ਡਫ ਤਾਲ ਤੁਰੀ ਸਹਿਨਾਇ ਰਾਗ ॥

डफ ताल तुरी सहिनाइ राग ॥

ddaf taal turee sahinai raag ||

ਬਾਜੰਤ ਜਾਨ ਉਪਨਤ ਸੁਹਾਗ ॥੨੦॥

बाजंत जान उपनत सुहाग ॥२०॥

baaja(n)t jaan upanat suhaag ||20||

ਕਹੂੰ ਤਾਲ ਤੂਰ ਬੀਨਾ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ॥

कहूँ ताल तूर बीना मृदंग ॥

kahoo(n) taal toor beenaa miradha(n)g ||

ਡਫ ਝਾਝ ਢੋਲ ਜਲਤਰ ਉਪੰਗ ॥

डफ झाझ ढोल जलतर उपंग ॥

ddaf jhaajh ddol jalatar upa(n)g ||

ਜਹ ਜਹ ਬਿਲੋਕ ਤਹ ਤਹ ਸੁਬਾਸ ॥

जह जह बिलोक तह तह सुबास ॥

jeh jeh bilok teh teh subaas ||

ਉਠਤ ਸੁਗੰਧ ਮਹਕੰਤ ਅਵਾਸ ॥੨੧॥

उठत सुगंध महकंत अवास ॥२१॥

auThat suga(n)dh mahaka(n)t avaas ||21||

ਹਰਿ ਬੋਲ ਮਨਾ ਛੰਦ ॥

हरि बोल मना छंद ॥

har bol manaa chha(n)dh ||

ਮਨੁ ਰਾਜ ਕਰ੍ਯੋ ॥

मनु राज कर्यो ॥

man raaj karayo ||

ਦੁਖ ਦੇਸ ਹਰ੍ਯੋ ॥

दुख देस हर्यो ॥

dhukh dhes harayo ||

ਬਹੁ ਸਾਜ ਸਜੇ ॥

बहु साज सजे ॥

bahu saaj saje ||

ਸੁਨਿ ਦੇਵ ਲਜੇ ॥੨੨॥

सुनि देव लजे ॥२२॥

sun dhev laje ||22||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕੇ ਮਨੁ ਰਾਜਾ ਕੋ ਰਾਜ ਸਮਾਪਤੰ ॥੧॥੫॥

