलाई ॥

panahin maar navaab dhilaiee ||

ਤੋਬਹ ਤੋਬਹ ਕਰੈ ਖੁਦਾਈ ॥੧੨॥

तोबह तोबह करै खुदाई ॥१२॥

tobeh tobeh karai khudhaiee ||12||

ਪਨਹਿਨ ਕੇ ਮਾਰਤ ਮਰਿ ਗਏ ॥

पनहिन के मारत मरि गए ॥

panahin ke maarat mar ge ||

ਤਬ ਵੈ ਡਾਰਿ ਨਦੀ ਮੈ ਦਏ ॥

तब वै डारि नदी मै दए ॥

tab vai ddaar nadhee mai dhe ||

ਚੁਪ ਹ੍ਵੈ ਰਹੇ ਤੁਰਕ ਸਭ ਸੋਊ ॥

चुप ह्वै रहे तुरक सभ सोऊ ॥

chup havai rahe turak sabh souoo ||

ਤਬ ਤੇ ਤੁਹਮਤਿ ਦੇਤ ਨ ਕੋਊ ॥੧੩॥

तब ते तुहमति देत न कोऊ ॥१३॥

tab te tuhamat dhet na kouoo ||13||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਤਬ ਤਿਨ ਬਿਪ ਬੁਲਾਇ ਕੈ ਦੀਨੋ ਦਾਨ ਅਪਾਰ ॥

तब तिन बिप बुलाइ कै दीनो दान अपार ॥

tab tin bip bulai kai dheeno dhaan apaar ||

ਛਲ ਕੈ ਕੈ ਜੂਤਿਨ ਭਏ ਬੀਸ ਖੁਦਾਈ ਮਾਰ ॥੧੪॥

छल कै कै जूतिन भए बीस खुदाई मार ॥१४॥

chhal kai kai jootin bhe bees khudhaiee maar ||14||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਚੁਪ ਤਬ ਤੇ ਹ੍ਵੈ ਰਹੇ ਖੁਦਾਈ ॥

चुप तब ते ह्वै रहे खुदाई ॥

chup tab te havai rahe khudhaiee ||

ਕਾਹੂ ਸਾਥ ਨ ਰਾਰਿ ਬਢਾਈ ॥

काहू साथ न रारि बढाई ॥

kaahoo saath na raar baddaiee ||

ਸੋਈ ਕਰੈ ਜੁ ਹਿੰਦੂ ਕਹੈ ॥

सोई करै जु हिंदू कहै ॥

soiee karai ju hi(n)dhoo kahai ||

ਤੁਹਮਤਿ ਦੈ ਕਾਹੂੰ ਨ ਗਹੈ ॥੧੫॥

तुहमति दै काहूँ न गहै ॥१५॥

tuhamat dhai kaahoo(n) na gahai ||15||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਨਿੰਨਾਨਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੯੯॥੧੮੪੩॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे निंनानवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥९९॥१८४३॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe ni(n)naanavo charitr samaapatam sat subham sat ||99||1843||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਰੋਪਰ ਰਾਵ ਰੁਪੇਸ੍ਵਰ ਭਾਰੋ ॥

