ਅਥ ਛੀਰ ਸਮੁੰਦ੍ਰ ਮਥਨ ਚਉਦਹ ਰਤਨ ਕਥਨੰ ॥

अथ छीर समुँद्र मथन चउदह रतन कथनं ॥

ath chheer samu(n)dhr mathan chaudheh ratan kathana(n) ||

ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਸਹਾਇ ॥

स्री भगउती जी सहाइ ॥

sree bhagautee jee sahai ||

ਤੋਟਕ ਛੰਦ ॥

तोटक छंद ॥

toTak chha(n)dh ||

ਮਿਲਿ ਦੇਵ ਅਦੇਵਨ ਸਿੰਧੁ ਮਥਿਯੋ ॥

मिलि देव अदेवन सिंधु मथियो ॥

mil dhev adhevan si(n)dh mathiyo ||

ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਵਿਤਨ ਮਧਿ ਕਥਿਯੋ ॥

कबि स्याम कवितन मधि कथियो ॥

kab sayaam kavitan madh kathiyo ||

ਤਬ ਰਤਨ ਚਤੁਰਦਸ ਯੋ ਨਿਕਸੇ ॥

तब रतन चतुरदस यो निकसे ॥

tab ratan chaturadhas yo nikase ||

ਅਸਿਤਾ ਨਿਸਿ ਮੋ ਸਸਿ ਸੇ ਬਿਗਸੇ ॥੧॥

असिता निसि मो ससि से बिगसे ॥१॥

asitaa nis mo sas se bigase ||1||

ਅਮਰਾਤਕ ਸੀਸ ਕੀ ਓਰ ਹੂਅੰ ॥

अमरातक सीस की ओर हूअं ॥

amaraatak sees kee or hooa(n) ||

ਮਿਲਿ ਪੂਛ ਗਹੀ ਦਿਸਿ ਦੇਵ ਦੂਅੰ ॥

मिलि पूछ गही दिसि देव दूअं ॥

mil poochh gahee dhis dhev dhooa(n) ||

ਰਤਨੰ ਨਿਕਸੇ ਬਿਗਸੇ ਸਸਿ ਸੇ ॥

रतनं निकसे बिगसे ससि से ॥

ratana(n) nikase bigase sas se ||

ਜਨੁ ਘੂਟਨ ਲੇਤ ਅਮੀ ਰਸ ਕੇ ॥੨॥

जनु घूटन लेत अमी रस के ॥२॥

jan ghooTan let amee ras ke ||2||

ਨਿਕਸ੍ਰਯੋ ਧਨੁ ਸਾਇਕ ਸੁਧ ਸਿਤੰ ॥

निकस्रयो धनु साइक सुध सितं ॥

nikasrayo dhan saik sudh sita(n) ||

ਮਦ ਪਾਨ ਕਢ੍ਯੋ ਘਟ ਮਦ੍ਰਯ ਮਤੰ ॥

मद पान कढ्यो घट मद्रय मतं ॥

madh paan kaddayo ghaT madhray mata(n) ||

ਗਜ ਬਾਜ ਸੁਧਾ ਲਛਮੀ ਨਿਕਸੀ ॥

गज बाज सुधा लछमी निकसी ॥

gaj baaj sudhaa lachhamee nikasee ||

ਘਨ ਮੋ ਮਨੋ ਬਿੰਦੁਲਤਾ ਬਿਗਸੀ ॥੩॥

घन मो मनो बिंदुलता बिगसी ॥३॥

ghan mo mano bi(n)dhulataa bigasee ||3||

ਕਲਪਾ ਦ੍ਰੁਮ ਮਾਹੁਰ ਅਉ ਰੰਭਾ ॥

कलपा द्रुम माहुर अउ रंभा ॥

kalapaa dhrum maahur aau ra(n)bhaa ||

ਜਿਹ ਮੋਹਿ ਰਹੈ ਲਖਿ ਇੰਦ੍ਰ ਸਭਾ ॥

जिह मोहि रहै लखि इंद्र सभा ॥

jeh moh rahai lakh i(n)dhr sabhaa ||

ਮਨਿ ਕੌਸਤੁਭ ਚੰਦ ਸੁ ਰੂਪ ਸੁਭੰ ॥

मनि कौसतुभ चंद सु रूप सुभं ॥

man kauasatubh cha(n)dh su roop subha(n) ||

ਜਿਹ ਭਜਤ ਦੈਤ ਬਿਲੋਕ ਜੁਧੰ ॥੪॥

जिह भजत दैत बिलोक जुधं ॥४॥

jeh bhajat dhait bilok judha(n) ||4||

ਨਿਕਸੀ ਗਵਰਾਜ ਸੁ ਧੇਨੁ ਭਲੀ ॥

निकसी गवराज सु धेनु भली ॥

nikasee gavaraaj su dhen bhalee ||

