ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥

भुजंग प्रयात छंद ॥

bhuja(n)g prayaat chha(n)dh ||

ਰਚਾ ਬੈਰ ਬਾਦੰ ਬਿਧਾਤੇ ਅਪਾਰੰ ॥

रचा बैर बादं बिधाते अपारं ॥

rachaa bair baadha(n) bidhaate apaara(n) ||

ਜਿਸੈ ਸਾਧ ਸਾਕਿਓ ਨ ਕੋਊ ਸੁਧਾਰੰ ॥

जिसै साध साकिओ न कोऊ सुधारं ॥

jisai saadh saakio na kouoo sudhaara(n) ||

ਬਲੀ ਕਾਮਰਾਯੰ ਮਹਾ ਲੋਭ ਮੋਹੰ ॥

बली कामरायं महा लोभ मोहं ॥

balee kaamaraaya(n) mahaa lobh moha(n) ||

ਗਯੋ ਕਉਨ ਬੀਰੰ ਸੁ ਯਾ ਤੇ ਅਲੋਹੰ ॥੧॥

गयो कउन बीरं सु या ते अलोहं ॥१॥

gayo kaun beera(n) su yaa te aloha(n) ||1||

ਤਹਾਂ ਬੀਰ ਬੰਕੇ ਬਕੈ ਆਪ ਮੱਧੰ ॥

तहाँ बीर बंके बकै आप मद्धं ॥

tahaa(n) beer ba(n)ke bakai aap ma'dha(n) ||

ਉਠੇ ਸਸਤ੍ਰ ਲੈ ਲੈ ਮਚਾ ਜੁੱਧ ਸੱੁਧੰ ॥

उठे ससत्र लै लै मचा जुद्ध सु्ुधं ॥

auThe sasatr lai lai machaa ju'dh sa'udha(n) ||

ਕਹੂੰ ਖੱਪਰੀ ਖੋਲ ਖੰਡੇ ਅਪਾਰੰ ॥

कहूँ खप्परी खोल खंडे अपारं ॥

kahoo(n) kha'paree khol kha(n)dde apaara(n) ||

ਨਚੇ ਬੀਰ ਬੈਤਾਲ ਡਉਰੂ ਡਕਾਰੰ ॥੨॥

नचे बीर बैताल डउरू डकारं ॥२॥

nache beer baitaal ddauroo ddakaara(n) ||2||

ਕਹੂੰ ਈਸ ਸੀਸੰ ਪੁਐ ਰੁੰਡ ਮਾਲੰ ॥

कहूँ ईस सीसं पुऐ रुँड मालं ॥

kahoo(n) iees seesa(n) puaai ru(n)dd maala(n) ||

ਕਹੂੰ ਡਾਕ ਡਉਰੂ ਕਹੂੰ ਕੰਬਿਤਾਲੰ ॥

कहूँ डाक डउरू कहूँ कंबितालं ॥

kahoo(n) ddaak ddauroo kahoo(n) ka(n)bitaala(n) ||

ਚਵੀ ਚਾਵਡੀਅੰ ਕਿਲੰਕਾਰ ਕੰਕੰ ॥

चवी चावडीअं किलंकार कंकं ॥

chavee chaavaddeea(n) kila(n)kaar ka(n)ka(n) ||

ਗੁਥੀ ਲੁੱਥ ਜੱੁਥੇ ਬਹੇ ਬੀਰ ਬੰਕੰ ॥੩॥

गुथी लुत्थ जु्ुथे बहे बीर बंकं ॥३॥

guthee lu'th ja'uthe bahe beer ba(n)ka(n) ||3||

ਪਰੀ ਕੱੁਟ ਕੱੁਟੰ ਰੁਲੇ ਤੱਛ ਮੱੁਛੰ ॥

परी कु्ुट कु्ुटं रुले तच्छ मु्ुछं ॥

paree ka'uT ka'uTa(n) rule ta'chh ma'uchha(n) ||

ਰਹੇ ਹਾਥ ਡਾਰੇ ਉਭੈ ਉਰਧ ਮੱੁਛੰ ॥

रहे हाथ डारे उभै उरध मु्ुछं ॥

rahe haath ddaare ubhai uradh ma'uchha(n) ||

ਕਹੂੰ ਖੋਪਰੀ ਖੋਲ ਖਿੰਗੰ ਖਤੰਗੰ ॥

कहूँ खोपरी खोल खिंगं खतंगं ॥

kahoo(n) khoparee khol khi(n)ga(n) khata(n)ga(n) ||

ਕਹੂੰ ਖਤ੍ਰੀਯੰ ਖੱਗ ਖੇਤੰ ਨਿਖੰਗੰ ॥੪॥

कहूँ खत्रीयं खग्ग खेतं निखंगं ॥४॥

kahoo(n) khatreeya(n) kha'g kheta(n) nikha(n)ga(n) ||4||

ਚਵੀ ਚਾਂਵਡੀ ਡਾਕਨੀ ਡਾਕ ਮਾਰੇ ॥

चवी चाँवडी डाकनी डाक मारे ॥

chavee chaa(n)vaddee ddaakanee ddaak maare ||

ਕਹੂੰ ਭੈਰਵੀ ਭੂਤ ਭੈਰੋਂ ਬਕਾਰੇ ॥

कहूँ भैरवी भूत भैरों बकारे ॥

kahoo(n) bhairavee bhoot bhairo(n) bakaare ||

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਬੈਤਾਲ ਬੰਕੇ ਬਿਹਾਰੰ ॥

कहूँ बीर बैताल बंके बिहारं ॥

kahoo(n) beer baitaal ba(n)ke bihaara(n) ||

ਕਹੂੰ ਭੂਤ ਪ੍ਰੇਤੰ ਹਸੈ ਮਾਸਹਾਰੰ ॥੫॥

