ਇਤ ਐਸੇ ਹਲਾਯੁਧ ਜੁਧ ਕੀਯੋ ਉਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਭੂਖਨ ਕੋਪੁ ਬਢਾਯੋ ॥

इत ऐसे हलायुध जुध कीयो उति स्री बृजभूखन कोपु बढायो ॥

eit aaise halaayudh judh keeyo ut sree birajabhookhan kop baddaayo ||

ਜੋ ਭਟ ਸਾਮੁਹਿ ਆਇ ਗਯੋ ਸੋਊ ਏਕ ਹੀ ਬਾਨ ਸੋ ਮਾਰਿ ਗਿਰਾਯੋ ॥

जो भट सामुहि आइ गयो सोऊ एक ही बान सो मारि गिरायो ॥

jo bhaT saamuh aai gayo souoo ek hee baan so maar giraayo ||

ਅਉਰ ਜਿਤੇ ਨ੍ਰਿਪ ਸੈਨ ਹੁਤੇ ਸੁ ਨਿਮੇਖ ਬਿਖੈ ਜਮ ਧਾਮਿ ਪਠਾਯੋ ॥

अउर जिते नृप सैन हुते सु निमेख बिखै जम धामि पठायो ॥

aaur jite nirap sain hute su nimekh bikhai jam dhaam paThaayo ||

ਕਾਹੂੰ ਨ ਧੀਰ ਧਰਿਯੋ ਚਿਤ ਮੈ ਭਜਿ ਗੈ ਜਬ ਸ੍ਯਾਮ ਇਤੋ ਰਨ ਪਾਯੋ ॥੧੮੩੮॥

काहूँ न धीर धरियो चित मै भजि गै जब स्याम इतो रन पायो ॥१८३८॥

kaahoo(n) na dheer dhariyo chit mai bhaj gai jab sayaam ito ran paayo ||1838||

ਜੇ ਭਟ ਲਾਜ ਭਰੇ ਅਤਿ ਹੀ ਪ੍ਰਭ ਕਾਰਜ ਜਾਨ ਕੇ ਕੋਪ ਬਢਾਏ ॥

जे भट लाज भरे अति ही प्रभ कारज जान के कोप बढाए ॥

je bhaT laaj bhare at hee prabh kaaraj jaan ke kop baddaae ||

ਸੰਕਹਿ ਤ੍ਯਾਗ ਅਸੰਕਤ ਹੁਇ ਸੁ ਬਜਾਇ ਨਿਸਾਨਨ ਕੋ ਸਮੁਹਾਏ ॥

संकहि त्याग असंकत हुइ सु बजाइ निसानन को समुहाए ॥

sa(n)keh tayaag asa(n)kat hui su bajai nisaanan ko samuhaae ||

ਸਾਰੰਗ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਲੈ ਹਾਥਿ ਸੁ ਖੈਚ ਚਢਾਇ ਕੈ ਬਾਨ ਚਲਾਏ ॥

सारंग स्री बृजनाथ लै हाथि सु खैच चढाइ कै बान चलाए ॥

saara(n)g sree birajanaath lai haath su khaich chaddai kai baan chalaae ||

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਬਲਬੰਡ ਬਡੇ ਸਰ ਏਕ ਹੀ ਏਕ ਸੋ ਮਾਰਿ ਗਿਰਾਏ ॥੧੮੩੯॥

स्याम भनै बलबंड बडे सर एक ही एक सो मारि गिराए ॥१८३९॥

sayaam bhanai balaba(n)dd badde sar ek hee ek so maar giraae ||1839||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਰਾਸੰਧਿ ਕੋ ਦਲੁ ਹਰਿ ਮਾਰਿਯੋ ॥

जरासंधि को दलु हरि मारियो ॥

jaraasa(n)dh ko dhal har maariyo ||

ਭੂਪਤਿ ਕੋ ਸਬ ਗਰਬ ਉਤਾਰਿਯੋ ॥

भूपति को सब गरब उतारियो ॥

bhoopat ko sab garab utaariyo ||

ਅਬਿ ਕਹੈ ਕਉਨ ਉਪਾਵਹਿ ਕਰੋ ॥

अबि कहै कउन उपावहि करो ॥

ab kahai kaun upaaveh karo ||

ਰਨ ਮੈ ਆਜ ਜੂਝ ਹੀ ਮਰੋ ॥੧੮੪੦॥

रन मै आज जूझ ही मरो ॥१८४०॥

ran mai aaj joojh hee maro ||1840||

ਇਉ ਚਿਤਿ ਚਿੰਤ ਧਨੁਖ ਕਰਿ ਗਹਿਯੋ ॥

इउ चिति चिंत धनुख करि गहियो ॥

eiau chit chi(n)t dhanukh kar gahiyo ||

ਪ੍ਰਭ ਕੈ ਸੰਗਿ ਜੂਝ ਪੁਨਿ ਚਹਿਯੋ ॥

प्रभ कै संगि जूझ पुनि चहियो ॥

prabh kai sa(n)g joojh pun chahiyo ||

ਪਹਰਿਯੋ ਕਵਚ ਸਾਮੁਹੇ ਧਾਯੋ ॥

पहरियो कवच सामुहे धायो ॥

pahariyo kavach saamuhe dhaayo ||

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਮਨਿ ਕੋਪ ਬਢਾਯੋ ॥੧੮੪੧॥

स्याम भनै मनि कोप बढायो ॥१८४१॥

sayaam bhanai man kop baddaayo ||1841||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜਰਾਸੰਧਿ ਰਨ ਭੂਮਿ ਮੈ ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਚਢਾਇ ॥

जरासंधि रन भूमि मै बान कमान चढाइ ॥

jaraasa(n)dh ran bhoom mai baan kamaan chaddai ||

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਤਬ ਕ੍ਰਿਸਨ ਸੋ ਬੋਲਿਯੋ ਭਉਹ ਤਨਾਇ ॥੧੮੪੨॥

स्याम भनै तब कृसन सो बोलियो भउह तनाइ ॥१८४२॥

sayaam bhanai tab kirasan so boliyo bhauh tanai ||1842||

ਨ੍ਰਿਪ ਜਰਾਸੰਧਿ ਬਾਚ ਕਾਨ੍ਰਹ ਸੋ ॥

नृप जरासंधि बाच कान्रह सो ॥

nirap jaraasa(n)dh baach kaanreh so ||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਜੋ ਬਲ ਹੈ ਤੁਮ ਮੈ ਨੰਦ ਨੰਦਨ ਸੋ ਅਬ ਪਉਰਖ ਮੋਹਿ ਦਿਖਈਯੈ ॥

जो बल है तुम मै नंद नंदन सो अब पउरख मोहि दिखईयै ॥

jo bal hai tum mai na(n)dh na(n)dhan so ab paurakh moh dhikhieeyai ||

ਠਾਢੋ ਕਹਾ ਮੁਹਿ ਓਰ ਨਿਹਾਰਤ ਮਾਰਤ ਹੋ ਸਰ ਭਾਜਿ ਨ ਜਈਯੈ ॥

ठाढो कहा मुहि ओर निहारत मारत हो सर भाजि न जईयै ॥

Thaaddo kahaa muh or nihaarat maarat ho sar bhaaj na jieeyai ||

ਕੈ ਅਬ ਡਾਰਿ ਹਥਿਆਰ ਗਵਾਰ ਸੰਭਾਰ ਕੈ ਮੋ ਸੰਗਿ ਜੂਝ ਮਚਈਯੈ ॥

कै अब डारि हथिआर गवार संभार कै मो संगि जूझ मचईयै ॥

kai ab ddaar hathiaar gavaar sa(n)bhaar kai mo sa(n)g joojh machieeyai ||

ਕਾਹੇ ਕਉ ਪ੍ਰਾਨ ਤਜੈ ਰਨ ਮੈ ਬਨ ਮੈ ਸੁਖ ਸੋ ਬਛ ਗਾਇ ਚਰਈਯੈ ॥੧੮੪੩॥

काहे कउ प्रान तजै रन मै बन मै सुख सो बछ गाइ चरईयै ॥१८४३॥

kaahe kau praan tajai ran mai ban mai sukh so bachh gai charieeyai ||1843||

ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਮਨੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਉਹ ਭੂਪ ਕੇ ਬੈਨ ਸੁਨੇ ਜਬ ਐਸੇ ॥

बृजराज मनै कबि स्याम भनै उह भूप के बैन सुने जब ऐसे ॥

birajaraaj manai kab sayaam bhanai uh bhoop ke bain sune jab aaise ||

ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਕੇ ਉਰ ਮੈ ਰਿਸ ਯੌ ਪ੍ਰਗਟੀ ਪਰਸੇ ਘ੍ਰਿਤ ਪਾਵਕ ਤੈਸੇ ॥

स्री हरि के उर मै रिस यौ प्रगटी परसे घृत पावक तैसे ॥

sree har ke ur mai ris yau pragaTee parase ghirat paavak taise ||

ਜਿਉ ਮ੍ਰਿਗਰਾਜ ਸ੍ਰਿਗਾਵਲ ਕੀ ਕੂਕ ਸੁਨੇ ਬਨਿ ਹੂਕ ਉਠੇ ਮਨ ਵੈਸੇ ॥

जिउ मृगराज सृगावल की कूक सुने बनि हूक उठे मन वैसे ॥

jiau miragaraaj siragaaval kee kook sune ban hook uThe man vaise ||

ਯੌ ਅਟਕੀ ਅਰਿ ਕੀ ਬਤੀਯਾ ਖਟਕੈ ਪਗ ਮੈ ਅਟਿ ਕੰਟਕ ਜੈਸੇ ॥੧੮੪੪॥

यौ अटकी अरि की बतीया खटकै पग मै अटि कंटक जैसे ॥१८४४॥

yau aTakee ar kee bateeyaa khaTakai pag mai aT ka(n)Tak jaise ||1844||

ਕ੍ਰੁਧਤ ਹ੍ਵੈ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਇਤੈ ਸੁ ਘਨੇ ਲਖਿ ਕੈ ਤਿਹ ਬਾਨ ਚਲਾਏ ॥

क्रुधत ह्वै बृजराज इतै सु घने लखि कै तिह बान चलाए ॥

krudhat havai birajaraaj itai su ghane lakh kai teh baan chalaae ||

ਕੋਪਿ ਉਤੇ ਧਨੁ ਲੇਤ ਭਯੋ ਨ੍ਰਿਪ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਦੋਊ ਨੈਨ ਤਚਾਏ ॥

कोपि उते धनु लेत भयो नृप स्याम भनै दोऊ नैन तचाए ॥

kop ute dhan let bhayo nirap sayaam bhanai dhouoo nain tachaae ||

ਜੋ ਸਰ ਆਵਤ ਭਯੋ ਹਰਿ ਊਪਰਿ ਸੋ ਛਿਨ ਮੈ ਸਬ ਕਾਟਿ ਗਿਰਾਏ ॥

जो सर आवत भयो हरि ऊपरि सो छिन मै सब काटि गिराए ॥

jo sar aavat bhayo har uoopar so chhin mai sab kaaT giraae ||

ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਕੇ ਸਰ ਭੂਪਤਿ ਕੇ ਤਨ ਕਉ ਤਨਕੋ ਨਹਿ ਭੇਟਨ ਪਾਏ ॥੧੮੪੫॥

स्री हरि के सर भूपति के तन कउ तनको नहि भेटन पाए ॥१८४५॥

sree har ke sar bhoopat ke tan kau tanako neh bheTan paae ||1845||

ਇਤ ਸੋ ਨ੍ਰਿਪ ਜੂਝਿ ਕਰੈ ਹਰਿ ਸਿਉ ਉਤ ਤੇ ਮੁਸਲੀ ਇਕ ਬੈਨ ਸੁਨਾਯੋ ॥

इत सो नृप जूझि करै हरि सिउ उत ते मुसली इक बैन सुनायो ॥

eit so nirap joojh karai har siau ut te musalee ik bain sunaayo ||

ਮਾਰਿ ਬਿਦਾਰਿ ਦਏ ਤੁਮਰੇ ਭਟ ਤੈ ਮਨ ਮੈ ਨਹੀ ਨੈਕੁ ਲਜਾਯੋ ॥

मारि बिदारि दए तुमरे भट तै मन मै नही नैकु लजायो ॥

maar bidhaar dhe tumare bhaT tai man mai nahee naik lajaayo ||

ਰੇ ਨ੍ਰਿਪ ਕਾਹੇ ਕਉ ਜੂਝ ਮਰੈ ਫਿਰਿ ਜਾਹੋ ਘਰੈ ਲਰਿ ਕਾ ਫਲੁ ਪਾਯੋ ॥

रे नृप काहे कउ जूझ मरै फिरि जाहो घरै लरि का फलु पायो ॥

re nirap kaahe kau joojh marai fir jaaho gharai lar kaa fal paayo ||

ਤਾ ਤੇ ਬੜੋ ਜਢ ਹੈ ਮ੍ਰਿਗ ਭੂਪਤਿ ਕੇਹਰਿ ਸੋ ਰਨ ਜੀਤਨਿ ਆਯੋ ॥੧੮੪੬॥

ता ते बड़ो जढ है मृग भूपति केहरि सो रन जीतनि आयो ॥१८४६॥

taa te baRo jadd hai mirag bhoopat kehar so ran jeetan aayo ||1846||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜਿਹ ਸੁਭਟਨ ਬਲਿ ਲਰਤ ਹੈ ਤੇ ਸਭ ਗਏ ਪਰਾਇ ॥

जिह सुभटन बलि लरत है ते सभ गए पराइ ॥

jeh subhaTan bal larat hai te sabh ge parai ||

ਕੈ ਲਰ ਮਰਿ ਕੈ ਭਾਗ ਸਠਿ ਕੈ ਪਗ ਹਰਿ ਕੇ ਪਾਇ ॥੧੮੪੭॥

कै लर मरि कै भाग सठि कै पग हरि के पाइ ॥१८४७॥

kai lar mar kai bhaag saTh kai pag har ke pai ||1847||

ਜਰਾਸੰਧਿ ਨ੍ਰਿਪ ਬਾਚ ਹਲੀ ਸੋ ॥

जरासंधि नृप बाच हली सो ॥

jaraasa(n)dh nirap baach halee so ||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਕਹਾ ਭਯੋ ਮਮ ਓਰ ਕੇ ਸੂਰ ਹਨੇ ਸੰਗ੍ਰਾਮਿ ॥