इति स्री बचित्र नाटके मनु राजा को राज समापतं ॥१॥५॥

eit sree bachitr naaTake man raajaa ko raaj samaapata(n) ||1||5||

ਅਥ ਪ੍ਰਿਥੁ ਰਾਜਾ ਕੋ ਰਾਜ ਕਥਨੰ ॥

अथ पृथु राजा को राज कथनं ॥

ath pirath raajaa ko raaj kathana(n) ||

ਤੋਟਕ ਛੰਦ ॥

तोटक छंद ॥

toTak chha(n)dh ||

ਕਹੰ ਲਾਗ ਗਨੋ ਨ੍ਰਿਪ ਜੌਨ ਭਏ ॥

कहं लाग गनो नृप जौन भए ॥

kaha(n) laag gano nirap jauan bhe ||

ਪ੍ਰਭੁ ਜੋਤਹਿ ਜੋਤਿ ਮਿਲਾਇ ਲਏ ॥

प्रभु जोतहि जोति मिलाइ लए ॥

prabh joteh jot milai le ||

ਪੁਨਿ ਸ੍ਰੀ ਪ੍ਰਿਥਰਾਜ ਪ੍ਰਿਥੀਸ ਭਯੋ ॥

पुनि स्री पृथराज पृथीस भयो ॥

pun sree piratharaaj pirathees bhayo ||

ਜਿਨਿ ਬਿਪਨ ਦਾਨ ਦੁਰੰਤ ਦਯੋ ॥੨੩॥

जिनि बिपन दान दुरंत दयो ॥२३॥

jin bipan dhaan dhura(n)t dhayo ||23||

ਦਲੁ ਲੈ ਦਿਨ ਏਕ ਸਿਕਾਰ ਚੜੇ ॥

दलु लै दिन एक सिकार चड़े ॥

dhal lai dhin ek sikaar chaRe ||

ਬਨਿ ਨਿਰਜਨ ਮੋ ਲਖਿ ਬਾਘ ਬੜੇ ॥

बनि निरजन मो लखि बाघ बड़े ॥

ban nirajan mo lakh baagh baRe ||

ਤਹ ਨਾਰਿ ਸੁਕੁੰਤਲ ਤੇਜ ਧਰੇ ॥

तह नारि सुकुँतल तेज धरे ॥

teh naar suku(n)tal tej dhare ||

ਸਸਿ ਸੂਰਜ ਕੀ ਲਖਿ ਕ੍ਰਾਤਿ ਹਰੇ ॥੨੪॥

ससि सूरज की लखि क्राति हरे ॥२४॥

sas sooraj kee lakh kraat hare ||24||

ਹਰਿ ਬੋਲ ਮਨਾ ਛੰਦ ॥

हरि बोल मना छंद ॥

har bol manaa chha(n)dh ||

ਤਹ ਜਾਤ ਭਏ ॥

तह जात भए ॥

teh jaat bhe ||

ਮ੍ਰਿਗ ਘਾਤ ਕਏ ॥

मृग घात कए ॥

mirag ghaat ke ||

ਇਕ ਦੇਖਿ ਕੁਟੀ ॥

इक देखि कुटी ॥

eik dhekh kuTee ||

ਜਨੁ ਜੋਗ ਜੁਟੀ ॥੨੫॥

जनु जोग जुटी ॥२५॥

jan jog juTee ||25||

ਤਹ ਜਾਤ ਭਯੋ ॥

तह जात भयो ॥

teh jaat bhayo ||

ਸੰਗ ਕੋ ਨ ਲਯੋ ॥

संग को न लयो ॥

sa(n)g ko na layo ||

ਲਖਿ ਨਾਰਿ ਖਰੀ ॥

लखि नारि खरी ॥

lakh naar kharee ||

ਰਸ ਰੀਤਿ ਭਰੀ ॥੨੬॥

रस रीति भरी ॥२६॥

ras reet bharee ||26||

ਅਤਿ ਸੋਭਤ ਹੈ ॥

अति सोभत है ॥

at sobhat hai ||

ਲਖਿ ਲੋਭਤ ਹੈ ॥

लखि लोभत है ॥

lakh lobhat hai ||

ਨ੍ਰਿਪ ਪੇਖਿ ਜਬੈ ॥

नृप पेखि जबै ॥

nirap pekh jabai ||

ਚਿਤਿ ਚਉਕ ਤਬੈ ॥੨੭॥

चिति चउक तबै ॥२७॥

chit chauk tabai ||27||

ਇਹ ਕਉਨ ਜਈ ॥

इह कउन जई ॥

eeh kaun jiee ||

ਜਨੁ ਰੂਪ ਮਈ ॥

जनु रूप मई ॥

jan roop miee ||

ਛਬਿ ਦੇਖਿ ਛਕ੍ਯੋ ॥

छबि देखि छक्यो ॥

chhab dhekh chhakayo ||

ਚਿਤ ਚਾਇ ਚਕ੍ਰਯੋ ॥੨੮॥

चित चाइ चक्रयो ॥२८॥

chit chai chakrayo ||28||

ਨ੍ਰਿਪ ਬਾਹ ਗਹੀ ॥

नृप बाह गही ॥

nirap baeh gahee ||

ਤ੍ਰੀਅ ਮੋਨ ਰਹੀ ॥

त्रीअ मोन रही ॥

treea mon rahee ||

ਰਸ ਰੀਤਿ ਰਚ੍ਯੋ ॥

रस रीति रच्यो ॥

ras reet rachayo ||

ਦੁਹੂੰ ਮੈਨ ਮਚ੍ਯੋ ॥੨੯॥

दुहूँ मैन मच्यो ॥२९॥

dhuhoo(n) main machayo ||29||

ਬਹੁ ਭਾਤਿ ਭਜੀ ॥

बहु भाति भजी ॥

bahu bhaat bhajee ||

ਨਿਸ ਲੌ ਨ ਤਜੀ ॥

निस लौ न तजी ॥

nis lau na tajee ||

ਦੋਊ ਰੀਝਿ ਰਹੇ ॥

दोऊ रीझि रहे ॥

dhouoo reejh rahe ||

ਨਹੀ ਜਾਤ ਕਹੇ ॥੩੦॥

नही जात कहे ॥३०॥

nahee jaat kahe ||30||

ਰਸ ਰੀਤਿ ਰਚ੍ਯੋ ॥

रस रीति रच्यो ॥

ras reet rachayo ||

ਕਲ ਕੇਲ ਮਚ੍ਯੋ ॥

कल केल मच्यो ॥

kal kel machayo ||

ਅਮਿਤਾਸਨ ਦੇ ॥

अमितासन दे ॥

amitaasan dhe ||

ਸੁਖ ਰਾਸਨ ਸੇ ॥੩੧॥

सुख रासन से ॥३१॥

sukh raasan se ||31||

ਲਲਤਾਸਨ ਲੈ ॥

ललतासन लै ॥

lalataasan lai ||

ਬਿਬਧਾਸਨ ਕੈ ॥

बिबधासन कै ॥

bibadhaasan kai ||

ਲਲਨਾ ਰੁ ਲਲਾ ॥

ललना रु लला ॥

lalanaa r lalaa ||

ਕਰਿ ਕਾਮ ਕਲਾ ॥੩੨॥

करि काम कला ॥३२॥

kar kaam kalaa ||32||

ਕਰਿ ਕੇਲ ਉਠੀ ॥

करि केल उठी ॥

kar kel uThee ||

ਮਧਿ ਪਰਨ ਕੁਟੀ ॥

मधि परन कुटी ॥

madh paran kuTee ||

ਨ੍ਰਿਪ ਜਾਤ ਭਯੋ ॥

नृप जात भयो ॥

nirap jaat bhayo ||

ਤਿਹ ਗਰਭ ਰਹਿਯੋ ॥੩੩॥

तिह गरभ रहियो ॥३३॥

teh garabh rahiyo ||33||

ਦਿਨ ਕੈ ਕੁ ਗਏ ॥

दिन कै कु गए ॥

dhin kai k ge ||

ਤਿਨਿ ਭੂਰ ਜਏ ॥

तिनि भूर जए ॥

tin bhoor je ||

ਤਨਿ ਕਉਚ ਧਰੇ ॥

तनि कउच धरे ॥

tan kauch dhare ||

ਸਸਿ ਸੋਭ ਹਰੇ ॥੩੪॥

ससि सोभ हरे ॥३४॥

sas sobh hare ||34||

ਜਨੁ ਜ੍ਵਾਲ ਦਵਾ ॥

जनु ज्वाल दवा ॥

jan javaiaal dhavaa ||

ਅਸ ਤੇਜ ਭਵਾ ॥

अस तेज भवा ॥

as tej bhavaa ||

ਰਿਖਿ ਜੌਨ ਪਿਖੈ ॥

रिखि जौन पिखै ॥

rikh jauan pikhai ||

ਚਿਤ ਚਉਕ ਚਕੈ ॥੩੫॥

चित चउक चकै ॥३५॥

chit chauk chakai ||35||

ਸਿਸੁ ਸ੍ਰਯਾਨ ਭਯੋ ॥

सिसु स्रयान भयो ॥

sis srayaan bhayo ||

ਕਰਿ ਸੰਗ ਲਯੋ ॥

करि संग लयो ॥

kar sa(n)g layo ||

ਚਲਿ ਆਵ ਤਹਾ ॥

चलि आव तहा ॥

chal aav tahaa ||

ਤਿਹ ਤਾਤ ਜਹਾ ॥੩੬॥

तिह तात जहा ॥३६॥

teh taat jahaa ||36||

ਨ੍ਰਿਪ ਦੇਖਿ ਜਬੈ ॥

नृप देखि जबै ॥

nirap dhekh jabai ||

ਕਰਿ ਲਾਜ ਤਬੈ ॥

करि लाज तबै ॥

kar laaj tabai ||

ਯਹ ਮੋ ਨ ਸੂਅੰ ॥

यह मो न सूअं ॥

yeh mo na sooa(n) ||

ਤ੍ਰੀਅ ਕੌਨ ਤੂਅੰ ॥੩੭॥

त्रीअ कौन तूअं ॥३७॥

treea kauan tooa(n) ||37||