कहूँ भूत प्रेतं हसै मासहारं ॥५॥

kahoo(n) bhoot preta(n) hasai maasahaara(n) ||5||

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥

रसावल छंद ॥

rasaaval chha(n)dh ||

ਮਹਾਂ ਬੀਰ ਗੱਜੇ ॥

महाँ बीर गज्जे ॥

mahaa(n) beer ga'je ||

ਸੁਣੈ ਮੇਘ ਲੱਜੇ ॥

सुणै मेघ लज्जे ॥

sunai megh la'je ||

ਝੰਡਾ ਗੱਡ ਗਾਢੇ ॥

झंडा गड्ड गाढे ॥

jha(n)ddaa ga'dd gaadde ||

ਮੰਡੇ ਰੋਸ ਬਾਢੇ ॥੬॥

मंडे रोस बाढे ॥६॥

ma(n)dde ros baadde ||6||

ਕ੍ਰਿਪਾਣੰ ਕਟਾਰੰ ॥

कृपाणं कटारं ॥

kirapaana(n) kaTaara(n) ||

ਭਿਰੇ ਰੋਸ ਧਾਰੰ ॥

भिरे रोस धारं ॥

bhire ros dhaara(n) ||

ਮਹਾਂ ਬੀਰ ਬੰਕੰ ॥

महाँ बीर बंकं ॥

mahaa(n) beer ba(n)ka(n) ||

ਭਿਰੇ ਭੂਮ ਹੰਕੰ ॥੭॥

भिरे भूम हंकं ॥७॥

bhire bhoom ha(n)ka(n) ||7||

ਮਚੇ ਸੂਰ ਸਸਤ੍ਰੰ ॥

मचे सूर ससत्रं ॥

mache soor sasatra(n) ||

ਉਠੀ ਝਾਰ ਅਸਤ੍ਰੰ ॥

उठी झार असत्रं ॥

auThee jhaar asatra(n) ||

ਕ੍ਰਿਪਾਣੰ ਕਟਾਰੰ ॥

कृपाणं कटारं ॥

kirapaana(n) kaTaara(n) ||

ਪਰੀ ਲੋਹ ਮਾਰੰ ॥੮॥

परी लोह मारं ॥८॥

paree loh maara(n) ||8||

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥

भुजंग प्रयात छंद ॥

bhuja(n)g prayaat chha(n)dh ||

ਹੱਲਬੀ ਜੁਨੱਬੀ ਸਰੋਹੀ ਦੁਧਾਰੀ ॥

हल्लबी जुनब्बी सरोही दुधारी ॥

ha'labee juna'bee sarohee dhudhaaree ||

ਬਹੀ ਕੋਪ ਕਾਤੀ ਕ੍ਰਿਪਾਣੰ ਕਟਾਰੀ ॥

बही कोप काती कृपाणं कटारी ॥

bahee kop kaatee kirapaana(n) kaTaaree ||

ਕਹੂੰ ਸੈਹਥੀਅੰ ਕਹੂੰ ਸੁੱਧ ਸੇਲੰ ॥

कहूँ सैहथीअं कहूँ सुद्ध सेलं ॥

kahoo(n) saihatheea(n) kahoo(n) su'dh sela(n) ||

ਕਹੂੰ ਸੇਲ ਸਾਂਗੰ ਭਈ ਰੇਲ ਪੇਲੰ ॥੯॥

कहूँ सेल साँगं भई रेल पेलं ॥९॥

kahoo(n) sel saa(n)ga(n) bhiee rel pela(n) ||9||

ਨਰਾਜ ਛੰਦ ॥

नराज छंद ॥

naraaj chha(n)dh ||

ਸਰੋਖ ਸੁਰ ਸਾਜਿਅੰ ॥

सरोख सुर साजिअं ॥

sarokh sur saajia(n) ||

ਬਿਸਾਰ ਸੰਕ ਬਾਜਿਅੰ ॥

बिसार संक बाजिअं ॥

bisaar sa(n)k baajia(n) ||

ਨਿਸੰਕ ਸਸਤ੍ਰ ਮਾਰਹੀ ॥

निसंक ससत्र मारही ॥

nisa(n)k sasatr maarahee ||

ਉਤਾਰ ਅੰਗ ਡਾਰਹੀ ॥੧੦॥

उतार अंग डारही ॥१०॥

autaar a(n)g ddaarahee ||10||

ਕਛੂ ਨ ਕਾਨ ਰਾਖਹੀਂ ॥

कछू न कान राखहीं ॥

kachhoo na kaan raakhahee(n) ||

ਸੁ ਮਾਰ ਮਾਰ ਭਾਖਹੀਂ ॥

सु मार मार भाखहीं ॥

s maar maar bhaakhahee(n) ||

ਸੁ ਹਾਂਕ ਹਾਠ ਰੇਲਯੰ ॥

सु हाँक हाठ रेलयं ॥

s haa(n)k haaTh relaya(n) ||

ਅਨੰਤ ਸਸਤ੍ਰ ਝੇਲਯੰ ॥੧੧॥

अनंत ससत्र झेलयं ॥११॥

ana(n)t sasatr jhelaya(n) ||11||

ਹਜਾਰ ਹੂਰ ਅੰਬਰੰ ॥

हजार हूर अंबरं ॥

hajaar hoor a(n)bara(n) ||

ਬਿਰੁਧ ਕੈ ਸ੍ਵਯੰਬਰੰ ॥

बिरुध कै स्वयंबरं ॥

birudh kai savaiya(n)bara(n) ||

ਕਰੂਰ ਭਾਂਤ ਡੋਲਹੀ ॥

करूर भाँत डोलही ॥

karoor bhaa(n)t ddolahee ||