कहा भयो मम ओर के सूर हने संग्रामि ॥

kahaa bhayo mam or ke soor hane sa(n)graam ||

ਲਰਬੋ ਮਰਬੋ ਜੀਤਬੋ ਇਹ ਸੁਭਟਨ ਕੇ ਕਾਮਿ ॥੧੮੪੮॥

लरबो मरबो जीतबो इह सुभटन के कामि ॥१८४८॥

larabo marabo jeetabo ieh subhaTan ke kaam ||1848||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਯੌ ਕਹਿ ਕੈ ਮਨਿ ਕੋਪ ਭਰਿਯੋ ਤਬ ਭੂਪ ਹਲੀ ਕਹੁ ਬਾਨ ਚਲਾਯੋ ॥

यौ कहि कै मनि कोप भरियो तब भूप हली कहु बान चलायो ॥

yau keh kai man kop bhariyo tab bhoop halee kahu baan chalaayo ||

ਲਾਗਤਿ ਹੀ ਨਟ ਸਾਲ ਭਯੋ ਤਨ ਮੈ ਬਲਿਭਦ੍ਰ ਮਹਾ ਦੁਖੁ ਪਾਯੋ ॥

लागति ही नट साल भयो तन मै बलिभद्र महा दुखु पायो ॥

laagat hee naT saal bhayo tan mai balibhadhr mahaa dhukh paayo ||

ਮੂਰਛ ਹ੍ਵੈ ਕਰਿ ਸ੍ਯੰਦਨ ਬੀਚ ਗਿਰਿਯੋ ਤਿਹ ਕੋ ਕਬਿ ਨੈ ਜਸੁ ਗਾਯੋ ॥

मूरछ ह्वै करि स्यंदन बीच गिरियो तिह को कबि नै जसु गायो ॥

moorachh havai kar saya(n)dhan beech giriyo teh ko kab nai jas gaayo ||

ਮਾਨਹੁ ਬਾਨ ਭੁਜੰਗ ਡਸਿਯੋ ਧਨ ਧਾਮ ਸਬੈ ਮਨ ਤੇ ਬਿਸਰਾਯੋ ॥੧੮੪੯॥

मानहु बान भुजंग डसियो धन धाम सबै मन ते बिसरायो ॥१८४९॥

maanahu baan bhuja(n)g ddasiyo dhan dhaam sabai man te bisaraayo ||1849||

ਬਹੁਰੋ ਚਿਤ ਚੇਤ ਭਯੋ ਬਲਦੇਵ ਚਿਤੇ ਅਰਿ ਕੇ ਅਤਿ ਕੋਪ ਬਢਾਯੋ ॥

बहुरो चित चेत भयो बलदेव चिते अरि के अति कोप बढायो ॥

bahuro chit chet bhayo baladhev chite ar ke at kop baddaayo ||

ਭਾਰੀ ਗਦਾ ਗਹਿ ਕੈ ਕਰਿ ਮੈ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਬਧ ਕਾਰਨ ਤਾਰਨ ਆਯੋ ॥

भारी गदा गहि कै करि मै नृप के बध कारन तारन आयो ॥

bhaaree gadhaa geh kai kar mai nirap ke badh kaaran taaran aayo ||

ਪਾਉ ਪਿਆਦੇ ਹੁਇ ਸ੍ਯੰਦਨ ਤੇ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਇਤ ਭਾਤਿ ਸਿਧਾਯੋ ॥

पाउ पिआदे हुइ स्यंदन ते कबि स्याम कहै इत भाति सिधायो ॥

paau piaadhe hui saya(n)dhan te kab sayaam kahai it bhaat sidhaayo ||

ਅਉਰ ਕਿਸੀ ਭਟ ਜਾਨਿਯੋ ਨਹੀ ਕਬਿ ਦਉਰ ਪਰਿਯੋ ਨ੍ਰਿਪ ਨੇ ਲਖਿ ਪਾਯੋ ॥੧੮੫੦॥

अउर किसी भट जानियो नही कबि दउर परियो नृप ने लखि पायो ॥१८५०॥

aaur kisee bhaT jaaniyo nahee kab dhaur pariyo nirap ne lakh paayo ||1850||

ਆਵਤ ਦੇਖਿ ਹਲਾਯੁਧ ਕੋ ਸੁ ਭਯੋ ਤਬ ਹੀ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋਪਮਈ ਹੈ ॥

आवत देखि हलायुध को सु भयो तब ही नृप कोपमई है ॥

aavat dhekh halaayudh ko su bhayo tab hee nirap kopamiee hai ||

ਜੁਧ ਹੀ ਕਉ ਸਮੁਹਾਇ ਭਯੋ ਨਿਜ ਪਾਨਿ ਕਮਾਨ ਸੁ ਤਾਨਿ ਲਈ ਹੈ ॥

जुध ही कउ समुहाइ भयो निज पानि कमान सु तानि लई है ॥

judh hee kau samuhai bhayo nij paan kamaan su taan liee hai ||

ਲ੍ਯਾਇਓ ਹੁਤੇ ਚਪਲਾ ਸੀ ਗਦਾ ਸਰ ਏਕ ਹੀ ਸਿਉ ਸੋਊ ਕਾਟ ਦਈ ਹੈ ॥

ल्याइओ हुते चपला सी गदा सर एक ही सिउ सोऊ काट दई है ॥

layaio hute chapalaa see gadhaa sar ek hee siau souoo kaaT dhiee hai ||

ਸਤ੍ਰੁ ਕੋ ਮਾਰਨ ਕੀ ਬਲਿਭਦ੍ਰਹਿ ਮਾਨਹੁ ਆਸ ਦੁਟੂਕ ਭਈ ਹੈ ॥੧੮੫੧॥

सत्रु को मारन की बलिभद्रहि मानहु आस दुटूक भई है ॥१८५१॥

satr ko maaran kee balibhadhreh maanahu aas dhuTook bhiee hai ||1851||

ਕਾਟ ਗਦਾ ਜਬ ਐਸੇ ਦਈ ਤਬ ਹੀ ਬਲਿ ਢਾਲ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਸੰਭਾਰੀ ॥

काट गदा जब ऐसे दई तब ही बलि ढाल कृपान संभारी ॥

kaaT gadhaa jab aaise dhiee tab hee bal ddaal kirapaan sa(n)bhaaree ||

ਧਾਇ ਚਲਿਯੋ ਅਰਿ ਮਾਰਨਿ ਕਾਰਨਿ ਸੰਕ ਕਛੂ ਚਿਤ ਮੈ ਨ ਬਿਚਾਰੀ ॥

धाइ चलियो अरि मारनि कारनि संक कछू चित मै न बिचारी ॥

dhai chaliyo ar maaran kaaran sa(n)k kachhoo chit mai na bichaaree ||

ਭੂਪ ਨਿਹਾਰ ਕੈ ਆਵਤ ਕੋ ਗਰਜਿਯੋ ਬਰਖਾ ਕਰਿ ਬਾਨਨਿ ਭਾਰੀ ॥

भूप निहार कै आवत को गरजियो बरखा करि बाननि भारी ॥

bhoop nihaar kai aavat ko garajiyo barakhaa kar baanan bhaaree ||

ਢਾਲ ਦਈ ਸਤ ਧਾ ਕਰਿ ਕੈ ਕਰ ਕੀ ਕਰਵਾਰਿ ਤ੍ਰਿਧਾ ਕਰ ਡਾਰੀ ॥੧੮੫੨॥

ढाल दई सत धा करि कै कर की करवारि तृधा कर डारी ॥१८५२॥

ddaal dhiee sat dhaa kar kai kar kee karavaar tiradhaa kar ddaaree ||1852||

ਢਾਲ ਕਟੀ ਤਰਵਾਰਿ ਗਈ ਕਟਿ ਐਸੇ ਹਲਾਯੁਧ ਸ੍ਯਾਮ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥

ढाल कटी तरवारि गई कटि ऐसे हलायुध स्याम निहारियो ॥

ddaal kaTee taravaar giee kaT aaise halaayudh sayaam nihaariyo ||

ਮਾਰਤ ਹੈ ਬਲਿ ਕੋ ਅਬ ਹੀ ਨ੍ਰਿਪ ਯੌ ਅਪੁਨੇ ਮਨ ਮਾਝਿ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

मारत है बलि को अब ही नृप यौ अपुने मन माझि बिचारियो ॥

maarat hai bal ko ab hee nirap yau apune man maajh bichaariyo ||

ਚਕ੍ਰ ਸੰਭਾਰਿ ਮੁਰਾਰਿ ਤਬੈ ਕਰਿ ਜੁਧ ਕੇ ਹੇਤ ਚਲਿਯੋ ਬਲ ਧਾਰਿਯੋ ॥

चक्र संभारि मुरारि तबै करि जुध के हेत चलियो बल धारियो ॥

chakr sa(n)bhaar muraar tabai kar judh ke het chaliyo bal dhaariyo ||

ਰੇ ਨ੍ਰਿਪ ਤੂ ਭਿਰ ਮੋ ਸੰਗ ਆਇ ਕੈ ਰਾਮ ਭਨੈ ਇਮ ਸ੍ਯਾਮ ਪੁਕਾਰਿਯੋ ॥੧੮੫੩॥

रे नृप तू भिर मो संग आइ कै राम भनै इम स्याम पुकारियो ॥१८५३॥

re nirap too bhir mo sa(n)g aai kai raam bhanai im sayaam pukaariyo ||1853||

ਯੌ ਬਤੀਯਾ ਰਨ ਮੈ ਸੁਨਿ ਭੂਪਤਿ ਜੂਝ ਮਚਾਵਨ ਸ੍ਯਾਮ ਸਿਉ ਆਯੋ ॥

यौ बतीया रन मै सुनि भूपति जूझ मचावन स्याम सिउ आयो ॥

yau bateeyaa ran mai sun bhoopat joojh machaavan sayaam siau aayo ||

ਰੋਸਿ ਬਢਾਇ ਘਨੋ ਚਿਤ ਮੈ ਕਰ ਕੇ ਬਰ ਸੋ ਧਨੁ ਤਾਨਿ ਚਢਾਯੋ ॥

रोसि बढाइ घनो चित मै कर के बर सो धनु तानि चढायो ॥

ros baddai ghano chit mai kar ke bar so dhan taan chaddaayo ||

ਦੀਰਘ ਕਉਚ ਸਜੇ ਤਨ ਮੋ ਕਬਿ ਕੇ ਮਨ ਮੈ ਜਸੁ ਇਉ ਉਪਜਾਯੋ ॥

दीरघ कउच सजे तन मो कबि के मन मै जसु इउ उपजायो ॥

dheeragh kauch saje tan mo kab ke man mai jas iau upajaayo ||

ਮਾਨਹੁ ਜੁਧ ਸਮੇ ਰਿਸ ਕੈ ਰਘੁਨਾਥ ਕੇ ਊਪਰਿ ਰਾਵਨ ਆਯੋ ॥੧੮੫੪॥

मानहु जुध समे रिस कै रघुनाथ के ऊपरि रावन आयो ॥१८५४॥

maanahu judh same ris kai raghunaath ke uoopar raavan aayo ||1854||

ਆਵਤ ਭਯੋ ਨ੍ਰਿਪ ਸ੍ਯਾਮ ਕੇ ਸਾਮੁਹੇ ਤਉ ਧਨੁ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਸੰਭਾਰਿਯੋ ॥

आवत भयो नृप स्याम के सामुहे तउ धनु स्री बृजनाथ संभारियो ॥

aavat bhayo nirap sayaam ke saamuhe tau dhan sree birajanaath sa(n)bhaariyo ||

ਧਾਵਤ ਭਯੋ ਹਿਤ ਤੇ ਹਰਿ ਸਾਮੁਹੇ ਤ੍ਰਾਸ ਕਛੂ ਚਿਤ ਮੈ ਨ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

धावत भयो हित ते हरि सामुहे त्रास कछू चित मै न बिचारियो ॥

dhaavat bhayo hit te har saamuhe traas kachhoo chit mai na bichaariyo ||

ਕਾਨ ਪ੍ਰਮਾਨ ਲਉ ਤਾਨਿ ਕਮਾਨ ਸੁ ਬਾਨ ਲੈ ਸਤ੍ਰ ਕੇ ਛਤ੍ਰ ਪੈ ਮਾਰਿਯੋ ॥

कान प्रमान लउ तानि कमान सु बान लै सत्र के छत्र पै मारियो ॥

kaan pramaan lau taan kamaan su baan lai satr ke chhatr pai maariyo ||

ਖੰਡ ਹੁਇ ਖੰਡ ਗਿਰਿਯੋ ਛਿਤ ਮੈ ਮਨੋ ਚੰਦ ਕੋ ਰਾਹੁ ਨੇ ਮਾਰਿ ਬਿਦਾਰਿਯੋ ॥੧੮੫੫॥

खंड हुइ खंड गिरियो छित मै मनो चंद को राहु ने मारि बिदारियो ॥१८५५॥

kha(n)dd hui kha(n)dd giriyo chhit mai mano cha(n)dh ko raahu ne maar bidhaariyo ||1855||

ਛਤ੍ਰ ਕਟਿਓ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਜਬ ਹੀ ਤਬ ਹੀ ਮਨ ਭੂਪਤਿ ਕੋਪ ਭਯੋ ਹੈ ॥

छत्र कटिओ नृप को जब ही तब ही मन भूपति कोप भयो है ॥

chhatr kaTio nirap ko jab hee tab hee man bhoopat kop bhayo hai ||

ਸ੍ਯਾਮ ਕੀ ਓਰ ਕੁਦ੍ਰਿਸਟਿ ਚਿਤੈ ਕਰਿ ਉਗ੍ਰ ਸਰਾਸਨ ਹਾਥਿ ਲਯੋ ਹੈ ॥

स्याम की ओर कुदृसटि चितै करि उग्र सरासन हाथि लयो है ॥

sayaam kee or kudhirasaT chitai kar ugr saraasan haath layo hai ||

ਜੋਰ ਸੋ ਖੈਚਨ ਲਾਗਿਯੋ ਤਹਾ ਨਹਿ ਐਚ ਸਕੇ ਕਰ ਕੰਪ ਭਯੋ ਹੈ ॥

जोर सो खैचन लागियो तहा नहि ऐच सके कर कंप भयो है ॥

jor so khaichan laagiyo tahaa neh aaich sake kar ka(n)p bhayo hai ||

ਲੈ ਧਨੁ ਬਾਨ ਮੁਰਾਰਿ ਤਬੈ ਤਿਹ ਚਾਪ ਚਟਾਕ ਦੈ ਕਾਟਿ ਦਯੋ ਹੈ ॥੧੮੫੬॥

लै धनु बान मुरारि तबै तिह चाप चटाक दै काटि दयो है ॥१८५६॥

lai dhan baan muraar tabai teh chaap chaTaak dhai kaaT dhayo hai ||1856||

ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਸਰਾਸਨ ਕਾਟਿ ਦਯੋ ਤਬ ਭੂਪਤਿ ਕੋਪੁ ਕੀਯੋ ਮਨ ਮੈ ॥