ਤ੍ਰੀਯੋ ਬਾਚ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਤਿ ॥

त्रीयो बाच राजा प्रति ॥

treeyo baach raajaa prat ||

ਹਰਿ ਬੋਲ ਮਨਾ ਛੰਦ ॥

हरि बोल मना छंद ॥

har bol manaa chha(n)dh ||

ਨ੍ਰਿਪ ਨਾਰਿ ਸੁਈ ॥

नृप नारि सुई ॥

nirap naar suiee ||

ਤੁਮ ਜੌਨ ਭਜੀ ॥

तुम जौन भजी ॥

tum jauan bhajee ||

ਮਧਿ ਪਰਨ ਕੁਟੀ ॥

मधि परन कुटी ॥

madh paran kuTee ||

ਤਹ ਕੇਲ ਠਟੀ ॥੩੮॥

तह केल ठटी ॥३८॥

teh kel ThaTee ||38||

ਤਬ ਬਾਚ ਦੀਯੋ ॥

तब बाच दीयो ॥

tab baach dheeyo ||

ਅਬ ਭੂਲਿ ਗਯੋ ॥

अब भूलि गयो ॥

ab bhool gayo ||

ਤਿਸ ਚਿਤ ਕਰੋ ॥

तिस चित करो ॥

tis chit karo ||

ਮੁਹਿ ਰਾਜ ਬਰੋ ॥੩੯॥

मुहि राज बरो ॥३९॥

muh raaj baro ||39||

ਤਬ ਕਾਹਿ ਭਜੋ ॥

तब काहि भजो ॥

tab kaeh bhajo ||

ਅਬ ਮੋਹਿ ਤਜੋ ॥

अब मोहि तजो ॥

ab moh tajo ||

ਇਹ ਪੂਤ ਤੁਅੰ ॥

इह पूत तुअं ॥

eeh poot tua(n) ||

ਸੁਨੁ ਸਾਚ ਨ੍ਰਿਪੰ ॥੪੦॥

सुनु साच नृपं ॥४०॥

sun saach nirapa(n) ||40||

ਨਹਿ ਸ੍ਰਾਪ ਤੁਝੈ ॥

नहि स्राप तुझै ॥

neh sraap tujhai ||

ਭਜ ਕੈਬ ਮੁਝੈ ॥

भज कैब मुझै ॥

bhaj kaib mujhai ||

ਅਬ ਤੋ ਨ ਤਜੋ ॥

अब तो न तजो ॥

ab to na tajo ||

ਨਹਿ ਲਾਜ ਲਜੋ ॥੪੧॥

नहि लाज लजो ॥४१॥

neh laaj lajo ||41||

ਨ੍ਰਿਪ ਬਾਚ ਤ੍ਰੀਯਾ ਸੋ ॥

नृप बाच त्रीया सो ॥

nirap baach treeyaa so ||

ਕੋਈ ਚਿਨ ਬਤਾਉ ॥

कोई चिन बताउ ॥

koiee chin bataau ||

ਕਿਤੋ ਬਾਤ ਦਿਖਾਉ ॥

कितो बात दिखाउ ॥

kito baat dhikhaau ||

ਹਉ ਯੌ ਨ ਭਜੋ ॥

हउ यौ न भजो ॥

hau yau na bhajo ||

ਨਹਿ ਨਾਰਿ ਲਜੋ ॥੪੨॥

नहि नारि लजो ॥४२॥

neh naar lajo ||42||

ਇਕ ਮੁਦ੍ਰਕ ਲੈ ॥

इक मुद्रक लै ॥

eik mudhrak lai ||

ਨ੍ਰਿਪ ਕੈ ਕਰਿ ਦੈ ॥

नृप कै करि दै ॥

nirap kai kar dhai ||

ਇਹ ਦੇਖਿ ਭਲੈ ॥

इह देखि भलै ॥

eeh dhekh bhalai ||

ਕਸ ਹੇਰ ਤਲੈ ॥੪੩॥

कस हेर तलै ॥४३॥

kas her talai ||43||

ਨ੍ਰਿਪ ਜਾਨਿ ਗਏ ॥

नृप जानि गए ॥

nirap jaan ge ||

ਪਹਿਚਾਨਤ ਭਏ ॥

पहिचानत भए ॥

pahichaanat bhe ||

ਤਬ ਤਉਨ ਬਰੀ ॥

तब तउन बरी ॥

tab taun baree ||

ਬਹੁ ਭਾਤਿ ਭਰੀ ॥੪੪॥

बहु भाति भरी ॥४४॥

bahu bhaat bharee ||44||

ਸਿਸੁ ਸਾਤ ਭਏ ॥

सिसु सात भए ॥

sis saat bhe ||

ਰਸ ਰੂਪ ਰਏ ॥

रस रूप रए ॥

ras roop re ||

ਅਮਿਤੋਜ ਬਲੀ ॥

अमितोज बली ॥

amitoj balee ||

ਦਲ ਦੀਹ ਦਲੀ ॥੪੫॥

दल दीह दली ॥४५॥

dhal dheeh dhalee ||45||

ਹਨਿ ਭੂਪ ਬਲੀ ॥

हनि भूप बली ॥

han bhoop balee ||

ਜਿਣਿ ਭੂਮਿ ਥਲੀ ॥

जिणि भूमि थली ॥

jin bhoom thalee ||

ਰਿਖਿ ਬੋਲਿ ਰਜੀ ॥

रिखि बोलि रजी ॥

rikh bol rajee ||

ਬਿਧਿ ਜਗ ਸਜੀ ॥੪੬॥

बिधि जग सजी ॥४६॥

bidh jag sajee ||46||

ਸੁਭ ਕਰਮ ਕਰੇ ॥

सुभ करम करे ॥

subh karam kare ||

ਅਰਿ ਪੁੰਜ ਹਰੇ ॥

अरि पुँज हरे ॥

ar pu(n)j hare ||

ਅਤਿ ਸੂਰ ਮਹਾ ॥

अति सूर महा ॥

at soor mahaa ||

ਨਹਿ ਔਰ ਲਹਾ ॥੪੭॥

नहि और लहा ॥४७॥

neh aauar lahaa ||47||

ਅਤਿ ਜੋਤਿ ਲਸੈ ॥

अति जोति लसै ॥

at jot lasai ||

ਸਸਿ ਕ੍ਰਾਤਿ ਕਸੈ ॥

ससि क्राति कसै ॥

sas kraat kasai ||

ਦਿਸ ਚਾਰ ਚਕੀ ॥

दिस चार चकी ॥

dhis chaar chakee ||

ਸੁਰ ਨਾਰਿ ਛਕੀ ॥੪੮॥

सुर नारि छकी ॥४८॥

sur naar chhakee ||48||

ਰੂਆਲ ਛੰਦ ॥

रूआल छंद ॥

rooaal chha(n)dh ||

ਗਾਰਿ ਗਾਰਿ ਅਖਰਬ ਗਰਬਿਨ ਮਾਰਿ ਮਾਰਿ ਨਰੇਸ ॥

गारि गारि अखरब गरबिन मारि मारि नरेस ॥

gaar gaar akharab garabin maar maar nares ||

ਜੀਤਿ ਜੀਤਿ ਅਜੀਤ ਰਾਜਨ ਛੀਨਿ ਦੇਸ ਬਿਦੇਸ ॥

जीति जीति अजीत राजन छीनि देस बिदेस ॥

jeet jeet ajeet raajan chheen dhes bidhes ||

ਟਾਰਿ ਟਾਰਿ ਕਰੋਰਿ ਪਬਯ ਦੀਨ ਉਤਰ ਦਿਸਾਨ ॥

टारि टारि करोरि पबय दीन उतर दिसान ॥

Taar Taar karor pabay dheen utar dhisaan ||

ਸਪਤ ਸਿੰਧੁ ਭਏ ਧਰਾ ਪਰ ਲੀਕ ਚਕ੍ਰ ਰਥਾਨ ॥੪੯॥

सपत सिंधु भए धरा पर लीक चक्र रथान ॥४९॥

sapat si(n)dh bhe dharaa par leek chakr rathaan ||49||

ਗਾਹਿ ਗਾਹਿ ਅਗਾਹ ਦੇਸਨ ਬਾਹਿ ਬਾਹਿ ਹਥਿਯਾਰ ॥

गाहि गाहि अगाह देसन बाहि बाहि हथियार ॥

gaeh gaeh agaeh dhesan baeh baeh hathiyaar ||

ਤੋਰਿ ਤੋਰਿ ਅਤੋਰ ਭੂਧ੍ਰਿਕ ਦੀਨ ਉਤ੍ਰਹਿ ਟਾਰ ॥

तोरि तोरि अतोर भूधृक दीन उत्रहि टार ॥

tor tor ator bhoodhirak dheen utreh Taar ||

ਦੇਸ ਔਰ ਬਿਦੇਸ ਜੀਤਿ ਬਿਸੇਖ ਰਾਜ ਕਮਾਇ ॥

देस और बिदेस जीति बिसेख राज कमाइ ॥

dhes aauar bidhes jeet bisekh raaj kamai ||

ਅੰਤ ਜੋਤਿ ਸੁ ਜੋਤਿ ਮੋ ਮਿਲਿ ਜਾਤਿ ਭੀ ਪ੍ਰਿਥ ਰਾਇ ॥੫੦॥

अंत जोति सु जोति मो मिलि जाति भी पृथ राइ ॥५०॥

a(n)t jot su jot mo mil jaat bhee pirath rai ||50||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਅਵਤਾਰੇ ਬਿਆਸ ਰਾਜਾ ਪ੍ਰਿਥੁ ਕੋ ਰਾਜ ਸਮਾਪਤੰ ॥੨॥੫॥

इति स्री बचित्र नाटक ग्रंथे ब्रहमा अवतारे बिआस राजा पृथु को राज समापतं ॥२॥५॥

eit sree bachitr naaTak gra(n)the brahamaa avataare biaas raajaa pirath ko raaj samaapata(n) ||2||5||