रोपर राव रुपेस्वर भारो ॥

ropar raav rupesavair bhaaro ||

ਰਘੁਕੁਲ ਬੀਚ ਅਧਿਕ ਉਜਿਯਾਰੋ ॥

रघुकुल बीच अधिक उजियारो ॥

raghukul beech adhik ujiyaaro ||

ਚਿਤ੍ਰ ਕੁਅਰਿ ਰਾਨੀ ਇਕ ਤਾ ਕੇ ॥

चित्र कुअरि रानी इक ता के ॥

chitr kuar raanee ik taa ke ||

ਰੂਪਵਤੀ ਕੋਊ ਤੁਲਿ ਨ ਵਾ ਕੇ ॥੧॥

रूपवती कोऊ तुलि न वा के ॥१॥

roopavatee kouoo tul na vaa ke ||1||

ਦਾਨਵ ਏਕ ਲੰਕ ਤੇ ਆਯੋ ॥

दानव एक लंक ते आयो ॥

dhaanav ek la(n)k te aayo ||

ਤਾ ਕੋ ਰੂਪਿ ਹੇਰਿ ਉਰਝਾਯੋ ॥

ता को रूपि हेरि उरझायो ॥

taa ko roop her urajhaayo ||

ਮਨ ਮੈ ਅਧਿਕ ਰੀਝਿ ਕਰਿ ਗਯੋ ॥

मन मै अधिक रीझि करि गयो ॥

man mai adhik reejh kar gayo ||

ਤਾ ਕੋ ਲਗਾ ਨ ਤਜਿ ਤਹਿ ਦਯੋ ॥੨॥

ता को लगा न तजि तहि दयो ॥२॥

taa ko lagaa na taj teh dhayo ||2||

ਤਬ ਤਿਨ ਮੰਤ੍ਰੀ ਅਧਿਕ ਬੁਲਾਏ ॥

तब तिन मंत्री अधिक बुलाए ॥

tab tin ma(n)tree adhik bulaae ||

ਅਨਿਕ ਭਾਤਿ ਉਪਚਾਰ ਕਰਾਏ ॥

अनिक भाति उपचार कराए ॥

anik bhaat upachaar karaae ||

ਤਹਾ ਏਕ ਮੁਲਾ ਚਲਿ ਆਯੋ ॥

तहा एक मुला चलि आयो ॥

tahaa ek mulaa chal aayo ||

ਆਨਿ ਆਪਨਾ ਓਜੁ ਜਨਾਯੋ ॥੩॥

आनि आपना ओजु जनायो ॥३॥

aan aapanaa oj janaayo ||3||

ਤਬ ਤਿਨ ਘਾਤ ਦਾਨਵਹਿ ਪਾਯੋ ॥

तब तिन घात दानवहि पायो ॥

tab tin ghaat dhaanaveh paayo ||

ਏਕ ਹਾਥ ਸੌ ਮਹਲ ਉਚਾਯੋ ॥

एक हाथ सौ महल उचायो ॥

ek haath sau mahal uchaayo ||

ਦੁਤਿਯ ਹਾਥ ਤਾ ਕੌ ਗਹਿ ਲੀਨੋ ॥

दुतिय हाथ ता कौ गहि लीनो ॥

dhutiy haath taa kau geh leeno ||

ਤਵਨ ਛਾਤ ਭੀਤਰ ਧਰਿ ਦੀਨੋ ॥੪॥

तवन छात भीतर धरि दीनो ॥४॥

tavan chhaat bheetar dhar dheeno ||4||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਧਰਿਯੋ ਥੰਭ ਊਪਰ ਤਿਸੈ ਇਕ ਕਰ ਛਾਤ ਉਠਾਇ ॥

धरियो थंभ ऊपर तिसै इक कर छात उठाइ ॥

dhariyo tha(n)bh uoopar tisai ik kar chhaat uThai ||

ਮਾਰਿ ਮੁਲਾਨਾ ਕੋ ਦਯੋ ਜਮ ਕੇ ਧਾਮ ਪਠਾਇ ॥੫॥

मारि मुलाना को दयो जम के धाम पठाइ ॥५॥

maar mulaanaa ko dhayo jam ke dhaam paThai ||5||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਤਹ ਇਕ ਔਰ ਮੁਲਾਨੋ ਆਯੋ ॥

तह इक और मुलानो आयो ॥

teh ik aauar mulaano aayo ||

ਸੋਊ ਪਕਰਿ ਟਾਗ ਪਟਕਾਯੋ ॥

सोऊ पकरि टाग पटकायो ॥

souoo pakar Taag paTakaayo ||

ਤੀਜੌ ਔਰ ਆਇ ਤਹ ਗਯੋ ॥

तीजौ और आइ तह गयो ॥

teejau aauar aai teh gayo ||

ਸੋਊ ਡਾਰਿ ਨਦੀ ਮੈ ਦਯੋ ॥੬॥

सोऊ डारि नदी मै दयो ॥६॥

souoo ddaar nadhee mai dhayo ||6||

ਤਬਿ ਇਕ ਤ੍ਰਿਯਾ ਤਹਾ ਚਲਿ ਆਈ ॥

तबि इक तृया तहा चलि आई ॥

tab ik tirayaa tahaa chal aaiee ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਿਹ ਕਰੀ ਬਡਾਈ ॥