बृजराज सरासन काटि दयो तब भूपति कोपु कीयो मन मै ॥

birajaraaj saraasan kaaT dhayo tab bhoopat kop keeyo man mai ||

ਕਰਵਾਰਿ ਸੰਭਾਰਿ ਮਹਾ ਬਲ ਧਾਰਿ ਹਕਾਰਿ ਪਰਿਯੋ ਰਿਪੁ ਕੇ ਗਨ ਮੈ ॥

करवारि संभारि महा बल धारि हकारि परियो रिपु के गन मै ॥

karavaar sa(n)bhaar mahaa bal dhaar hakaar pariyo rip ke gan mai ||

ਤਹਾ ਢਾਲ ਸੋ ਢਾਲ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਸੋ ਯੌ ਅਟਕੇ ਖਟਕੇ ਰਨ ਮੈ ॥

तहा ढाल सो ढाल कृपान कृपान सो यौ अटके खटके रन मै ॥

tahaa ddaal so ddaal kirapaan kirapaan so yau aTake khaTake ran mai ||

ਮਨੋ ਜ੍ਵਾਲ ਦਵਾਨਲ ਕੀ ਲਪਟੈ ਚਟਕੈ ਪਟਕੈ ਤ੍ਰਿਨ ਜਿਉ ਬਨ ਮੈ ॥੧੮੫੭॥

मनो ज्वाल दवानल की लपटै चटकै पटकै तृन जिउ बन मै ॥१८५७॥

mano javaiaal dhavaanal kee lapaTai chaTakai paTakai tiran jiau ban mai ||1857||

ਘੂਮਤ ਘਾਇਲ ਹੁਇ ਇਕ ਬੀਰ ਫਿਰੈ ਇਕ ਸ੍ਰਉਨ ਭਰੇ ਭਭਕਾਤੇ ॥

घूमत घाइल हुइ इक बीर फिरै इक स्रउन भरे भभकाते ॥

ghoomat ghail hui ik beer firai ik sraun bhare bhabhakaate ||

ਏਕ ਕਬੰਧ ਫਿਰੈ ਬਿਨੁ ਸੀਸ ਲਖੈ ਤਿਨ ਕਾਇਰ ਹੈ ਬਿਲਲਾਤੇ ॥

एक कबंध फिरै बिनु सीस लखै तिन काइर है बिललाते ॥

ek kaba(n)dh firai bin sees lakhai tin kair hai bilalaate ||

ਤ੍ਯਾਗਿ ਚਲੇ ਇਕ ਆਹਵ ਕੌ ਇਕ ਡੋਲਤ ਜੁਧਹਿ ਕੇ ਰੰਗਿ ਰਾਤੇ ॥

त्यागि चले इक आहव कौ इक डोलत जुधहि के रंगि राते ॥

tayaag chale ik aahav kau ik ddolat judheh ke ra(n)g raate ||

ਏਕ ਪਰੇ ਭਟ ਪ੍ਰਾਨ ਬਿਨਾ ਮਨੋ ਸੋਵਤ ਹੈ ਮਦਰਾ ਮਦ ਮਾਤੇ ॥੧੮੫੮॥

एक परे भट प्रान बिना मनो सोवत है मदरा मद माते ॥१८५८॥

ek pare bhaT praan binaa mano sovat hai madharaa madh maate ||1858||

ਜਾਦਵ ਜੇ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧ ਭਰੇ ਗਹਿ ਆਯੁਧਿ ਸੰਧ ਜਰਾ ਪਹਿ ਧਾਵਤ ॥

जादव जे अति क्रोध भरे गहि आयुधि संध जरा पहि धावत ॥

jaadhav je at krodh bhare geh aayudh sa(n)dh jaraa peh dhaavat ||

ਅਉਰ ਜਿਤੇ ਸਿਰਦਾਰ ਬਲੀ ਕਰਵਾਰਿ ਸੰਭਾਰਿ ਹਕਾਰਿ ਬੁਲਾਵਤ ॥

अउर जिते सिरदार बली करवारि संभारि हकारि बुलावत ॥

aaur jite siradhaar balee karavaar sa(n)bhaar hakaar bulaavat ||

ਭੂਪਤਿ ਪਾਨਿ ਲੈ ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਗੁਮਾਨ ਭਰਿਯੋ ਰਿਪੁ ਓਰਿ ਚਲਾਵਤ ॥

भूपति पानि लै बान कमान गुमान भरियो रिपु ओरि चलावत ॥

bhoopat paan lai baan kamaan gumaan bhariyo rip or chalaavat ||

ਏਕ ਹੀ ਬਾਨ ਕੇ ਸਾਥ ਕੀਏ ਬਿਨੁ ਮਾਥ ਸੁ ਨਾਥ ਅਨਾਥ ਹੁਇ ਆਵਤ ॥੧੮੫੯॥

एक ही बान के साथ कीए बिनु माथ सु नाथ अनाथ हुइ आवत ॥१८५९॥

ek hee baan ke saath ke'ee bin maath su naath anaath hui aavat ||1859||

ਏਕਨ ਕੀ ਭੁਜ ਕਾਟਿ ਦਈ ਅਰੁ ਏਕਨ ਕੇ ਸਿਰ ਕਾਟਿ ਗਿਰਾਏ ॥

एकन की भुज काटि दई अरु एकन के सिर काटि गिराए ॥

ekan kee bhuj kaaT dhiee ar ekan ke sir kaaT giraae ||

ਜਾਦਵ ਏਕ ਕੀਏ ਬਿਰਥੀ ਪੁਨਿ ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕੇ ਤੀਰ ਲਗਾਏ ॥

जादव एक कीए बिरथी पुनि स्री जदुबीर के तीर लगाए ॥

jaadhav ek ke'ee birathee pun sree jadhubeer ke teer lagaae ||

ਅਉਰ ਹਨੇ ਗਜਰਾਜ ਘਨੌ ਬਰ ਬਾਜ ਬਨੇ ਹਨਿ ਭੂਮਿ ਗਿਰਾਏ ॥

अउर हने गजराज घनौ बर बाज बने हनि भूमि गिराए ॥

aaur hane gajaraaj ghanau bar baaj bane han bhoom giraae ||

ਜੋਗਿਨ ਭੂਤ ਪਿਸਾਚ ਸਿੰਗਾਲਨ ਸ੍ਰਉਨਤ ਸਾਗਰ ਮਾਝ ਅਨਾਏ ॥੧੮੬੦॥

जोगिन भूत पिसाच सिंगालन स्रउनत सागर माझ अनाए ॥१८६०॥

jogin bhoot pisaach si(n)gaalan sraunat saagar maajh anaae ||1860||

ਬੀਰ ਸੰਘਾਰ ਕੈ ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕੇ ਭੂਪ ਭਯੋ ਅਤਿ ਕੋਪਮਈ ਹੈ ॥

बीर संघार कै स्री जदुबीर के भूप भयो अति कोपमई है ॥

beer sa(n)ghaar kai sree jadhubeer ke bhoop bhayo at kopamiee hai ||

ਜੁਧ ਬਿਖੈ ਮਨ ਦੇਤ ਭਯੋ ਤਨ ਕੀ ਸਿਗਰੀ ਸੁਧਿ ਭੂਲਿ ਗਈ ਹੈ ॥

जुध बिखै मन देत भयो तन की सिगरी सुधि भूलि गई है ॥

judh bikhai man dhet bhayo tan kee sigaree sudh bhool giee hai ||

ਐਨ ਹੀ ਸੈਨ ਹਨੀ ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਸੁ ਪਰੀ ਛਿਤ ਮੈ ਬਿਨ ਪ੍ਰਾਨ ਭਈ ਹੈ ॥

ऐन ही सैन हनी प्रभ की सु परी छित मै बिन प्रान भई है ॥

aain hee sain hanee prabh kee su paree chhit mai bin praan bhiee hai ||

ਭੂਪਤਿ ਮਾਨਹੁ ਸੀਸਨ ਕੀ ਸਭ ਸੂਰਨ ਹੂੰ ਕੀ ਜਗਾਤਿ ਲਈ ਹੈ ॥੧੮੬੧॥

भूपति मानहु सीसन की सभ सूरन हूँ की जगाति लई है ॥१८६१॥

bhoopat maanahu seesan kee sabh sooran hoo(n) kee jagaat liee hai ||1861||

ਛਾਡਿ ਦਏ ਜਿਤ ਸਾਚ ਕੈ ਮਾਨਹੁ ਮਾਰਿ ਦਏ ਮਨ ਝੂਠ ਨ ਭਾਯੋ ॥

छाडि दए जित साच कै मानहु मारि दए मन झूठ न भायो ॥

chhaadd dhe jit saach kai maanahu maar dhe man jhooTh na bhaayo ||

ਜੋ ਭਟ ਘਾਇਲ ਭੂਮਿ ਪਰੇ ਮਨੋ ਦੋਸ ਕੀਯੋ ਕਛੁ ਦੰਡੁ ਦਿਵਾਯੋ ॥

जो भट घाइल भूमि परे मनो दोस कीयो कछु दंडु दिवायो ॥

jo bhaT ghail bhoom pare mano dhos keeyo kachh dha(n)dd dhivaayo ||

ਏਕ ਹਨੇ ਕਰ ਪਾਇਨ ਤੇ ਜਿਨ ਜੈਸੋ ਕੀਯੋ ਫਲ ਤੈਸੋ ਈ ਪਾਯੋ ॥

एक हने कर पाइन ते जिन जैसो कीयो फल तैसो ई पायो ॥

ek hane kar pain te jin jaiso keeyo fal taiso iee paayo ||

ਰਾਜ ਸਿੰਘਾਸਨ ਸ੍ਯੰਦਨ ਬੈਠ ਕੈ ਸੂਰਨ ਕੇ ਨ੍ਰਿਪ ਨਿਆਉ ਚੁਕਾਯੋ ॥੧੮੬੨॥

राज सिंघासन स्यंदन बैठ कै सूरन के नृप निआउ चुकायो ॥१८६२॥

raaj si(n)ghaasan saya(n)dhan baiTh kai sooran ke nirap niaau chukaayo ||1862||

ਜਬ ਭੂਪ ਇਤੋ ਰਨ ਪਾਵਤ ਭਯੋ ਤਬ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਕੋਪ ਭਰਿਯੋ ॥

जब भूप इतो रन पावत भयो तब स्री बृज नाइक कोप भरियो ॥

jab bhoop ito ran paavat bhayo tab sree biraj naik kop bhariyo ||

ਨ੍ਰਿਪ ਸਾਮੁਹੇ ਜਾਇ ਕੇ ਜੂਝ ਮਚਾਤ ਭਯੋ ਚਿਤ ਮੈ ਨ ਰਤੀ ਕੁ ਡਰਿਯੋ ॥

नृप सामुहे जाइ के जूझ मचात भयो चित मै न रती कु डरियो ॥

nirap saamuhe jai ke joojh machaat bhayo chit mai na ratee k ddariyo ||

ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਸਾਇਕ ਏਕ ਹਨ੍ਯੋ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਉਰਿ ਲਾਗ ਕੈ ਭੂਮਿ ਪਰਿਯੋ ॥

बृज नाइक साइक एक हन्यो नृप को उरि लाग कै भूमि परियो ॥

biraj naik saik ek hanayo nirap ko ur laag kai bhoom pariyo ||

ਇਮ ਮੇਦ ਸੋ ਬਾਨ ਚਖਿਯੋ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਮਨੋ ਪੰਨਗ ਦੂਧ ਕੋ ਪਾਨ ਕਰਿਯੋ ॥੧੮੬੩॥

इम मेद सो बान चखियो नृप को मनो पंनग दूध को पान करियो ॥१८६३॥

eim medh so baan chakhiyo nirap ko mano pa(n)nag dhoodh ko paan kariyo ||1863||

ਸਹਿ ਕੈ ਸਰ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਕੋ ਉਰ ਮੈ ਨ੍ਰਿਪ ਸ੍ਯਾਮ ਹੀ ਕਉ ਇਕ ਬਾਨ ਲਗਾਯੋ ॥

सहि कै सर स्री हरि को उर मै नृप स्याम ही कउ इक बान लगायो ॥

seh kai sar sree har ko ur mai nirap sayaam hee kau ik baan lagaayo ||

ਸੂਤ ਕੇ ਏਕ ਲਗਾਵਤ ਭਯੋ ਸਰ ਦਾਰੁਕ ਲਾਗਤ ਹੀ ਦੁਖੁ ਪਾਯੋ ॥

सूत के एक लगावत भयो सर दारुक लागत ही दुखु पायो ॥

soot ke ek lagaavat bhayo sar dhaaruk laagat hee dhukh paayo ||

ਹੁਇ ਬਿਸੰਭਾਰ ਗਿਰਿਯੋ ਈ ਚਹੈ ਤਿਹ ਕੋ ਰਥੁ ਆਸਨ ਨ ਠਹਰਾਯੋ ॥

हुइ बिसंभार गिरियो ई चहै तिह को रथु आसन न ठहरायो ॥

hui bisa(n)bhaar giriyo iee chahai teh ko rath aasan na Thaharaayo ||

ਤਾਹੀ ਸਮੈ ਚਪਲੰਗ ਤੁਰੰਗਨਿ ਆਪਨੀ ਚਾਲ ਕੋ ਰੂਪ ਦਿਖਾਯੋ ॥੧੮੬੪॥

ताही समै चपलंग तुरंगनि आपनी चाल को रूप दिखायो ॥१८६४॥

taahee samai chapala(n)g tura(n)gan aapanee chaal ko roop dhikhaayo ||1864||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਭੁਜਾ ਪਕਰ ਕੇ ਸਾਰਥੀ ਰਥਿ ਤਬ ਡਾਰਿਯੋ ਧੀਰ ॥

भुजा पकर के सारथी रथि तब डारियो धीर ॥

bhujaa pakar ke saarathee rath tab ddaariyo dheer ||

ਸ੍ਯੰਦਨ ਹਾਕਤ ਆਪੁ ਹੀ ਚਲਿਯੋ ਲਰਤ ਬਲਬੀਰ ॥੧੮੬੫॥

स्यंदन हाकत आपु ही चलियो लरत बलबीर ॥१८६५॥

saya(n)dhan haakat aap hee chaliyo larat balabeer ||1865||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਸਾਰਥੀ ਸ੍ਯੰਦਨ ਪੈ ਨ ਲਖਿਯੋ ਬਲਿਦੇਵ ਕਹਿਓ ਰਿਸਿ ਤਾਹਿ ਸੁਨੈ ਕੈ ॥