ਅਥ ਰਾਜਾ ਭਰਥ ਰਾਜ ਕਥਨੰ ॥

अथ राजा भरथ राज कथनं ॥

ath raajaa bharath raaj kathana(n) ||

ਰੂਆਲ ਛੰਦ ॥

रूआल छंद ॥

rooaal chha(n)dh ||

ਜਾਨਿ ਅੰਤ ਸਮੋ ਭਯੋ ਪ੍ਰਿਥੁ ਰਾਜ ਰਾਜ ਵਤਾਰ ॥

जानि अंत समो भयो पृथु राज राज वतार ॥

jaan a(n)t samo bhayo pirath raaj raaj vataar ||

ਬੋਲਿ ਸਰਬ ਸਮ੍ਰਿਧਿ ਸੰਪਤਿ ਮੰਤ੍ਰਿ ਮਿਤ੍ਰ ਕੁਮਾਰ ॥

बोलि सरब समृधि संपति मंतृ मित्र कुमार ॥

bol sarab samiradh sa(n)pat ma(n)tr mitr kumaar ||

ਸਪਤ ਦ੍ਵੀਪ ਸੁ ਸਪਤ ਪੁਤ੍ਰਨਿ ਬਾਟ ਦੀਨ ਤੁਰੰਤ ॥

सपत द्वीप सु सपत पुत्रनि बाट दीन तुरंत ॥

sapat dhavaieep su sapat putran baaT dheen tura(n)t ||

ਸਪਤ ਰਾਜ ਕਰੈ ਲਗੈ ਸੁਤ ਸਰਬ ਸੋਭਾਵੰਤ ॥੫੧॥

सपत राज करै लगै सुत सरब सोभावंत ॥५१॥

sapat raaj karai lagai sut sarab sobhaava(n)t ||51||

ਸਪਤ ਛਤ੍ਰ ਫਿਰੈ ਲਗੈ ਸਿਰ ਸਪਤ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ॥

सपत छत्र फिरै लगै सिर सपत राज कुमार ॥

sapat chhatr firai lagai sir sapat raaj kumaar ||

ਸਪਤ ਇੰਦ੍ਰ ਪਰੇ ਧਰਾ ਪਰਿ ਸਪਤ ਜਾਨ ਅਵਤਾਰ ॥

सपत इंद्र परे धरा परि सपत जान अवतार ॥

sapat i(n)dhr pare dharaa par sapat jaan avataar ||

ਸਰਬ ਸਾਸਤ੍ਰ ਧਰੀ ਸਬੈ ਮਿਲਿ ਬੇਦ ਰੀਤਿ ਬਿਚਾਰਿ ॥

सरब सासत्र धरी सबै मिलि बेद रीति बिचारि ॥

sarab saasatr dharee sabai mil bedh reet bichaar ||

ਦਾਨ ਅੰਸ ਨਿਕਾਰ ਲੀਨੀ ਅਰਥ ਸ੍ਵਰਥ ਸੁਧਾਰਿ ॥੫੨॥

दान अंस निकार लीनी अरथ स्वरथ सुधारि ॥५२॥

dhaan a(n)s nikaar leenee arath savairath sudhaar ||52||

ਖੰਡ ਖੰਡ ਅਖੰਡ ਉਰਬੀ ਬਾਟਿ ਲੀਨਿ ਕੁਮਾਰ ॥

खंड खंड अखंड उरबी बाटि लीनि कुमार ॥

kha(n)dd kha(n)dd akha(n)dd urabee baaT leen kumaar ||

ਸਪਤ ਦੀਪ ਭਏ ਪੁਨਿਰ ਨਵਖੰਡ ਨਾਮ ਬਿਚਾਰ ॥

सपत दीप भए पुनिर नवखंड नाम बिचार ॥

sapat dheep bhe punir navakha(n)dd naam bichaar ||

ਜੇਸਟ ਪੁਤ੍ਰ ਧਰੀ ਧਰਾ ਤਿਹ ਭਰਥ ਨਾਮ ਬਖਾਨ ॥

जेसट पुत्र धरी धरा तिह भरथ नाम बखान ॥

jesaT putr dharee dharaa teh bharath naam bakhaan ||

ਭਰਥ ਖੰਡ ਬਖਾਨ ਹੀ ਦਸ ਚਾਰ ਚਾਰੁ ਨਿਧਾਨ ॥੫੩॥

भरथ खंड बखान ही दस चार चारु निधान ॥५३॥

bharath kha(n)dd bakhaan hee dhas chaar chaar nidhaan ||53||

ਕਉਨ ਕਉਨ ਕਹੈ ਕਥੇ ਕਵਿ ਨਾਮ ਠਾਮ ਅਨੰਤ ॥

कउन कउन कहै कथे कवि नाम ठाम अनंत ॥

kaun kaun kahai kathe kav naam Thaam ana(n)t ||

ਬਾਟਿ ਬਾਟਿ ਸਬੋ ਲਏ ਨਵਖੰਡ ਦ੍ਵੀਪ ਦੁਰੰਤ ॥

बाटि बाटि सबो लए नवखंड द्वीप दुरंत ॥

baaT baaT sabo le navakha(n)dd dhavaieep dhura(n)t ||

ਠਾਮ ਠਾਮ ਭਏ ਨਰਾਧਿਪ ਠਾਮ ਨਾਮ ਅਨੇਕ ॥

ठाम ठाम भए नराधिप ठाम नाम अनेक ॥

Thaam Thaam bhe naraadhip Thaam naam anek ||

ਕਉਨ ਕਉਨ ਉਚਾਰੀਐ ਕਰਿ ਸੂਰ ਸਰਬ ਬਿਬੇਕ ॥੫੪॥

कउन कउन उचारीऐ करि सूर सरब बिबेक ॥५४॥

kaun kaun uchaareeaai kar soor sarab bibek ||54||

ਸਪਤ ਦੀਪਨ ਸਪਤ ਭੂਪ ਭੁਗੈ ਲਗੇ ਨਵਖੰਡ ॥

सपत दीपन सपत भूप भुगै लगे नवखंड ॥

sapat dheepan sapat bhoop bhugai lage navakha(n)dd ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿਨ ਸੋ ਫਿਰੇ ਅਸਿ ਬਾਧਿ ਜੋਧ ਪ੍ਰਚੰਡ ॥