ਸੁ ਮਾਰ ਮਾਰ ਬੋਲਹੀ ॥੧੨॥

सु मार मार बोलही ॥१२॥

s maar maar bolahee ||12||

ਕਹੂੰ ਕਿ ਅੰਗ ਕੱਟੀਅੰ ॥

कहूँ कि अंग कट्टीअं ॥

kahoo(n) k a(n)g ka'Teea(n) ||

ਕਹੂੰ ਸੁਰੋਹ ਪੱਟੀਅੰ ॥

कहूँ सुरोह पट्टीअं ॥

kahoo(n) suroh pa'Teea(n) ||

ਕਹੂੰ ਸੁ ਮਾਸ ਮੁੱਛੀਅੰ ॥

कहूँ सु मास मुच्छीअं ॥

kahoo(n) su maas mu'chheea(n) ||

ਗਿਰੇ ਸੁ ਤੱਛ ਮੁੱਛੀਅੰ ॥੧੩॥

गिरे सु तच्छ मुच्छीअं ॥१३॥

gire su ta'chh mu'chheea(n) ||13||

ਢਮੱਕ ਢੋਲ ਢਾਲਯੰ ॥

ढमक्क ढोल ढालयं ॥

ddama'k ddol ddaalaya(n) ||

ਹਰੋਲ ਹਾਲ ਚਾਲਯੰ ॥

हरोल हाल चालयं ॥

harol haal chaalaya(n) ||

ਝਟਾਕ ਝਟ ਬਾਹੀਅੰ ॥

झटाक झट बाहीअं ॥

jhaTaak jhaT baaheea(n) ||

ਸੁ ਬੀਰ ਸੈਨ ਗਾਹੀਅੰ ॥੧੪॥

सु बीर सैन गाहीअं ॥१४॥

s beer sain gaaheea(n) ||14||

ਨਿਵੰ ਨਿਸਾਣ ਬਾਜਿਅੰ ॥

निवं निसाण बाजिअं ॥

niva(n) nisaan baajia(n) ||

ਸੁ ਬੀਰ ਧੀਰ ਗਾਜਿਅੰ ॥

सु बीर धीर गाजिअं ॥

s beer dheer gaajia(n) ||

ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਬਾਣ ਬਾਹਹੀ ॥

कृपान बाण बाहही ॥

kirapaan baan baahahee ||

ਅਜਾਤ ਅੰਗ ਲਾਹਹੀ ॥੧੫॥

अजात अंग लाहही ॥१५॥

ajaat a(n)g laahahee ||15||

ਬਿਰੁੱਧ ਕ੍ਰੁੱਧ ਰਾਜਿਯੰ ॥

बिरुद्ध क्रुद्ध राजियं ॥

biru'dh kru'dh raajiya(n) ||

ਨ ਚਾਰ ਪੈਰ ਭਾਜਿਯੰ ॥

न चार पैर भाजियं ॥

n chaar pair bhaajiya(n) ||

ਸੰਭਾਰ ਸਸਤ੍ਰ ਗਾਜਹੀ ॥

संभार ससत्र गाजही ॥

sa(n)bhaar sasatr gaajahee ||

ਸੁ ਨਾਦ ਮੇਘ ਲਾਜਹੀ ॥੧੬॥

सु नाद मेघ लाजही ॥१६॥

s naadh megh laajahee ||16||

ਹਲੰਕ ਹਾਕ ਮਾਰਹੀ ॥

हलंक हाक मारही ॥

hala(n)k haak maarahee ||

ਸਰੱਕ ਸਸਤ੍ਰ ਝਾਰਹੀ ॥

सरक्क ससत्र झारही ॥

sara'k sasatr jhaarahee ||

ਭਿਰੇ ਬਿਸਾਰਿ ਸੋਕਿਯੰ ॥

भिरे बिसारि सोकियं ॥

bhire bisaar sokiya(n) ||

ਸਿਧਾਰ ਦੇਵ ਲੋਕਿਯੰ ॥੧੭॥

सिधार देव लोकियं ॥१७॥

sidhaar dhev lokiya(n) ||17||

ਰਿਸੇ ਬਿਰੁੱਧ ਬੀਰਯੰ ॥

रिसे बिरुद्ध बीरयं ॥

rise biru'dh beeraya(n) ||

ਸੁ ਮਾਰਿ ਝਾਰਿ ਤੀਰਯੰ ॥

सु मारि झारि तीरयं ॥

s maar jhaar teeraya(n) ||

ਸਬਦ ਸੰਖ ਬੱਜਿਯੰ ॥

सबद संख बज्जियं ॥

sabadh sa(n)kh ba'jiya(n) ||

ਸੁ ਬੀਰ ਧੀਰ ਸੱਜਿਯੰ ॥੧੮॥

सु बीर धीर सज्जियं ॥१८॥

s beer dheer sa'jiya(n) ||18||

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥

रसावल छंद ॥

rasaaval chha(n)dh ||

ਤੁਰੀ ਸੰਖ ਬਾਜੇ ॥

तुरी संख बाजे ॥

turee sa(n)kh baaje ||

ਮਹਾ ਬੀਰ ਸਾਜੇ ॥

महा बीर साजे ॥

mahaa beer saaje ||

ਨਚੇ ਤੁੰਦ ਤਾਜੀ ॥

नचे तुँद ताजी ॥

nache tu(n)dh taajee ||

ਮਚੇ ਸੂਰ ਗਾਜੀ ॥੧੯॥

मचे सूर गाजी ॥१९॥

mache soor gaajee ||19||

ਝਿਮੀ ਤੇਜ ਤੇਗੰ ॥

झिमी तेज तेगं ॥

jhimee tej tega(n) ||

ਮਨੋ ਬਿੱਜ ਬੇਗੰ ॥

मनो बिज्ज बेगं ॥