सारथी स्यंदन पै न लखियो बलिदेव कहिओ रिसि ताहि सुनै कै ॥

saarathee saya(n)dhan pai na lakhiyo balidhev kahio ris taeh sunai kai ||

ਜਿਉ ਦਲ ਤੋਰ ਜਿਤਿਯੋ ਸਬ ਹੀ ਤੈਸੋ ਤੋ ਜਿਤ ਹੈ ਜਸ ਡੰਕ ਬਜੈ ਕੈ ॥

जिउ दल तोर जितियो सब ही तैसो तो जित है जस डंक बजै कै ॥

jiau dhal tor jitiyo sab hee taiso to jit hai jas dda(n)k bajai kai ||

ਮੂਢ ਭਿਰੇ ਪਤਿ ਚਉਦਹ ਲੋਕ ਕੇ ਸੰਗ ਸੁ ਆਪ ਕਉ ਭੂਪ ਕਹੈ ਕੈ ॥

मूढ भिरे पति चउदह लोक के संग सु आप कउ भूप कहै कै ॥

moodd bhire pat chaudheh lok ke sa(n)g su aap kau bhoop kahai kai ||

ਕੀਟ ਪਤੰਗ ਸੁ ਬਾਜਨ ਸੰਗਿ ਉਡਿਯੋ ਕਛੁ ਚਾਹਤ ਪੰਖ ਲਗੈ ਕੈ ॥੧੮੬੬॥

कीट पतंग सु बाजन संगि उडियो कछु चाहत पंख लगै कै ॥१८६६॥

keeT pata(n)g su baajan sa(n)g uddiyo kachh chaahat pa(n)kh lagai kai ||1866||

ਛਾਡਤ ਹੈ ਅਜਹੁੰ ਤੁਹਿ ਕਉ ਪਤਿ ਚਉਦਹ ਲੋਕਨ ਕੇ ਸੰਗ ਨ ਲਰੁ ॥

छाडत है अजहुँ तुहि कउ पति चउदह लोकन के संग न लरु ॥

chhaaddat hai ajahu(n) tuh kau pat chaudheh lokan ke sa(n)g na lar ||

ਗ੍ਯਾਨ ਕੀ ਬਾਤ ਧਰੋ ਮਨ ਮੈ ਸੁ ਅਗ੍ਯਾਨ ਕੀ ਚਿਤ ਤੇ ਬਾਤ ਬਿਦਾ ਕਰੁ ॥

ग्यान की बात धरो मन मै सु अग्यान की चित ते बात बिदा करु ॥

gayaan kee baat dharo man mai su agayaan kee chit te baat bidhaa kar ||

ਰਛਕ ਹੈ ਸਭ ਕੋ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਕਹੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਇਹੈ ਜੀਅ ਮੈ ਧਰੁ ॥

रछक है सभ को बृजनाथ कहै कबि स्याम इहै जीअ मै धरु ॥

rachhak hai sabh ko birajanaath kahai kab sayaam ihai jeea mai dhar ||

ਤ੍ਯਾਗ ਕੈ ਆਹਵ ਸਸਤ੍ਰ ਸਬੈ ਸੁ ਅਬੈ ਘਨਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕੇ ਪਾਇਨ ਪੈ ਪਰੁ ॥੧੮੬੭॥

त्याग कै आहव ससत्र सबै सु अबै घनि स्याम के पाइन पै परु ॥१८६७॥

tayaag kai aahav sasatr sabai su abai ghan sayaam ke pain pai par ||1867||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਜਬੈ ਹਲਾਯੁਧ ਐਸੇ ਕਹਿਯੋ ॥

जबै हलायुध ऐसे कहियो ॥

jabai halaayudh aaise kahiyo ||

ਕ੍ਰੋਧ ਡੀਠ ਰਾਜਾ ਤਨ ਚਹਿਯੋ ॥

क्रोध डीठ राजा तन चहियो ॥

krodh ddeeTh raajaa tan chahiyo ||

ਕਹਿਯੋ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸਬ ਕੋ ਸੰਘਰ ਹੋਂ ॥

कहियो नृपति सब को संघर हों ॥

kahiyo nirapat sab ko sa(n)ghar ho(n) ||

ਛਤ੍ਰੀ ਹੋਇ ਗ੍ਵਾਰ ਤੇ ਟਰ ਹੋਂ ॥੧੮੬੮॥

छत्री होइ ग्वार ते टर हों ॥१८६८॥

chhatree hoi gavaiaar te Tar ho(n) ||1868||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਭਾਖਬੋ ਇਉ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਸੁਨ ਕੈ ਜਦੁਬੀਰ ਸਬੈ ਅਤਿ ਕੋਪ ਭਰੇ ਹੈ ॥

भाखबो इउ नृप को सुन कै जदुबीर सबै अति कोप भरे है ॥

bhaakhabo iau nirap ko sun kai jadhubeer sabai at kop bhare hai ||

ਧਾਇ ਪਰੇ ਤਜਿ ਸੰਕ ਨਿਸੰਕ ਚਿਤੈ ਅਰਿ ਕਉ ਚਿਤੁ ਮੈ ਨ ਡਰੇ ਹੈ ॥

धाइ परे तजि संक निसंक चितै अरि कउ चितु मै न डरे है ॥

dhai pare taj sa(n)k nisa(n)k chitai ar kau chit mai na ddare hai ||

ਭੂਪ ਅਯੋਧਨ ਮੈ ਧਨੁ ਲੈ ਤਿਹ ਸੀਸ ਕਟੇ ਗਿਰ ਭੂਮਿ ਪਰੇ ਹੈ ॥

भूप अयोधन मै धनु लै तिह सीस कटे गिर भूमि परे है ॥

bhoop ayodhan mai dhan lai teh sees kaTe gir bhoom pare hai ||

ਮਾਨਹੁ ਪਉਨ ਪ੍ਰਚੰਡ ਬਹੈ ਛੁਟਿ ਬੇਲਨ ਤੇ ਗਿਰਿ ਫੂਲ ਝਰੇ ਹੈ ॥੧੮੬੯॥

मानहु पउन प्रचंड बहै छुटि बेलन ते गिरि फूल झरे है ॥१८६९॥

maanahu paun pracha(n)dd bahai chhuT belan te gir fool jhare hai ||1869||

ਸੈਨ ਸੰਘਾਰਤ ਭੂਪ ਫਿਰੈ ਭਟ ਆਨਿ ਕਉ ਆਖ ਤਰੈ ਨਹੀ ਆਨੇ ॥

सैन संघारत भूप फिरै भट आनि कउ आख तरै नही आने ॥

sain sa(n)ghaarat bhoop firai bhaT aan kau aakh tarai nahee aane ||

ਬਾਜ ਘਨੇ ਗਜ ਰਾਜਨ ਕੇ ਸਿਰ ਪਾਇਨ ਲਉ ਸੰਗਿ ਸ੍ਰਉਨ ਕੇ ਸਾਨੇ ॥

बाज घने गज राजन के सिर पाइन लउ संगि स्रउन के साने ॥

baaj ghane gaj raajan ke sir pain lau sa(n)g sraun ke saane ||

ਅਉਰ ਰਥੀਨ ਕਰੇ ਬਿਰਥੀ ਬਹੁ ਭਾਤਿ ਹਨੇ ਜੇਊ ਬਾਧਤ ਬਾਨੇ ॥

अउर रथीन करे बिरथी बहु भाति हने जेऊ बाधत बाने ॥

aaur ratheen kare birathee bahu bhaat hane jeuoo baadhat baane ||

ਸੂਰਨ ਕੇ ਪ੍ਰਤਿਅੰਗ ਗਿਰੇ ਮਾਨੋ ਬੀਜ ਬੁਯੋ ਛਿਤ ਮਾਹਿ ਕ੍ਰਿਸਾਨੇ ॥੧੮੭੦॥

सूरन के प्रतिअंग गिरे मानो बीज बुयो छित माहि कृसाने ॥१८७०॥

sooran ke pratia(n)g gire maano beej buyo chhit maeh kirasaane ||1870||

ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਰੁਧ ਨਿਹਾਰ ਭਯੋ ਮੁਸਲੀਧਰ ਸ੍ਯਾਮ ਸੋ ਤੇਜ ਤਏ ਹੈ ॥

इह भाति बिरुध निहार भयो मुसलीधर स्याम सो तेज तए है ॥

eeh bhaat birudh nihaar bhayo musaleedhar sayaam so tej te hai ||

ਭਾਖਿ ਦੋਊ ਨਿਜ ਸੂਤਨ ਕੋ ਰਿਪੁ ਸਾਮੁਹੇ ਜੁਧ ਕੇ ਕਾਜ ਗਏ ਹੈ ॥

भाखि दोऊ निज सूतन को रिपु सामुहे जुध के काज गए है ॥

bhaakh dhouoo nij sootan ko rip saamuhe judh ke kaaj ge hai ||

ਆਯੁਧ ਲੈ ਸੁ ਹਠੀ ਕਵਚੀ ਰਿਸ ਕੈ ਸੰਗਿ ਪਾਵਕ ਬੇਖ ਭਏ ਹੈ ॥

आयुध लै सु हठी कवची रिस कै संगि पावक बेख भए है ॥

aayudh lai su haThee kavachee ris kai sa(n)g paavak bekh bhe hai ||

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਇਮ ਧਾਵਤ ਭੇ ਮਾਨਹੁ ਕੇਹਰਿ ਦੁਇ ਮ੍ਰਿਗ ਹੇਰਿ ਧਏ ਹੈ ॥੧੮੭੧॥

स्याम भनै इम धावत भे मानहु केहरि दुइ मृग हेरि धए है ॥१८७१॥

sayaam bhanai im dhaavat bhe maanahu kehar dhui mirag her dhe hai ||1871||

ਧਨੁ ਸਾਇਕ ਲੈ ਰਿਸਿ ਭੂਪਤਿ ਕੇ ਤਨ ਘਾਇ ਕਰੇ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਤਬੈ ॥

धनु साइक लै रिसि भूपति के तन घाइ करे बृजराज तबै ॥

dhan saik lai ris bhoopat ke tan ghai kare birajaraaj tabai ||

ਪੁਨਿ ਚਾਰੋ ਈ ਬਾਨਨ ਸੋ ਹਯ ਚਾਰੋ ਈ ਰਾਮ ਭਨੈ ਹਨਿ ਦੀਨੇ ਸਬੈ ॥

पुनि चारो ई बानन सो हय चारो ई राम भनै हनि दीने सबै ॥

pun chaaro iee baanan so hay chaaro iee raam bhanai han dheene sabai ||

ਤਿਲ ਕੋਟਿਕ ਸ੍ਯੰਦਨ ਕਾਟਿ ਕੀਯੋ ਧਨੁ ਕਾਟਿ ਦੀਯੋ ਕਰਿ ਕੋਪ ਜਬੈ ॥

तिल कोटिक स्यंदन काटि कीयो धनु काटि दीयो करि कोप जबै ॥

til koTik saya(n)dhan kaaT keeyo dhan kaaT dheeyo kar kop jabai ||

ਨ੍ਰਿਪ ਪਿਆਦੋ ਗਦਾ ਗਹਿ ਸਉਹੇ ਗਯੋ ਅਤਿ ਜੁਧੁ ਭਯੋ ਕਹਿਹੌ ਸੁ ਅਬੈ ॥੧੮੭੨॥

नृप पिआदो गदा गहि सउहे गयो अति जुधु भयो कहिहौ सु अबै ॥१८७२॥

nirap piaadho gadhaa geh sauhe gayo at judh bhayo kahihau su abai ||1872||

ਪਾਇਨ ਧਾਇ ਕੈ ਭੂਪ ਬਲੀ ਸੁ ਗਦਾ ਕਹੁ ਘਾਇ ਹਲੀ ਪ੍ਰਤ ਝਾਰਿਯੋ ॥

पाइन धाइ कै भूप बली सु गदा कहु घाइ हली प्रत झारियो ॥

pain dhai kai bhoop balee su gadhaa kahu ghai halee prat jhaariyo ||

ਕੋਪ ਹੁਤੋ ਸੁ ਜਿਤੋ ਤਿਹ ਮੈ ਸਬ ਸੂਰਨ ਕੋ ਸੁ ਪ੍ਰਤਛ ਦਿਖਾਰਿਯੋ ॥

कोप हुतो सु जितो तिह मै सब सूरन को सु प्रतछ दिखारियो ॥

kop huto su jito teh mai sab sooran ko su pratachh dhikhaariyo ||

ਕੂਦਿ ਹਲੀ ਭੁਇੰ ਠਾਢੋ ਭਯੋ ਜਸੁ ਤਾ ਛਬਿ ਕੋ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

कूदि हली भुइं ठाढो भयो जसु ता छबि को कबि स्याम उचारियो ॥

koodh halee bhui(n) Thaaddo bhayo jas taa chhab ko kab sayaam uchaariyo ||

ਚਾਰੋ ਈ ਅਸ੍ਵਨ ਸੂਤ ਸਮੇਤ ਸੁ ਕੈ ਸਬ ਹੀ ਰਥ ਚੂਰਨ ਡਾਰਿਯੋ ॥੧੮੭੩॥

चारो ई अस्वन सूत समेत सु कै सब ही रथ चूरन डारियो ॥१८७३॥

chaaro iee asavain soot samet su kai sab hee rath chooran ddaariyo ||1873||

ਇਤ ਭੂਪ ਗਦਾ ਗਹਿ ਆਵਤ ਭਯੋ ਉਤ ਲੈ ਕੇ ਗਦਾ ਮੁਸਲੀਧਰ ਧਾਯੋ ॥

इत भूप गदा गहि आवत भयो उत लै के गदा मुसलीधर धायो ॥

eit bhoop gadhaa geh aavat bhayo ut lai ke gadhaa musaleedhar dhaayo ||

ਆਇ ਅਯੋਧਨ ਬੀਚ ਦੁਹੂੰ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਰਨ ਦੁੰਦ ਮਚਾਯੋ ॥

आइ अयोधन बीच दुहूँ कबि स्याम कहै रन दुँद मचायो ॥

aai ayodhan beech dhuhoo(n) kab sayaam kahai ran dhu(n)dh machaayo ||

ਜੁਧ ਕੀਯੋ ਬਹੁਤੇ ਚਿਰ ਲਉ ਨਹਿ ਆਪਿ ਗਿਰਿਓ ਉਤ ਕਉ ਨ ਗਿਰਾਯੋ ॥

जुध कीयो बहुते चिर लउ नहि आपि गिरिओ उत कउ न गिरायो ॥

judh keeyo bahute chir lau neh aap girio ut kau na giraayo ||

ਐਸੇ ਰਿਝਾਵਤ ਭਯੋ ਸੁਰ ਲੋਗਨ ਧੀਰਨ ਬੀਰਨ ਕੋ ਰਿਝਵਾਯੋ ॥੧੮੭੪॥

ऐसे रिझावत भयो सुर लोगन धीरन बीरन को रिझवायो ॥१८७४॥

aaise rijhaavat bhayo sur logan dheeran beeran ko rijhavaayo ||1874||

ਹਾਰ ਕੈ ਬੈਠ ਰਹੈ ਦੋਊ ਬੀਰ ਸੰਭਾਰਿ ਉਠੈ ਪੁਨਿ ਜੁਧੁ ਮਚਾਵੈ ॥

हार कै बैठ रहै दोऊ बीर संभारि उठै पुनि जुधु मचावै ॥

haar kai baiTh rahai dhouoo beer sa(n)bhaar uThai pun judh machaavai ||

ਰੰਚ ਨ ਸੰਕ ਕਰੈ ਚਿਤ ਮੈ ਰਿਸ ਕੈ ਦੋਊ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰ ਉਘਾਵੈ ॥