भाति भातिन सो फिरे असि बाधि जोध प्रचंड ॥

bhaat bhaatin so fire as baadh jodh pracha(n)dd ||

ਦੀਹ ਦੀਹ ਅਜੀਹ ਦੇਸਨਿ ਨਾਮ ਆਪਿ ਭਨਾਇ ॥

दीह दीह अजीह देसनि नाम आपि भनाइ ॥

dheeh dheeh ajeeh dhesan naam aap bhanai ||

ਆਨਿ ਜਾਨੁ ਦੁਤੀ ਭਏ ਛਿਤਿ ਦੂਸਰੇ ਹਰਿ ਰਾਇ ॥੫੫॥

आनि जानु दुती भए छिति दूसरे हरि राइ ॥५५॥

aan jaan dhutee bhe chhit dhoosare har rai ||55||

ਆਪ ਆਪ ਸਮੈ ਸਬੈ ਸਿਰਿ ਅਤ੍ਰ ਪਤ੍ਰ ਫਿਰਾਇ ॥

आप आप समै सबै सिरि अत्र पत्र फिराइ ॥

aap aap samai sabai sir atr patr firai ||

ਜੀਤਿ ਜੀਤਿ ਅਜੀਤ ਜੋਧਨ ਰੋਹ ਕ੍ਰੋਹ ਕਮਾਇ ॥

जीति जीति अजीत जोधन रोह क्रोह कमाइ ॥

jeet jeet ajeet jodhan roh kroh kamai ||

ਝੂਠ ਸਾਚ ਅਨੰਤ ਬੋਲਿ ਕਲੋਲ ਕੇਲ ਅਨੇਕ ॥

झूठ साच अनंत बोलि कलोल केल अनेक ॥

jhooTh saach ana(n)t bol kalol kel anek ||

ਅੰਤਿ ਕਾਲ ਸਬੈ ਭਛੇ ਜਗਿ ਛਾਡੀਆ ਨਹਿ ਏਕ ॥੫੬॥

अंति काल सबै भछे जगि छाडीआ नहि एक ॥५६॥

a(n)t kaal sabai bhachhe jag chhaaddeeaa neh ek ||56||

ਆਪ ਅਰਥ ਅਨਰਥ ਅਪਰਥ ਸਮਰਥ ਕਰਤ ਅਨੰਤ ॥

आप अरथ अनरथ अपरथ समरथ करत अनंत ॥

aap arath anarath aparath samarath karat ana(n)t ||

ਅੰਤਿ ਹੋਤ ਠਟੀ ਕਛੂ ਪ੍ਰਭੂ ਕੋਟਿ ਕ੍ਯੋਨ ਨ ਕਰੰਤ ॥

अंति होत ठटी कछू प्रभू कोटि क्योन न करंत ॥

a(n)t hot ThaTee kachhoo prabhoo koT kayon na kara(n)t ||

ਜਾਨ ਬੂਝ ਪਰੰਤ ਕੂਪ ਲਹੰਤ ਮੂੜ ਨ ਭੇਵ ॥

जान बूझ परंत कूप लहंत मूड़ न भेव ॥

jaan boojh para(n)t koop laha(n)t mooR na bhev ||

ਅੰਤਿ ਕਾਲ ਤਬੈ ਬਚੈ ਜਬ ਜਾਨ ਹੈ ਗੁਰਦੇਵ ॥੫੭॥

अंति काल तबै बचै जब जान है गुरदेव ॥५७॥

a(n)t kaal tabai bachai jab jaan hai gurdhev ||57||

ਅੰਤਿ ਹੋਤ ਠਟੀ ਭਲੀ ਪ੍ਰਭ ਮੂੜ ਲੋਗ ਨ ਜਾਨਿ ॥

अंति होत ठटी भली प्रभ मूड़ लोग न जानि ॥

a(n)t hot ThaTee bhalee prabh mooR log na jaan ||

ਆਪ ਅਰਥ ਪਛਾਨ ਹੀ ਤਜਿ ਦੀਹ ਦੇਵ ਨਿਧਾਨ ॥

आप अरथ पछान ही तजि दीह देव निधान ॥

aap arath pachhaan hee taj dheeh dhev nidhaan ||

ਧਰਮ ਜਾਨਿ ਕਰਤ ਪਾਪਨ ਯੌ ਨ ਜਾਨਤ ਮੂੜ ॥

धरम जानि करत पापन यौ न जानत मूड़ ॥

dharam jaan karat paapan yau na jaanat mooR ||

ਸਰਬ ਕਾਲ ਦਇਆਲ ਕੋ ਕਹੁ ਪ੍ਰਯੋਗ ਗੂੜ ਅਗੂੜ ॥੫੮॥

सरब काल दइआल को कहु प्रयोग गूड़ अगूड़ ॥५८॥

sarab kaal dhiaal ko kahu prayog gooR agooR ||58||

ਪਾਪ ਪੁੰਨ ਪਛਾਨ ਹੀ ਕਰਿ ਪੁੰਨ ਕੀ ਸਮ ਪਾਪ ॥

पाप पुँन पछान ही करि पुँन की सम पाप ॥

paap pu(n)n pachhaan hee kar pu(n)n kee sam paap ||

ਪਰਮ ਜਾਨ ਪਵਿਤ੍ਰ ਜਾਪਨ ਜਪੈ ਲਾਗ ਕੁਜਾਪ ॥

परम जान पवित्र जापन जपै लाग कुजाप ॥

param jaan pavitr jaapan japai laag kujaap ||

ਸਿਧ ਠਉਰ ਨ ਮਾਨਹੀ ਬਿਨੁ ਸਿਧ ਠਉਰ ਪੂਜੰਤ ॥

सिध ठउर न मानही बिनु सिध ठउर पूजंत ॥

sidh Thaur na maanahee bin sidh Thaur pooja(n)t ||

ਹਾਥਿ ਦੀਪਕੁ ਲੈ ਮਹਾ ਪਸੁ ਮਧਿ ਕੂਪ ਪਰੰਤ ॥੫੯॥

हाथि दीपकु लै महा पसु मधि कूप परंत ॥५९॥

haath dheepak lai mahaa pas madh koop para(n)t ||59||

ਸਿਧ ਠਉਰ ਨ ਮਾਨ ਹੀ ਅਨਸਿਧ ਪੂਜਤ ਠਉਰ ॥

सिध ठउर न मान ही अनसिध पूजत ठउर ॥

sidh Thaur na maan hee anasidh poojat Thaur ||

ਕੈ ਕੁ ਦਿਵਸ ਚਲਾਹਿਗੇ ਜੜ ਭੀਤ ਕੀ ਸੀ ਦਉਰ ॥

कै कु दिवस चलाहिगे जड़ भीत की सी दउर ॥

kai k dhivas chalaahige jaR bheet kee see dhaur ||

ਪੰਖ ਹੀਨ ਕਹਾ ਉਡਾਇਬ ਨੈਨ ਹੀਨ ਨਿਹਾਰ ॥

पंख हीन कहा उडाइब नैन हीन निहार ॥

pa(n)kh heen kahaa uddaib nain heen nihaar ||

ਸਸਤ੍ਰ ਹੀਨ ਜੁਧਾ ਨ ਪੈਠਬ ਅਰਥ ਹੀਨ ਬਿਚਾਰ ॥੬੦॥

ससत्र हीन जुधा न पैठब अरथ हीन बिचार ॥६०॥

sasatr heen judhaa na paiThab arath heen bichaar ||60||

ਦਰਬ ਹੀਣ ਬਪਾਰ ਜੈਸਕ ਅਰਥ ਬਿਨੁ ਇਸ ਲੋਕ ॥

दरब हीण बपार जैसक अरथ बिनु इस लोक ॥

dharab heen bapaar jaisak arath bin is lok ||

ਆਂਖ ਹੀਣ ਬਿਲੋਕਬੋ ਜਗਿ ਕਾਮਕੇਲ ਅਕੋਕ ॥

आँख हीण बिलोकबो जगि कामकेल अकोक ॥

aa(n)kh heen bilokabo jag kaamakel akok ||

ਗਿਆਨ ਹੀਣ ਸੁ ਪਾਠ ਗੀਤਾ ਬੁਧਿ ਹੀਣ ਬਿਚਾਰ ॥

गिआन हीण सु पाठ गीता बुधि हीण बिचार ॥

giaan heen su paaTh geetaa budh heen bichaar ||

ਹਿੰਮਤ ਹੀਨ ਜੁਧਾਨ ਜੂਝਬ ਕੇਲ ਹੀਣ ਕੁਮਾਰ ॥੬੧॥

हिंमत हीन जुधान जूझब केल हीण कुमार ॥६१॥

hi(n)mat heen judhaan joojhab kel heen kumaar ||61||

ਕਉਨ ਕਉਨ ਗਨਾਈਐ ਜੇ ਭਏ ਭੂਮਿ ਮਹੀਪ ॥

कउन कउन गनाईऐ जे भए भूमि महीप ॥

kaun kaun ganaieeaai je bhe bhoom maheep ||

ਕਉਨ ਕਉਨ ਸੁ ਕਥੀਐ ਜਗਿ ਕੇ ਸੁ ਦ੍ਵੀਪ ਅਦ੍ਵੀਪ ॥

कउन कउन सु कथीऐ जगि के सु द्वीप अद्वीप ॥

kaun kaun su katheeaai jag ke su dhavaieep adhavaieep ||

ਜਾਸੁ ਕੀਨ ਗਨੈ ਵਹੈ ਇਮਿ ਔਰ ਕੀ ਨਹਿ ਸਕਤਿ ॥

जासु कीन गनै वहै इमि और की नहि सकति ॥

jaas keen ganai vahai im aauar kee neh sakat ||

ਯੌ ਨ ਐਸ ਪਹਚਾਨੀਐ ਬਿਨੁ ਤਾਸੁ ਕੀ ਕੀਏ ਭਗਤਿ ॥੬੨॥

यौ न ऐस पहचानीऐ बिनु तासु की कीए भगति ॥६२॥

yau na aais pahachaaneeaai bin taas kee ke'ee bhagat ||62||

ਇਤਿ ਰਾਜਾ ਭਰਥ ਰਾਜ ਸਮਾਪਤੰ ॥੩॥੫॥

इति राजा भरथ राज समापतं ॥३॥५॥

eit raajaa bharath raaj samaapata(n) ||3||5||

ਅਥ ਰਾਜਾ ਸਗਰ ਰਾਜ ਕਥਨੰ ॥

अथ राजा सगर राज कथनं ॥

ath raajaa sagar raaj kathana(n) ||

ਰੂਆਲ ਛੰਦ ॥

रूआल छंद ॥

rooaal chha(n)dh ||

ਸ੍ਰੇਸਟ ਸ੍ਰੇਸਟ ਭਏ ਜਿਤੇ ਇਹ ਭੂਮਿ ਆਨਿ ਨਰੇਸ ॥

स्रेसट स्रेसट भए जिते इह भूमि आनि नरेस ॥

sresaT sresaT bhe jite ieh bhoom aan nares ||

ਤਉਨ ਤਉਨ ਉਚਾਰਹੋ ਤੁਮਰੇ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਅਸੇਸ ॥

तउन तउन उचारहो तुमरे प्रसादि असेस ॥

taun taun uchaaraho tumare prasaadh ases ||

ਭਰਥ ਰਾਜ ਬਿਤੀਤ ਭੇ ਭਏ ਰਾਜਾ ਸਗਰ ਰਾਜ ॥

भरथ राज बितीत भे भए राजा सगर राज ॥

bharath raaj biteet bhe bhe raajaa sagar raaj ||

ਰੁਦ੍ਰ ਕੀ ਤਪਸਾ ਕਰੀ ਲੀਅ ਲਛ ਸੁਤ ਉਪਰਾਜਿ ॥੬੩॥

रुद्र की तपसा करी लीअ लछ सुत उपराजि ॥६३॥

rudhr kee tapasaa karee leea lachh sut uparaaj ||63||

ਚਕ੍ਰ ਬਕ੍ਰ ਧੁਜਾ ਗਦਾ ਭ੍ਰਿਤ ਸਰਬ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ॥