mano bi'j bega(n) ||

ਉਠੈ ਨੱਦ ਨਾਦੰ ॥

उठै नद्द नादं ॥

auThai na'dh naadha(n) ||

ਧੁਨੰ ਨ੍ਰਿਬਿਖਾਦੰ ॥੨੦॥

धुनं नृबिखादं ॥२०॥

dhuna(n) nirabikhaadha(n) ||20||

ਤੁਟੈ ਖੱਗ ਖੋਲੰ ॥

तुटै खग्ग खोलं ॥

tuTai kha'g khola(n) ||

ਮੁਖੰ ਮਾਰ ਬੋਲੰ ॥

मुखं मार बोलं ॥

mukha(n) maar bola(n) ||

ਧਕਾ ਧੀਕ ਧੱਕੰ ॥

धका धीक धक्कं ॥

dhakaa dheek dha'ka(n) ||

ਗਿਰੇ ਹੱਕ ਬੱਕੰ ॥੨੧॥

गिरे हक्क बक्कं ॥२१॥

gire ha'k ba'ka(n) ||21||

ਦਲੰ ਦੀਹ ਗਾਹੰ ॥

दलं दीह गाहं ॥

dhala(n) dheeh gaaha(n) ||

ਅਧੋ ਅੰਗ ਲਾਹੰ ॥

अधो अंग लाहं ॥

adho a(n)g laaha(n) ||

ਪ੍ਰਯੋਘੰ ਪਰਹਾਰੰ ॥

प्रयोघं परहारं ॥

prayogha(n) parahaara(n) ||

ਬਕੈ ਮਾਰ ਮਾਰੰ ॥੨੨॥

बकै मार मारं ॥२२॥

bakai maar maara(n) ||22||

ਨਦੀ ਰਕਤ ਪੂਰੰ ॥

नदी रकत पूरं ॥

nadhee rakat poora(n) ||

ਫਿਰੀ ਗੈਣ ਹੂਰੰ ॥

फिरी गैण हूरं ॥

firee gain hoora(n) ||

ਗਜੈ ਗੈਣ ਕਾਲੀ ॥

गजै गैण काली ॥

gajai gain kaalee ||

ਹਸੀ ਖੱਪਰਾਲੀ ॥੨੩॥

हसी खप्पराली ॥२३॥

hasee kha'paraalee ||23||

ਮਹਾ ਸੂਰ ਸੋਹੰ ॥

महा सूर सोहं ॥

mahaa soor soha(n) ||

ਮੰਡੇ ਲੋਹ ਕ੍ਰੋਹੰ ॥

मंडे लोह क्रोहं ॥

ma(n)dde loh kroha(n) ||

ਮਹਾਂ ਗਰਬ ਗਜਿਯੰ ॥

महाँ गरब गजियं ॥

mahaa(n) garab gajiya(n) ||

ਧੁਨੰ ਮੇਘ ਲਜਿਯੰ ॥੨੪॥

धुनं मेघ लजियं ॥२४॥

dhuna(n) megh lajiya(n) ||24||

ਛਕੇ ਲੋਹ ਛੱਕੰ ॥

छके लोह छक्कं ॥

chhake loh chha'ka(n) ||

ਮੁਖੰ ਮਾਰ ਬੱਕੰ ॥

मुखं मार बक्कं ॥

mukha(n) maar ba'ka(n) ||

ਮੁਖੰ ਮੱੁਛ ਬੰਕੰ ॥

मुखं मु्ुछ बंकं ॥

mukha(n) ma'uchh ba(n)ka(n) ||

ਭਿਰੇ ਛਾਡ ਸੰਕੰ ॥੨੫॥

भिरे छाड संकं ॥२५॥

bhire chhaadd sa(n)ka(n) ||25||

ਹਕੰ ਹਾਕ ਬਾਜੀ ॥

हकं हाक बाजी ॥

haka(n) haak baajee ||

ਘਿਰੀ ਸੈਣ ਸਾਜੀ ॥

घिरी सैण साजी ॥

ghiree sain saajee ||

ਚਿਰੇ ਚਾਰ ਢੂਕੇ ॥

चिरे चार ढूके ॥

chire chaar ddooke ||

ਮੁਖੰ ਮਾਰ ਕੂਕੇ ॥੨੬॥

मुखं मार कूके ॥२६॥

mukha(n) maar kooke ||26||

ਰੁਕੇ ਸੂਰ ਸਾਂਗੰ ॥

रुके सूर साँगं ॥

ruke soor saa(n)ga(n) ||

ਮਨੋ ਸਿੰਧ ਗੰਗੰ ॥

मनो सिंध गंगं ॥

mano si(n)dh ga(n)ga(n) ||

ਢਹੇ ਨਾਲ ਢੱਕੰ ॥

ढहे नाल ढक्कं ॥

ddahe naal dda'ka(n) ||

ਕ੍ਰਿਪਾਣੰ ਕੜੱਕੰ ॥੨੭॥

कृपाणं कड़क्कं ॥२७॥

kirapaana(n) kaRa'ka(n) ||27||

ਹਕੰ ਹਾਕ ਬਾਜੀ ॥

हकं हाक बाजी ॥

haka(n) haak baajee ||

ਨਚੇ ਤੁੰਦ ਤਾਜੀ ॥

नचे तुँद ताजी ॥

nache tu(n)dh taajee ||

ਰਸੰ ਰੁਦ੍ਰ ਪਾਗੇ ॥

रसं रुद्र पागे ॥

rasa(n) rudhr paage ||

ਭਿਰੇ ਰੋਸ ਜਾਗੇ ॥੨੮॥

भिरे रोस जागे ॥२८॥

bhire ros jaage ||28||

ਗਿਰੇ ਸੁੱਧ ਸੇਲੰ ॥

गिरे सुद्ध सेलं ॥

gire su'dh sela(n) ||

ਭਈ ਰੇਲ ਪੇਲੰ ॥

भई रेल पेलं ॥

bhiee rel pela(n) ||

ਪਲੰਹਾਰ ਨੱਚੇ ॥

पलंहार नच्चे ॥