रंच न संक करै चित मै रिस कै दोऊ मार ही मार उघावै ॥

ra(n)ch na sa(n)k karai chit mai ris kai dhouoo maar hee maar ughaavai ||

ਜੈਸੇ ਗਦਾਹਵ ਕੀ ਬਿਧਿ ਹੈ ਦੋਊ ਤੈਸੇ ਲਰੈ ਅਰੁ ਘਾਵ ਚਲਾਵੈ ॥

जैसे गदाहव की बिधि है दोऊ तैसे लरै अरु घाव चलावै ॥

jaise gadhaahav kee bidh hai dhouoo taise larai ar ghaav chalaavai ||

ਨੈਕੁ ਟਰੈ ਨ ਅਰੈ ਹਠ ਬਾਧਿ ਗਦਾ ਕੋ ਗਦਾ ਸੰਗਿ ਵਾਰ ਬਚਾਵੈ ॥੧੮੭੫॥

नैकु टरै न अरै हठ बाधि गदा को गदा संगि वार बचावै ॥१८७५॥

naik Tarai na arai haTh baadh gadhaa ko gadhaa sa(n)g vaar bachaavai ||1875||

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਅਤਿ ਆਹਵ ਮੈ ਮੁਸਲੀ ਅਰੁ ਭੂਪਤਿ ਕੋਪ ਭਰੇ ਹੈ ॥

स्याम भनै अति आहव मै मुसली अरु भूपति कोप भरे है ॥

sayaam bhanai at aahav mai musalee ar bhoopat kop bhare hai ||

ਆਪਸ ਬੀਚ ਹਕਾਰ ਦੋਊ ਭਟ ਚਿਤ ਬਿਖੈ ਨਹੀ ਨੈਕੁ ਡਰੇ ਹੈ ॥

आपस बीच हकार दोऊ भट चित बिखै नही नैकु डरे है ॥

aapas beech hakaar dhouoo bhaT chit bikhai nahee naik ddare hai ||

ਭਾਰੀ ਗਦਾ ਗਹਿ ਹਾਥਨ ਮੈ ਰਨ ਭੂਮਹਿ ਤੇ ਨਹਿ ਪੈਗੁ ਟਰੇ ਹੈ ॥

भारी गदा गहि हाथन मै रन भूमहि ते नहि पैगु टरे है ॥

bhaaree gadhaa geh haathan mai ran bhoomeh te neh paig Tare hai ||

ਮਾਨਹੁ ਮਧਿ ਮਹਾ ਬਨ ਕੇ ਪਲ ਕੇ ਹਿਤ ਹ੍ਵੈ ਬਰ ਸਿੰਘ ਅਰੇ ਹੈ ॥੧੮੭੬॥

मानहु मधि महा बन के पल के हित ह्वै बर सिंघ अरे है ॥१८७६॥

maanahu madh mahaa ban ke pal ke hit havai bar si(n)gh are hai ||1876||

ਕਾਟਿ ਗਦਾ ਬਲਦੇਵ ਦਈ ਤਿਹ ਭੂਪਤਿ ਕੀ ਅਰੁ ਬਾਨਨ ਮਾਰਿਯੋ ॥

काटि गदा बलदेव दई तिह भूपति की अरु बानन मारियो ॥

kaaT gadhaa baladhev dhiee teh bhoopat kee ar baanan maariyo ||

ਪਉਰਖ ਯਾ ਹੀ ਭਿਰਿਯੋ ਹਮ ਸੋ ਰਿਸ ਕੈ ਅਰਿ ਕਉ ਇਹ ਭਾਤਿ ਪਚਾਰਿਯੋ ॥

पउरख या ही भिरियो हम सो रिस कै अरि कउ इह भाति पचारियो ॥

paurakh yaa hee bhiriyo ham so ris kai ar kau ieh bhaat pachaariyo ||

ਇਉ ਕਰਿ ਕੈ ਪੁਨਿ ਬਾਨਨ ਮਾਰਿ ਸਰਾਸਨ ਲੈ ਤਿਹ ਗ੍ਰੀਵਹਿ ਡਾਰਿਯੋ ॥

इउ करि कै पुनि बानन मारि सरासन लै तिह ग्रीवहि डारियो ॥

eiau kar kai pun baanan maar saraasan lai teh greeveh ddaariyo ||

ਦੇਵ ਕਰੈ ਉਪਮਾ ਸੁ ਕਹੈ ਜਦੁਬੀਰ ਜਿਤਿਯੋ ਸੁ ਬਡੋ ਅਰਿ ਹਾਰਿਯੋ ॥੧੮੭੭॥

देव करै उपमा सु कहै जदुबीर जितियो सु बडो अरि हारियो ॥१८७७॥

dhev karai upamaa su kahai jadhubeer jitiyo su baddo ar haariyo ||1877||

ਕੰਪਤ ਹੋ ਜਿਸ ਤੇ ਖਗੇਸ ਮਹੇਸ ਮੁਨੀ ਜਿਹ ਤੇ ਭੈ ਭੀਤਿਯੋ ॥

कंपत हो जिस ते खगेस महेस मुनी जिह ते भै भीतियो ॥

ka(n)pat ho jis te khages mahes munee jeh te bhai bheetiyo ||

ਸੇਸ ਜਲੇਸ ਦਿਨੇਸ ਨਿਸੇਸ ਸੁਰੇਸ ਹੁਤੇ ਚਿਤ ਮੈ ਨ ਨਿਚੀਤਿਯੋ ॥

सेस जलेस दिनेस निसेस सुरेस हुते चित मै न निचीतियो ॥

ses jales dhines nises sures hute chit mai na nicheetiyo ||

ਤਾ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਸਿਰ ਪੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਇਹ ਕਾਲ ਇਸੋ ਅਬ ਬੀਤਿਯੋ ॥

ता नृप के सिर पै कबि स्याम कहै इह काल इसो अब बीतियो ॥

taa nirap ke sir pai kab sayaam kahai ieh kaal iso ab beetiyo ||

ਧੰਨਹਿ ਧੰਨਿ ਕਰੈ ਸਬ ਸੂਰ ਭਲੇ ਭਗਵਾਨ ਬਡੋ ਅਰਿ ਜੀਤਿਯੋ ॥੧੮੭੮॥

धंनहि धंनि करै सब सूर भले भगवान बडो अरि जीतियो ॥१८७८॥

dha(n)neh dha(n)n karai sab soor bhale bhagavaan baddo ar jeetiyo ||1878||

ਬਲਭਦ੍ਰ ਗਦਾ ਗਹਿ ਕੈ ਇਤ ਤੇ ਰਿਸ ਸਾਥ ਕਹਿਯੋ ਅਰਿ ਕਉ ਹਰਿ ਹੌਂ ॥

बलभद्र गदा गहि कै इत ते रिस साथ कहियो अरि कउ हरि हौं ॥

balabhadhr gadhaa geh kai it te ris saath kahiyo ar kau har haua(n) ||

ਇਹ ਪ੍ਰਾਨ ਬਚਾਵਤ ਕੋ ਹਮ ਸੋ ਜਮ ਜਉ ਭਿਰਿ ਹੈ ਨ ਤਊ ਡਰਿ ਹੌਂ ॥

इह प्रान बचावत को हम सो जम जउ भिरि है न तऊ डरि हौं ॥

eeh praan bachaavat ko ham so jam jau bhir hai na tuoo ddar haua(n) ||

ਘਨ ਸ੍ਯਾਮ ਸਬੈ ਸੰਗਿ ਜਾਦਵ ਲੈ ਤਜਿ ਯਾਹ ਕਹੈ ਨ ਭਯਾ ਟਰਿ ਹੌਂ ॥

घन स्याम सबै संगि जादव लै तजि याह कहै न भया टरि हौं ॥

ghan sayaam sabai sa(n)g jaadhav lai taj yaeh kahai na bhayaa Tar haua(n) ||

ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਮੁਸਲੀ ਇਹ ਭਾਤਿ ਅਬੈ ਇਹ ਕੋ ਬਧ ਹੀ ਕਰਿ ਹੌਂ ॥੧੮੭੯॥

कबि स्याम कहै मुसली इह भाति अबै इह को बध ही करि हौं ॥१८७९॥

kab sayaam kahai musalee ieh bhaat abai ieh ko badh hee kar haua(n) ||1879||

ਸੁਨਿ ਭੂਪ ਹਲਾਯੁਧ ਕੀ ਬਤੀਯਾ ਅਪੁਨੇ ਮਨ ਮੈ ਅਤਿ ਹੀ ਡਰੁ ਮਾਨਿਯੋ ॥

सुनि भूप हलायुध की बतीया अपुने मन मै अति ही डरु मानियो ॥

sun bhoop halaayudh kee bateeyaa apune man mai at hee ddar maaniyo ||

ਮਾਨੁਖ ਰੂਪ ਲਖਿਯੋ ਨ ਬਲੀ ਨਿਸਚੈ ਬਲ ਕਉ ਜਮ ਰੂਪ ਪਛਾਨਿਯੋ ॥

मानुख रूप लखियो न बली निसचै बल कउ जम रूप पछानियो ॥

maanukh roop lakhiyo na balee nisachai bal kau jam roop pachhaaniyo ||

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕੀ ਓਰਿ ਚਿਤੈ ਤਜਿ ਆਯੁਧ ਪਾਇਨ ਸੋ ਲਪਟਾਨਿਯੋ ॥

स्री जदुबीर की ओरि चितै तजि आयुध पाइन सो लपटानियो ॥

sree jadhubeer kee or chitai taj aayudh pain so lapaTaaniyo ||

ਮੇਰੀ ਸਹਾਇ ਕਰੋ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਕਹਿ ਯੌ ਘਿਘਿਯਾਨਿਯੋ ॥੧੮੮੦॥

मेरी सहाइ करो प्रभ जू कबि स्याम कहै कहि यौ घिघियानियो ॥१८८०॥

meree sahai karo prabh joo kab sayaam kahai keh yau ghighiyaaniyo ||1880||

ਕਰੁਨਾਨਿਧ ਦੇਖਿ ਦਸਾ ਤਿਹ ਕੀ ਕਰੁਨਾਰਸ ਕਉ ਚਿਤ ਬੀਚ ਬਢਾਯੋ ॥

करुनानिध देखि दसा तिह की करुनारस कउ चित बीच बढायो ॥

karunaanidh dhekh dhasaa teh kee karunaaras kau chit beech baddaayo ||

ਕੋਪਹਿ ਛਾਡਿ ਦਯੋ ਹਰਿ ਜੂ ਦੁਹੂੰ ਨੈਨਨ ਭੀਤਰ ਨੀਰ ਬਹਾਯੋ ॥

कोपहि छाडि दयो हरि जू दुहूँ नैनन भीतर नीर बहायो ॥

kopeh chhaadd dhayo har joo dhuhoo(n) nainan bheetar neer bahaayo ||

ਬੀਰ ਹਲਾਯੁਧ ਠਾਢੋ ਹੁਤੋ ਤਿਹ ਕੋ ਕਹਿ ਕੈ ਇਹ ਬੈਨ ਸੁਨਾਯੋ ॥

बीर हलायुध ठाढो हुतो तिह को कहि कै इह बैन सुनायो ॥

beer halaayudh Thaaddo huto teh ko keh kai ieh bain sunaayo ||

ਛਾਡਿ ਦੈ ਜੋ ਹਮ ਜੀਤਨ ਆਯੋ ਹੋ ਸੋ ਹਮ ਜੀਤ ਲਯੋ ਬਿਲਖਾਯੋ ॥੧੮੮੧॥

छाडि दै जो हम जीतन आयो हो सो हम जीत लयो बिलखायो ॥१८८१॥

chhaadd dhai jo ham jeetan aayo ho so ham jeet layo bilakhaayo ||1881||

ਇਹ ਛੋਡਿ ਹਲੀ ਨਹੀ ਛੋਡਤ ਹੋ ਕਿਹ ਕਾਜ ਕਹਿਓ ਤੁਹਿ ਬਾਨਨ ਮਾਰਿਯੋ ॥

इह छोडि हली नही छोडत हो किह काज कहिओ तुहि बानन मारियो ॥

eeh chhodd halee nahee chhoddat ho keh kaaj kahio tuh baanan maariyo ||

ਜੀਤ ਲਯੋ ਤੋ ਕਹਾ ਭਯੋ ਸ੍ਯਾਮ ਬਡੋ ਅਰਿ ਹੈ ਇਹ ਪਉਰਖ ਹਾਰਿਯੋ ॥

जीत लयो तो कहा भयो स्याम बडो अरि है इह पउरख हारियो ॥

jeet layo to kahaa bhayo sayaam baddo ar hai ieh paurakh haariyo ||

ਆਛੋ ਰਥੀ ਹੈ ਭਯੋ ਬਿਰਥੀ ਅਰੁ ਪਾਇ ਗਹੈ ਪ੍ਰਭ ਤੇਰੇ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

आछो रथी है भयो बिरथी अरु पाइ गहै प्रभ तेरे उचारियो ॥

aachho rathee hai bhayo birathee ar pai gahai prabh tere uchaariyo ||

ਤੇਈਸ ਛੋਹਨੀ ਕੋ ਪਤਿ ਹੈ ਤੋ ਕਹਾ ਇਹ ਕੋ ਸਬ ਸੈਨ ਸੰਘਾਰਿਯੋ ॥੧੮੮੨॥

तेईस छोहनी को पति है तो कहा इह को सब सैन संघारियो ॥१८८२॥

teiees chhohanee ko pat hai to kahaa ieh ko sab sain sa(n)ghaariyo ||1882||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸੈਨ ਬਡੋ ਸੰਗਿ ਸਤ੍ਰੁ ਕੋ ਜੀਤਿ ਤਾਹਿ ਤਿਹ ਜੀਤਿ ॥