चक्र बक्र धुजा गदा भृत सरब राज कुमार ॥

chakr bakr dhujaa gadhaa bhirat sarab raaj kumaar ||

ਲਛ ਰੂਪ ਧਰੇ ਮਨੋ ਜਗਿ ਆਨਿ ਮੈਨ ਸੁ ਧਾਰ ॥

लछ रूप धरे मनो जगि आनि मैन सु धार ॥

lachh roop dhare mano jag aan main su dhaar ||

ਬੇਖ ਬੇਖ ਬਨੇ ਨਰੇਸ੍ਵਰ ਜੀਤਿ ਦੇਸ ਅਸੇਸ ॥

बेख बेख बने नरेस्वर जीति देस असेस ॥

bekh bekh bane naresavair jeet dhes ases ||

ਦਾਸ ਭਾਵ ਸਬੈ ਧਰੇ ਮਨਿ ਜਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਨਰੇਸ ॥੬੪॥

दास भाव सबै धरे मनि जत्र तत्र नरेस ॥६४॥

dhaas bhaav sabai dhare man jatr tatr nares ||64||

ਬਾਜ ਮੇਧ ਕਰੈ ਲਗੈ ਹਯਸਾਲਿ ਤੇ ਹਯ ਚੀਨਿ ॥

बाज मेध करै लगै हयसालि ते हय चीनि ॥

baaj medh karai lagai hayasaal te hay cheen ||

ਬੋਲਿ ਬੋਲਿ ਅਮੋਲ ਰਿਤੁਜ ਮੰਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰ ਪ੍ਰਬੀਨ ॥

बोलि बोलि अमोल रितुज मंत्र मित्र प्रबीन ॥

bol bol amol rituj ma(n)tr mitr prabeen ||

ਸੰਗ ਦੀਨ ਸਮੂਹ ਸੈਨ ਬ੍ਰਯੂਹ ਬ੍ਰਯੂਹ ਬਨਾਇ ॥

संग दीन समूह सैन ब्रयूह ब्रयूह बनाइ ॥

sa(n)g dheen samooh sain brayooh brayooh banai ||

ਜਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਫਿਰੈ ਲਗੇ ਸਿਰਿ ਅਤ੍ਰ ਪਤ੍ਰ ਫਿਰਾਇ ॥੬੫॥

जत्र तत्र फिरै लगे सिरि अत्र पत्र फिराइ ॥६५॥

jatr tatr firai lage sir atr patr firai ||65||

ਜੈਤਪਤ੍ਰ ਲਹ੍ਯੋ ਜਹਾ ਤਹ ਸਤ੍ਰੁ ਭੇ ਸਭ ਚੂਰ ॥

जैतपत्र लह्यो जहा तह सत्रु भे सभ चूर ॥

jaitapatr lahayo jahaa teh satr bhe sabh choor ||

ਛੋਰਿ ਛੋਰਿ ਭਜੇ ਨਰੇਸ੍ਵਰ ਛਾਡਿ ਸਸਤ੍ਰ ਕਰੂਰ ॥

छोरि छोरि भजे नरेस्वर छाडि ससत्र करूर ॥

chhor chhor bhaje naresavair chhaadd sasatr karoor ||

ਡਾਰਿ ਡਾਰਿ ਸਨਾਹਿ ਸੂਰ ਤ੍ਰੀਆਨ ਭੇਸ ਸੁ ਧਾਰਿ ॥

डारि डारि सनाहि सूर त्रीआन भेस सु धारि ॥

ddaar ddaar sanaeh soor treeaan bhes su dhaar ||

ਭਾਜਿ ਭਾਜਿ ਚਲੇ ਜਹਾ ਤਹ ਪੁਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰ ਬਿਸਾਰਿ ॥੬੬॥

भाजि भाजि चले जहा तह पुत्र मित्र बिसारि ॥६६॥

bhaaj bhaaj chale jahaa teh putr mitr bisaar ||66||

ਗਾਜਿ ਗਾਜਿ ਗਜੇ ਗਦਾਧਰਿ ਭਾਜਿ ਭਾਜਿ ਸੁ ਭੀਰ ॥

गाजि गाजि गजे गदाधरि भाजि भाजि सु भीर ॥

gaaj gaaj gaje gadhaadhar bhaaj bhaaj su bheer ||

ਸਾਜ ਬਾਜ ਤਜੈ ਭਜੈ ਬਿਸੰਭਾਰ ਬੀਰ ਸੁਧੀਰ ॥

साज बाज तजै भजै बिसंभार बीर सुधीर ॥

saaj baaj tajai bhajai bisa(n)bhaar beer sudheer ||

ਸੂਰਬੀਰ ਗਜੇ ਜਹਾ ਤਹ ਅਸਤ੍ਰ ਸਸਤ੍ਰ ਨਚਾਇ ॥

सूरबीर गजे जहा तह असत्र ससत्र नचाइ ॥

soorabeer gaje jahaa teh asatr sasatr nachai ||

ਜੀਤਿ ਜੀਤਿ ਲਏ ਸੁ ਦੇਸਨ ਜੈਤਪਤ੍ਰ ਫਿਰਾਇ ॥੬੭॥

जीति जीति लए सु देसन जैतपत्र फिराइ ॥६७॥

jeet jeet le su dhesan jaitapatr firai ||67||

ਜੀਤਿ ਪੂਰਬ ਪਛਿਮੈ ਅਰੁ ਲੀਨ ਦਛਨਿ ਜਾਇ ॥

जीति पूरब पछिमै अरु लीन दछनि जाइ ॥

jeet poorab pachhimai ar leen dhachhan jai ||

ਤਾਕਿ ਬਾਜ ਚਲ੍ਯੋ ਤਹਾ ਜਹ ਬੈਠਿ ਥੇ ਮੁਨਿ ਰਾਇ ॥

ताकि बाज चल्यो तहा जह बैठि थे मुनि राइ ॥

taak baaj chalayo tahaa jeh baiTh the mun rai ||

ਧ੍ਰਯਾਨ ਮਧਿ ਹੁਤੇ ਮਹਾ ਮੁਨਿ ਸਾਜ ਬਾਜ ਨ ਦੇਖਿ ॥

ध्रयान मधि हुते महा मुनि साज बाज न देखि ॥

dhrayaan madh hute mahaa mun saaj baaj na dhekh ||

ਪ੍ਰਿਸਟਿ ਪਛ ਖਰੋ ਭਯੋ ਰਿਖਿ ਜਾਨਿ ਗੋਰਖ ਭੇਖ ॥੬੮॥

पृसटि पछ खरो भयो रिखि जानि गोरख भेख ॥६८॥

pirasaT pachh kharo bhayo rikh jaan gorakh bhekh ||68||

ਚਉਕ ਚਿਤ ਰਹੇ ਸਬੈ ਜਬ ਦੇਖਿ ਨੈਨ ਨ ਬਾਜ ॥

चउक चित रहे सबै जब देखि नैन न बाज ॥

chauk chit rahe sabai jab dhekh nain na baaj ||

ਖੋਜਿ ਖੋਜਿ ਥਕੇ ਸਬੈ ਦਿਸ ਚਾਰਿ ਚਾਰਿ ਸਲਾਜ ॥

खोजि खोजि थके सबै दिस चारि चारि सलाज ॥

khoj khoj thake sabai dhis chaar chaar salaaj ||

ਜਾਨਿ ਪਯਾਰ ਗਯੋ ਤੁਰੰਗਮ ਕੀਨ ਚਿਤਿ ਬਿਚਾਰ ॥

जानि पयार गयो तुरंगम कीन चिति बिचार ॥

jaan payaar gayo tura(n)gam keen chit bichaar ||

ਸਗਰ ਖਾਤ ਖੁਦੈ ਲਗੇ ਰਣਧੀਰ ਬੀਰ ਅਪਾਰ ॥੬੯॥

सगर खात खुदै लगे रणधीर बीर अपार ॥६९॥

sagar khaat khudhai lage ranadheer beer apaar ||69||

ਖੋਦਿ ਖੋਦਿ ਅਖੋਦਿ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਕ੍ਰੋਧ ਜੋਧ ਅਨੰਤ ॥