ਜਿਹ ਛੀਨਿ ਲਯੋ ਸਹਸਾਸਤ੍ਰ ਬਲੀ ॥

जिह छीनि लयो सहसासत्र बली ॥

jeh chheen layo sahasaasatr balee ||

ਗਨਿ ਰਤਨ ਗਨਉ ਉਪ ਰਤਨ ਅਬੈ ॥

गनि रतन गनउ उप रतन अबै ॥

gan ratan ganau up ratan abai ||

ਤੁਮ ਸੰਤ ਸੁਨੋ ਚਿਤ ਲਾਇ ਸਬੈ ॥੫॥

तुम संत सुनो चित लाइ सबै ॥५॥

tum sa(n)t suno chit lai sabai ||5||

ਗਨਿ ਜੋਕ ਹਰੀਤਕੀ ਓਰ ਮਧੰ ॥

गनि जोक हरीतकी ओर मधं ॥

gan jok hareetakee or madha(n) ||

ਜਨ ਪੰਚ ਸੁ ਨਾਮਯ ਸੰਖ ਸੁਭੰ ॥

जन पंच सु नामय संख सुभं ॥

jan pa(n)ch su naamay sa(n)kh subha(n) ||

ਸਸਿ ਬੇਲ ਬਿਜਿਯਾ ਅਰੁ ਚਕ੍ਰ ਗਦਾ ॥

ससि बेल बिजिया अरु चक्र गदा ॥

sas bel bijiyaa ar chakr gadhaa ||

ਜੁਵਰਾਜ ਬਿਰਾਜਤ ਪਾਨਿ ਸਦਾ ॥੬॥

जुवराज बिराजत पानि सदा ॥६॥

juvaraaj biraajat paan sadhaa ||6||

ਧਨੁ ਸਾਰੰਗ ਨੰਦਗ ਖਗ ਭਣੰ ॥

धनु सारंग नंदग खग भणं ॥

dhan saara(n)g na(n)dhag khag bhana(n) ||

ਜਿਨ ਖੰਡਿ ਕਰੇ ਗਨ ਦਈਤ ਰਣੰ ॥

जिन खंडि करे गन दईत रणं ॥

jin kha(n)dd kare gan dhieet rana(n) ||

ਸਿਵ ਸੂਲ ਬੜਵਾਨਲ ਕਪਿਲ ਮੁਨੰ ॥

सिव सूल बड़वानल कपिल मुनं ॥

siv sool baRavaanal kapil muna(n) ||

ਤਿ ਧਨੰਤਰ ਚਉਦਸਵੋ ਰਤਨੰ ॥੭॥

ति धनंतर चउदसवो रतनं ॥७॥

t dhana(n)tar chaudhasavo ratana(n) ||7||

ਗਨਿ ਰਤਨ ਉਪਰਤਨ ਔ ਧਾਤ ਗਨੋ ॥

गनि रतन उपरतन औ धात गनो ॥

gan ratan uparatan aau dhaat gano ||

ਕਹਿ ਧਾਤ ਸਬੈ ਉਪਧਾਤ ਭਨੋ ॥

कहि धात सबै उपधात भनो ॥

keh dhaat sabai upadhaat bhano ||

ਸਬ ਨਾਮ ਜਥਾਮਤਿ ਸ੍ਯਾਮ ਧਰੋ ॥

सब नाम जथामति स्याम धरो ॥

sab naam jathaamat sayaam dharo ||

ਘਟ ਜਾਨ ਕਵੀ ਜਿਨਿ ਨਿੰਦ ਕਰੋ ॥੮॥

घट जान कवी जिनि निंद करो ॥८॥

ghaT jaan kavee jin ni(n)dh karo ||8||

ਪ੍ਰਿਥਮੋ ਗਨਿ ਲੋਹ ਸਿਕਾ ਸ੍ਵਰਨੰ ॥

पृथमो गनि लोह सिका स्वरनं ॥

pirathamo gan loh sikaa savairana(n) ||

ਚਤੁਰਥ ਭਨ ਧਾਤ ਸਿਤੰ ਰੁਕਮੰ ॥

चतुरथ भन धात सितं रुकमं ॥

chaturath bhan dhaat sita(n) rukama(n) ||

ਬਹੁਰੋ ਕਥਿ ਤਾਬਰ ਕਲੀ ਪਿਤਰੰ ॥

बहुरो कथि ताबर कली पितरं ॥

bahuro kath taabar kalee pitara(n) ||

ਕਥਿ ਅਸਟਮ ਜਿਸਤੁ ਹੈ ਧਾਤ ਧਰੰ ॥੯॥

कथि असटम जिसतु है धात धरं ॥९॥

kath asaTam jisat hai dhaat dhara(n) ||9||

ਉਪਧਾਤ ਕਥਨੰ ॥

उपधात कथनं ॥

aupadhaat kathana(n) ||

ਤੋਟਕ ਛੰਦ ॥

तोटक छंद ॥

toTak chha(n)dh ||

ਸੁਰਮੰ ਸਿੰਗਰਫ ਹਰਤਾਲ ਗਣੰ ॥

सुरमं सिंगरफ हरताल गणं ॥