सैन बडो संगि सत्रु को जीति ताहि तिह जीति ॥

sain baddo sa(n)g satr ko jeet taeh teh jeet ||

ਛਾਡਤ ਹੈ ਨਹਿ ਬਧਤ ਤਿਹ ਇਹੈ ਬਡਨ ਕੀ ਰੀਤਿ ॥੧੮੮੩॥

छाडत है नहि बधत तिह इहै बडन की रीति ॥१८८३॥

chhaaddat hai neh badhat teh ihai baddan kee reet ||1883||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਪਾਗ ਦਈ ਅਰੁ ਬਾਗੋ ਦਯੋ ਇਕ ਸ੍ਯੰਦਨ ਦੈ ਤਿਹ ਛਾਡ ਦਯੋ ਹੈ ॥

पाग दई अरु बागो दयो इक स्यंदन दै तिह छाड दयो है ॥

paag dhiee ar baago dhayo ik saya(n)dhan dhai teh chhaadd dhayo hai ||

ਭੂਪ ਚਿਤੈ ਹਰਿ ਕੋ ਚਿਤ ਮੈ ਅਤਿ ਹੀ ਕਰਿ ਲਜਤਵਾਨ ਭਯੋ ਹੈ ॥

भूप चितै हरि को चित मै अति ही करि लजतवान भयो है ॥

bhoop chitai har ko chit mai at hee kar lajatavaan bhayo hai ||

ਗ੍ਰੀਵ ਨਿਵਾਇ ਮਹਾ ਦੁਖੁ ਪਾਇ ਘਨੋ ਪਛਤਾਇ ਕੈ ਧਾਮਿ ਗਯੋ ਹੈ ॥

ग्रीव निवाइ महा दुखु पाइ घनो पछताइ कै धामि गयो है ॥

greev nivai mahaa dhukh pai ghano pachhatai kai dhaam gayo hai ||

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕਉ ਚਉਦਹ ਲੋਕਨ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਜਸੁ ਪੂਰਿ ਰਹਿਯੋ ਹੈ ॥੧੮੮੪॥

स्री जदुबीर कउ चउदह लोकन स्याम भनै जसु पूरि रहियो है ॥१८८४॥

sree jadhubeer kau chaudheh lokan sayaam bhanai jas poor rahiyo hai ||1884||

ਤੇਈਸ ਛੋਹਨ ਤੇਈਸ ਬਾਰ ਅਯੋਧਨ ਤੇ ਪ੍ਰਭ ਐਸੇ ਹੀ ਮਾਰੇ ॥

तेईस छोहन तेईस बार अयोधन ते प्रभ ऐसे ही मारे ॥

teiees chhohan teiees baar ayodhan te prabh aaise hee maare ||

ਬਾਜ ਘਨੇ ਗਜ ਪਤਿ ਹਨੇ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੇ ਬਿਪਤੇ ਕਰਿ ਡਾਰੇ ॥

बाज घने गज पति हने कबि स्याम भने बिपते करि डारे ॥

baaj ghane gaj pat hane kab sayaam bhane bipate kar ddaare ||

ਏਕ ਹੀ ਬਾਨ ਲਗੇ ਹਰਿ ਕੋ ਜਮ ਧਾਮਿ ਸੋਊ ਤਜਿ ਦੇਹ ਪਧਾਰੇ ॥

एक ही बान लगे हरि को जम धामि सोऊ तजि देह पधारे ॥

ek hee baan lage har ko jam dhaam souoo taj dheh padhaare ||

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਕੀ ਜੀਤ ਭਈ ਅਰਿ ਤੇਈਸ ਬਾਰਨ ਐਸੇ ਈ ਹਾਰੇ ॥੧੮੮੫॥

स्री बृजराज की जीत भई अरि तेईस बारन ऐसे ई हारे ॥१८८५॥

sree birajaraaj kee jeet bhiee ar teiees baaran aaise iee haare ||1885||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਦੇਵਨ ਜੋ ਉਸਤਤਿ ਕਰੀ ਪਾਛੇ ਕਹੀ ਸੁਨਾਇ ॥

देवन जो उसतति करी पाछे कही सुनाइ ॥

dhevan jo usatat karee paachhe kahee sunai ||

ਕਥਾ ਸੁ ਆਗੈ ਹੋਇ ਹੈ ਕਹਿ ਹੋਂ ਵਹੀ ਬਨਾਇ ॥੧੮੮੬॥

कथा सु आगै होइ है कहि हों वही बनाइ ॥१८८६॥

kathaa su aagai hoi hai keh ho(n) vahee banai ||1886||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਉਤ ਭੂਪਤਿ ਹਾਰਿ ਗਯੋ ਗ੍ਰਿਹ ਕੌ ਰਨ ਜੀਤਿ ਇਤੈ ਹਰਿ ਜੂ ਗ੍ਰਿਹ ਆਯੋ ॥

उत भूपति हारि गयो गृह कौ रन जीति इतै हरि जू गृह आयो ॥

aut bhoopat haar gayo gireh kau ran jeet itai har joo gireh aayo ||

ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਕੋ ਜੁਹਾਰੁ ਕੀਯੋ ਪੁਨਿ ਭੂਪਤਿ ਕੇ ਸਿਰ ਛਤ੍ਰ ਤਨਾਯੋ ॥

मात पिता को जुहारु कीयो पुनि भूपति के सिर छत्र तनायो ॥

maat pitaa ko juhaar keeyo pun bhoopat ke sir chhatr tanaayo ||

ਬਾਹਰਿ ਆਇ ਗੁਨੀਨ ਸੁ ਦਾਨ ਦੀਯੋ ਤਿਨ ਇਉ ਜਸੁ ਭਾਖਿ ਸੁਨਾਯੋ ॥

बाहरि आइ गुनीन सु दान दीयो तिन इउ जसु भाखि सुनायो ॥

baahar aai guneen su dhaan dheeyo tin iau jas bhaakh sunaayo ||

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਮਹਾ ਰਨਧੀਰ ਬਡੋ ਅਰਿ ਜੀਤਿ ਭਲੋ ਜਸੁ ਪਾਯੋ ॥੧੮੮੭॥

स्री जदुबीर महा रनधीर बडो अरि जीति भलो जसु पायो ॥१८८७॥

sree jadhubeer mahaa ranadheer baddo ar jeet bhalo jas paayo ||1887||

ਅਉਰ ਜਿਤੀ ਪੁਰਿ ਨਾਰਿ ਹੁਤੀ ਮਿਲਿ ਕੈ ਸਭ ਸ੍ਯਾਮ ਕੀ ਓਰਿ ਨਿਹਾਰੈ ॥

अउर जिती पुरि नारि हुती मिलि कै सभ स्याम की ओरि निहारै ॥

aaur jitee pur naar hutee mil kai sabh sayaam kee or nihaarai ||

ਭੂਖਨ ਅਉਰ ਜਿਤੋ ਧਨੁ ਹੈ ਪਟ ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕੇ ਊਪਰ ਵਾਰੈ ॥

भूखन अउर जितो धनु है पट स्री जदुबीर के ऊपर वारै ॥

bhookhan aaur jito dhan hai paT sree jadhubeer ke uoopar vaarai ||

ਬੀਰ ਬਡੋ ਅਰਿ ਜੀਤ ਲਯੋ ਰਨਿ ਯੌ ਹਸਿ ਕੈ ਸਬ ਬੈਨ ਉਚਾਰੈ ॥

बीर बडो अरि जीत लयो रनि यौ हसि कै सब बैन उचारै ॥

beer baddo ar jeet layo ran yau has kai sab bain uchaarai ||

ਸੁੰਦਰ ਤੈਸੋ ਈ ਪਉਰਖ ਮੈ ਕਹਿ ਇਉ ਸਬ ਸੋਕ ਬਿਦਾ ਕਰ ਡਾਰੈ ॥੧੮੮੮॥

सुँदर तैसो ई पउरख मै कहि इउ सब सोक बिदा कर डारै ॥१८८८॥

su(n)dhar taiso iee paurakh mai keh iau sab sok bidhaa kar ddaarai ||1888||

ਹਸਿ ਕੈ ਪੁਰਿ ਨਾਰਿ ਮੁਰਾਰਿ ਨਿਹਾਰਿ ਸੁ ਬਾਤ ਕਹੈ ਕਛੁ ਨੈਨ ਨਚੈ ਕੈ ॥

हसि कै पुरि नारि मुरारि निहारि सु बात कहै कछु नैन नचै कै ॥

has kai pur naar muraar nihaar su baat kahai kachh nain nachai kai ||

ਜੀਤਿ ਫਿਰੇ ਰਨ ਧਾਮਹਿ ਕੋ ਸੰਗਿ ਬੈਰਨ ਕੇ ਬਹੁ ਜੂਝ ਮਚੈ ਕੈ ॥

जीति फिरे रन धामहि को संगि बैरन के बहु जूझ मचै कै ॥

jeet fire ran dhaameh ko sa(n)g bairan ke bahu joojh machai kai ||

ਏ ਈ ਸੁ ਬੈਨ ਕਹੈ ਹਰਿ ਸੋ ਤਬ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਕਛੁ ਸੰਕ ਨ ਕੈ ਕੈ ॥

ए ई सु बैन कहै हरि सो तब स्याम भनै कछु संक न कै कै ॥

e iee su bain kahai har so tab sayaam bhanai kachh sa(n)k na kai kai ||

ਰਾਧਿਕਾ ਸਾਥ ਹਸੋ ਪ੍ਰਭ ਜੈਸੇ ਸੁ ਤੈਸੇ ਹਸੈ ਹਮ ਓਰਿ ਚਿਤੈ ਕੈ ॥੧੮੮੯॥

राधिका साथ हसो प्रभ जैसे सु तैसे हसै हम ओरि चितै कै ॥१८८९॥

raadhikaa saath haso prabh jaise su taise hasai ham or chitai kai ||1889||

ਇਉ ਜਬ ਬੈਨ ਕਹੈ ਪੁਰ ਬਾਸਨਿ ਤਉ ਹਸਿ ਕੈ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਨਿਹਾਰੇ ॥

इउ जब बैन कहै पुर बासनि तउ हसि कै बृजनाथ निहारे ॥

eiau jab bain kahai pur baasan tau has kai birajanaath nihaare ||

ਚਾਰੁ ਚਿਤੌਨ ਕਉ ਹੇਰਿ ਤਿਨੋ ਮਨ ਕੇ ਸਬ ਸੋਕ ਸੰਤਾਪ ਬਿਡਾਰੇ ॥

चारु चितौन कउ हेरि तिनो मन के सब सोक संताप बिडारे ॥

chaar chitauan kau her tino man ke sab sok sa(n)taap biddaare ||

ਪ੍ਰੇਮ ਛਕੀ ਤ੍ਰੀਯ ਭੂਮਿ ਕੇ ਊਪਰ ਝੂਮਿ ਗਿਰੀ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਉਚਾਰੇ ॥

प्रेम छकी त्रीय भूमि के ऊपर झूमि गिरी कबि स्याम उचारे ॥

prem chhakee treey bhoom ke uoopar jhoom giree kab sayaam uchaare ||

ਭਉਹ ਕਮਾਨ ਸਮਾਨ ਮਨੋ ਦ੍ਰਿਗ ਸਾਇਕ ਯੌ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਮਾਰੇ ॥੧੮੯੦॥

भउह कमान समान मनो दृग साइक यौ बृज नाइक मारे ॥१८९०॥

bhauh kamaan samaan mano dhirag saik yau biraj naik maare ||1890||

ਉਤ ਸੰਕਿਤ ਹੁਇ ਤ੍ਰੀਯਾ ਧਾਮਿ ਗਈ ਇਤ ਬੀਰ ਸਭਾ ਮਹਿ ਸ੍ਯਾਮ ਜੂ ਆਯੋ ॥

उत संकित हुइ त्रीया धामि गई इत बीर सभा महि स्याम जू आयो ॥

aut sa(n)kit hui treeyaa dhaam giee it beer sabhaa meh sayaam joo aayo ||

ਹੇਰਿ ਕੈ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥਹਿ ਭੂਪਤਿ ਦਉਰ ਕੈ ਪਾਇਨ ਸੀਸ ਲੁਡਾਯੋ ॥

हेरि कै स्री बृजनाथहि भूपति दउर कै पाइन सीस लुडायो ॥

her kai sree birajanaatheh bhoopat dhaur kai pain sees luddaayo ||

ਆਦਰ ਸੋ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਨ੍ਰਿਪ ਲੈ ਸੁ ਸਿੰਘਾਸਨ ਤੀਰ ਬੈਠਾਯੋ ॥

आदर सो कबि स्याम भनै नृप लै सु सिंघासन तीर बैठायो ॥

aadhar so kab sayaam bhanai nirap lai su si(n)ghaasan teer baiThaayo ||

ਬਾਰਨੀ ਲੈ ਰਸੁ ਆਗੇ ਧਰਿਯੋ ਤਿਹ ਪੇਖਿ ਕੈ ਸ੍ਯਾਮ ਮਹਾ ਸੁਖ ਪਾਯੋ ॥੧੮੯੧॥

बारनी लै रसु आगे धरियो तिह पेखि कै स्याम महा सुख पायो ॥१८९१॥

baaranee lai ras aage dhariyo teh pekh kai sayaam mahaa sukh paayo ||1891||

ਬਾਰੁਨੀ ਕੇ ਰਸ ਸੌ ਜਬ ਸੂਰ ਛਕੇ ਸਬ ਹੀ ਬਲਿਭਦ੍ਰ ਚਿਤਾਰਿਯੋ ॥

बारुनी के रस सौ जब सूर छके सब ही बलिभद्र चितारियो ॥

baarunee ke ras sau jab soor chhake sab hee balibhadhr chitaariyo ||

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਸਮਾਜ ਮੈ ਬਾਜ ਹਨੇ ਗਜ ਰਾਜ ਨ ਕੋਊ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

स्री बृजराज समाज मै बाज हने गज राज न कोऊ बिचारियो ॥

sree birajaraaj samaaj mai baaj hane gaj raaj na kouoo bichaariyo ||

ਸੋ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਕੀਯੋ ਛਿਨ ਮੈ ਰਿਸ ਕੈ ਜਿਹ ਬਾਨ ਸੁ ਏਕ ਪ੍ਰਹਾਰਿਯੋ ॥

सो बिनु प्रान कीयो छिन मै रिस कै जिह बान सु एक प्रहारियो ॥

so bin praan keeyo chhin mai ris kai jeh baan su ek prahaariyo ||

ਬੀਰਨ ਬੀਚ ਸਰਾਹਤ ਭਯੋ ਸੁ ਹਲੀ ਯੁਧ ਸ੍ਯਾਮ ਇਤੋ ਰਨ ਪਾਰਿਯੋ ॥੧੮੯੨॥

बीरन बीच सराहत भयो सु हली युध स्याम इतो रन पारियो ॥१८९२॥

beeran beech saraahat bhayo su halee yudh sayaam ito ran paariyo ||1892||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਸਭਾ ਬੀਚ ਸ੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸਨ ਸੋ ਹਲੀ ਕਹੈ ਪੁਨਿ ਬੈਨ ॥