खोदि खोदि अखोदि पृथवी क्रोध जोध अनंत ॥

khodh khodh akhodh pirathavee krodh jodh ana(n)t ||

ਭਛਿ ਭਛਿ ਗਏ ਸਬੈ ਮੁਖ ਮ੍ਰਿਤਕਾ ਦੁਤਿ ਵੰਤ ॥

भछि भछि गए सबै मुख मृतका दुति वंत ॥

bhachh bhachh ge sabai mukh mritakaa dhut va(n)t ||

ਸਗਰ ਖਾਤ ਖੁਦੈ ਲਗੇ ਦਿਸ ਖੋਦ ਦਛਨ ਸਰਬ ॥

सगर खात खुदै लगे दिस खोद दछन सरब ॥

sagar khaat khudhai lage dhis khodh dhachhan sarab ||

ਜੀਤਿ ਪੂਰਬ ਕੋ ਚਲੇ ਅਤਿ ਠਾਨ ਕੈ ਜੀਅ ਗਰਬ ॥੭੦॥

जीति पूरब को चले अति ठान कै जीअ गरब ॥७०॥

jeet poorab ko chale at Thaan kai jeea garab ||70||

ਖੋਦ ਦਛਨ ਕੀ ਦਿਸਾ ਪੁਨਿ ਖੋਦ ਪੂਰਬ ਦਿਸਾਨ ॥

खोद दछन की दिसा पुनि खोद पूरब दिसान ॥

khodh dhachhan kee dhisaa pun khodh poorab dhisaan ||

ਤਾਕਿ ਪਛਮ ਕੋ ਚਲੇ ਦਸ ਚਾਰਿ ਚਾਰਿ ਨਿਧਾਨ ॥

ताकि पछम को चले दस चारि चारि निधान ॥

taak pachham ko chale dhas chaar chaar nidhaan ||

ਪੈਠਿ ਉਤਰ ਦਿਸਾ ਜਬੈ ਖੋਦੈ ਲਗੇ ਸਭ ਠਉਰ ॥

पैठि उतर दिसा जबै खोदै लगे सभ ठउर ॥

paiTh utar dhisaa jabai khodhai lage sabh Thaur ||

ਅਉਰ ਅਉਰ ਠਟੈ ਪਸੂ ਕਲਿ ਕਾਲਿ ਠਾਟੀ ਅਉਰ ॥੭੧॥

अउर अउर ठटै पसू कलि कालि ठाटी अउर ॥७१॥

aaur aaur ThaTai pasoo kal kaal ThaaTee aaur ||71||

ਖੋਦਿ ਕੈ ਬਹੁ ਭਾਤਿ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਪੂਜਿ ਅਰਧ ਦਿਸਾਨ ॥

खोदि कै बहु भाति पृथवी पूजि अरध दिसान ॥

khodh kai bahu bhaat pirathavee pooj aradh dhisaan ||

ਅੰਤਿ ਭੇਦ ਬਿਲੋਕੀਆ ਮੁਨਿ ਬੈਠਿ ਸੰਜੁਤ ਧ੍ਯਾਨ ॥

अंति भेद बिलोकीआ मुनि बैठि संजुत ध्यान ॥

a(n)t bhedh bilokeeaa mun baiTh sa(n)jut dhayaan ||

ਪ੍ਰਿਸਟ ਪਾਛ ਬਿਲੋਕ ਬਾਜ ਸਮਾਜ ਰੂਪ ਅਨੂਪ ॥

पृसट पाछ बिलोक बाज समाज रूप अनूप ॥

pirasaT paachh bilok baaj samaaj roop anoop ||

ਲਾਤ ਭੇ ਮੁਨਿ ਮਾਰਿਓ ਅਤਿ ਗਰਬ ਕੈ ਸੁਤ ਭੂਪ ॥੭੨॥

लात भे मुनि मारिओ अति गरब कै सुत भूप ॥७२॥

laat bhe mun maario at garab kai sut bhoop ||72||

ਧ੍ਰਯਾਨ ਛੂਟ ਤਬੈ ਮੁਨੀ ਦ੍ਰਿਗ ਜ੍ਵਾਲ ਮਾਲ ਕਰਾਲ ॥

ध्रयान छूट तबै मुनी दृग ज्वाल माल कराल ॥

dhrayaan chhooT tabai munee dhirag javaiaal maal karaal ||

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿਨ ਸੋ ਉਠੀ ਜਨੁ ਸਿੰਧ ਅਗਨਿ ਬਿਸਾਲ ॥