भाति भाति तिह करी बडाई ॥

bhaat bhaat teh karee baddaiee ||

ਲੇਹਜ ਪੇਹਜ ਬਹੁ ਤਾਹਿ ਖਵਾਯੋ ॥

लेहज पेहज बहु ताहि खवायो ॥

lehaj pehaj bahu taeh khavaayo ||

ਮਦਰੋ ਪ੍ਰਯਾਇ ਤਾਹਿ ਰਿਝਵਾਯੋ ॥੭॥

मदरो प्रयाइ ताहि रिझवायो ॥७॥

madharo prayai taeh rijhavaayo ||7||

ਤਾ ਕੇ ਨਿਤਿ ਬੁਹਾਰੀ ਦੇਵੈ ॥

ता के निति बुहारी देवै ॥

taa ke nit buhaaree dhevai ||

ਤਾ ਕੋ ਚਿਤ ਚੁਰਾਇ ਕੈ ਲੇਵੈ ॥

ता को चित चुराइ कै लेवै ॥

taa ko chit churai kai levai ||

ਇਕ ਦਿਨ ਹੋਇ ਬਿਮਨ ਸੀ ਰਹੀ ॥

इक दिन होइ बिमन सी रही ॥

eik dhin hoi biman see rahee ||

ਤਬ ਐਸੇ ਦਾਨੋ ਤਿਹ ਕਹੀ ॥੮॥

तब ऐसे दानो तिह कही ॥८॥

tab aaise dhaano teh kahee ||8||

ਖਾਤ ਪੀਤ ਹਮਰੋ ਤੂੰ ਨਾਹੀ ॥

खात पीत हमरो तूँ नाही ॥

khaat peet hamaro too(n) naahee ||

ਸੇਵਾ ਕਰਤ ਰਹਤ ਗ੍ਰਿਹ ਮਾਹੀ ॥

सेवा करत रहत गृह माही ॥

sevaa karat rahat gireh maahee ||

ਅਧਿਕ ਰੀਝਿ ਨਿਸਚਰਹਿ ਉਚਾਰੋ ॥

अधिक रीझि निसचरहि उचारो ॥

adhik reejh nisachareh uchaaro ||

ਦੇਉ ਵਹੈ ਜੋ ਹ੍ਰਿਦੈ ਬਿਚਾਰੋ ॥੯॥

देउ वहै जो हृदै बिचारो ॥९॥

dheau vahai jo hiradhai bichaaro ||9||

ਜਬ ਦੋ ਤੀਨਿ ਬਾਰ ਤਿਨ ਕਹਿਯੋ ॥

जब दो तीनि बार तिन कहियो ॥

jab dho teen baar tin kahiyo ||

ਤਾ ਪੈ ਅਧਿਕ ਰੀਝਿ ਕੈ ਰਹਿਯੋ ॥

ता पै अधिक रीझि कै रहियो ॥

taa pai adhik reejh kai rahiyo ||

ਕਹਿਯੋ ਅਸੁਰ ਲਾਗਯੋ ਇਕ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕੋ ॥

कहियो असुर लागयो इक तृया को ॥

kahiyo asur laagayo ik tirayaa ko ||

ਸਕੈ ਦੂਰਿ ਕਰ ਤੂ ਨਹਿ ਤਾ ਕੋ ॥੧੦॥

सकै दूरि कर तू नहि ता को ॥१०॥

sakai dhoor kar too neh taa ko ||10||

ਤਬ ਤਿਨ ਜੰਤ੍ਰ ਤੁਰਤੁ ਲਿਖਿ ਲੀਨੋ ॥

तब तिन जंत्र तुरतु लिखि लीनो ॥

tab tin ja(n)tr turat likh leeno ||

ਲੈ ਤਾ ਕੋ ਕਰ ਭੀਤਰ ਦੀਨੋ ॥

लै ता को कर भीतर दीनो ॥

lai taa ko kar bheetar dheeno ||

ਜਾ ਕੋ ਤੂ ਇਕ ਬਾਰ ਦਿਖੈ ਹੈ ॥

जा को तू इक बार दिखै है ॥

jaa ko too ik baar dhikhai hai ||

ਜਰਿ ਬਰਿ ਢੇਰ ਭਸਮਿ ਸੋ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ॥੧੧॥

जरि बरि ढेर भसमि सो ह्वै है ॥११॥

jar bar dder bhasam so havai hai ||11||

ਤਾ ਕੈ ਕਰ ਤੇ ਜੰਤ੍ਰ ਲਿਖਾਯੋ ॥

ता कै कर ते जंत्र लिखायो ॥

taa kai kar te ja(n)tr likhaayo ||

ਲੈ ਕਰ ਮੈ ਤਹਿ ਕੋ ਦਿਖਰਾਯੋ ॥

लै कर मै तहि को दिखरायो ॥

lai kar mai teh ko dhikharaayo ||

ਜਬ ਸੁ ਜੰਤ੍ਰ ਦਾਨੋ ਲਖਿ ਲਯੋ ॥

जब सु जंत्र दानो लखि लयो ॥

jab su ja(n)tr dhaano lakh layo ||

ਸੋ ਜਰਿ ਢੇਰ ਭਸਮ ਹ੍ਵੈ ਗਯੋ ॥੧੨॥

सो जरि ढेर भसम ह्वै गयो ॥१२॥

so jar dder bhasam havai gayo ||12||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਦੇਵਰਾਜ ਜਿਹ ਦੈਤ ਕੌ ਜੀਤ ਸਕਤ ਨਹਿ ਜਾਇ ॥