सभा बीच स्री कृसन सो हली कहै पुनि बैन ॥

sabhaa beech sree kirasan so halee kahai pun bain ||

ਅਤਿ ਹੀ ਮਦਰਾ ਸੋ ਛਕੇ ਅਰੁਨ ਭਏ ਜੁਗ ਨੈਨ ॥੧੮੯੩॥

अति ही मदरा सो छके अरुन भए जुग नैन ॥१८९३॥

at hee madharaa so chhake arun bhe jug nain ||1893||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਦੀਬੋ ਕਛੁ ਮਯ ਪੀਯੋ ਘਨੋ ਕਹਿ ਸੂਰਨ ਸੋ ਇਹ ਬੈਨ ਸੁਨਾਯੋ ॥

दीबो कछु मय पीयो घनो कहि सूरन सो इह बैन सुनायो ॥

dheebo kachh may peeyo ghano keh sooran so ieh bain sunaayo ||

ਜੂਝਬੋ ਜੂਝ ਕੈ ਪ੍ਰਾਨ ਤਜੈਬੋ ਜੁਝਾਇਬੋ ਛਤ੍ਰਿਨ ਕੋ ਬਨਿ ਆਯੋ ॥

जूझबो जूझ कै प्रान तजैबो जुझाइबो छतृन को बनि आयो ॥

joojhabo joojh kai praan tajaibo jujhaibo chhatiran ko ban aayo ||

ਬਾਰੁਨੁ ਕਉ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਕਚੁ ਕੇ ਹਿਤ ਤੋ ਭ੍ਰਿਗੁ ਨਿੰਦ ਕਰਾਯੋ ॥

बारुनु कउ कबि स्याम भनै कचु के हित तो भृगु निंद करायो ॥

baarun kau kab sayaam bhanai kach ke hit to bhirag ni(n)dh karaayo ||

ਰਾਮ ਕਹੈ ਚਤੁਰਾਨਿਨ ਸੋ ਇਹੀ ਰਸ ਕਉ ਰਸ ਦੇਵਨ ਪਾਯੋ ॥੧੮੯੪॥

राम कहै चतुरानिन सो इही रस कउ रस देवन पायो ॥१८९४॥

raam kahai chaturaanin so ihee ras kau ras dhevan paayo ||1894||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਜੈਸੇ ਸੁਖ ਹਰਿ ਜੂ ਕੀਏ ਤੈਸੇ ਕਰੇ ਨ ਅਉਰ ॥

जैसे सुख हरि जू कीए तैसे करे न अउर ॥

jaise sukh har joo ke'ee taise kare na aaur ||

ਐਸੋ ਅਰਿ ਜਿਤ ਇੰਦਰ ਸੇ ਰਹਤ ਸੂਰ ਨਿਤ ਪਉਰਿ ॥੧੮੯੫॥

ऐसो अरि जित इंदर से रहत सूर नित पउरि ॥१८९५॥

aaiso ar jit i(n)dhar se rahat soor nit paur ||1895||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਰੀਝ ਕੈ ਦਾਨ ਦੀਓ ਜਿਨ ਕਉ ਤਿਨ ਮਾਗਨਿ ਕੋ ਨ ਕਹੂੰ ਮਨੁ ਕੀਨੋ ॥

रीझ कै दान दीओ जिन कउ तिन मागनि को न कहूँ मनु कीनो ॥

reejh kai dhaan dheeo jin kau tin maagan ko na kahoo(n) man keeno ||

ਕੋਪਿ ਨ ਕਾਹੂ ਸਿਉ ਬੈਨ ਕਹਿਯੋ ਜੁ ਪੈ ਭੂਲ ਪਰੀ ਚਿਤ ਕੈ ਹਸਿ ਦੀਨੋ ॥

कोपि न काहू सिउ बैन कहियो जु पै भूल परी चित कै हसि दीनो ॥

kop na kaahoo siau bain kahiyo ju pai bhool paree chit kai has dheeno ||

ਦੰਡ ਨ ਕਾਹੂੰ ਲਯੋ ਜਨ ਤੇ ਖਲ ਮਾਰਿ ਨ ਤਾ ਕੋ ਕਛੂ ਧਨੁ ਛੀਨੋ ॥

दंड न काहूँ लयो जन ते खल मारि न ता को कछू धनु छीनो ॥

dha(n)dd na kaahoo(n) layo jan te khal maar na taa ko kachhoo dhan chheeno ||

ਜੀਤਿ ਨ ਜਾਨ ਦਯੋ ਗ੍ਰਿਹ ਕੋ ਅਰਿ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਇਹੈ ਬ੍ਰਤ ਲੀਨੋ ॥੧੮੯੬॥

जीति न जान दयो गृह को अरि स्री बृजराज इहै ब्रत लीनो ॥१८९६॥

jeet na jaan dhayo gireh ko ar sree birajaraaj ihai brat leeno ||1896||

ਜੋ ਭੂਅ ਕੋ ਨਲ ਰਾਜ ਭਏ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਸੁਖ ਹਾਥਿ ਨ ਆਯੋ ॥

जो भूअ को नल राज भए कबि स्याम कहै सुख हाथि न आयो ॥

jo bhooa ko nal raaj bhe kab sayaam kahai sukh haath na aayo ||

ਸੋ ਸੁਖੁ ਭੂਮਿ ਨ ਪਾਯੋ ਤਬੈ ਮੁਰ ਮਾਰਿ ਜਬੈ ਜਮ ਧਾਮਿ ਪਠਾਯੋ ॥

सो सुखु भूमि न पायो तबै मुर मारि जबै जम धामि पठायो ॥

so sukh bhoom na paayo tabai mur maar jabai jam dhaam paThaayo ||

ਜੋ ਹਰਿਨਾਕਸ ਭ੍ਰਾਤ ਸਮੇਤ ਭਯੋ ਸੁਪਨੇ ਪ੍ਰਿਥੁ ਨ ਦਰਸਾਯੋ ॥

जो हरिनाकस भ्रात समेत भयो सुपने पृथु न दरसायो ॥

jo harinaakas bhraat samet bhayo supane pirath na dharasaayo ||

ਸੋ ਸੁਖੁ ਕਾਨ੍ਰਹ ਕੀ ਜੀਤ ਭਏ ਅਪਨੇ ਚਿਤ ਮੈ ਪੁਹਮੀ ਅਤਿ ਪਾਯੋ ॥੧੮੯੭॥

सो सुखु कान्रह की जीत भए अपने चित मै पुहमी अति पायो ॥१८९७॥

so sukh kaanreh kee jeet bhe apane chit mai puhamee at paayo ||1897||

ਜੋਰਿ ਘਟਾ ਘਨਘੋਰ ਘਨੈ ਜੁਰਿ ਗਾਜਤ ਹੈ ਕੋਊ ਅਉਰ ਨ ਗਾਜੈ ॥

जोरि घटा घनघोर घनै जुरि गाजत है कोऊ अउर न गाजै ॥

jor ghaTaa ghanaghor ghanai jur gaajat hai kouoo aaur na gaajai ||

ਆਯੁਧ ਸੂਰ ਸਜੈ ਅਪਨੇ ਕਰਿ ਆਨ ਨ ਆਯੁਧ ਅੰਗਹਿ ਸਾਜੈ ॥

आयुध सूर सजै अपने करि आन न आयुध अंगहि साजै ॥

aayudh soor sajai apane kar aan na aayudh a(n)geh saajai ||

ਦੁੰਦਭਿ ਦੁਆਰ ਬਜੈ ਪ੍ਰਭ ਕੇ ਬਿਨੁ ਬ੍ਯਾਹ ਨ ਕਾਹੂੰ ਕੇ ਦੁਆਰਹਿ ਬਾਜੈ ॥

दुँदभि दुआर बजै प्रभ के बिनु ब्याह न काहूँ के दुआरहि बाजै ॥

dhu(n)dhabh dhuaar bajai prabh ke bin bayaeh na kaahoo(n) ke dhuaareh baajai ||

ਪਾਪ ਨ ਹੋ ਕਹੂੰ ਪੁਰ ਮੈ ਜਿਤ ਹੀ ਕਿਤ ਧਰਮ ਹੀ ਧਰਮ ਬਿਰਾਜੈ ॥੧੮੯੮॥

पाप न हो कहूँ पुर मै जित ही कित धरम ही धरम बिराजै ॥१८९८॥

paap na ho kahoo(n) pur mai jit hee kit dharam hee dharam biraajai ||1898||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਕ੍ਰਿਸਨ ਜੁਧ ਜੋ ਹਉ ਕਹਿਯੋ ਅਤਿ ਹੀ ਸੰਗਿ ਸਨੇਹ ॥

कृसन जुध जो हउ कहियो अति ही संगि सनेह ॥

kirasan judh jo hau kahiyo at hee sa(n)g saneh ||

ਜਿਹ ਲਾਲਚ ਇਹ ਮੈ ਰਚਿਯੋ ਮੋਹਿ ਵਹੈ ਬਰੁ ਦੇਹਿ ॥੧੮੯੯॥

जिह लालच इह मै रचियो मोहि वहै बरु देहि ॥१८९९॥

jeh laalach ieh mai rachiyo moh vahai bar dheh ||1899||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਹੇ ਰਵਿ ਹੇ ਸਸਿ ਹੇ ਕਰੁਨਾਨਿਧਿ ਮੇਰੀ ਅਬੈ ਬਿਨਤੀ ਸੁਨਿ ਲੀਜੈ ॥

हे रवि हे ससि हे करुनानिधि मेरी अबै बिनती सुनि लीजै ॥

he rav he sas he karunaanidh meree abai binatee sun leejai ||

ਅਉਰ ਨ ਮਾਗਤ ਹਉ ਤੁਮ ਤੇ ਕਛੁ ਚਾਹਤ ਹਉ ਚਿਤ ਮੈ ਸੋਈ ਕੀਜੈ ॥

अउर न मागत हउ तुम ते कछु चाहत हउ चित मै सोई कीजै ॥

aaur na maagat hau tum te kachh chaahat hau chit mai soiee keejai ||

ਸਸਤ੍ਰਨ ਸੋ ਅਤਿ ਹੀ ਰਨ ਭੀਤਰ ਜੂਝਿ ਮਰੋ ਕਹਿ ਸਾਚ ਪਤੀਜੈ ॥

ससत्रन सो अति ही रन भीतर जूझि मरो कहि साच पतीजै ॥

sasatran so at hee ran bheetar joojh maro keh saach pateejai ||

ਸੰਤ ਸਹਾਇ ਸਦਾ ਜਗ ਮਾਇ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰ ਸ੍ਯਾਮ ਇਹੈ ਵਰੁ ਦੀਜੈ ॥੧੯੦੦॥

संत सहाइ सदा जग माइ कृपा कर स्याम इहै वरु दीजै ॥१९००॥

sa(n)t sahai sadhaa jag mai kirapaa kar sayaam ihai var dheejai ||1900||

ਜਉ ਕਿਛੁ ਇਛ ਕਰੋ ਧਨ ਕੀ ਤਉ ਚਲਿਯੋ ਧਨੁ ਦੇਸਨ ਦੇਸ ਤੇ ਆਵੈ ॥

जउ किछु इछ करो धन की तउ चलियो धनु देसन देस ते आवै ॥

jau kichh ichh karo dhan kee tau chaliyo dhan dhesan dhes te aavai ||

ਅਉ ਸਬ ਰਿਧਨ ਸਿਧਨ ਪੈ ਹਮਰੋ ਨਹੀ ਨੈਕੁ ਹੀਯੋ ਲਲਚਾਵੈ ॥

अउ सब रिधन सिधन पै हमरो नही नैकु हीयो ललचावै ॥

aau sab ridhan sidhan pai hamaro nahee naik heeyo lalachaavai ||

ਅਉਰ ਸੁਨੋ ਕਛੁ ਜੋਗ ਬਿਖੈ ਕਹਿ ਕਉਨ ਇਤੋ ਤਪੁ ਕੈ ਤਨੁ ਤਾਵੈ ॥

अउर सुनो कछु जोग बिखै कहि कउन इतो तपु कै तनु तावै ॥

aaur suno kachh jog bikhai keh kaun ito tap kai tan taavai ||

ਜੂਝਿ ਮਰੋ ਰਨ ਮੈ ਤਜਿ ਭੈ ਤੁਮ ਤੇ ਪ੍ਰਭ ਸ੍ਯਾਮ ਇਹੈ ਵਰੁ ਪਾਵੈ ॥੧੯੦੧॥

जूझि मरो रन मै तजि भै तुम ते प्रभ स्याम इहै वरु पावै ॥१९०१॥

joojh maro ran mai taj bhai tum te prabh sayaam ihai var paavai ||1901||

ਪੂਰਿ ਰਹਿਯੋ ਸਿਗਰੇ ਜਗ ਮੈ ਅਬ ਲਉ ਹਰਿ ਕੋ ਜਸੁ ਲੋਕ ਸੁ ਗਾਵੈ ॥

पूरि रहियो सिगरे जग मै अब लउ हरि को जसु लोक सु गावै ॥

poor rahiyo sigare jag mai ab lau har ko jas lok su gaavai ||

ਸਿਧ ਮੁਨੀਸ੍ਵਰ ਈਸ੍ਵਰ ਬ੍ਰਹਮ ਅਜੌ ਬਲਿ ਕੋ ਗੁਨ ਬ੍ਯਾਸ ਸੁਨਾਵੈ ॥

सिध मुनीस्वर ईस्वर ब्रहम अजौ बलि को गुन ब्यास सुनावै ॥

sidh muneesavair ieesavair braham ajau bal ko gun bayaas sunaavai ||

ਅਤ੍ਰਿ ਪਰਾਸੁਰ ਨਾਰਦ ਸਾਰਦ ਸ੍ਰੀ ਸੁਕ ਸੇਸ ਨ ਅੰਤਹਿ ਪਾਵੈ ॥

अतृ परासुर नारद सारद स्री सुक सेस न अंतहि पावै ॥

atr paraasur naaradh saaradh sree suk ses na a(n)teh paavai ||

ਤਾ ਕੋ ਕਬਿਤਨ ਮੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹਿਯੋ ਕਹਿ ਕੈ ਕਬਿ ਕਉਨ ਰਿਝਾਵੈ ॥੧੯੦੨॥