भाति भातिन सो उठी जनु सिंध अगनि बिसाल ॥

bhaat bhaatin so uThee jan si(n)dh agan bisaal ||

ਭਸਮਿ ਭੂਤ ਭਏ ਸਬੇ ਨ੍ਰਿਪ ਲਛ ਪੁਤ੍ਰ ਸੁ ਨੈਨ ॥

भसमि भूत भए सबे नृप लछ पुत्र सु नैन ॥

bhasam bhoot bhe sabe nirap lachh putr su nain ||

ਬਾਜ ਰਾਜ ਸੁ ਸੰਪਦਾ ਜੁਤ ਅਸਤ੍ਰ ਸਸਤ੍ਰ ਸੁ ਸੈਨ ॥੭੩॥

बाज राज सु संपदा जुत असत्र ससत्र सु सैन ॥७३॥

baaj raaj su sa(n)padhaa jut asatr sasatr su sain ||73||

ਮਧੁਭਾਰ ਛੰਦ ॥

मधुभार छंद ॥

madhubhaar chha(n)dh ||

ਭਏ ਭਸਮਿ ਭੂਤ ॥

भए भसमि भूत ॥

bhe bhasam bhoot ||

ਨ੍ਰਿਪ ਸਰਬ ਪੂਤ ॥

नृप सरब पूत ॥

nirap sarab poot ||

ਜੁਤ ਸੁਭਟ ਸੈਨ ॥

जुत सुभट सैन ॥

jut subhaT sain ||

ਸੁੰਦਰ ਸੁਬੈਨ ॥੭੪॥

सुँदर सुबैन ॥७४॥

su(n)dhar subain ||74||

ਸੋਭਾ ਅਪਾਰ ॥

सोभा अपार ॥

sobhaa apaar ||

ਸੁੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ॥

सुँदर कुमार ॥

su(n)dhar kumaar ||

ਜਬ ਜਰੇ ਸਰਬ ॥

जब जरे सरब ॥

jab jare sarab ||

ਤਬ ਤਜਾ ਗਰਬ ॥੭੫॥

तब तजा गरब ॥७५॥

tab tajaa garab ||75||

ਬਾਹੂ ਅਜਾਨ ॥

बाहू अजान ॥

baahoo ajaan ||

ਸੋਭਾ ਮਹਾਨ ॥

सोभा महान ॥

sobhaa mahaan ||

ਦਸ ਚਾਰਿ ਵੰਤ ॥

दस चारि वंत ॥

dhas chaar va(n)t ||

ਸੂਰਾ ਦੁਰੰਤ ॥੭੬॥

सूरा दुरंत ॥७६॥

sooraa dhura(n)t ||76||

ਜਾਰਿ ਭਾਜੇ ਬੀਰ ॥

जारि भाजे बीर ॥

jaar bhaaje beer ||

ਹੁਐ ਚਿਤਿ ਅਧੀਰ ॥

हुऐ चिति अधीर ॥

huaai chit adheer ||

ਦਿਨੋ ਸੰਦੇਸ ॥

दिनो संदेस ॥

dhino sa(n)dhes ||

ਜਹ ਸਾਗਰ ਦੇਸ ॥੭੭॥

जह सागर देस ॥७७॥

jeh saagar dhes ||77||

ਲਹਿ ਸਾਗਰ ਬੀਰ ॥

लहि सागर बीर ॥

leh saagar beer ||

ਹ੍ਵੈ ਚਿਤਿ ਅਧੀਰ ॥

ह्वै चिति अधीर ॥

havai chit adheer ||

ਪੁਛੇ ਸੰਦੇਸ ॥

पुछे संदेस ॥

puchhe sa(n)dhes ||

ਪੂਤਨ ਸੁਬੇਸ ॥੭੮॥

पूतन सुबेस ॥७८॥

pootan subes ||78||

ਕਰਿ ਜੋਰਿ ਸਰਬ ॥

करि जोरि सरब ॥

kar jor sarab ||

ਭਟ ਛੋਰਿ ਗਰਬ ॥

भट छोरि गरब ॥

bhaT chhor garab ||

ਉਚਰੇ ਬੈਨ ॥

उचरे बैन ॥

auchare bain ||

ਜਲ ਚੁਅਤ ਨੈਨ ॥੭੯॥

जल चुअत नैन ॥७९॥

jal chuat nain ||79||

ਭੂਅ ਫੇਰਿ ਬਾਜ ॥

भूअ फेरि बाज ॥

bhooa fer baaj ||

ਜਿਣਿ ਸਰਬ ਰਾਜ ॥

जिणि सरब राज ॥

jin sarab raaj ||

ਸਬ ਸੰਗ ਲੀਨ ॥

सब संग लीन ॥

sab sa(n)g leen ||

ਨ੍ਰਿਪ ਬਰ ਪ੍ਰਬੀਨ ॥੮੦॥

नृप बर प्रबीन ॥८०॥

nirap bar prabeen ||80||

ਹਯ ਗਯੋ ਪਯਾਰ ॥

हय गयो पयार ॥

hay gayo payaar ||

ਤੁਅ ਸੁਤ ਉਦਾਰ ॥

तुअ सुत उदार ॥

tua sut udhaar ||

ਭੂਅ ਖੋਦ ਸਰਬ ॥

भूअ खोद सरब ॥

bhooa khodh sarab ||

ਅਤਿ ਬਢਾ ਗਰਬ ॥੮੧॥

अति बढा गरब ॥८१॥

at baddaa garab ||81||

ਤਹੰ ਮੁਨਿ ਅਪਾਰ ॥

तहं मुनि अपार ॥

taha(n) mun apaar ||

ਗੁਨਿ ਗਨ ਉਦਾਰ ॥

गुनि गन उदार ॥

gun gan udhaar ||

ਲਖਿ ਮਧ ਧ੍ਯਾਨ ॥

लखि मध ध्यान ॥

lakh madh dhayaan ||

ਮੁਨਿ ਮਨਿ ਮਹਾਨ ॥੮੨॥

मुनि मनि महान ॥८२॥

mun man mahaan ||82||

ਤਵ ਪੁਤ੍ਰ ਕ੍ਰੋਧ ॥

तव पुत्र क्रोध ॥

tav putr krodh ||

ਲੈ ਸੰਗਿ ਜੋਧ ॥

लै संगि जोध ॥

lai sa(n)g jodh ||

ਲਤਾ ਪ੍ਰਹਾਰ ॥

लता प्रहार ॥

lataa prahaar ||

ਕੀਅ ਰਿਖਿ ਅਪਾਰ ॥੮੩॥

कीअ रिखि अपार ॥८३॥

keea rikh apaar ||83||

ਤਬ ਛੁਟਾ ਧ੍ਯਾਨ ॥

तब छुटा ध्यान ॥

tab chhuTaa dhayaan ||

ਮੁਨਿ ਮਨਿ ਮਹਾਨ ॥

मुनि मनि महान ॥

mun man mahaan ||

ਨਿਕਸੀ ਸੁ ਜ੍ਵਾਲ ॥

निकसी सु ज्वाल ॥

nikasee su javaiaal ||

ਦਾਵਾ ਬਿਸਾਲ ॥੮੪॥

दावा बिसाल ॥८४॥

dhaavaa bisaal ||84||

ਤਰੰ ਜਰੇ ਪੂਤ ॥

तरं जरे पूत ॥

tara(n) jare poot ||

ਕਹਿ ਐਸੇ ਦੂਤ ॥

कहि ऐसे दूत ॥

keh aaise dhoot ||

ਸੈਨਾ ਸਮੇਤ ॥

सैना समेत ॥

sainaa samet ||

ਬਾਚਾ ਨ ਏਕ ॥੮੫॥

बाचा न एक ॥८५॥

baachaa na ek ||85||

ਸੁਨਿ ਪੁਤ੍ਰ ਨਾਸ ॥

सुनि पुत्र नास ॥

sun putr naas ||

ਭਯੋ ਪੁਰਿ ਉਦਾਸ ॥

भयो पुरि उदास ॥

bhayo pur udhaas ||

ਜਹ ਤਹ ਸੁ ਲੋਗ ॥

जह तह सु लोग ॥

jeh teh su log ||

ਬੈਠੇ ਸੁ ਸੋਗ ॥੮੬॥

बैठे सु सोग ॥८६॥

baiThe su sog ||86||

ਸਿਵ ਸਿਮਰ ਬੈਣ ॥

सिव सिमर बैण ॥

siv simar bain ||

ਜਲ ਥਾਪਿ ਨੈਣ ॥

जल थापि नैण ॥

jal thaap nain ||

ਕਰਿ ਧੀਰਜ ਚਿਤਿ ॥

करि धीरज चिति ॥

kar dheeraj chit ||

ਮੁਨਿ ਮਨਿ ਪਵਿਤ ॥੮੭॥

मुनि मनि पवित ॥८७॥

mun man pavit ||87||

ਤਿਨ ਮ੍ਰਿਤਕ ਕਰਮ ॥

तिन मृतक करम ॥

tin mritak karam ||

ਨ੍ਰਿਪ ਕਰਮ ਧਰਮ ॥

नृप करम धरम ॥

nirap karam dharam ||

ਬਹੁ ਬੇਦ ਰੀਤਿ ॥

बहु बेद रीति ॥

bahu bedh reet ||

ਕਿਨੀ ਸੁ ਪ੍ਰੀਤਿ ॥੮੮॥

किनी सु प्रीति ॥८८॥

kinee su preet ||88||

ਨ੍ਰਿਪ ਪੁਤ੍ਰ ਸੋਗ ॥

नृप पुत्र सोग ॥

nirap putr sog ||

ਗਯੇ ਸੁਰਗ ਲੋਗਿ ॥

गये सुरग लोगि ॥

gaye surag log ||

ਨ੍ਰਿਪ ਭੇ ਸੁ ਜੌਨ ॥

नृप भे सु जौन ॥

nirap bhe su jauan ||

ਕਥਿ ਸਕੈ ਕੌਨ ॥੮੯॥

कथि सकै कौन ॥८९॥

kath sakai kauan ||89||

ਇਤਿ ਰਾਜਾ ਸਾਗਰ ਕੋ ਰਾਜ ਸਮਾਪਤੰ ॥੪॥੫॥

इति राजा सागर को राज समापतं ॥४॥५॥

eit raajaa saagar ko raaj samaapata(n) ||4||5||

ਅਥ ਜੁਜਾਤਿ ਰਾਜਾ ਕੋ ਰਾਜ ਕਥਨੰ

अथ जुजाति राजा को राज कथनं

ath jujaat raajaa ko raaj kathana(n)

ਮਧੁਭਾਰ ਛੰਦ ॥

मधुभार छंद ॥

madhubhaar chha(n)dh ||

ਪੁਨਿ ਭਯੋ ਜੁਜਾਤਿ ॥

पुनि भयो जुजाति ॥

pun bhayo jujaat ||

ਸੋਭਾ ਅਭਾਤਿ ॥

सोभा अभाति ॥

sobhaa abhaat ||

ਦਸ ਚਾਰਵੰਤ ॥

दस चारवंत ॥

dhas chaarava(n)t ||