pala(n)haar na'che ||

ਰਣੰ ਬੀਰ ਮੱਚੇ ॥੨੯॥

रणं बीर मच्चे ॥२९॥

rana(n) beer ma'che ||29||

ਹਸੇ ਮਾਸਹਾਰੀ ॥

हसे मासहारी ॥

hase maasahaaree ||

ਨਚੇ ਭੂਤ ਭਾਰੀ ॥

नचे भूत भारी ॥

nache bhoot bhaaree ||

ਮਹਾ ਢੀਠ ਢੂਕੇ ॥

महा ढीठ ढूके ॥

mahaa ddeeTh ddooke ||

ਮੁਖੰ ਮਾਰ ਕੂਕੇ ॥੩੦॥

मुखं मार कूके ॥३०॥

mukha(n) maar kooke ||30||

ਗਜੈ ਗੈਣ ਦੇਵੀ ॥

गजै गैण देवी ॥

gajai gain dhevee ||

ਮਹਾ ਅੰਸ ਭੇਵੀ ॥

महा अंस भेवी ॥

mahaa a(n)s bhevee ||

ਭਲੇ ਭੂਤ ਨਾਚੰ ॥

भले भूत नाचं ॥

bhale bhoot naacha(n) ||

ਰਸੰ ਰੁਦ੍ਰ ਰਾਚੰ ॥੩੧॥

रसं रुद्र राचं ॥३१॥

rasa(n) rudhr raacha(n) ||31||

ਭਿਰੈ ਬੈਰ ਰੱੁਝੈ ॥

भिरै बैर रु्ुझै ॥

bhirai bair ra'ujhai ||

ਮਹਾ ਜੋਧ ਜੁੱਝੈ ॥

महा जोध जुज्झै ॥

mahaa jodh ju'jhai ||

ਝੰਡਾ ਗੱਡ ਗਾਢੇ ॥

झंडा गड्ड गाढे ॥

jha(n)ddaa ga'dd gaadde ||

ਬਜੇ ਬੈਰ ਬਾਢੇ ॥੩੨॥

बजे बैर बाढे ॥३२॥

baje bair baadde ||32||

ਗਜੰ ਗਾਹ ਬਾਧੇ ॥

गजं गाह बाधे ॥

gaja(n) gaeh baadhe ||

ਧਨੁਰ ਬਾਣ ਸਾਧੇ ॥

धनुर बाण साधे ॥

dhanur baan saadhe ||

ਬਹੇ ਆਪ ਮੱਧੰ ॥

बहे आप मद्धं ॥

bahe aap ma'dha(n) ||

ਗਿਰੇ ਅੱਧ ਅੱਧੰ ॥੩੩॥

गिरे अद्ध अद्धं ॥३३॥

gire a'dh a'dha(n) ||33||

ਗਜੰ ਬਾਜ ਜੱੁਝੇ ॥

गजं बाज जु्ुझे ॥

gaja(n) baaj ja'ujhe ||

ਬਲੀ ਬੈਰ ਰੱੁਝੇ ॥

बली बैर रु्ुझे ॥

balee bair ra'ujhe ||

ਨ੍ਰਿਭੈ ਸਸਤ੍ਰ ਬਾਹੈਂ ॥

नृभै ससत्र बाहैं ॥

nirabhai sasatr baahai(n) ||

ਉਭੈ ਜੀਤ ਚਾਹੈਂ ॥੩੪॥

उभै जीत चाहैं ॥३४॥

aubhai jeet chaahai(n) ||34||

ਗਜੇ ਆਨਿ ਗਾਜੀ ॥

गजे आनि गाजी ॥

gaje aan gaajee ||

ਨਚੇ ਤੁੰਦ ਤਾਜੀ ॥

नचे तुँद ताजी ॥

nache tu(n)dh taajee ||

ਹਕੰ ਹਾਕ ਬੱਜੀ ॥

हकं हाक बज्जी ॥

haka(n) haak ba'jee ||

ਫਿਰੈ ਸੈਨ ਭੱਜੀ ॥੩੫॥

फिरै सैन भज्जी ॥३५॥

firai sain bha'jee ||35||

ਮਦੰ ਮੱਤ ਮਾਤੇ ॥

मदं मत्त माते ॥

madha(n) ma't maate ||

ਰਸੰ ਰੁਦ੍ਰ ਰਾਤੇ ॥

रसं रुद्र राते ॥

rasa(n) rudhr raate ||

ਗਜੰ ਜੂਹ ਸਾਜੇ ॥

गजं जूह साजे ॥

gaja(n) jooh saaje ||

ਭਿਰੇ ਰੋਸ ਬਾਜੇ ॥੩੬॥

भिरे रोस बाजे ॥३६॥

bhire ros baaje ||36||

ਝਮੀ ਤੇਜ ਤੇਗੰ ॥

झमी तेज तेगं ॥

jhamee tej tega(n) ||

ਘਣੰ ਬਿਜ ਬੇਗੰ ॥

घणं बिज बेगं ॥

ghana(n) bij bega(n) ||

ਬਹੈ ਬਾਰ ਬੈਰੀ ॥

बहै बार बैरी ॥

bahai baar bairee ||

ਜਲੰ ਜਯੋ ਗੰਗੈਰੀ ॥੩੭॥

जलं जयो गंगैरी ॥३७॥

jala(n) jayo ga(n)gairee ||37||

ਅਪੋ ਆਪ ਬਾਹੰ ॥

अपो आप बाहं ॥

apo aap baaha(n) ||

ਉਭੈ ਜੀਤ ਚਾਹੰ ॥

उभै जीत चाहं ॥

aubhai jeet chaaha(n) ||

ਰਸੰ ਰੁਦ੍ਰ ਰਾਤੇ ॥

रसं रुद्र राते ॥

rasa(n) rudhr raate ||

ਮਹਾਂ ਮੱਤ ਮਾਤੇ ॥੩੮॥

महाँ मत्त माते ॥३८॥

mahaa(n) ma't maate ||38||