ता को कबितन मै कबि स्याम कहियो कहि कै कबि कउन रिझावै ॥१९०२॥

taa ko kabitan mai kab sayaam kahiyo keh kai kab kaun rijhaavai ||1902||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਕ੍ਰਿਸਨਾਵਤਾਰੇ ਜੁਧ ਪ੍ਰਬੰਧੇ ਨ੍ਰਿਪ ਜਰਾਸੰਧਿ ਕੋ ਪਕਰ ਕਰਿ ਛੋਰਿ ਦੀਬੋ ਸਮਾਪਤੰ ॥

इति स्री बचित्र नाटक ग्रंथे कृसनावतारे जुध प्रबंधे नृप जरासंधि को पकर करि छोरि दीबो समापतं ॥

eit sree bachitr naaTak gra(n)the kirasanaavataare judh praba(n)dhe nirap jaraasa(n)dh ko pakar kar chhor dheebo samaapata(n) ||

ਅਥ ਕਾਲ ਜਮਨ ਕੋ ਲੇ ਜਰਾਸੰਧਿ ਫਿਰ ਆਏ ॥

अथ काल जमन को ले जरासंधि फिर आए ॥

ath kaal jaman ko le jaraasa(n)dh fir aae ||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਭੂਪ ਸੁ ਦੁਖਿਤ ਹੋਇ ਅਤਿ ਹੀ ਅਪਨੇ ਲਿਖਿ ਮਿਤ੍ਰ ਕਉ ਪਾਤ ਪਠਾਈ ॥

भूप सु दुखित होइ अति ही अपने लिखि मित्र कउ पात पठाई ॥

bhoop su dhukhit hoi at hee apane likh mitr kau paat paThaiee ||

ਸੈਨ ਹਨਿਯੋ ਹਮਰੋ ਜਦੁ ਨੰਦਨ ਛੋਰ ਦਯੋ ਮੁਹਿ ਕੈ ਕਰੁਨਾਈ ॥

सैन हनियो हमरो जदु नंदन छोर दयो मुहि कै करुनाई ॥

sain haniyo hamaro jadh na(n)dhan chhor dhayo muh kai karunaiee ||

ਬਾਚਤ ਪਾਤੀ ਚੜੋ ਤੁਮ ਹੂੰ ਇਤ ਆਵਤ ਹਉ ਸਬ ਸੈਨ ਬੁਲਾਈ ॥

बाचत पाती चड़ो तुम हूँ इत आवत हउ सब सैन बुलाई ॥

baachat paatee chaRo tum hoo(n) it aavat hau sab sain bulaiee ||

ਐਸੀ ਦਸਾ ਸੁਨਿ ਮਿਤ੍ਰਹਿ ਕੀ ਤਬ ਕੀਨੀ ਹੈ ਕਾਲ ਜਮਨ ਚੜਾਈ ॥੧੯੦੩॥

ऐसी दसा सुनि मित्रहि की तब कीनी है काल जमन चड़ाई ॥१९०३॥

aaisee dhasaa sun mitreh kee tab keenee hai kaal jaman chaRaiee ||1903||

ਸੈਨ ਕੀਓ ਇਕਠੋ ਅਪਨੇ ਜਿਹ ਸੈਨਹਿ ਕੋ ਕਛੁ ਪਾਰ ਨ ਪਈਯੈ ॥

सैन कीओ इकठो अपने जिह सैनहि को कछु पार न पईयै ॥

sain keeo ikaTho apane jeh saineh ko kachh paar na pieeyai ||

ਬੋਲ ਉਠੈ ਕਈ ਕੋਟਿ ਬਲੀ ਜਬ ਏਕ ਕੋ ਲੈ ਕਰਿ ਨਾਮੁ ਬੁਲਈਯੈ ॥

बोल उठै कई कोटि बली जब एक को लै करि नामु बुलईयै ॥

bol uThai kiee koT balee jab ek ko lai kar naam bulieeyai ||

ਦੁੰਦਭਿ ਕੋਟਿ ਬਜੈ ਤਿਨ ਕੀ ਧੁਨਿ ਸੋ ਤਿਨ ਕੀ ਧੁਨਿ ਨ ਸੁਨਿ ਪਈਯੈ ॥

दुँदभि कोटि बजै तिन की धुनि सो तिन की धुनि न सुनि पईयै ॥

dhu(n)dhabh koT bajai tin kee dhun so tin kee dhun na sun pieeyai ||

ਐਸੇ ਕਹਾ ਸਭ ਹ੍ਯਾਂ ਨ ਟਿਕੋ ਪਲਿ ਸ੍ਯਾਮ ਹੀ ਸੋ ਚਲਿ ਜੁਧੁ ਮਚਈਯੈ ॥੧੯੦੪॥

ऐसे कहा सभ ह्याँ न टिको पलि स्याम ही सो चलि जुधु मचईयै ॥१९०४॥

aaise kahaa sabh hayaa(n) na Tiko pal sayaam hee so chal judh machieeyai ||1904||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਕਾਲ ਨੇਮਿ ਆਯੋ ਪ੍ਰਬਲ ਏਤੋ ਸੈਨ ਬਢਾਇ ॥

काल नेमि आयो प्रबल एतो सैन बढाइ ॥

kaal nem aayo prabal eto sain baddai ||

ਬਨ ਪਤ੍ਰਨ ਕੋਊ ਗਨਿ ਸਕੈ ਉਨੈ ਨ ਗਨਿਬੋ ਜਾਇ ॥੧੯੦੫॥

बन पत्रन कोऊ गनि सकै उनै न गनिबो जाइ ॥१९०५॥

ban patran kouoo gan sakai unai na ganibo jai ||1905||

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

savaiyaa ||

ਡੇਰੋ ਪਰੈ ਤਿਨ ਕੋ ਜੁ ਜਹਾ ਲਘੁ ਘੋਰਨ ਕੀ ਨਦੀਆ ਉਠਿ ਧਾਵੈ ॥

डेरो परै तिन को जु जहा लघु घोरन की नदीआ उठि धावै ॥

ddero parai tin ko ju jahaa lagh ghoran kee nadheeaa uTh dhaavai ||

ਤੇਜ ਚਲੈ ਹਹਰਾਟ ਕੀਏ ਅਤਿ ਹੀ ਚਿਤ ਸਤ੍ਰਨ ਕੇ ਡਰ ਪਾਵੈ ॥

तेज चलै हहराट कीए अति ही चित सत्रन के डर पावै ॥

tej chalai haharaaT ke'ee at hee chit satran ke ddar paavai ||

ਪਾਰਸੀ ਬੋਲ ਮਲੇਛ ਕਹੈ ਰਨ ਤੇ ਟਰਿ ਕੈ ਪਗੁ ਏਕ ਨ ਆਵੈ ॥

पारसी बोल मलेछ कहै रन ते टरि कै पगु एक न आवै ॥

paarasee bol malechh kahai ran te Tar kai pag ek na aavai ||

ਸ੍ਯਾਮ ਜੂ ਕੋ ਟੁਕ ਹੇਰਿ ਕਹੈ ਸਰ ਏਕ ਹੀ ਸੋ ਜਮਲੋਕਿ ਪਠਾਵੈ ॥੧੯੦੬॥

स्याम जू को टुक हेरि कहै सर एक ही सो जमलोकि पठावै ॥१९०६॥

sayaam joo ko Tuk her kahai sar ek hee so jamalok paThaavai ||1906||

ਅਗਨੇ ਇਤ ਕੋਪਿ ਮਲੇਛ ਚੜੇ ਉਤ ਸੰਧ ਜਰਾ ਬਹੁ ਲੈ ਦਲੁ ਆਯੋ ॥

अगने इत कोपि मलेछ चड़े उत संध जरा बहु लै दलु आयो ॥

agane it kop malechh chaRe ut sa(n)dh jaraa bahu lai dhal aayo ||

ਪਤ੍ਰ ਸਕੈ ਬਨ ਕੈ ਗਨ ਕੈ ਕੋਊ ਜਾਤਿ ਨ ਕੋ ਕਛੁ ਪਾਰ ਨ ਪਾਯੋ ॥

पत्र सकै बन कै गन कै कोऊ जाति न को कछु पार न पायो ॥

patr sakai ban kai gan kai kouoo jaat na ko kachh paar na paayo ||

ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਬਾਰੁਨੀ ਪੀਤੋ ਹੁਤੋ ਤਹ ਹੀ ਤਿਨਿ ਦੂਤ ਨੈ ਜਾਇ ਸੁਨਾਯੋ ॥

बृज नाइक बारुनी पीतो हुतो तह ही तिनि दूत नै जाइ सुनायो ॥

biraj naik baarunee peeto huto teh hee tin dhoot nai jai sunaayo ||

ਅਉਰ ਜੋ ਹ੍ਵੈ ਡਰਿ ਪ੍ਰਾਨ ਤਜੈ ਇਤ ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਮਹਾ ਸੁਖੁ ਪਾਯੋ ॥੧੯੦੭॥

अउर जो ह्वै डरि प्रान तजै इत स्री जदुबीर महा सुखु पायो ॥१९०७॥

aaur jo havai ddar praan tajai it sree jadhubeer mahaa sukh paayo ||1907||

ਇਤ ਕੋਪਿ ਮਲੇਛ ਚੜੇ ਅਗਨੇ ਉਤ ਆਇਯੋ ਲੈ ਸੰਧ ਜਰਾ ਦਲੁ ਭਾਰੋ ॥

इत कोपि मलेछ चड़े अगने उत आइयो लै संध जरा दलु भारो ॥

eit kop malechh chaRe agane ut aaiyo lai sa(n)dh jaraa dhal bhaaro ||

ਆਵਤ ਹੈ ਗਜ ਰਾਜ ਬਨੇ ਮਨੋ ਆਵਤ ਹੈ ਉਮਡਿਯੋ ਘਨ ਕਾਰੋ ॥

आवत है गज राज बने मनो आवत है उमडियो घन कारो ॥

aavat hai gaj raaj bane mano aavat hai umaddiyo ghan kaaro ||

ਸ੍ਯਾਮ ਹਲੀ ਮਥੁਰਾ ਹੀ ਕੇ ਭੀਤਰ ਘੇਰ ਲਏ ਜਸੁ ਸ੍ਯਾਮ ਉਚਾਰੋ ॥

स्याम हली मथुरा ही के भीतर घेर लए जसु स्याम उचारो ॥

sayaam halee mathuraa hee ke bheetar gher le jas sayaam uchaaro ||

ਸੇਰ ਬਡੇ ਦੋਊ ਘੇਰਿ ਲਏ ਕਹੁ ਬੀਰਨ ਕੋ ਮਨੋ ਕੈ ਕਰਿ ਬਾਰੋ ॥੧੯੦੮॥

सेर बडे दोऊ घेरि लए कहु बीरन को मनो कै करि बारो ॥१९०८॥

ser badde dhouoo gher le kahu beeran ko mano kai kar baaro ||1908||

ਕਾਨ੍ਰਹ ਹਲੀ ਸਭ ਸਸਤ੍ਰ ਸੰਭਾਰ ਕੈ ਕ੍ਰੋਧ ਘਨੋ ਚਿਤ ਬੀਚ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥

कान्रह हली सभ ससत्र संभार कै क्रोध घनो चित बीच बिचारियो ॥

kaanreh halee sabh sasatr sa(n)bhaar kai krodh ghano chit beech bichaariyo ||

ਸੈਨ ਮਲੇਛਨ ਕੋ ਜਹ ਥੋ ਤਿਹ ਓਰ ਹੀ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਪਗ ਧਾਰਿਯੋ ॥

सैन मलेछन को जह थो तिह ओर ही स्याम भनै पग धारियो ॥

sain malechhan ko jeh tho teh or hee sayaam bhanai pag dhaariyo ||

ਪ੍ਰਾਨ ਕੀਏ ਬਿਨੁ ਬੀਰ ਘਨੇ ਘਨ ਘਾਇਲ ਕੈ ਘਨ ਸੂਰਨ ਡਾਰਿਯੋ ॥

प्रान कीए बिनु बीर घने घन घाइल कै घन सूरन डारियो ॥

praan ke'ee bin beer ghane ghan ghail kai ghan sooran ddaariyo ||

ਨੈਕੁ ਸੰਭਾਰ ਰਹੀ ਨ ਤਿਨੈ ਇਹੁ ਭਾਤਿ ਸੋ ਸ੍ਯਾਮ ਜੂ ਯੌ ਦਲੁ ਮਾਰਿਯੋ ॥੧੯੦੯॥

नैकु संभार रही न तिनै इहु भाति सो स्याम जू यौ दलु मारियो ॥१९०९॥

naik sa(n)bhaar rahee na tinai ih bhaat so sayaam joo yau dhal maariyo ||1909||

ਏਕ ਪਰੋ ਭਟ ਘਾਇਲ ਹੁਇ ਧਰਿ ਏਕ ਪਰੇ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਹੀ ਮਾਰੇ ॥

एक परो भट घाइल हुइ धरि एक परे बिनु प्रान ही मारे ॥

ek paro bhaT ghail hui dhar ek pare bin praan hee maare ||

ਪਾਇ ਪਰੇ ਤਿਨ ਕੇ ਸੁ ਕਟੇ ਕਹੂੰ ਹਾਥ ਪਰੇ ਤਿਨ ਕੇ ਕਹੂੰ ਡਾਰੇ ॥

पाइ परे तिन के सु कटे कहूँ हाथ परे तिन के कहूँ डारे ॥

pai pare tin ke su kaTe kahoo(n) haath pare tin ke kahoo(n) ddaare ||

ਏਕ ਸੁ ਸੰਕਤ ਹੁਇ ਭਟਵਾ ਤਜਿ ਤਉਨ ਸਮੇ ਰਨ ਭੂਮਿ ਸਿਧਾਰੇ ॥

एक सु संकत हुइ भटवा तजि तउन समे रन भूमि सिधारे ॥

ek su sa(n)kat hui bhaTavaa taj taun same ran bhoom sidhaare ||

ਐਸੋ ਸੁ ਜੀਤ ਭਈ ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਜੁ ਮਲੇਛ ਹੁਤੇ ਸਭ ਯਾ ਬਿਧਿ ਹਾਰੇ ॥੧੯੧੦॥

ऐसो सु जीत भई प्रभ की जु मलेछ हुते सभ या बिधि हारे ॥१९१०॥

aaiso su jeet bhiee prabh kee ju malechh hute sabh yaa bidh haare ||1910||

ਵਾਹਿਦ ਖਾ ਫਰਜੁਲਹਿ ਖਾ ਬਰਬੀਰ ਨਿਜਾਬਤ ਖਾ ਹਰਿ ਮਾਰਿਯੋ ॥

वाहिद खा फरजुलहि खा बरबीर निजाबत खा हरि मारियो ॥

vaahidh khaa farajuleh khaa barabeer nijaabat khaa har maariyo ||