देवराज जिह दैत कौ जीत सकत नहि जाइ ॥

dhevaraaj jeh dhait kau jeet sakat neh jai ||

ਸੋ ਅਬਲਾ ਇਹ ਛਲ ਭਏ ਜਮ ਪੁਰ ਦਯੋ ਪਠਾਇ ॥੧੩॥

सो अबला इह छल भए जम पुर दयो पठाइ ॥१३॥

so abalaa ieh chhal bhe jam pur dhayo paThai ||13||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌਵੌ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੦੦॥੧੮੫੬॥ਅਫਜੂੰ॥

इति स्री चरित्र पख्याने तृया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौवौ चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१००॥१८५६॥अफजूँ॥

eit sree charitr pakhayaane tirayaa charitre ma(n)tree bhoop sa(n)baadhe ik sauavau charitr samaapatam sat subham sat ||100||1856||afajoo(n)||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਰਾਵੀ ਤੀਰ ਜਾਟ ਇਕ ਰਹੈ ॥

रावी तीर जाट इक रहै ॥

raavee teer jaaT ik rahai ||

ਮਹੀਵਾਲ ਨਾਮ ਜਗ ਕਹੈ ॥

महीवाल नाम जग कहै ॥

maheevaal naam jag kahai ||

ਨਿਰਖਿ ਸੋਹਨੀ ਬਸਿ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ॥

निरखि सोहनी बसि ह्वै गई ॥

nirakh sohanee bas havai giee ||

ਤਾ ਪੈ ਰੀਝਿ ਸੁ ਆਸਿਕ ਭਈ ॥੧॥

ता पै रीझि सु आसिक भई ॥१॥

taa pai reejh su aasik bhiee ||1||

ਜਬ ਹੀ ਭਾਨ ਅਸਤ ਹ੍ਵੈ ਜਾਵੈ ॥

जब ही भान असत ह्वै जावै ॥

jab hee bhaan asat havai jaavai ||

ਤਬ ਹੀ ਪੈਰਿ ਨਦੀ ਤਹ ਆਵੈ ॥

तब ही पैरि नदी तह आवै ॥

tab hee pair nadhee teh aavai ||

ਦ੍ਰਿੜ ਗਹਿ ਘਟ ਉਰ ਕੇ ਤਰ ਧਰੈ ॥

दृड़ गहि घट उर के तर धरै ॥

dhiraR geh ghaT ur ke tar dharai ||

ਛਿਨ ਮਹਿ ਪੈਰ ਪਾਰ ਤਿਹ ਪਰੈ ॥੨॥

छिन महि पैर पार तिह परै ॥२॥

chhin meh pair paar teh parai ||2||

ਏਕ ਦਿਵਸ ਉਠਿ ਕੈ ਜਬ ਧਾਈ ॥

एक दिवस उठि कै जब धाई ॥

ek dhivas uTh kai jab dhaiee ||

ਸੋਵਤ ਹੁਤੋ ਬੰਧੁ ਲਖਿ ਪਾਈ ॥

सोवत हुतो बंधु लखि पाई ॥

sovat huto ba(n)dh lakh paiee ||

ਪਾਛੈ ਲਾਗਿ ਭੇਦ ਤਿਹ ਚਹਿਯੋ ॥

पाछै लागि भेद तिह चहियो ॥

paachhai laag bhedh teh chahiyo ||

ਕਛੂ ਸੋਹਨੀ ਤਾਹਿ ਨ ਲਹਿਯੋ ॥੩॥

कछू सोहनी ताहि न लहियो ॥३॥

kachhoo sohanee taeh na lahiyo ||3||

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥

भुजंग छंद ॥

bhuja(n)g chha(n)dh ||

ਛਕੀ ਪ੍ਰੇਮ ਬਾਲਾ ਤਿਸੀ ਠੌਰ ਧਾਈ ॥

छकी प्रेम बाला तिसी ठौर धाई ॥