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥

भुजंग प्रयात छंद ॥

bhuja(n)g prayaat chha(n)dh ||

ਮਚੇ ਬੀਰ ਬੀਰੰ ਅਭੂਤੰ ਭਯਾਣੰ ॥

मचे बीर बीरं अभूतं भयाणं ॥

mache beer beera(n) abhoota(n) bhayaana(n) ||

ਬਜੀ ਭੇਰ ਭੁੰਕਾਰ ਧੱੁਕੇ ਨਿਸਾਣੰ ॥

बजी भेर भुँकार धु्ुके निसाणं ॥

bajee bher bhu(n)kaar dha'uke nisaana(n) ||

ਨਵੰ ਨੱਦ ਨੀਸਾਣ ਗੱਜੇ ਗਹੀਰੰ ॥

नवं नद्द नीसाण गज्जे गहीरं ॥

nava(n) na'dh neesaan ga'je gaheera(n) ||

ਫਿਰੈ ਰੁੰਡ ਮੁੰਡੰ ਤਨੰ ਤੱਛ ਤੀਰੰ ॥੩੯॥

फिरै रुँड मुँडं तनं तच्छ तीरं ॥३९॥

firai ru(n)dd mu(n)dda(n) tana(n) ta'chh teera(n) ||39||

ਬਹੇ ਖੱਗ ਖੇਤੰ ਖਿਆਲੰ ਖਤੰਗੰ ॥

बहे खग्ग खेतं खिआलं खतंगं ॥

bahe kha'g kheta(n) khiaala(n) khata(n)ga(n) ||

ਰੁਲੇ ਤੱਛ ਮੁੱਛੰ ਮਹਾ ਜੋਧ ਜੰਗੰ ॥

रुले तच्छ मुच्छं महा जोध जंगं ॥

rule ta'chh mu'chha(n) mahaa jodh ja(n)ga(n) ||

ਬੰਧੇ ਬੀਰ ਬਾਨਾ ਬਡੇ ਐਠਿ ਵਾਰੇ ॥

बंधे बीर बाना बडे ऐठि वारे ॥

ba(n)dhe beer baanaa badde aaiTh vaare ||

ਘੁਮੈ ਲੋਹ ਘੁੱਟੰ ਮਨੋ ਮਤਵਾਰੇ ॥੪੦॥

घुमै लोह घुट्टं मनो मतवारे ॥४०॥

ghumai loh ghu'Ta(n) mano matavaare ||40||

ਉਠੀ ਕੂਹ ਜੂਹੰ ਸਮਰ ਸਾਰ ਬੱਜਿਯੰ ॥

उठी कूह जूहं समर सार बज्जियं ॥

auThee kooh jooha(n) samar saar ba'jiya(n) ||

ਕਿਧੋ ਅੰਤ ਕੇ ਕਾਲ ਕੋ ਮੇਘ ਗੱਜਿਯੰ ॥

किधो अंत के काल को मेघ गज्जियं ॥

kidho a(n)t ke kaal ko megh ga'jiya(n) ||

ਭਈ ਤੀਰ ਭੀਰੰ ਕਮਾਣੰ ਕੱੜਕਿਯੰ ॥

भई तीर भीरं कमाणं कड़्ड़कियं ॥

bhiee teer bheera(n) kamaana(n) ka'Rakiya(n) ||

ਬਜੇ ਲੋਹ ਕ੍ਰੋਹੰ ਮਹਾਂ ਜੰਗ ਮੱਚਿਯੰ ॥੪੧॥

बजे लोह क्रोहं महाँ जंग मच्चियं ॥४१॥

baje loh kroha(n) mahaa(n) ja(n)g ma'chiya(n) ||41||

ਬਿਰੱਚੇ ਮਹਾਂ ਜੰਗ ਜੋਧਾ ਜੁਆਣੰ ॥

बिरच्चे महाँ जंग जोधा जुआणं ॥

bira'che mahaa(n) ja(n)g jodhaa juaana(n) ||

ਖੁਲੇ ਖੱਗ ਖਤ੍ਰੀ ਅਭੂਤੰ ਭਯਾਣੰ ॥

खुले खग्ग खत्री अभूतं भयाणं ॥

khule kha'g khatree abhoota(n) bhayaana(n) ||

ਬਲੀ ਜੁੱਝ ਰੱੁਝੈ ਰਸੰ ਰੁਦ੍ਰ ਰੱਤੇ ॥

बली जुज्झ रु्ुझै रसं रुद्र रत्ते ॥

balee ju'jh ra'ujhai rasa(n) rudhr ra'te ||

ਮਿਲੇ ਹੱਥ ਬੱਖੰ ਮਹਾ ਤੇਜ ਤੱਤੇ ॥੪੨॥

मिले हत्थ बक्खं महा तेज तत्ते ॥४२॥

mile ha'th ba'kha(n) mahaa tej ta'te ||42||

ਝਮੀ ਤੇਜ ਤੇਗੰ ਸੁ ਰੋਸੰ ਪ੍ਰਹਾਰੰ ॥

झमी तेज तेगं सु रोसं प्रहारं ॥

jhamee tej tega(n) su rosa(n) prahaara(n) ||

ਰੁਲੇ ਰੁੰਡ ਮੁੰਡੰ ਉਠੀ ਸਸਤ੍ਰ ਝਾਰੰ ॥

रुले रुँड मुँडं उठी ससत्र झारं ॥

rule ru(n)dd mu(n)dda(n) uThee sasatr jhaara(n) ||

ਬਬਕੰਤ ਬੀਰੰ ਭਭਕੰਤ ਘਾਯੰ ॥

बबकंत बीरं भभकंत घायं ॥

babaka(n)t beera(n) bhabhaka(n)t ghaaya(n) ||

ਮਨੋ ਜੁੱਧ ਇੰਦ੍ਰੰ ਜੁਟਿਓ ਬ੍ਰਿਤਰਾਯੰ ॥੪੩॥

मनो जुद्ध इंद्रं जुटिओ बृतरायं ॥४३॥