surama(n) si(n)garaf harataal gana(n) ||

ਚਤੁਰਥ ਤਿਹ ਸਿੰਬਲਖਾਰ ਭਣੰ ॥

चतुरथ तिह सिंबलखार भणं ॥

chaturath teh si(n)balakhaar bhana(n) ||

ਮ੍ਰਿਤ ਸੰਖ ਮਨਾਸਿਲ ਅਭ੍ਰਕਯੰ ॥

मृत संख मनासिल अभ्रकयं ॥

mirat sa(n)kh manaasil abhrakaya(n) ||

ਭਨਿ ਅਸਟਮ ਲੋਣ ਰਸੰ ਲਵਣੰ ॥੧੦॥

भनि असटम लोण रसं लवणं ॥१०॥

bhan asaTam lon rasa(n) lavana(n) ||10||

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

dhoharaa ||

ਧਾਤੁ ਉਪਧਾਤ ਜਥਾ ਸਕਤਿ ਸੋਹੂੰ ਕਹੀ ਬਨਾਇ ॥

धातु उपधात जथा सकति सोहूँ कही बनाइ ॥

dhaat upadhaat jathaa sakat sohoo(n) kahee banai ||

ਖਾਨਨ ਮਹਿ ਭੀ ਹੋਤ ਹੈ ਕੋਈ ਕਹੂੰ ਕਮਾਇ ॥੧੧॥

खानन महि भी होत है कोई कहूँ कमाइ ॥११॥

khaanan meh bhee hot hai koiee kahoo(n) kamai ||11||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਰਤਨ ਉਪਰਤਨ ਨਿਕਾਸੇ ਤਬਹੀ ॥

रतन उपरतन निकासे तबही ॥

ratan uparatan nikaase tabahee ||

ਧਾਤ ਉਪਧਾਤ ਦਿਰਬ ਮੋ ਸਬ ਹੀ ॥

धात उपधात दिरब मो सब ही ॥

dhaat upadhaat dhirab mo sab hee ||

ਤਿਹ ਤਬ ਹੀ ਬਿਸਨਹਿ ਹਿਰ ਲਯੋ ॥

तिह तब ही बिसनहि हिर लयो ॥

teh tab hee bisaneh hir layo ||

ਅਵਰਨਿ ਬਾਟ ਅਵਰ ਨਹਿ ਦਯੋ ॥੧੨॥

अवरनि बाट अवर नहि दयो ॥१२॥

avaran baaT avar neh dhayo ||12||

ਸਾਰੰਗ ਸਰ ਅਸਿ ਚਕ੍ਰ ਗਦਾ ਲੀਅ ॥

सारंग सर असि चक्र गदा लीअ ॥

saara(n)g sar as chakr gadhaa leea ||

ਪਾਚਾਮਰ ਲੈ ਨਾਦ ਅਧਿਕ ਕੀਅ ॥

पाचामर लै नाद अधिक कीअ ॥

paachaamar lai naadh adhik keea ||

ਸੂਲ ਪਿਨਾਕ ਬਿਸਹ ਕਰਿ ਲੀਨਾ ॥

सूल पिनाक बिसह करि लीना ॥

sool pinaak biseh kar leenaa ||

ਸੋ ਲੈ ਮਹਾਦੇਵ ਕਉ ਦੀਨਾ ॥੧੩॥

सो लै महादेव कउ दीना ॥१३॥

so lai mahaadhev kau dheenaa ||13||

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥

भुजंग प्रयात छंद ॥

bhuja(n)g prayaat chha(n)dh ||

ਦੀਯੋ ਇੰਦ੍ਰ ਐਰਾਵਤੰ ਬਾਜ ਸੂਰੰ ॥

दीयो इंद्र ऐरावतं बाज सूरं ॥

dheeyo i(n)dhr aairaavata(n) baaj soora(n) ||

ਉਠੇ ਦੀਹ ਦਾਨੋ ਜੁਧੰ ਲੋਹ ਪੂਰੰ ॥

उठे दीह दानो जुधं लोह पूरं ॥

auThe dheeh dhaano judha(n) loh poora(n) ||

ਅਨੀ ਦਾਨਵੀ ਦੇਖਿ ਉਠੀ ਅਪਾਰੰ ॥

अनी दानवी देखि उठी अपारं ॥

anee dhaanavee dhekh uThee apaara(n) ||

ਤਬੈ ਬਿਸਨ ਜੂ ਚਿਤਿ ਕੀਨੀ ਬਿਚਾਰੰ ॥੧੪॥

तबै बिसन जू चिति कीनी बिचारं ॥१४॥

tabai bisan joo chit keenee bichaara(n) ||14||