chhakee prem baalaa tisee Thauar dhaiee ||

ਜਹਾ ਦਾਬਿ ਕੈ ਬੂਟ ਮੈ ਮਾਟ ਆਈ ॥

जहा दाबि कै बूट मै माट आई ॥

jahaa dhaab kai booT mai maaT aaiee ||

ਲੀਯੌ ਹਾਥ ਤਾ ਕੌ ਧਸੀ ਨੀਰ ਮ੍ਯਾਨੇ ॥

लीयौ हाथ ता कौ धसी नीर म्याने ॥

leeyau haath taa kau dhasee neer mayaane ||

ਮਿਲੀ ਜਾਇ ਤਾ ਕੌ ਯਹੀ ਭੇਦ ਜਾਨੇ ॥੪॥

मिली जाइ ता कौ यही भेद जाने ॥४॥

milee jai taa kau yahee bhedh jaane ||4||

ਮਿਲੀ ਜਾਇ ਤਾ ਕੌ ਫਿਰੀ ਫੇਰਿ ਬਾਲਾ ॥

मिली जाइ ता कौ फिरी फेरि बाला ॥

milee jai taa kau firee fer baalaa ||

ਦਿਪੈ ਚਾਰਿ ਸੋਭਾ ਮਨੋ ਆਗਿ ਜ੍ਵਾਲਾ ॥

दिपै चारि सोभा मनो आगि ज्वाला ॥

dhipai chaar sobhaa mano aag javaiaalaa ||

ਲਏ ਹਾਥ ਮਾਟਾ ਨਦੀ ਪੈਰਿ ਆਈ ॥

लए हाथ माटा नदी पैरि आई ॥

le haath maaTaa nadhee pair aaiee ||

ਕੋਊ ਨਾਹਿ ਜਾਨੈ ਤਿਨੀ ਬਾਤ ਪਾਈ ॥੫॥

कोऊ नाहि जानै तिनी बात पाई ॥५॥

kouoo naeh jaanai tinee baat paiee ||5||

ਭਯੋ ਪ੍ਰਾਤ ਲੈ ਕਾਚ ਮਾਟਾ ਸਿਧਾਯੋ ॥

भयो प्रात लै काच माटा सिधायो ॥

bhayo praat lai kaach maaTaa sidhaayo ||

ਤਿਸੈ ਡਾਰਿ ਦੀਨੋ ਉਸੇ ਰਾਖਿ ਆਯੋ ॥

तिसै डारि दीनो उसे राखि आयो ॥

tisai ddaar dheeno use raakh aayo ||

ਭਏ ਸੋਹਨੀ ਰੈਨਿ ਜਬ ਹੀ ਸਿਧਾਈ ॥

भए सोहनी रैनि जब ही सिधाई ॥

bhe sohanee rain jab hee sidhaiee ||

ਵਹੈ ਮਾਟ ਲੈ ਕੇ ਛਕੀ ਪ੍ਰੇਮ ਆਈ ॥੬॥

वहै माट लै के छकी प्रेम आई ॥६॥

vahai maaT lai ke chhakee prem aaiee ||6||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਅਧਿਕ ਜਬ ਸਰਿਤਾ ਤਰੀ ਮਾਟਿ ਗਯੋ ਤਬ ਫੂਟਿ ॥

अधिक जब सरिता तरी माटि गयो तब फूटि ॥

adhik jab saritaa taree maaT gayo tab fooT ||

ਡੁਬਕੀ ਲੇਤੇ ਤਨ ਗਯੋ ਪ੍ਰਾਨ ਬਹੁਰਿ ਗੇ ਛੂਟਿ ॥੭॥

डुबकी लेते तन गयो प्रान बहुरि गे छूटि ॥७॥

ddubakee lete tan gayo praan bahur ge chhooT ||7||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਮੇਹੀਵਾਲ ਅਧਿਕ ਦੁਖੁ ਧਾਰਿਯੋ ॥

मेहीवाल अधिक दुखु धारियो ॥

meheevaal adhik dhukh dhaariyo ||

ਕਹਾ ਸੋਹਨੀ ਰਹੀ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

कहा सोहनी रही बिचारियो ॥

kahaa sohanee rahee bichaariyo ||

ਨਦੀ ਬੀਚ ਖੋਜਤ ਬਹੁ ਭਯੋ ॥

नदी बीच खोजत बहु भयो ॥

nadhee beech khojat bahu bhayo ||

ਆਈ ਲਹਿਰ ਡੂਬਿ ਸੋ ਗਯੋ ॥੮॥

आई लहिर डूबि सो गयो ॥८॥

aaiee lahir ddoob so gayo ||8||