mano ju'dh i(n)dhra(n) juTio birataraaya(n) ||43||

ਮਹਾਂ ਜੁੱਧ ਮੱਚਿਯੰ ਮਹਾਂ ਸੂਰ ਗਾਜੇ ॥

महाँ जुद्ध मच्चियं महाँ सूर गाजे ॥

mahaa(n) ju'dh ma'chiya(n) mahaa(n) soor gaaje ||

ਆਪੋ ਆਪ ਮੈਂ ਸਸਤ੍ਰ ਸੋਂ ਸਸਤ੍ਰ ਬਾਜੇ ॥

आपो आप मैं ससत्र सों ससत्र बाजे ॥

aapo aap mai(n) sasatr so(n) sasatr baaje ||

ਉਠੇ ਝਾਰ ਸਾਂਗੰ ਮਚੇ ਲੋਹ ਕ੍ਰੋਹੰ ॥

उठे झार साँगं मचे लोह क्रोहं ॥

auThe jhaar saa(n)ga(n) mache loh kroha(n) ||

ਮਨੋ ਖੇਲ ਬਾਸੰਤ ਮਾਹੰਤ ਸੋਹੰ ॥੪੪॥

मनो खेल बासंत माहंत सोहं ॥४४॥

mano khel baasa(n)t maaha(n)t soha(n) ||44||

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥

रसावल छंद ॥

rasaaval chha(n)dh ||

ਜਿਤੇ ਬੈਰ ਰੱੁਝੰ ॥

जिते बैर रु्ुझं ॥

jite bair ra'ujha(n) ||

ਤਿਤੇ ਅੰਤ ਜੱੁਝੰ ॥

तिते अंत जु्ुझं ॥

tite a(n)t ja'ujha(n) ||

ਜਿਤੇ ਖੇਤਿ ਭਾਜੇ ॥

जिते खेति भाजे ॥

jite khet bhaaje ||

ਤਿਤੇ ਅੰਤ ਲਾਜੇ ॥੪੫॥

तिते अंत लाजे ॥४५॥

tite a(n)t laaje ||45||

ਤੁਟੇ ਦੇਹ ਬਰਮੰ ॥

तुटे देह बरमं ॥

tuTe dheh barama(n) ||

ਛੁਟੀ ਹਾਥ ਚਰਮੰ ॥

छुटी हाथ चरमं ॥

chhuTee haath charama(n) ||

ਕਹੂੰ ਖੇਤ ਖੋਲੰ ॥

कहूँ खेत खोलं ॥

kahoo(n) khet khola(n) ||

ਗਿਰੇ ਸੂਰ ਟੋਲੰ ॥੪੬॥

गिरे सूर टोलं ॥४६॥

gire soor Tola(n) ||46||

ਕਹੂੰ ਮੁੱਛ ਮੱੁਖੰ ॥

कहूँ मुच्छ मु्ुखं ॥

kahoo(n) mu'chh ma'ukha(n) ||

ਕਹੂੰ ਸਸਤ੍ਰ ਸੱਖੰ ॥

कहूँ ससत्र सक्खं ॥

kahoo(n) sasatr sa'kha(n) ||

ਕਹੂੰ ਖੋਲ ਖੱਗੰ ॥

कहूँ खोल खग्गं ॥

kahoo(n) khol kha'ga(n) ||

ਕਹੂੰ ਪਰਮ ਪੱਗੰ ॥੪੭॥

कहूँ परम पग्गं ॥४७॥

kahoo(n) param pa'ga(n) ||47||

ਗਹੇ ਮੁੱਛ ਬੰਕੀ ॥

गहे मुच्छ बंकी ॥

gahe mu'chh ba(n)kee ||

ਮੰਡੇ ਆਨ ਹੰਕੀ ॥

मंडे आन हंकी ॥

ma(n)dde aan ha(n)kee ||

ਢਕਾ ਢੱੁਕ ਢਾਲੰ ॥

ढका ढु्ुक ढालं ॥

ddakaa dda'uk ddaala(n) ||

ਉਠੇ ਹਾਲ ਚਾਲੰ ॥੪੮॥

उठे हाल चालं ॥४८॥

auThe haal chaala(n) ||48||

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥

भुजंग प्रयात छंद ॥

bhuja(n)g prayaat chha(n)dh ||

ਖੁਲੇ ਖੱਗ ਖੂਨੀ ਮਹਾਂ ਬੀਰ ਖੇਤੰ ॥

खुले खग्ग खूनी महाँ बीर खेतं ॥

khule kha'g khoonee mahaa(n) beer kheta(n) ||

ਨਚੇ ਬੀਰ ਬੈਤਾਲਯੰ ਭੂਤ ਪ੍ਰੇਤੰ ॥

नचे बीर बैतालयं भूत प्रेतं ॥

nache beer baitaalaya(n) bhoot preta(n) ||

ਬਜੇ ਡੰਗ ਡਉਰੂ ਉਠੇ ਨਾਦ ਸੰਖੰ ॥

बजे डंग डउरू उठे नाद संखं ॥

baje dda(n)g ddauroo uThe naadh sa(n)kha(n) ||

ਮਨੋ ਮੱਲ ਜੁੱਟੇ ਮਹਾਂ ਹੱਥ ਬੰਖੰ ॥੪੯॥

मनो मल्ल जुट्टे महाँ हत्थ बंखं ॥४९॥

mano ma'l ju'Te mahaa(n) ha'th ba(n)kha(n) ||49||

ਛਪੈ ਛੰਦ ॥

छपै छंद ॥

chhapai chha(n)dh ||

ਜਿਨ ਸੂਰਨ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਸਬਲ ਸਾਮੁਹਿ ਹ੍ਵੈ ਮੰਡਿਓ ॥

जिन सूरन संग्राम सबल सामुहि ह्वै मंडिओ ॥

jin sooran sa(n)graam sabal saamuh havai ma(n)ddio ||

ਤਿਨ ਸੁਭਟਨ ਤੇ ਏਕ ਕਾਲ ਕੋਊ ਜੀਅਤ ਨ ਛੱਡਿਓ ॥

तिन सुभटन ते एक काल कोऊ जीअत न छड्डिओ ॥

tin subhaTan te ek kaal kouoo jeeat na chha'ddio ||

ਸਬ ਖੱਤ੍ਰੀ ਖੱਗ ਖੰਡ ਖੇਤ ਭੂ ਮੰਡਪ ਆਹੁੱਟੇ ॥

सब खत्त्री खग्ग खंड खेत भू मंडप आहुट्टे ॥

sab kha'tree kha'g kha(n)dd khet bhoo ma(n)ddap aahu'Te ||

ਸਾਰ ਧਾਰ ਧਰ ਧੂਮ ਮੁਕਤ ਬੰਧਨ ਤੇ ਛੱੁਟੇ ॥

सार धार धर धूम मुकत बंधन ते छु्ुटे ॥

saar dhaar dhar dhoom mukat ba(n)dhan te chha'uTe ||

ਹ੍ਵੈ ਟੂਕ ਟੂਕ ਜੱੁਝੈ ਸਬੈ ਪਾਵ ਨ ਪਾਛੈ ਡਾਰੀਅੰ ॥

ह्वै टूक टूक जु्ुझै सबै पाव न पाछै डारीअं ॥

havai Took Took ja'ujhai sabai paav na paachhai ddaareea(n) ||

ਜੈਕਾਰ ਅਪਾਰ ਸੁਧਾਰ ਹੁਅੰ ਬਾਸਿਵ ਲੋਕ ਸਿਧਾਰੀਅੰ ॥੫੦॥

जैकार अपार सुधार हुअं बासिव लोक सिधारीअं ॥५०॥

jaikaar apaar sudhaar hua(n) baasiv lok sidhaareea(n) ||50||

ਚੌਪਈ ॥

चौपई ॥

chauapiee ||

ਇਹ ਬਿਧਿ ਮਚਾ ਘੋਰ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾ ॥

इह बिधि मचा घोर संग्रामा ॥

eeh bidh machaa ghor sa(n)graamaa ||

ਸਿਧਏ ਸੂਰ ਸੂਰਿ ਕੇ ਧਾਮਾ ॥

सिधए सूर सूरि के धामा ॥

sidhe soor soor ke dhaamaa ||

ਕਹਾ ਲਗੈ ਵਹ ਕਥੋਂ ਲਰਾਈ ॥

कहा लगै वह कथों लराई ॥

kahaa lagai veh katho(n) laraiee ||

ਆਪਨ ਪ੍ਰਭਾ ਨ ਬਰਨੀ ਜਾਈ ॥੫੧॥

आपन प्रभा न बरनी जाई ॥५१॥

aapan prabhaa na baranee jaiee ||51||

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥

भुजंग प्रयात छंद ॥

bhuja(n)g prayaat chha(n)dh ||

ਲਵੀ ਸਰਬ ਜੀਤੇ ਕੁਸੀ ਸਰਬ ਹਾਰੇ ॥

लवी सरब जीते कुसी सरब हारे ॥

lavee sarab jeete kusee sarab haare ||

ਬਚੇ ਜੇ ਬਲੀ ਪ੍ਰਾਨ ਲੈ ਕੇ ਸਿਧਾਰੇ ॥

बचे जे बली प्रान लै के सिधारे ॥

bache je balee praan lai ke sidhaare ||

ਚਤੁਰ ਬੇਦ ਪਠਿਯੰ ਕੀ੍ਯੋ ਕਾਸਿ ਬਾਸੰ ॥

चतुर बेद पठियं की्यो कासि बासं ॥

chatur bedh paThiya(n) keeyo kaas baasa(n) ||

ਘਨੇ ਬਰਖ ਕੀਨੇ ਤਹਾਂ ਹੀ ਨਿਵਾਸੰ ॥੫੨॥

घने बरख कीने तहाँ ही निवासं ॥५२॥

ghane barakh keene tahaa(n) hee nivaasa(n) ||52||

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਲਵੀ ਕੁਸ਼ੀ ਜੁੱਧ ਬਰਨਨੰ ਨਾਮ ਤ੍ਰਿਤੀਆ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤ ਮਸਤੁ ਸੁਭ ਮਸਤੁ ॥੩॥ਅਫਜੂ॥੧੮੯॥

इति स्री बचित्र नाटक ग्रंथे लवी कुशी जुद्ध बरननं नाम तृतीआ धिआइ समापत मसतु सुभ मसतु ॥३॥अफजू॥१८९॥

eit sree bachitr naaTak gra(n)the lavee kushee ju'dh baranana(n) naam tirateeaa dhiaai samaapat masat subh masat ||3||afajoo||189||